weekend
Schi
Vakantie
in de hel
In vrouwengevangenis
Ter Peel in Sevenum
mogen moeders hun
kinderen tot vier jaar bij
zich houden. Een unieke
proef in Nederland.
Moeder Ermike: „Als ik
mijn zoontje niet mee
had kunnen nemen, dan
had hij nou in een
kindertehuis gezeten".
Een kijkje in een
half-open crèche.
Kinderen hebben
meer regelmaat
in de gevangenis
en bloeien op
'Hier gaat het
goed met hem.
Hij weet niet
dat hij vast zit'
Dit zomers
Reddingsploeg
bergwand te plu
DE STEM
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1993
Het kan tegenzitten in de va
kantieparadijzen van deze we
reld. In de zuidelijke Languedoc,
daar waar een van de grootste
nudistenkolonies op aarde is ge
vestigd, kan men door speciale
blootpatrouilles staande worden
gehouden en verzocht worden uit
de kleren te treden.
De surveillanten, doorgaans een
jonge man en een jonge vrouw,
zijn herkenbaar aan de witte pet
die zij dragen. Verder zijn ze
bloot. De witte pet dragen ze als
gezagssymbool en personen die
geheel of gedeeltelijk gekleed
gaan worden vermanend toege
sproken. Overtreders van de nu-
distenregel worden er laatdun
kend 'textiles' genoemd. Onder
deze textielen bevinden zich veel
jonge kinderen van overtuigde
nudisten, die rebelleren tegen het
ouderlijk gezag.
Ik meld dit ter illustratie van het
feit dat er zelfs in het paradijs
spanningen kunnen ontstaan.
Desondanks zijn er mensen die
hun vakantie vieren op plekken
waar de duivel regeert en de hel
op aarde is gevestigd. Ze gaan
naar Belfast, Libye, Cambodja,
Jemen, de Gazastrip of liggen,
om de hoek van de hel, op de
stranden van de Dalmatische
kust. Servië en Montenegro zijn
wel heel erg lastige vakantiebe
stemmingen geworden vanwege
de enorme inflatie. Een week ge
leden werd er in Belgrado al een
biljet van 250 miljoen dinar uitge
geven en spoedig daarna werd er
een biljet van een miljard dinar in
circulatie gebracht.
Ik las in een krant dat een stapel
tje wc-papier van 100 vel een
stapel van 200 biljetten van
100.000 dinar kostte, zodat arme
mensen in de verleiding kwamen
om biljetten van een ton in dinars
aan de spijker in de plee te han
gen in plaats van toiletpapier. De
prijzen worden tweemaal per dag
in winkels bijgesteld, soms door
de prijs eenvoudigweg van een
extra nulletje te voorzien.
Het weekblad 'Time' verbaast zich
er over dat mensen zich naar de
straatarme Gazastrip laten lokken,
of naar het door bommen en
granaten geteisterde Dubrovnik,
of naar Kasjmir, waar vorige
maand nog 400 burgers in bloedi
ge twisten werden gedood. Er zijn
mensen genoeg die met eigen
ogen willen zien hoe een soldaat
van de Rode Khmer er uit ziet en
die het mooi vinden om na een
barre tocht door het woestijnzand
in Libye te vernemen dat daar
geen druppel sterke drank mag
worden genoten.
In al die heiletjes op aarde wordt
gehongerd naar de toeristendol
lar. Te La Spezia in Italië bevindt
zich een reisbureau, dat u voor de
prijs van 25.000 dollar naar de
oorlogsterreinen van Libanon
brengt, inclusief een diner in een
Palestijns vluchtelingenkamp. In
Noord Ierland heeft zelfs de Sinn
Fein, de politieke arm van de IRA,
zich op het toerisme gestort, on
der meer met een plattegrond
waarop men onder andere de
begraafplaats kan vinden waar de
legendarische hongerstaker Bob
by Sands rust en andere jonge
helden van de IRA die door hon
ger, geweervuur en onstabiele
bommen de dood vinden.
