Afscheid van de grote
verzoener
Belgisch kabinet kiest met Albert voor de zekerheid
Koning Boudewijn zat 42 jaar op de Belgische troon
Brit
BINNENLAND BUITENLAND
A
Blijkbaar te veel twijfels over kwaliteiten van beoogde troonopvolger Filip
Lachen
DE STEM
DE STEM
MAANDAG 2 AUGUSTUS 1993
Koning Boudewijn en koningin Fabiola op een archieffoto uit
1990 tijdens een bezoek aan Algerije. foto afp
Koning Boudewijn op 5 september 1956,
26e verjaardag.
twee dagen voor zijn
foto belga
Vlaamse enclave Voeren bij
Franstalige Luik.
Abortuswet
Veel opmerkelijker was de we
gering van de koning in
1990 om de nieuwe abortus»
te ondertekenen. Het wetso»
werp stelde zijn geweten
op de proef, had Boudewijn a
premier Wilfried Martens lat
weten.
Boudewijn beschouwde de r
als gebrek aan eerbied voor t
ongeboren kind. De diepgelovi
vorst trad voor anderhalve i
af, een juridische oplossing i
door het Belgische kabinet ui-
bedacht, maar die uiteindelijk'
monarchie eerder versterkte c
verzwakte.
De koning ging de laatste jar
steeds meer gebukt onder
wankele gezondheid. Rugklac!
ten hielden Boudewijn regelu
tig aan het bed gekluisterd.
1991 werd hij in Brussel aan -
prostaat geopereerd. Vor
maart werd hij opgenomen
het Broussais-ziekenhuis in Pi
rijs, waar een slecht function;
rende hartklep werd hersteld.
In België werden de gerucht
sterker dat konings slechte j
zondheid hem tot aftreden
dwingen. Maar na de hartopen
tie in 1992 kwam Boudewijn i
vrij snel weer in de openbar,
heid.
De afgelopen maanden voldedi
koning en koningin ruimschoa
aan hun sociale verplichtinge
Boudewijn zette zich in tegen i
vrouwenhandel, bezocht dakli
zen, een supermarkt en verrast
de Brusselse vuilnismannen nu
een bezoek. Kortom, de koniij
was terug en liet dat merken.
Alle geruchten over een spoedigs
troonsafstand waren de kop it
gedrukt. In regeringskringen v
echter te beluisteren dat Bouto
wijn vooral de nieuwe Belgisch
staatsstructuur afgerond wilds
zien, voordat er ook maar sprali
kon zijn van aftreden.
Vorige maand werd het federals
België officieel een feit. En kt
ning Boudewijn stak zijn op
luchting daarover niet onde
stoelen of banken. Tijdens ziji
traditionele toespraak ter gek
genheid van de nationale feest
dag op 21 juli benadrukte if
vorst nog maar eens de noof
zaak van verzoening tussen 4
verschillende gemeenschapje
in het nieuwe gefederaliseerd!
België.
Boudewijn kwam in zijn leve
zelden voor de dag met opzien
barende politieke uitspraken, i
viel er in recente toesprak
toch iets van verbittering wat
te nemen over de ongelijkheid
de armoede en de mensenrechts
in België en de wereld.
Het is de vraag of zijn op
de geloofwaardigheid van i
Van onze correspondent
Bert Schampers
Brussel - Het overlijden
van de Belgische koning
Boudewijn zaterdagavond
in zijn Spaanse zomerresi
dentie heeft een schok ver
oorzaakt in België.
Boudewijn was op prins Rainier
van Monaco na de langst rege
rende vorst in Europa. Precies 42
jaar zat hij op de troon. Als geen
ander was hij de figuur die Bel
gië ondanks alle communautaire
problemen tussen Vlamingen en
Franstaligen bij elkaar heeft we
ten te houden. Een vader des
vaderlands, die België behoedde
voor onnodig bloedvergieten en
een onbezonnen boedelscheiding
tussen Vlaanderen en Wallonië.
België hield van zijn koning en
het koningshuis, al kan dat niet
voor iedere Belg wordt gezegd.
Een Vlaamse minderheid ver
kiest nog altijd het opdoeken
van België en de republiek boven
de francofone monarchie van het
huis Saksen-Coburg. Ook in
Wallonië is een beweging actief
die voor aansluiting bij Frank
rijk opkomt.
