Reveil Matin
op toppunt
roem failliet
Van boekhouder tot chef-équipe
:en in het
itoernoo
uws KORT
Negentig jaar geleden begon de Tonr de France in een café in het gehucht Montgeron
lijft winnen
mo gestuit
tnatletiek
loosterzande
ïme
TTEN
SPORT
Patrick Lefevere smeedde van Italiaanse en Belgische vedetten hecht team
IDe Wielingen houdt vrijdag 3
I Zeeuwse pupillencompetitie
I die meetelt voor de compel
limer een 1000 meter op hej
tn gehouden op het sportpark
Istburg en beginnen om 11,35
her' houdt zaterdag in Kloos.
In een trimloop voor de jeugd
i de middag met een loop over
geven om 13.15 uur. Om 13,35
tan start. De 42 kilometer eB
Jcht keer een ronde van 5,215
lat er maximaal acht personej
bat mogen er overigens ooi
Ving kwamen er 21 teams bij
Jeen zevental teams uit
Imeente' van Hontenisse.
lis de aflossingsmarathon kan
Jein in Kloosterzande.
- Groot Verzet houdt vrijdag 2
hn kermiskoers voor trimmers
|rs starten om 17.30 uur voor
Dm 18.30 uur vertrekken de
1 de boeg hebben en om 19.45
ners, die strijd gaan leveren
Ld MARTIN DE JAEGER uit
plaats
ptoernooi dat dit keer door!
mixed-categorie opnieuw
geraert/De Ridder - De Jonge/Ha
rebout 12-3, Jonkman/Kaars -
Smit/Van Steenbergen 6-4,Piëta
Lammertijn - Van de Staal/Ba
10-4.
Vrouwendubbel: Vervaet/De Vries
Kamphorst/De Raaff 12-1. Van
Griek/Nijsten - Vink/De Rijk 18-
Nouwen/Gobben - Van de Zand1
Van Woerkens 16-1, Mulder/Ollebi
- De Ruyter/Wigman 11-2.
Mixed poule H: Van de Sande/Va
de Sande - De Vries/Guilliet 8
Van de Sande/Van de Sande - Gei
Wouters 7-5, Van de Sande/Vand
Sande - Nouwen/Baay 9-4.
MANNEN
Cl: eerste ronde: Niek de Koster
Michael Pieters 6-2 6-0.
C2: eerste ronde: Gino d'Hont
Rudy Martens w.o., Nino van ii
Starre - Rinke van Remortel
Jean-Paul de Bakker - Kjeld vam
Vijver 7-5 6-2, Werner Crombeen
Elmer Lie 6-2 6-3; tweede ronde
Reggie van de Berg - Jurgen
Bakker 3-6 6-4 6-3.
Dl: eerste ronde: Rob Schurinck
Dennis van Hoecke 6-3 6-4, Ab
Zeeuw - Eelco van Hoecke 6-7 8
6-2.
E: eerste ronde: Flip van Aalst
Emiel Verheijden 7-6 6-4, Eric Tui
mel - Paul Brandt 6-1 6-2.
DUBBEL
C2: tweede ronde: Hiensch/Schurii
- d'Honrt/Lapidaire 3-6 6-3 6-4.
Dl: tweede ronde: Antheura
Heyndrickx - Van Alem/Thans
6-2 6-2.
VROUWEN
C: eerste ronde: Lester Bergen
negouwen - Sophie van Dierenda
ck 6-4 7-5.
DUBBEL
Dl: eerste ronde: De Nijs/Nijssen
Laureijns/Sanderse 6-4 6-3, Gr«
newoud/Van Dorsselaer - De Mü
sschalk/Scheele 7-6 7-5.
MIXED
Dl: eerste ronde: Scheele/Brandt
Blanckaert/Knibeler 6-4 1-6 6-3.
D2: tweede ronde: De Smit/Heijirë
- Coenen/Agterhuis 6-0 6-3.
>oi van de tennisvereniging ka
jn serie goede prestaties voortjf
het Reinaert-toernooi na
status, resulterend in toernooi
opmars voort.