'Time' verbaast zich daarover,
maar is Amerika, dat zich in snel
toenemende mate in de belang
stelling van het internationale
toerisme verheugt, zelf niet bij
zonder gevaarlijk? Onder de titel
'Violence, Violence, Violence' in
een onveilig? Met een brullend
lettertype zet 'Time' in een om
slagartikel ook de mate van ge
weld uiteen waaronder Amerika
te lijden heeft. Misschien is het
veiliger op het strand in de Ga-
zastrook dan op Coney Island.
Misschien voelt u zich minder
bedreigd achter een glas wijn in
de groene strook van Beiroet dan
in het hart van Los Angeles in de
lange hete zomer.
Ook in Amerika zijn er filialen van
de hel gevestigd, waarin dood en
verderf op de loer liggen. Men zij
gewaarschuwd. Wees scherpzin
nig. En vergeet nooit wat het
oude spreekwoord ons leert: een
ezel blijft een ezel, ook al reist hij
driemaal rond de wereld.
Peuters in de bajes
jE STEM
Door Peter Heesen
Het is 5 april 1993. Er
mike (26) meldt zich
aan'de poort van Ter
Peel. Ze komt een ge
vangenisstraf uitzitten
van een half jaar voor
medeplichtigheid aan het overtre
den van de opiumwet, meineed en
valsheid in geschrifte. Zij houdt
haar zoontje Sahin (1) aan de hand.
„Als ik hem niet had kunnen mee
nemen, dan had hij nu in een
kindertehuis gezeten, zoals mijn
oudste zoon van zes, Leroy. Er was
geen opvang voor Sahin. Iedereen
had het te druk - ook zijn vader.
Hier gaat het goed met hem. Vol
gens mij beseft Sahin niet dat hij in
een gevangenis zit", meent zij.
Het is even wennen. Achter de
deuren van de half-open strafin
richting, die elektronisch open en
dicht gaan, leven op dit moment
vier kinderen. Ze variëren in leef
tijd van drie maanden tot vier jaar.
Het resultaat van een unieke proef
in Nederland.
De moeders in de vrouwengevange
nis in Sevenum mogen hun kinde
ren tot vier jaar bij zich houden.
Voorwaarde is dat de peuters niet
elders opgevangen kunnen worden.
Het belang van het kind staat voor
op, niet dat van de moeder, bena
drukt het ministerie van justitie in
een persbericht.
Ermike: „Mijn oudste zoon heeft
meegemaakt dat zijn vader naar de
gevangenis moest. Hij raakte het
vertrouwen in mensen kwijt. Hij
dacht dat iedereen die de jas aan
trok niet terug zou keren - zoals
zijn vader. Hij is moeilijk opvoed
baar en zit nu in een kindertehuis.
Ik wilde dat met Sahin niet riske
ren".
„Ik moet nog drie weken en vijf
dagen. Ik ben al aan het aftellen.
Toch is het me eerder mee- dan
tegengevallen. Ik dacht dat ik een
klein kamertje met een wiegje zou
krijgen en dat 's avonds om acht
uur de deur op slot zou gaan. Zo is
het gelukkig niet".
Gestrafte vrouwen mogen hun kin
deren bij zich houden tot die negen
maanden oud zijn. Op de leeftijd
dat kinderen zich gaan hechten aan
mensen, worden baby en moeder
gescheiden. Een slechte zaak, vond
de werkgroep Vrouwen in Detentie,
voornamelijk bestaand uit mensen
van het ministerie van justitie.
Zij gaf staatssecretaris Aad Kosto
van Justitie het advies de kinderen
bij de moeders te laten tot ze zo
oud zijn dat ze naar de basisschool
gaan. Deze had er wel oren naar.
De enige half-open vrouwengevan
genis in Nederland - Ter Peel, 57
cellen - dient twee jaar als 'proef
konijn'.
