'ara's gaan over de schreef
Hogei
Vrijlating gijzelaars lost crisis Nicaragua niet op
Opnieuw aanslag in Turkije: zes Duitse toeristen raken gewond
Onderzoek naar gewelddadig gedrag Belgische commando's in Somalië
Saudi-Arab
VN-konvooi bereikt belegerde moslims in Mostar
Rotterdams cor
ferkoop motc
jondaiiks dalin
6Aardse' plannen met de
planeet Mars in gevaar
BUITENLAND
Internationaal
Gerechtshof moet
Bosnië redden
2i
DE STEM
DONDERDAG 26 AUGUSTUS 1993
Van onze redactie buitenland
Istanbul - Zes Duitse toeris
ten en en Turkse reisleider
zijn gisteren in de Turkse
stad Istanbul gewond geraakt
toen een onbekende man een
molotov-cocktail naar hen
wierp.
Eén van de gewonden, een
41-jarige vrouw, kreeg splinters
in het hoofd en werd met ernsti
ge verwondingen opgenomen in
een ziekenhuis. De toestand van
de andere gewonden geeft geen
reden tot grote ongerustheid.
De dader wist in de drukte te
ontkomen. De aanslag deed zich
voor in het stadsdeel rond het
Topkapi-paleis, waar zich veel
hotels bevinden.
De Turkse politie onderzoekt of
het incident iets te maken heeft
met eerdere aanslagen in Turkse
toeristencentra, uitgevoerd door
het gewapende Kurdische verzet.
Eind juni raakten bij een bom
aanslag in de badplaats Antalya
ruim twintig mensen gewond,
onder wie negen Duitsers. Mid
den juli kwam bij een tweede
aanslag een Turk om het leven.
Het Turkse leger heeft afgelopen
weken in het zuidoosten van
Turkije zijn campagne tegen de
Turkse Arbeiderspartij (PKK)
opgevoerd. Volgens Ankara zijn
de laatste dagen zeker vijf Kur
dische guerrillastrijders gedood.
De PKK bracht op haar beurt
twee dorpswachters om het le
ven terwijl ze voorts zes burgers
ontvoerde. Drie van hen zijn
inmiddels weer vrijgelaten.
De ontvoeringsactiviteiten van
de PKK stuiten op steeds meer
weestand in het Westen, nu ook
toeristen steeds vaker worden
gegijzeld. Italië en Zwitserland
eisten gisteren de onmiddellijke
vrijlating van vier landgenoten
die vorige week waren ontvoerd.
Ook de EG veroordeelde in een
verklaring de activiteiten van de
PKK.
De Kurdische rebellen houden
momenteel zeven toeristen (drie
Zwitsers, een Italiaan, twee
Duitsers en een Nieuwzeelander)
vast.
De PKK riep gisteren de betrok
ken landen op direct met haar te
onderhandelen over een mogelij
ke vrijlating van de toeristen. De
Kurden eisten tevens dat het
Westen Ankara onder druk zet
de militaire acties tegen de Kur
den te staken.
Van onze correspondent
Bert Schampers
Brussel - Het Belgische ministerie van Defensie heeft
gisteren een onderzoek gelast naar mogelijke schendin
gen van de VN-opdracht door zijn paracommando's in
Somalië.
De Belgische militairen zouden
hun boekje te buiten gaan. Het
aantal Somaliërs dat door Bel
gische blauwhelmen is neerge
schoten, is volgens een pas naar
België teruggekeerde militair
veel hoger dan officieel wordt
opgegeven.
Enige tijd geleden beschuldigde
de in Londen gevestigde men
senrechtenorganisatie African
Watch de Belgen ervan in Soma
lië onschuldige burgers te heb
ben gedood.