Maar Boudewijn kon om zijn
sobere manier van leven en groot
sociaal gevoel eenvoudig niet ge
haat worden. De Belgische ko
ning had dan wel niet de dyna
miek van de Oranje-vorsten, hij
was een gerespecteerd man. De
monarchie in België is sinds
Boudewijn dan ook onomstre
den. De Vlaamse grondwetspe
cialist professor Senelle heeft bij
herhaling gezegd dat België niet
leefbaar is zonder monarchie.
Tragische jeugd
Boudewijn kende een tragische
jeugd. Hij was nog maar vijf jaar
toen hij zijn moeder, koningin
Astrid, verloor. De populaire
vorstin kwam in Zwitserland bij
een verkeersongeval om het le
ven. Het plotse overlijden van
zijn moeder maakte grote indruk
op de jonge prins.
Het werd nog erger toen zijn
vader koning Leopold III tijdens
de Tweede Wereldoorlog het op
een akkoordje probeerde te
gooien met de nazi's om de Bel
gische neutraliteit te behouden.
De koning w.erd als-verrader van
het vaderland gezien, omdat hij
had geweigerd zich in Londen
bij zijn regering in ballingschap
te vervoegen.
Hoewel bij een referendum in
1950 bijna 58 procent van de
bevolking vóór de terugkeer van
de koninklijke familie naar Bel
gië stemde, braken toch onlusten
uit. Het was het begin van wat
als de 'koningskwestie' de ge
schiedenisboeken in is gegaan.
België stond in de zomer van
1950 aan de rand van de burger
oorlog tussen voor- en tegen
standers van Leopold.
In de nacht van 31 juli op 1
augustus 1950 deed Leopold III
afstand van de troon ten gunste
van zijn toen nog minderjarige
zoon Boudewijn. Op 11 augustus
1950 legde Boudewijn in het Bel
gische parlement de grondwette
lijke eed af als plaatsvervanger
van zijn vader. De plechtigheid
werd verstoord door de commu
nist Julien Lahaut die de histori
sche woorden 'Vive la Republi-
que' scandeerde. Een week later
werd Lahaut in Seraing doodge
schoten.
Kongo
Tot de kroning op 17 juli 1951
van'BotidEwijn als vijfde koning
der Belgen, werden de grond
wettelijke „taken van de vorst
waargenomen door prins Albert,
broer van Leopold III.
Boudewijn was ondertussen
klaargestoomd voor het zware
werk dat op hem wachtte, al
leed hij volgens historici nogal
onder datgene wat zijn vader
was aangedaan. Boudewijn
kwam naar buiten dan ook over
als een treurige vorst, die zelden
of nooit lachte en daarom al snel
de bijnaam 'Le Rol Triste' kreeg.
Maar in de vroegere Belgische
kolonie Kongo noemden ze hem
'Bwana Kitoko', de mooie man.
Boudewijn kreeg er in 1955 een
feestelijk onthaal, toen hij Afri
ka voor het eerst bezocht. Al
gauw maakte het enthousiasme
echter plaats voor de roep om
onafhankelijkheid.
Op 30 juni 1960 werd Kongo
zelfstandig en daarmee begon
nen ook de problemen met de
nieuwe republiek. Meerdere ma
len werden militairen ingezet om
Belgen te repatriëren en Bel
gische bezittingen te bescher
men.
Fabiola
Na het verlies van de kolonie
was er in 1960 ook goed nieuws
te melden. Op 16 september van
dat jaar verloofde Boudewijn
zich met Dona Fabiola de Mora
y Aragon, een Spaanse schone
met wie hij twee maanden later,
op 15 december, in de Sint-Goe-
delekerk in Brussel in het huwe
lijk trad. Het echtpaar bleef na
twee miskramen kinderloos, tot
groot verdriet van de koningsge
zinde Belgen.
Boudewijn deed de problemen
met Leopold III vergeten. Hij
bouwde een groot moreel gezag
op en genoot aanzien in het
buitenland. Hij stelde zich aan
vankelijk op boven alle partijen
en het communautaire gewoel
dat België decennialang ken-
merkte. Koning en koningin ge
noten grote populairiteit.
Ondanks zijn onpartijdigheid
baarde Boudewijn in de laatste
tien jaren van zijn koningschap
ook opzien. Eerst was er de
ontmoeting met het Waalse 'en
fant terrible' José Happart, langs
een snelweg bij Verviers.