„Vroeger was het aantal gedeti
neerde vrouwen te klein om te
experimenteren met verschillende
regimes in gevangenissen. Maar
door de activiteiten in de drugs
smokkel is de groep toegenomen
tot ruim driehonderd", vertelt Ria
Wolleswinkel, docente aan de
Rijksuniversiteit Limburg die pro
moveert op gedetineerde vrouwen.
„De aanleiding om snel werk te
maken van de kinderopvang was
de aanhouding van veel Latijnsa-
merikaanse vrouwen die als drugs
koerier fungeren. Ze laten zich
daartoe verleiden, omdat zij snel
een berg geld willen verdienen om
voor hun kinderen te kunnen zor
gen. Na hun aanhouding maken ze
zich grote zorgen over het achter
gebleven kroost dat ergens rond
doolt", aldus Wolleswinkel, die de
Ermike en haar zoontje Sahin in de crèche van vrouwengevangenis Ter Peel in Sevenum. Moeders mogen hun kinderen daar tot vier jaar hij zich houden.
FOTO JACQUES PEE1
werkgroep Vrouwen in Detentie
adviseerde.
Teamleidster Thea Pieters van Ter
Peel heeft elf jaar ervaring met
vrouwen in de gevangenis. Zij zag
veel moeders depressief worden,
omdat ze zich de hele tijd zorgen
maakten over de opvang van hun
kind. Vooral als de moeder langere
tijd weg was, ging het kind vaak
van familielid naar familielid.
„In de gevangenis hebben de kin
deren meer regelmaat. Je ziet dan
ook dat een kind dat herenigd
wordt met zijn moeder hier op-
bloeit. En ze maken dezelfde ont
wikkeling door als buiten. Zij zijn
namelijk nog veel te jong om te
beseffen dat ze opgesloten zitten",
weet Pieters.
Sinds april hebben acht moeders
deelgenomen aan de proef. Eén
maal ging het mis. „Die vrouw was
niet te handhaven. Ze was gedrags
gestoord. Dat gaf spanningen en
botsingen. Zij zit nu in een gesloten
inrichting. Voor haar kind hebben
we een ander opvangadres gere
geld", vertelt de teamleidster.
Voor de opvang van kinderen werd
Ter Peel duchtig vertimmerd. Het
voormalig klooster kan vijf moe
ders met kind herbergen. Zij ver
blijven op een aparte afdeling,
waar zij een eigen woon- en eetka
mer en een keuken hebben. Moeder
en kind slapen in kamers die on
derling verbonden zijn.
Ook kwamen binnen en buiten
speeltoestellen en werd een kinder
dagverblijf ingericht. Zeven be
waarders (drie mannen en vier
vrouwen) met de middelbare be
roepsopleiding agogisch werk wer
den in twaalf halve dagen klaarge
stoomd om als 'crèchebegeleider'
aan de slag te gaan. Totale kosten:
130.000 gulden.
In de crèche speelt Joep van
Schayk (47) doktertje met twee
kinderen. Zij amuseren zich prima.
Joep werkt sinds 1980 in Ter Peel.
Eerst als bewaarder van mannen,
later van vrouwen en nu af en toe
van kinderen. „Heerlijk", zegt hij.
„Mijn eigen kinderen zijn 16 en 19
jaar oud - ik ben op herhaling.
Maar ik moet toegeven dat het een
raar gevoel was toen ik voor het
eerst weer een baby'tje vasthield",
bekent hij lachend.
„Wij hebben normale, gezonde kin
deren die het naar hun zin hebben,
denk ik. Wij proberen niet bevoog
dend bezig te zijn - de opvoeding is
de taak van de moeder. Er is eigen
lijk geen verschil met een gewone
crèche. Wèl is het zo dat de moe
ders zich aan de roosters moeten
houden", vertelt afdelingshoofd
Gory Nuijten.
De moeders werken - net als de
overige gedetineerden van Ter Peel
- overdag vooral op de tuinderij.
Op dit moment oogsten zij boontjes
en paprika's. Tussen de middag, 's
nachts en in de weekends zijn moe
der en kind samen. Pieters: „De
meeste moeders zijn blij dat zij
even van de zorg van hun kind
verlost zijn. En ze weten dat het in
goede handen is".