Ook gedragen de Belgen zich
volgens African Watch racis
tisch. Die beschuldigingen zijn
door de legerleiding steeds te
gengesproken. De Belgische
commandanten kregen daarbij
de steun van de Somalische
dorpsoudsten in Kismayo en om
geving, waar de Belgische
blauwhelmen gestationeerd zijn.
De BRT-radio zond dinsdag
fragmenten uit van een ophef
makend interview met vijf -
anoniem gebleven - paracom
mando's.
Zij bevestigen min of meer de
beschuldigingen van African
Watch. „Het aantal neergescho
ten Somaliërs mag je best met
vier of vijf vermenigvuldigen,"
zei een van de soldaten. Een
Belgische para had volgens een
van de ondervraagden al 'dertig
trofeeën' verzameld.
Volgens de para's bestaat in het
Belgische bataljon in Somalië de
stilzwijgende afspraak niets
naar buiten te brengen over du
bieuze dodelijke incidenten. De
militairen beweerden in het ra
dio-interview dat ze met voedsel
smeten naar de Somaliërs, aan
vankelijk om hen te helpen,
maar later om hen bewust te
raken, omdat ze te opdringerig
werden.
De Belgische VN-militairen be
schouwen hun humanitaire mis
sie als frustrerend en vinden dat
zij onvoldoende op hun taak zijn
voorbereid.
„Wij moeten met 700 man een
gebied bestrijken dat twee keer
zo groot is als België. Als je dan
voedsel gaat uitdelen en je krijgt
stenen naar je kop gesmeten,
dan is het niet leuk meer."
In een ander interview, dat eind
juli in het weekblad Dag Alle
maal werd gepubliceerd, gaf een
Belgische VN-militair toe niet de
minste emotie te voelen bij de
dood van een Somaliër. 'Zwar
ten zijn zoals andere mensen,
totdat je in Somalië bent ge
weest', aldus de soldaat.
De uitlatingen van teruggekeer
de para's uit Somalië schuift hij
dan ook in de schoenen van de
journalisten. „Het kan zijn dat
een wat overmoedige para, al
dan niet na het drinken van een
paar pinten, misschien wel be
reid wordt gevonden dergelijke
reacties te geven en, tja, op te
scheppen...", aldus Hanot in een
reactie in de krant De Morgen.
Niettemin besloot het Belgische
ministerie van defensie gister
morgen tot een nader onderzoek,
dat mogelijk een vervolg krijgt
voor de krijgsraad.
Den Haag - 'De onderhandelin
gen over het plan voor de driede
ling van Bosnië-Herzegowina
van de internationale bemidde
laars Owen en Stoltenberg in
Genève zijn als die van München
in 1938. Toen werd Tsjechoslo-
wakije geofferd. Nu mag Bosnië-
Herzegowina zijn eigen dood
vonnis ondertekenen.'
De Amerikaanse hoogleraar F.
Boyle heeft gisteren deze paral
lel getrokken voor het Interna
tionaal Gerechtshof in het Vre
despaleis in Den Haag.
Met zijn vergelijking pleitte
Boyle voor het nemen van elke
geëigende maatregel om de vol
kerenmoord in Bosnië-Herzego
wina te stoppen en de staat te
redden.
Met professor Boyle voerde de
vertegenwoordiger van de VN,
Sacirbey, aan dat Belgrado een
eerdere uitspraak van het Hof
aan zijn laars heeft gelapt. Op
verzoek van de Bosnische rege
ring sommeerde deze hoogste ju
ridische instantie van de VN op
8 april Klein-Joegoslavië (Servië
en Montenegro) alles te doen om
de volkerenmoord in Bosnië te
gen te gaan.
Maar volgens de Bosnische ver
tegenwoordigers blijft Belgrado
op alle mogelijke manieren de
agressie van de Bosnische Ser
viërs steunen.
Boyle wees op de 150.000 men
sen die zijn gesneuveld, de tallo
ze vrouwen die zijn verkracht en
de vele mensen die op de vlucht
zijn geslagen.