Later werd die ontmoeting uit
gelegd als een poging om de
eenheid van het land te bewaren,
hoewel Happart dat zelf zag als
steun voor de aansluiting van de
Belgische monarchie overeto
kan houden. Boudewijn was to
mers het symbool van de eenheï
in België, de grote verzoener dl
met zijn ervaring Vlaminge
Walen en Brusselaars bij elkaï
wist te houden. Zo zal de vort
de geschiedenis in gaan.
1
Het kindje is drie
maanden - en ze
lacht me toe, zo
maar. Niet alleen kiert het
tandeloze mondje wijd van
oor tot oor, zijn de oogjes
genoeglijk geknepen en trekt
het elastieken lijfje de arm
pjes en de beentjes in onge
controleerde schokbewegin-
gen, er is ook dat geluid als
van een zilveren klokje waar
per ongeluk tegenaan gesto
ten wordt: ze schatert.
Zo ongeremd, zo ontwape
nend, zo onbevangen, zo om
niets en om alles zo zuiver
lachen - het is alleen een heel
pril kind gegeven. Ik ben diep
ontroerd. En straaljaloers te
gelijk. De heldere lach herin
nert pijnlijk aan wat verloren
ging. Gebleven zijn de lachjes
uit beleefdheid, de grijns vol
leedvermaak, de zenuwenhik,
de verontschuldigende grin
nik tussen opgetrokken
schouders: sorry hoor. Ook is
er al te vaak de zoetige grimas
vol vleierij, die het gezicht
eronder kil en onbewogen
laat.
Een open lach zonder achter
grond of bijbedoeling is zeld
zaam en waardevol geworden.
Zelfs het één jaar oudere zus
je van de schaterende baby
weet al van berekening en
verleiding. Ze graait een ver
boden voorwerp van de kast
plank, zwaait als afleidings
manoeuvre met de andere
hand liefjes haaar moeder en
mij toe, dat alles begeleid
door een slim schuins lachje:
„Ik ben een liefje, hè, jullie
doen me toch niks". Zij ook
al.
Het werd middag, en het zil
veren schaterlachje tinkelde
steeds verrukkelijk weldadig
na. Het werd avond, en - o
grote glorie - met dat heer
lijke geluid nog in mijn buik,
mijn lijf, mijn hoofd lachte ik
opeens spontaan en wellustig
bevrijdend een wijde schater
de wereld in. Om één enkel
zinnetje, dat ik las. Een paar
onnozele woorden, nét zo ge
ordend dat zij de snaar van
mijn emotie raakten die al de
hele dag prikkelend gespan
nen stond.
Verbazing om mij heen: wat is
zo leuk, dat het deze uitbars
ting bij jou teweegbrengt.... Ik
citeerde de stelling bij het
proefschrift (van P. Nele
mans): 'Schildpadden kunnen
meer over de weg vertellen
dan hazen', en zag tot mijn
vreugde een blije lach over
Geen Brit of hij heeft wat met dieren. Hij is donateur van het asiel,
voert dagelijks veertig zwerfkatten bij of vermaakt zijn vermogen
aan een paardenpensión.
Dierenliefde in plaats van naastenliefde is het vooroordeel. In de
neo-victoriaanse standenmaatschappij zou er meer belangstelling
Zijn voor het zielige beest dan voor de getroffen medemens.
Een vergissing wijst recent onderzoek uit. Geen land zo gehandi
capt-vriendelijk als het Verenigd Koninkrijk. Elk kasteel, hoe ver
ook uit de route, beschikt over rolstoelhelling, lift en aangepast
toilet, leder museum, alle attracties, zij zijn van alle handicap-ge-
makken voorzien. En de Brit blijkt zelf nog geïnteresseerd in zijn
medemens met gebrek ook.
Tijd voor herziening van het vooroordeel of is de Brit zo
handicap-vriendelijk omdat hij het, als bij de beesten, zielig vindt?
(CH)
het gezicht tegenover mij gol
ven. Geluidloos, dat wel.
Maar alleen ik was deze och
tend argeloos die kamer bin
nengelopen, had mijzelf daar
met mijn één-meter-vijfenzes
tig volwassenheid log en
plompverloren gevoeld naast
het bundeltje piepjong en
piepklein leven in het lage
wipstoeltje. Zagen toen de
drie maanden oude oogjes
met een wijsheid van eeuwen
opeens het komische con
trast? Schaterde ze daarom
haar kiokjeslach die Neder
landse huiskamer in?