Het lijkt prachtig wat er gebeurt in
het Sevenumse kerkdorp
Evertsoord. Toch plaatst universi
tair docente Ria Wolleswinkel en
kele kanttekeningen bij de kinder
opvang in een gevangenis. Het
voornaamste is dat Justitie uit een
pakket aanbevelingen er één heeft
gepakt, „waarmee het ministerie
denkt te scoren".
„Werkgroep Vrouwen in Detentie
heeft veel voorstellen gedaan om de
relatie tussen gedetineerde vrou
wen en hun kind te verbeteren. Een
voorbeeld is een soepelere regeling
voor het bezoek van moeders aan
kinderen en andersom. Maar nee,
Justitie kiest voor kinderopvang. In
feite een noodvoorziening, die je
realiseert als andere oplossingen
geen soelaas bieden".
Zo'n kinderopvang vindt reeds in
verschillende landen plaats. Wol
leswinkel is er niet gelukkig mee
dat Nederland als voorbeelden
Duitsland en Australië heeft geko
zen. „Dat zijn landen met een re
pressief strafklimaat, dat met name
wordt gekenmerkt door langere
straffen".
Liever had ze gezien dat Nederland
zijn licht had opgestoken in Scan
dinavië. In die landen zitten vaders
met kind en moeders met kind
samen in gezinshuizen. Zweden
huurt vakantie-bungalows voor ge
detineerden die het laatste gedeelte
van hun straf uitzitten, zodat ge
zinnen weer aan elkaar wennen.
Wolleswinkel: „In Duitsland wer
den de Kinderen eerst opgevangen
in gesloten inrichtingen. Daar zijn
ze van teruggekomen. Het bleek
dat kinderen last hadden van de
spanningen tussen gedetineerden
onderling. Er vinden nu proeven
plaats met vrouwen die overdag of
's nachts gedetineerd zijn, maar
hun kind thuis verzorgen. Daar ben
ik óók niet voor. De vrouwen moe
ten dan óf zitten óf voor hun kind
zorgen, waardoor ze maatschappe
lijk geïsoleerd raken. Laat ze dan
overdag onbetaald werk doen".
Uit onderzoek in Duitsland is, vol
gens Ria Wolleswinkel, niet vast
komen te staan dat kinderen scha
de ondervinden van een verblijf in
de bajes. „Dat verschilt ook per
kind. Sommigen kinderen gaan
bedplassen. Komt dat doordat ze
drie maanden in een gevangenis
hebben gezeten of niet?".
Ze meent zelf dat kinderen gauw
genoeg doorhebben dat ze opgeslo
ten zijn. „Die kleintjes nog niet.
Maar als een kind begint te lopen,
vallen hem dingen op. Hij merkt
bijvoorbeeld dat hij geen uitstapjes
kan maken. Hij heeft ook zeer snel
in de smiezen wie het gezag uitoe
fent".
Wolleswinkel is tevens bang dat de
moeders te zwaar worden belast en
dat het personeel of andere gedeti
neerden zich met de opvoeding
gaan bemoeien. „Kijk maar wat er
gebeurt als gezinnen met elkaar op
vakantie gaan. Van de ene vader
mag een kind zonder te vragen
spullen uit de koelkast halen en
van de andere niet. Daarover ont
staan vaak de eerste irritaties".
Het verbaast haar dat niet gepro
beerd is de bajeskinderen op te
vangen in het regulier kinderdag
verblijf Pino in Sevenum. „Typisch
het ministerie van justitie. Dat wil
alles zelf regelen". Desondanks
heeft ze het idee dat de kinderop
vang in Ter Peel zorgvuldig op
poten is gezet en dat het experi
ment goed 'bewaakt' wordt. Dat
neemt echter niet haar grote ai
weg dat er weer een nieuwe v(
ziening wordt gecreëerd die
gevolg heeft dat vrouwen eerdei
langer worden opgesloten.