Kroaten blokkeren het konvooi in het dorpje Medjugorje, een dorpje op de route naar Mostar.
FOTO EPA
Van onze redactie buitenland
Mostar - Het hulpkonvooi van de Vere
nigde Naties heeft gisteravond na uren
lange vertraging alsnog de Bosnische
stad Mostar bereikt.
De vrachtwagens met 275 ton voedsel en
medicijnen werden direct na aankomst uit
geladen.
Het konvooi moest op weg naar Mostar
herhaaldelijk stoppen, omdat Kroatische de
monstranten op de weg gingen liggen. In de
loop van de dag sloten zich ook militairen
van het Bosnisch-Kroatische leger bij de
betogers aan. Zij sloegen daarbij buitenland
se verslaggevers van de VN-vracht wagens en
maakten het hen onmogelijk te filmen of
interviews af te nemen.
Besprekingen tussen de Kroatische politie en
de actievoerders leidden er weliswaar toe
dat de blokkade werd opgeheven, maar
enkele honderden meters verderop werd het
transport dan weer opgehouden. Dat sukkel
de zo uren door.
Onze correspondent in het voormalige Joe
goslavië, Harold Doornbos, die met het kon
vooi is meegereisd, meldt dat de toestand in
het Kroatische deel van de stad een schril
contrast vormt met het getto waarin de
Bosniërs leven. „De winkels zijn er goed
gevuld met verse groenten en vlees dat tegen
een redelijke prijs te koop is."
En vanuit het centrum van de stad, signa
leert Doornbos, is te zien hoe de moslims in
de heuvels grote vuren hebben aangelegd om
de Amerikaanse vliefgtuigen te tonen waar
het voedsel moet worden gedropt. Afgelopen
nacht is voor de tweede maal voedsel afge
worpen boven Mostar.
De erbarmelijke situatie waaronder de mos
lims in Mostar leven, leidde gisteren tot'een
waarschuwing van de Navo. Het politieke
comité van het bondgenootschap verklaarde
dat de Navo bereid is actief mee te werken
aan de bevoorrading van de moslims in de
Bosnische stad. Daartoe zou echter eerst een
verzoek moeten komen van de VN. Datzelfde
geldt voor eventuele luchtaanvallen, die de
Navo best wil uitvoeren, maar niet zonder
het machtswoord van de VN-chef Boutros
Ghali.
Als het aan de bemiddelaars Owen en Stol
tenberg ligt, wordt de Navo nauw betrokken
bij het toezicht op een eventuele vredesrege
ling.
Beiden zeiden eerder op de dag in Den Haag,
waar zij spraken met minister Kooijmans
van Buitenlandse Zaken, dat hun vredesplan
voor Bosnië alleen levensvatbaar is als Na-
vo-troepen op de uitvoering ervan toezien.
Owen en Stoltenberg reisden na het gesprek
in Den Haag door naar Frankfurt, voor een
gresprek met Kooijmans' Duitse collega Kin
kel. Evenals Nederland is Duitsland bezorgd
over het vredesplan, met name omdat daar
bij de opdeling van Bosnië aan de moslims
dreigt te worden opgelegd.
Minister Kooijmans liet na afloop van het
gesprek met de bemiddelaars weten dat de
bezorgdheid van de Nederlandse regering bij
lange na niet is weggenomen.
Het gezaghebbende Britse defensieblad 'Ja
ne's Defence Weekly' meldt in zijn jongste
uitgave dat Servië een groot deel van de
uitgebreide Joegoslavische wapenindustrie
op het eigen grondgebied herbouwt. De
republiek voert de produktie op, met het oog
op een nieuwe slag met de Kroaten, aldus
het blad. Sommige wapenfabrieken in Servië
stammen uit andere delen van het oude
Joegoslavië. Zij werden ontmanteld toen het
door Servië geleide Joegoslavische leger zich
terugtrok, en op Servisch grondgebied weer
opgebouwd. De prioriteit ligt bij de produk
tie van luchtdoelgeschut en wapens voor op
het slagveld aldus Jane's.
