weekend Gevaren clenbuterol onderzocht in Dopharma-zaak Met gouden hoeven Volgende week maandag speelt zich voor de de Bredase rechtbank het volgende hoofdstuk af in de zogeheten Dopharma-affaire. Het draait allemaal om de illegale toediening van het middel clenbuterol. Kalveren groeien er sneller van. Vet vlees wordt bovendien omgezet in mager vlees. Terwijl de rechtbank in Breda nog doende is om zich een oordeel te vormen over de volksgezondheidsaspecten van de toediening van clenbuterol, sprak De Stem met de Belgische professor Michiel Debackere. Hij geniet internationaal aanzien als hormoon-deskundige. Belgische prof Debackere wijst gebruik clenbuterol van de hand 'Toelaten van natuurlijke hormonen zou veel ellende hebben voorkomen' DE STEM ZATERDAG 3 JUL11993 'Ik veracht de politiek' Afgezien van enkele muizen, een paar mussen die oog stend binnenwandelen als de deuren openstaan en vermoede lijk miljarden mijten in de tapij ten, hebben wij geen dieren in huis. Misschien nog een begrafe nistorretje, dat schichtig weg schiet in een vochtige, donkere ruimte, maar beestjes van dat formaat zie ik al jaren niet meer. Soms denk ik: We zouden eigen lijk een beo moeten hebben. Zo'n grote, zwarte vogel, met opge trokken schouders en gele kweksnavel, die mij 's morgens begroet met de woorden: 'Goe- denmörgen, mijn naam is Beo. Evenals u heb ik honger en dorst. Zal ik iets voor u fluiten?' Maar ik heb een vrouw die, schoon zij voor de duivel nog niet bang is, ook al komt hij met zijn moer, door rondfladderende vogels in paniek raakt. Vogelfobie strekt zich uit tot over alles met snavels veren en fladderkracht. Een chimpansee zou aardig zijn omdat het mogelijk is gebleken deze gewiekste dieren onderwijs te geven in gebarentaal. Het bes te is dan de gehele woonkamer te laten betegelen en kippegaas voor de ramen te hangen, want als adolescenten worden de chimps tamelijk destructief. De ene dag zitten ze nog lief aan hun flesje te zuigen en de volgende hangen de gordijnen aan flarden, wappert het behang in repen van de muur, is de vloerbedekking verwijderd, zijn alle planten ont bladerd en ligt een verzameling grafiek in snippers op de kale vloer. Het bespreken van de chaos met de chimp in gebaren taal zal dan, afgezien van de we tenschappelijke betekenis, weinig voldoening geven. Waarom geen poes? Poezen hou den niet van mij. Ze wantrouwen me, alsof ik in het geheim een kattenmepper ben en in het holst van de nacht jacht maak op dak hazen. Ik heb ook eens beweerd dat katten een heel eenvoudig, maar doeltreffend, neurologisch centrum hebben, en dat schijnen ze nu allemaal te weten. Waarom geen hond? Honden, toonbeelden van oprechte trouw, zpals die, tussen man en vrouw, ter wereld bijna nergens meer wordt gevonden? Waarom geen hond, die hijgend vaan blijdschap blijft zeggen: 'U bent goed baas, u bent braaf baas, u bent geniaal baas, u bent subliem baas, u bent zö baas', en dan, na ontvangst van de leverworst, tevreden gaat liggen slapen? Ik wil een paard. Het zou een groot paard mogen zijn, zoals de reusachtige in 1846 geboren Sampson (later Mam moth genoemd) die, op de voor paarden gebruikelijke wijze ge meten, een hoogte had van bijna 219 centimeter. Maar ik heb geen wei. Sampson woog 3360 Engel se ponden, zodat de aarde onder zijn voeten dreunde. Mooi en indrukwekkend, maar ik zoek een klein paardje, zoals een beroemd Falabella, die in Argenti nië werd geboren. Dit paardje had een gewicht van iets minder dan 12 kilo en een hoogte van 38 centimeter, dat lijkt me een vrien delijk maatje in huis. Uit onze uit de zestiger jaren daterende onge woon brede en opzichtige trouw ringen zou ik hoefjes kunnen la ten smeden. Ik wil er twee hebben, bij voor keur een tweeling. Ze zullen duur zijn, maar toch weer lang niet zo kostbaar als het renpaard Seattle Dancer, dat in 1985 40 miljoen gulden kostte. De twee kunnen over een baan van kunstgras door de huiskamer galopperen, terwijl de zon