Uit een reactie van de Roermon
rechter Henk te Strake blijkt
die vrees niet onterecht is.
rechter moet rekening houden
de aard en de ernst van een feil
met de persoonlijke omstandig
den. Het scheelt natuurlijk of
mand een levensdelict heeft
pleegd of drie pakken koffie 1»
gestolen. In hoeverre de opvangt
gelijkheid van kinderen beteke
heeft, kan ik moeilijk zeggen
is zeker dat bij de beraadslagi»!
na de zitting bekeken wordt t
het gezinsverband is. Ik kan
voorstellen dat het ooit een rolgt
spelen".
In Zwolle en in Heerhugowai
zijn gevangenissen in aanbouw»
elk een afdeling van 72 cellen
vrouwen. Er komen ook voort
ningen voor de opvang van kim
ren. Afhankelijk van de uitkon
van de proef in Ter Peel
opvang door.
Afdelingshoofd Gory Nuijten w
dat er niet enkel voordelen
kinderopvang kleven. Hij li?
niet wakker van. „Het project
een niveau hoger uitgedokterd-
het ministerie. Toen het ministe
op zoek was naar een geschik
inrichting, hebben wij ons ving'
tje opgestoken. We denken dat'
Peel de enige is die er voor
aanmerking komt. Het is een kl
ne, half-open inrichting met vj
groen en zonder tralies. We z'
wel hoe de proef uitvalt. We
schouwen het in ieder geval abe
uitdaging om er een succes va»
maken".
Hoewel het nog veel te vroeg v»
conclusies is, is het ex]
voor Ermike en Sahin al
„Zeker weten".
IV
atuurlijk is
spraak verslet
het is niet
Mont Blanc sc
een diamant,
de top, bijna
meter boven wat wij gev
grijpt de vroege zon
sneeuw. Vlak daaronder
sen op weg naar het mc
hun leven. Ze zullen de
ken. Het is nauwelijks hal
de ochtend.
Daaronder heerst de och
die zich uitstrekt over I
de wasem boven een bor<
de boerekool. Hier en
campings in St.Gervais
nix rekt een vroege "ki
zich voor zijn tent uit
naar zijn gymschoenen,
men de eerste mensen va
ton de Gendarmerie de
ce en Montagne in dien
dingsploeg. Er zijn ki
die vandaag de redding:
len ontmoeten, want h
bergte is een gebied
geworden.
Bergbeklimmen en -wai
in, ze vormen onderdf
doe-vakanties. Maar vc
men is een kunst, je moi
zoals de mens zwemme
ren. En zoals de zee
lokt, wenkt het hooggeb
mers. Vooral de Mont
zijn tot 4807 meter hoi
dak uittorenend boven
dezelfde plooiing in de
tijd verleidt de vakantii
als de Lorelei de schip
de zuigkracht van de Mi
de mens kennelijk niet
sinds de eerste bekendi
tering in 1786 door Jacc
en Michel-Gabriel Pac
elk jaar opnieuw steeds
mers aan de verleidinj
ook mannen, vrouwen
die niet weten waaraa
nen.
Het lijkt vanaf de Lj
Midi naar de flank v;
Blanc kijkend zo gem
ziet ze lopen, de echte 1
dat gestage tempo hun
over rots of ijs, beweg
ritme van de adem. Ma
verraderlijke voor de
vers, die in toenemendi
wanhoop van het berg\
aangaan met zichzelf
mogelijk te komen. He
dramatisch. Dit seizo
hooggebergte op en ri
Blanc, in Frankrijk, Z\
Italië al meer dan 1
slachtoffers en in de r
len ligt de oorzaak bij
fer zelf.
Adjudant Maurice Ga
Gendarmerie de Sur
Montagne in Gervais
dat er zoiets als een
kwam. „Mensen wete
aan ze beginnen",
staan beneden, zien
willen erop." Zei Edi
de bedwinger van df
Ze hebben vaak
alleen ook. Op gyr,
i