Servië wil volgens Jane's een goedfunctione
rende wapenindustrie. Worden de interna
tionale sancties opgeheven, dan kan het zich
begeven op de zogenoemde Derde-Wereld
markt.
DoorTjabel Daling (anp)
Den Haag - Met de vrijlating
van 22 gijzelaars in twee
gijzelingen is de politieke
rust in het Middenameri-
kaanse Nicaragua nog niet
teruggekeerd.
Het land lijkt juist steeds verder
af te glijden in een spiraal van
geweld en terreur, die de kie
men in zich draagt van een
nieuwe burgeroorlog.
Nicaragua wordt geteisterd
door chaos, anarchie en politie
ke onrust. Het enige bemoedi
gende nieuws uit de hoofdstad
Managua is dat van de succes
volle bemiddelingspoging van
de kardinaal Obando y Bravo in
de gijzelingskwestie.
Hij is een van de weinige men
sen in het door politieke polari
satie en een ongeëvenaarde eco
nomische crisis verziekte Nica
ragua die bij alle partijen res
pect weet af te dwingen.
In de jaren zeventig bemiddelde
hij tussen het regime van dicta
tor Anastasio Somoza en de
linkse sandinistische opstande
lingen en een decennium later
tussen de Sandinisten en door
de Verenigde Staten gesteunde
rechtse Contra-rebellen. Mede
door zijn bemiddeling liep in
maart van dit jaar een gijze
lingsdrama in de Costaricaanse
hoofdstad San José goed af.
Bezetters van de Nicaraguaanse
ambassade kwamen toen met
dezelfde eis als de gijzelnemers
deze week in het noorden van
Nicaragua: het aftreden van de
- sandinistische legerchef -
Humberto Ortega, broer van de
vroegere president, en van kabi
netschef Antonio Lacayo,
schoonzoon van president Vio-
leta Chamorro.
De voormalige Contra-rebellen
(recontra's) verdenken Ortega
en Lacayo ervan samen te span
nen om de Sandinisten in staat
te stellen aan de touwtjes te
blijven trekken, ook al verloren
zij de presidentsverkiezingen in
1990.
Even leek het erop alsof Nicara
gua in 1990 na een burgeroorlog
van bijna tien jaar een zonnige
toekomst tegemoet zou gaan. De
Sandinisten erkenden de over
winning van de gematigde pre
sident Chamorro, die door de
UNO, een bundeling van 14
partijen, aan de macht was ge
bracht. Maar een meerderheid
van prominente UNO-politici
wendde zich eind vorig jaar van
haar af, omdat zij nog te veel
zou steunen op de Sandinisten.
Ze hekelden haar politiek van
nationale verzoening, waarbij
ze als een koorddanser het
evenwicht probeerde te bewa
ren tussen de inmiddels conser
vatieve oppositie en de Sandi-
Achtergebleven gijzelaars in Managua.
FOTO EPA
nisten, haar voormalige tegen
standers.
Om voor nieuwe leningen en
hulp in aanmerking te komen,
moest Dona Violeta van het In
ternationale Monetaire Fonds
(IMF) een harde saneringspoli-
tiek volgen. Door grootscheepse
bezuinigingen is de torenhoge
inflatie gedaald, maar de bevol
king betaalt het gelag. Meer dan
60 procent van de Nicaragua-
nen heeft geen werk. Kredieten
voor kleine boeren zijn opge
droogd.
Nicaragua beleeft de ernstigste
economische crisis sinds twintig
jaar. Chamorro bestuurt een
'arm land dat steeds armer
wordt', concludeerde het Britse
weekblad The Economist on
langs. Voor Chamorro is het
daarom onmogelijk de beloften
na te komen die zij aan linkse
en rechtse guerrillastrijders
heeft gedaan; in ruil voor demo
bilisatie een stukje eigen land
en contant geld in de hand.