vonken schiet van hun gouden hoefjees en de blon de manen wapperen. Ze kunnen een koffertje trekken als we op vakantie gaan en de paardenvijg- jes op de Perzen zijn met het blote oog nauwelijks waarneem baar. „In Amerika is tachtig procent van het vlees bewerkt met groei-hormonen. De lichaamseigen hormonen testosteron, oestradiol, progesteron en met trenbolone en zeranol. Die hebben aantoonbaar geen enkel schadelijk effect voor het dier, noch voor de consument.foto wim kooijman Door Kees den Exter Professor Michiel Debac-' kere, verbonden aan de diergeneeskundige fa culteit van de universi teit van Gent geniet niet alleen internatio naal aanzien als hormoon-deskun- 'dige. Hij is ook een fijnproever. Een paar keer per jaar is hij voor zijn werk in Washington: „Ik arri veer daar aan het einde van de middag. Ik zet mijn valies in het hotel, verfris mij en ga dan direct naar mijn vaste steak-house. En dan neem ik er zo ene van 400 gram. Sappig, mals. Da's smullen." Hij zit in zijn kleine, met boeken en dossiers volgepropte werkkamer in Gent. Maar zijn gedachten dwalen af naar de stad van het Witte Huis. Het water loopt hem door de mond. Hij zegt: „In Amerika is tachtig procent van het vlees bewerkt met groei-hormonen. De lichaamseigen hormonen testosteron, oestradiol, progesteron en met trenbolone en zeranol. Die hebben aantoonbaar geen enkel schadelijk effect voor het dier, noch voor de consument. Had het Europees parlement in 1985 maar naar onze commissie geluisterd. Toelating van natuurlij ke groeihormonen binnen de EG zou al die ellende met clenbuterol voorkomen hebben." De toon van het gesprek is gezet. Debackere wijst het gebruik van clenbuterol als groeibevorderend middel voor runderen resoluut af. Hij is daarentegen een fervent voorstander van de toelating van groeihormonen, althans wanneer het gaat om lichaamseigen stoffen en van tenbolone en zeranol. Debackere, op doceertoon: „Om te beginnen een misverstand wegwer ken. Clenbuterol is geen hormoon, maar een stof die eiwitten aan maakt, mits toegediend in een ho ge, niet meer therapeutische dose ring. In lage dosering is het een uitstekend middel tegen astma. Het verwijdt de luchtpijpen. In de hoge toxische of vrijwel toxische dose ring heeft het een herverdelend effect. Het middel breekt vet af en bouwt eiwitten, mager vlees dus, op. Bovendien geeft die hoge dose ring het dier ietsje meer gewicht. Maar het gaat vooral over de groei van de hoeveelheid mager vlees, precies wat de consument wil." In de toxische of vrijwel toxische dosering heeft clenbuterol een fnuikende invloed op de runderen: „Ze worden nerveus, krijgen een versnelde hartslag en er ontstaan ademhalingsmoeilijkheden. Bij ex treme dosering kan dat tot de dood leiden. Dat moet men ook niet dramatiseren, want inmiddels is in de praktijk het terrein verkend dat ligt tussen een nog net rendabele, minimale dosering en een fatale overdosering." Als professor Debackere de vraag krijgt voorgelegd of toepassing van clenbuterol als groeibevorderaar kan worden aangeduid als dieren mishandeling, dan beklimt hij ras een ander stokpaardje: „In een land als Nederland, waar de wetge ving ten aanzien van euthanasie en abortus ruimhartig is ten aanzien van menselijk leven, moet niet al te gauw de term dierenmishandeling in de mond genomen worden. La ten we het er op houden dat clen buterol als groeibevorderaar het welzijn van het dier niet ten goede komt." Wat de risico's voor de volksge zondheid betreft wijst Debackere op Engele vakliteratuur die be schrijft hoe in Frankrijk en Spanje gevallen bekend zijn van mensen die last kregen van 'sterke koppijn, hartbeklemming en ademhalings problemen.' „Maar dat was na de consumptie van runderlever, waar uiteindelijk de meeste clenbuterol wordt opge slagen. En dan nog van een lever met zo veel clenbuterol er in dat je je afvraagt hoe het betreffende rund dat heeft kunnen overleven." Voorstanders van het gebruik van clenbuterol