Als ze in China geboren was
zou haar als meisje het lachen
vergaan, meer kans trouwens
dat ze er niet eens zou zijn.
Mèt het wonder-kijkmiddel
echoscopie brak bij de Chine
zen het inzicht door, dat je bij
een toegestaan quantum van
twee kinderen per echtpaar
de natuur ook na de bevruch
ting best een handje kan hel
pen om in elk geval het heb
ben van een zoon veilig te
stellen. Is het dappere zwem-
mertje in het lauwe vruchtwa
ter van de verkeerde sekse:
wèg ermee. Want zonen zijn
erfgenamen voor de toe
komst. Kortzichtig gaan de
Chinezen voorbij aan het feit,
dat zelfs de soldaten van het
opgegraven terracotta leger
van 200 vóór Christus een
(baar)moeder gehad moeten
hebben.
Maar ziedaar: nu hebben ar
cheologen even oude beelden
ontdekt van vrouwelijke strij
ders, die destijds kennelijk zo
belangrijk waren, dat ze net
als de mannen in terracotta
werden vereeuwigd. Ik lach
uit naam van alle Chinese
vrouwen en meisjes een sata
nische brede grijns vol leed
vermaak.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Afdeling Lezerscontact ®06-0226116 (gratis).
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, S 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Temeuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Temeuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9,4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per halfjaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Ginneken-
weg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend S 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 17.00 uur
076-236442, zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Ook op zaterdag van 09.00-12.00 uur.
Van onze correspondent
Bert Schampers
Brussel - De federale Bel
gische regering heeft met de
aanstelling van prins Albert
(59) tot koning der Belgen
gekozen voor ervaring en ze
kerheid. De broer van de
zaterdag in Spanje overleden
monarch Boudewijn was de
eerste in lijn om de koning
op te volgen. In het verleden
had hij echter meerdere ke
ren laten blijken van dat
recht af te zien ten gunste
van zijn zoon Filip.
Blijkbaar zijn er bij het Bel
gische kabinet zoveel twijfels
omtrent de capaciteiten van de
33-jarige prins Filip, dat de
keuze is gevallen op de grond
wettelijke troonopvolger Albert.
De Belgische grondwet voorziet
normaal gesproken een periode
van tien dagen tussen het over
lijden van de regerende vorst en
de aanwijzing van diens opvol
ger. Premier Dehaene heeft ech
ter, na overleg met de minister
raad en na een kort bezoek aan
de rouwende koninklijke fami
lie in Spanje, gisteravond de
knoop doorgehakt.
De Vlaamse hoogleraar Mark
Van de Wijngaert van de
Katholieke Universiteit van
Brussel waarschuwde gisteren
eerder op de dag voor moeilijk
heden in het post-Boudewijn
tijdperk, indien de jonge prins
Filip staatshoofd zou zijn ge
worden.
Boudewijn is meer dan veertig
jaar regerend vorst geweest en
heeft met zijn sterke persoon
lijkheid een stempel gedrukt op
Prins Albert foto belga
het koningschap. De jonge prins
heeft weinig ervaring, waardoor
een grote leemte zou ontstaan
en de continuïteit daardoor niet
verzekerd, zei Van den Wijn
gaert.
Albert
Over prins Albert (59), de jon
gere broer van Boudewijn, is
weinig bekend. Hij werd op 6
juni 1934 geboren als derde
kind uit het huwelijk van Leo
pold III en Astrid, na Boude
wijn en Josephine Charlotte, de
latere echtgenote van Hertog
Jan van Luxemburg. Albert
koos voor een militaire carrière
bij de marine.
Door sommigen wordt hij afge
schilderd als iemand zonder
ruggegraat, die liever niet be
trokken wenste te worden bij
het management van het wis
pelturige koninkrijk België.
Albert trad op 2 juli 1959 in het
huwelijk met de Italiaanse prin
ses Donna Paola dei principi
Ruffo di Calabria. Het echtpaar
kreeg drie kinderen, Filip, As
trid en Laurent. Albert is sena
tor, heeft een functie bij het
Rode Kruis, leidde economische
missies in het buitenland en
nam met enige regelmaat de
honneurs waar namens het ko
ninklijk paar.
De benoeming van Albert moet
volgens waarnemers worden ge
zien als signaal aan de finan
ciële wereld en speculanten, die
afgelopen week de Belgische
frank zwaar onder druk zetten
binnen het Europees Monetair
Systeem. Een nieuwe ervaren
Coburger moet daarom de ze
kerheid geven dat het beleid
ongewijzigd blijft.