Dat gebrek aan perspectief
heeft duizenden linkse en recht
se guerrillastrijders doen be
sluiten de wapens weer op te
nemen om op te eisen wat ze
niet krijgen. Ideologie speelt
daarbij nauwelijks een rol meer.
Guerrillastrijders hebben van
moorden en plunderen een
deugd gemaakt. De misdaad
groeit zienderogen, niet in de
laatste plaats omdat overal in
het land wapens te koop zijn.
„Het is in Nicaragua gemakke
lijker een geweer te kopen dan
een baan te krijgen," zei een
Contraleider onlangs.
Legerleider Humberto Ortega
heeft al een regeringsoffensief
aangekondigd als linkse en
rechtse rebellen niet op korte
termijn hun wapens inleveren.
Als het leger daartoe inderdaad
overgaat, dreigt een nieuw
bloedbad zoals in juli, toen in
het noorden van Nicaragua le
gereenheden en voormalige le
den van het Sandinistische
volksleger slaags raakten.
De ruime voorraad wapens, de
economische crisis en de poli
tieke polarisatie kunnen in een
regelrechte burgeroorlog ont
aarden, waarbij het niet altijd
duidelijk zal zijn wie wie zal
bevechten.
De kans bestaat dat een nieuw
grootschalig gewelddadig con
flict zich als een olievlek uit
breidt naar andere Middename-
rikaanse landen, waar de - for
mele - democratie een uiterst
breekbaar karakter heeft. De
Hondurese regering zond on
langs al extra troepen naar de
zuidgrens om te voorkomen dat
gewapende Nicaraguaanse re
bellen de grens overstaken om
vandaar gewelddadige acties op
het grondgebied van hun ge
boorteland uit te voeren.
President Chamorro, die de af
gelopen maanden steeds afhan
kelijker is geworden van de
Sandinisten, maakt moeilijke
tijden door. De Amerikanen
houden economische steun ach
ter omdat de Sandinisten nog
veel te veel invloed hebben op
het regeringsbeleid. Recente
onthullingen dat Managua met
medeweten of toestemming van
de Sandinisten in de jaren tach
tig onderdak verleende aan al
lerlei illustere groeperingen, zo
als de Baskische afscheidings
beweging ETA en de Noordierse
IRA, hebben de VS nog kop
schuwer gemaakt.
Onlangs steunde nog 53 procent
van de Nicaraguanen haar be
leid van verzoening. Chamorro,
wier ambtsermijn tot 1996
loopt, blijft optimistisch, lijkt
het. In een recent interview met
de Spaanse krant El Pais zei ze:
„Ik hoop het land in een betere
toestand achter te laten dan
waarin ik het ontving."
Het is de vraag of ze die kans
krijgt. Politieke tegenstanders
dringen aan op een wijziging
van de grondwet, zodat ver
vroegde verkiezingen mogelijk
zijn. Als een (burger)oorlog op
grote schaal dan nog niet is
uitgebroken.
BUITENLAND KORl
Staking Nigeria beperkt
Lagos - Stakingen hebben gisteren alleen het openbare W
de twee belangrijkste steden in het zuidwesten van Nij
Lagos en Ibedan, stilgelegd. In de overige delen van hei
bleef het rustig, hebben waarnemers gemeld. De stakingsj,
waren een initiatief van de vakbonden en de oppositie die!
terugtrekking van de huidige president, generaal Ibrahim
bangida, uit de politiek willen. De president treedt va®
weliswaar af om plaats te maken voor een overgangsrege,
maar de oppositie vreest dat hij achter de schermen toch aj
touwtjes blijft trekken. De oppositie wil dat Abiola presi
wordt, de man die eerder de verkiezingen heeft gewonnen.