stellen dat in een slachtdier geen spoortje van het groeibevorderende middel meer te rug te vinden is als drie weken voor de slacht de toediening van het middel wordt gestaakt. Debackere: „Dat klopt. Maar al zeven dagen na het stoppen van de toediening constateert men een te rugval bij het dier. Ze krijgen weer meer vet vlees en verliezen ge wicht. Dus gaat het effect verloren. In die wachttijd van drie weken zit het feitelijke- probleem. Met een veilige wachttijd van drie weken heeft clenbuterol geen zin meer. Maar hoe moet je controleren of die wachttijd ook daadwerkelijk in acht genomen is?" Als met de toediening van clenbuterol wordt doorge gaan tot aan de dag voor het slachten, dan is direct na na het slachten volgens Debackere, slechts met moeite de aanwezig heid van het middel in een biefstuk aan te tonen: „En dan nog altijd slechts in een hoeveelheid die lager is dan de dosering die de mens zou gebruiken als therapeutisch mid del, inderdaad tegen astma. Dat is dus volkomen onschuldig. De vraag is echter wat de effecten voor het menselijk lichaam zijn wanneer dagelijks, maanden- of jarenlang clenbuterolbewerkt vlees wordt ge geten. Naar de chronische toxici teit is bij mijn weten nog nooit onderzoek gedaan. Zo lang er geen bewijs is van de onschadelijkheid moet je de consument het voordeel van de twijfel geven." Volgens Debackere hebben de ille gale praktijken met clenbuterol de EG gebracht tot het voornemen om alle gebruik van clenbuterol en zijn broertjes en zusjes, de zogenoemde bata-agonisten, te verbieden, ook als hoestmiddel. Slechts paarden en kleine huisdieren zouden van de regel worden uitgezonderd. „Een slechte zaak. Want clenbu terol is een goed astma-middel, zonder adequate vervanger. Men gaat toch ook geen alcohol verbie den omdat er alcoholisten zijn." Niet de wetenschapper, maar de lekkerbek Debackere heeft nog een ander argument om zich te verzet ten tegen toediening van clenbu terol: „De consument heeft dan misschien wel een mager stukje vlees, maar het is zo droog dat het taai is. Wat is dan de winst?" En zijn ogen beginnen opnieuw te twinkelen wanneer hij in gedachte weer in 'zijn' steakhouse in Was hington zit. De Gentse professor gaat niet lichtvaardig voorbij aan de econo mische motieven die ten grondslag liggen aan het gebruik van illegale groei-bevorderaars: „Globaal kun je zeggen dat in de vlees-sector dergelijke middelen het verschil uitmaken tussen wel' of niet een boterham verdienen." 'Daarmee is de professor terug bij zijn pleidooi voor de toelating van toediening van hormonen die het rund ook zelf aanmaakt. In Ameri ka wordt de methode op grote schaal toegepast. Dieren krijgen met een injectienaald een buisje met kleine tabletjes ingebracht in het oor. Gedoseerd komen te ta bletjes in het lichaam terecht. Eventueel resterende tabletjes wor den bij de slacht, met het oor, weggegooid. Debackere: „Het is eigenlijk de methode die mijn vader vroeger op zijn boerderij al toepaste. Twee maanden voor de geplande slacht- datum liet hij koeien dekken. In de eerste twee maanden van de dracht produceert zo'n koe grote hoeveel heden progrestoron en oestradiol. Dat maakt dat het dier rustig blijft en aan gewicht wint. Precies dat effect kun je bereiken door pro grestoron in combinatie met oes- trogenen kunstmatig in te brengen. Of oestrogenen bij het mannelijke dier." Door Kees den Exter In de dagvaardingen in de zoge noemde Dopharma-affaire is het openbaar ministerie in Breda tot nu toe voorbij gegaan aan het aspect van de volksgezondheid. Geen van de beklaagden hoeft zich te verantwoorden voor het feit dat de verspreiding van het illegale, groeibevorderende mid del clenbuterol gevaar kan ople veren voor de vleesetende consu ment. Omdat eerdere aanklachten in de sfeer van 'het in gevaar brengen van de volksgezondheid' bij een hogere rechter schipbreuk leden, heeft officier van justitie mr. J. Bijvoet het tot nu toe gegooid over de boeg van 