Of dat zo is, valt af te wachten.
Nu de staatshervorming is afge
rond komt in België de politieke
macht veel meer bij de gewesten
en gemeenschappen te liggen en
zal de rol van het staatshoofd
als bindende factor wellicht
veel kleiner zijn. De verwach
ting is dat de nieuwe monarch
eerder een ceremoniële functie
naar Zweeds model krijgt.
Fibp
De 33-jarige prins Filip moet
vermoedelijk nog enkele jaren
geduld hebben. En misschien
maakt zijn zus, de 31-jarige
prinses Astrid, een kans haar
vader op te volgen. Astrid is
vooral bij de Vlamingen popu
lair, bleek uit een vorig jaar
gepubliceerde enquête.
Filip daarentegen wordt niet
echt hoog aangeslagen in Bel
gië. „Prins zonder eigenschap
pen," heeft de Vlaamse journa-
Prins Filip foto belga
list Paul Goossens hem ooit om
schreven. Anderen zijn er dan
weer van overtuigd dat Filip tot
een goede vorst kan uitgroeien,
al heeft hij logischerwijze niet
het krediet van zijn overleden
oom, die immers vier decennia
in de moeilijkste jaren uit de
Belgische geschiedenis staats
hoofd was.
Zo was Filip vorig jaar aanwe
zig bij de lancering van het
ruimteveer Atlantis, met aan
boord de eerste Belgische astro
naut Dirk Frimout, met wie hij
een wat onhandig gesprek voer
de. „Dirk, u kunt mij Filip noe
men, want ik denk dat er in de
ruimte absoluut geen protocol
is," klonk het in de Belgische
huiskamers.
Dertien procent van de bevol
king noemde hem ronduit 'niet
bekwaam genoeg'. De twijfel
aan zijn capaciteiten werd in
1991 pregnant onder woorden
gebracht door Herman Liebae-
rs, die jarenlang als grootmaar
schalk aan het hof had gewerkt.
Liebaers zei tegenover de krant
De Morgen onomwonden: „Hij
kan het niet, een droevig geval.
Hij loopt als een hondje mee,
handjes schudden. Het is dat
niet hé. Dat kan iedereen. Nu
ja, een oplossing is er altijd."
Astrid
De indiscrete uitlatingen van de
voormalige hofdienaar gaven
nieuw voedsel aan de sterke
geruchten dat koning Boude
wijn het liefst zou worden opge
volgd door prinses Astrid, de
jongere zus van Filip en derde
in lijn voor opvolging.
Dat wil zeggen, nadat de Bel
gische volksvertegenwoordiging
in 1991 de grondwet zo wijzig
de, dat voortaan ook vrouwen
de troon kunnen bestijgen. Veel
commentatoren zagen in de
wetswijziging de hand van de
koning.
Astrid, in tegenstelling tot vrij
gezel Filip wel gehuwd en nog
wel met een Habsburger, zou de
lieveling van Boudewijn zijn en
ook meer dan Filips de capaci
teiten hebben voor de staatsta
ken.
Anderen daarentegen beweer
den dan weer dat wetswijziging
vooral was ingegeven door de
grote vrees dat Laurent, de
jongste zoon van Albert, die
bekend staat om zijn roekeloze
levenswijze, ooit gekroond zou
moeten worden.
De officiële lezing luidde dat de
wetswijziging slechts beoogde
de Belgische monarchie met
haar tijd te laten meegaan. De
Prinses Astrid foto belgi
socialistische vice-premier Wil
ly Claes, een vertrouweling van
Boudewijn, nam het onmiddel
lijk op voor Filip Hij noemde
de aantijgingen van Liebaers
oneerlijk en zei dat de jeugd eer
kans moet krijgen.
Speculaties
Op het plein voor het koninklijk
paleis in de Brusselse binnen
stad werd gistermiddag
druk gespeculeerd over de op
volging. Leden van de Belgische
eenheidspartij BEB (België-Eu-
ropa-Belgique) liepen er met
rouwbanden om.
„Misschien is het beter dat Al-
bert voor korte tijd konin.
wordt, totdat het effect van
staatshervorming duidelijk is e
de nieuwe instellingen hun
draai hebben gevonden," ze'
een van hen. Zijn wens en di
van vele andere Belgen is alva
in vervulling gegaan.