VS-sancties tegen Cliina en Pakistan
Washington - De Verenigde Staten hebben gisteren aang.,
digd economische sancties te gaan instellen tegen China
Pakistan wegens de levering van rakettechnologie, die
overtreding vormt van internationale akkoorden. Het Am
kaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat de straf®
regelen de export betreft van goederen die militair kui
worden gebruikt, alsmede van elektronica, militaire vliegtu
en ruimtevaart-systemen en -materieel.
'Onzeker of brandstichter betaald is'
Potsdam - Er is geen bewijs voor de beschuldiging dat inwo
van het dorpje Dolgenbrodt een neo-nazi hebben ingehuuri
brand te stichten in een opvangcentrum voor asielzoekers,!
justitie in de deelstaat Brandenburg gezegd. De Duitse
meldde dinsdag dat justitie een onderzoek was begonnen
aanleiding van een bewering dat dorpelingen op 1 novei
vorig jaar een 19-jarige skinhead 2.000 mark hadden betaal;
een gebouw, dat de volgende dag zou worden geopend
opvangcentrum voor asielzoekers, in brand te steken. Debr
waarbij geen slachtoffers vielen, zou door de dorpelingen in
cafe zijn gevierd.
Sjeik aangeklaagd wegens aanslag
New York - De Amerikaanse justitie heeft de radicale
sche sjeik Omar Abdel-Rahman in staat van beschuldi
gesteld. De blinde geestelijk leider wordt verantwoord
geacht voor de bomaanslag in februari op het Wereldha®
centrum (WTC) in New York en het voorbereiden van j
aanslag op het hoofdkwartier van de Verenigde Naties.)
wordt tevens aangeklaagd wegens het opzetten van een mod
complot tegen de Egyptische president Mubarak. De sjeik zij
Amerika vast in afwachting van uitwijzing naar Egypte,
'Russen dwarsbomen expeditie'
Amsterdam - De coördinatoren van de Nova Zembla-expe
in Nederland beschuldigen de Russen van het traineren v:
hulp aan de groep van tien wetenschappers, die op het Russia
eiland onderzoek doen naar de overwintering van de ontt
kingsreizigers Barentsz en Van Heemskerkck.Een heliko[
met extra voorraden en apparatuur die dinsdagmiddag al vi
de legerbasis Dickson in Siberië naar Nova Zembla had mc
vliegen, bleek woensdagavond nog steeds niet op het eilanj
zijn gearriveerd. Het blijkt onmogelijk om in Dickson opht
ring te vragen over de vertraging. En de mensen die zich bij]
Arctisch en Antarctisch Instituut in Sint Petersburg met
voorbereidingen van de expeditie hebben beziggehouden, bi,
ken allemaal op vakantie te zijn.
Rusland: 'Polen kan bij Navo'
Londen (rtr) - Saudi-Arabië een
jjeeft gisteren berichtgeving 'vb
in de New York Times ver- bee
oordeeld waarin gewag werd sch
gemaakt van zodanige enor-
0e uitgaven en verkwisting J;
dat de bodem van de Saudi- op
sche schatkist in zicht is. ec0
one
pe Saudische ambassadeur in bin
Londen, Ghazi Algosaibi, zei in yjtf
Rotterdam (anp) - Het techniek-
cern Internatio-Müller heeft ove
jaar een hogere winst geboekt
van 1992 en verwacht voor he
verbetering van het resultaat,
vooruitzichten op de technische
[Ierland.