'deelname aan een misdadige organisatie die zich tot doel heeft gesteld het plegen van valsheid in geschrifte', een misdrijf. Dus: stelselmatig en in georganiseerd verband clenbu terol verkopen, maar op de fac tuur vermelden 'vitaminen' of iets anders onschuldigs. In drie van de vier Dopharma-za- kenj waarin de Bredase rechtbank begin mei uitspraak heeft gedaan, leed ook de bewijsvoering voor deelname aan een dergelijke mis- dagdige organisatie schipbreuk. Wat in die zaken overbleef, was de 'eenvoudige' valsheid in ge schrifte om clenbuterol onder val se vlag te verkopen; daarnaast het verhandelen of in voorraad heb ben van clenbuterol, een in ons land niet toegelaten diergenees middel, althans in de dosering waarin het de groei bevordert. Daarom bleef de rechtbank in haar vonnis steken bij, zij het pittige, boetes en een voorlopige gevangenisstraf. In het vonnis stipte rechtbank voorzitter mr. P. Padlvast kort het aspect volksgezondheid aan. Vol gens Paalvast hebben de verdach ten door hun handelwijze het risi co laten ontstaan van ongecontro leerde toediening van clenbuterol aan dieren. „En dat zou gevaar lijk kunnen zijn voor de volksge zondheid," aldus mr. Paalvast. De strafzaken tegen vier andere verdachten in de clenbuterol-af- faire werden half april aangehou den. Op verzoek van hun raadslie den zal de rechtbank eerst getui- gen-deskundigen horen die onder meer iets kunnen zeggen over de risico's voor mensen, die toepas sing van clenbuterol als groei-be- vorderaar met zich mee kan bren gen. Die opvatting zal, naar het oor deel van de verdedigers, een ver zachtende invloed hebben op de strafmaat die de rechtbank even tueel zal koppelen aan het deelne men aan een misdadige organisa tie. Maandag moeten drie nieuwe ver dachten in de Dopharma-affaire voor de Bredase rechtbank ver schijnen. Opnieuw komt het aspect volksgezondheid niet ter sprake in de dagvaarding. Dat met de toedieniij lichaamseigen her wordt ingegrepen in clus van het dier, is f Debackere een slecht „Koeien gaven vroeger eet liter melk per dag. Door de van bloedlijnen hebben we koe een melkfabriek Hadden we dat dan ook ach ge moeten laten?" Na een studie van vier j opdracht van de EG heeft kere met een commissie van hooggeleerde heren de Commissie geadviseerd om, in de Verenigde Staten, stre controleerd het gebruik lichaamseigen groeihormon te staan. Debackere en de haalden bakzeil. Aan de confrontatie met de heeft de wetenschapper een b gewoon bittere nasmaak houden: „De politicus is e die zich voortdurend prosti Ik heb geen enkel respect f politiek. Vandaag zeggen ze morgen draaien ze 180 gra wetenschappelijk onder voorstel is met pseudo-ar" van tafel geveegd. De eerste die een Franse socialist mij hearing van de EG stelde welke bindingen ik had industrie. De arrogantie! zetel hebben ook industrie! mij gesproken. Maar ze hier ook niet een frank achterlaten. Ik ben onafh" De politiek heeft ons v karretje willen spannen, heeft laten zien wat er val als wetenschap ten dienste van politieke partijen. Ik de politiek." Ook in Nederland wordt vaker een pleidooi gehoud» de toelating van licha groeihormonen. Voorzitter 8 zeiaar van het ProduktscM Vee en Vlees herhaalt het r tig en ook staatssecretaris Simons van Volksgezondheid de recentelijk een balletje op. T^T et als Debackere I Tazelaar en Simons V| de legalisering X m lichaamseigen groe' nen het gebruik van ill bevorderaars kan worden f gaan. Bovendien is, met de king van de wereldhandel, laten op de Europese m bewerkt Amerikaans vlee niet meer tegen te houden staat de opvatting tegeno* bijvoorbeeld de Consument die zegt dat de Nederlandse ter absoluut geen kunstn® werkte biefstuk wil. Debackere: „Dat is pas quatsch-argument. Dan m terugkeren naar het begin' eeuw. Toen kwam er maar de week een klein stukje vlees op tafel. Willen we da' En je ziet hem nog eens de zijn steak in Washington.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1993 | | pagina 30