De nettowinst steeg in het eerste
halfjaar van 15,2 miljoen tot
ƒ19,6 miljoen o/per aandeel
(an 2,38 tot 3,20 (na aftrek
van toe te rekenen preferent di
vidend). Het bedrijfsresultaat
vermeerderde van 24,6 miljoen
lot ƒ31,8 miljoen en het groeps-
resultaat uit gewone bedrijfsuit
oefening vóór belastingen ging
van 18 miljoen naar 27,3 mil
joen.
kasstroom (nettowinst plus
Ifschrijvingen) daalde iets, van
■bijna 40 miljoen tot 37,6 mil-
oper aandeel van 6,72
■tot 6,34. De buitengewone las-
i daalden van 7,2 miljoen tot
1/4,1 miljoen; dat laatste bedrag
Betreft enkele voorzieningen
loor reorganisatie. Bij de omzet
kas een toeneming waar te ne-
|men van 1,23 miljard naar
1/1,27 miljard.
Over geheel 1992 boekte Inter-
natio een nettowinst van 30
Biljoen na een verlies van
(121,3 miljoen over het voor
gaande jaar.
Vooral de winstverbetering bij
ie handelsactiviteiten heeft de
vooruitgang in het groepsresul-
laat veroorzaakt. Internatio her
innert eraan dat het resultaat
geen negatieve invloed meer on-
lerrindt van een aantal verlies-
late
die
fers
Bij
teri
tie
wei
met
de
De
del
Inti
del
del:
kei
het
tot
van
tot
Me'
ten
reil
ven
ma
me
slui
De
teit
ger
van
het
tor
ƒ7,
de
President Jeltsin en zijn Poolse collega Walesa.
FOTO*
Warschau - Rusland zal Polen niets in de weg leggen wai
het wil toetreden tot de Navo. Dit bleek gisteren tijdens 1
bezoek dat president Jeltsin van Rusland aan Warschau brac|
Eerder had Moskou zich verzet tegen een eventuele toetrei
van een voormalig lid van het Warschaupact tot de Ni
Rusland heeft 'begrip' voor de Poolse wens zich aan te sluita
bij het bondgenootschap, aldus de verklaring. „De tijden dal
Poolse leiding in Rusland raad haalde en dat de leiders vanR
voormalige Sovjetunie hierheen (naar Polen) kwamen om
structies te geven, zijn voorbij," aldus Jeltsin. Bij wijze R
verzoenend gebaar legde de Russische president een krans
het gedenkteken voor de 15.000 Poolse officieren die in 1940
Katyn en twee andere plaatsen werden vermoord door
Rusissche Geheime dienst.
Van onze verslaggever
Pasadena - De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie 1
heeft de hoop nog niet opgegeven om een dezer
contact te komen met de Mars-sonde Observer.
De sonde reageerde de afgelopen
dagen niet op radiosignalen die
haar in een baan om de 'Rode
Planeet' moesten leiden. De een
miljard dollar kostende operatie
naar mogelijk leven op Mars
dreigt daardoor te mislukken.
Een falende Observer brengt ook
toekomstige Russische Mars
missies in gevaar.
De leider van het onder
zoeksprogramma, Piotrowski,
noemt de situatie frustrerend,
maar blijft optimistisch. Nasa
probeert voor elkaar te krijgen
dat de Observer zonder bevelen
van het ruimtevaartcentrum in
een baan om Mars terechtkomt.
De sonde heeft daartoe een in
strument aan boord dat zelfstan
dig commando's kan geven.
Volgens missie-manager Dallas
is het mogelijk dat de sonde nog
zelf contact met de aarde op
neemt. De reserve-zender is zo
geprogrammeerd dat hij dat pro
beert als er vijf dagen geen op
drachten van aarde zijn ontvan
gen.
Eigenlijk had de sonde zelf het
contact een uur nadat zij dins
dag in een baan om Mars terecht
was gekomen moeten herstellen.
Maar de Nasa heeft sinds zater
dag geen enkele verbinding met
de sonde meer, zodat het Ameri
kaanse ruimtevaartbureau niet
weet of de Observer zich volgens
vluchtplan wel in de baan
rode planeet bevindt.
De Mars-sonde is in feit1
robot. Op 19 augustus had
een reis van elf maanden i
baan om de planeet moeti
ginnen. Na een aantal msi
vres, waarbij de baan gel®
zou worden verlaagd,
december het eigenlijke
moeten beginnen. Dan
Mars Observer de Rode "ij
gedetailleerd in
gen en zijn klimaat bes®
gedurende een vol M"'
jaar: 687 dagen, de tijd die
nodig heeft om rond de
draaien.
Na die periode zouden
aarde precies weten hoe
zoenen zich afspelen op
wereld, 225 miljoen kilo
van de zon, anderhalve i
ver als de afstand zon-aa»
Maar net zo belangrijk is"
die Observer aan de R®s
bieden. In 1994 en 1991) 1
Russische verkenners naa
gaan, niet alleen om er0
te draaien maar ook om
landen.
Nadat hij zijn geplande w
mingsprogramma heelt v
moet de Observer fung®1'
doorgeefstation voor de
sche verkenners.
De Russen willen over
jaar een bemande ruim
naar Mars uitvoeren.
Ban onze redactie economie
Rijswijk/Amsterdam - Een
omslag in de hausse aan mo
torfietsverkopen tekent zich
vooralsnog niet af. Het aantal
mensen dat 'op gaat' voor het
motorrijbewijs gaat de ko
mende jaren flink omlaag.
iMaar dat vertaalt zich niet in
een even sterk afnemende
Traag.
Volgens het Centraal Bureau
Rijvaardigheidsbewijzen (CBR)
is het aantal aanvragen voor een
motorexamen aan het dalen.
Gingen in 1991 80.000 mensen
j'oor de eerste keer 'op', afgelo-
pen jaar waren het er 79.000.
'Het was voor het eerst sinds in
1988 de enorme groei van het
aantal motorexamens inzette dat
Rot aantal examens afnam.
Ge branche-organisaties RAI
(fabrikanten en importeurs van
motorfietsen) en Bovag (dealers)
menen dat hiermee geen grote
kentering in de verkopen is inge
luid. Beide wijzen er onder meer
«P dat liefst tachtig procent van
tie circa 1,1 miljoen mensen die
{en rijbewijs-A bezitten geen
motor heeft.
Het CBR voorspelt dat het aan-
'al aanvragen voor examens
slinkt tot 40.000 50.000 rond
kot jaar 2000. Jarenlang schom
melde het aantal examens (ex
clusief herexamens) rond de
«00. In 1988 deden 31.000
examen op een motor, terwijl
een jaar later al 42.000 liefheb
kers probeerden op twee wielen
'et roze papiertje te bemachti
gen. Vervolgens liep hun aantal
°P tot 60.000 in 1990 en 80.000
«11991.
Dor dit jaar gaat het CBR uit
D® 74.000 examenkandidaten,
'en woordvoerder spreekt van
«en 'surfplankeffect', daarmee
boeiend op het plotseling wegeb
ben van een modeverschijnsel.
Bovag meent evenwel dat het
meevalt met het uit de mode
iken van de motor als
™°rgaans tweede - vervoermid-
„Wij verwachten dat de
®oei in de verkoop van nieuwe
motoren nog even zal aanhou-
eT', zegt een woordvoerster.
°k de afdeling tweewielers van
e! A?-vereniging zit op die lijn
wijst eveneens op het grote
antal motorloze rijbewijsbezit-
's- „Er is nog een behoorlijke
Potentie."
®der onderzoek wijst volgens
Woordvoerder ook in die rich-
"R- „Van de mensen die wel een
rijt
bei
tw<
is
tw<
ma
hel
rui
He
nie
af,
de
gis
vai
jar
vai
na:
De
ni<
ko
ja:
tw
m<
va
23
Pt
ov
la;
rii
de
m
ja
he
ri;
ze
gi
01
ec
Di
til
ge
fr;
g«
ee
(f
g£
1,
ja
Be
m
bi
va
Z\i
be
ge
pÏ
k;
zq
ie
op
oi
de
1