-categorieën actief. In de C2-klas
en in twee sets Kjeld van de Vijl
ook in de Dl-lichting na
Werner Crombeen van Game
Hij lijkt weinig hinder meer
elopen blessure, die hem in de fini
oopte tot overgave,
er Bergen Henegouwen met 6-4
lonck. In het dubbel Dl versloeg
Nijs/Lilian Nijssen in een tweeset#
e. Het tweede geplaatste mixed-i
ad het niet eenvoudig tegen Marl®
maar won uiteindelijk in drie
mannen Dl, Joop Antheunis/®
pas na drie sets voorbij Pim
iet vrouwenteam van Animo is
ioo, de kampioen van het distó
an het district Zeeland in Terneuzi
et Limburgse Susteren, moest het'
jke titelstrijd aantreden in Groenl#
rouwen niet ten onrechte als twee'
3-0-overwinning van dat team. „T<
iet enkele driesetters, maar Groen#
adden twee Cl-speelsters en dat me'
rster Pia Vos.
renkeler-N. Moons 6-0, 6-4, C. Struvs-j
6-3, 6-0, G. Vultink-C. Nijsten 6-0,
ten 6-0, 6-4, Avezaat/Vultmk-Nijstenf'
DONDERDAG 1 JUL11993
Boor Jean Nelissen
Montgeron - Woensdag 1
juli 1903 is een uitzonder
lijk warme dag. In de cam
pagne ten zuiden van Pa
rijs stijgt de zinderende
hitte al vroeg op aan de
horizon. Rond twaalf uur
in de middag heerst in de
doorgaans rustieke her
berg Reveil Matin in het
gehucht Montgeron, een
ongewone drukte.
Mannen met grote petten op het
hoofd en indrukwekkende snor
ren. gekleed in lange, zwarte
broeken en truien met lange
mouwen, plaatsen hun racefiet
sen tegen de muur van het café
en tekenen in de gelagkamer de
presentielijst bij een indrukwek
kende man met een enorme, wit
te snor, gekleed in een gene
raalsuniform, monsieur Abran.
Hij is de officiële starter van de
eerste Tour de France.
Hond het middaguur zijn enkele
honderden nieuwsgierigen voor
het café samengestroomd om een
blik te werpen op de zestig avon
turiers, die de moed hebben op
gebracht aan een krankzinnige
onderneming te beginnen: in zes
etappes door Frankrijk fietsen.
Over nauwelijks begaanbare we
gen met karresporen en verra
derlijke kuilen en voor een groot
deel in het donker. Vooral 's
nachts is het rijden over de on
verlichte wegen uiterst gevaar
lijk en eigenlijk onverantwoord.
Lokroep
Maar de zucht naar roem en de
lokroep van het geld heeft deze
zestig coureurs naar het café
Reveil Matin gevoerd. Met trots
publiceerde het organiserende
sportdagblad l'Auto van direc
teur-hoofdredacteur Henri Des-
grange dat het prijzengeld voor
de eerste Tour de France 20.000
francs zal bedragen, 3000 francs
voor de winnaar, 2000 francs
voor de nummer twee, meer dan
1000 francs voor de etappewin
naars.
Het valt niet mee deze bedragen
in de tegenwoordige tijd te
plaatsen. Volgens een indicatie
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek zouden 20.000 Franse
francs van 1903 nu ongeveer
150.000 gulden waard zijn. In
1903 verdiende een arbeider in
de nijverheidsindustrie 20 cent
per uur. Hij werkte gemiddeld
tien uur per dag en zes dagen in
de week. Zijn maandloon be
droeg bijna 53 gulden. De win
naar van de eerste etappe van
Harijs (Montgeron) naar Lyon
kan omgerekend 11.400 gulden
verdienen. Een vermogen in die
tijd. En de eindwinnaar van de
eerste Tour kan rekenen op on
geveer 45.000 gulden. Hij is dus
meteen een rijk man, want de
belastingdruk in die dagen be
droeg slechts 7.5 procent. En
45.000 gulden betekent negentig
jaarsalarissen van de arbeider in
de nijverheidsindustrie.
grote inspanningen kan leveren.
Monsieur Abran neemt nog even
het reglement door. Het is verbo
den onderweg voedsel en drank
aan te nemen, behalve op de
officiële controleplaatsen. Het is
verboden te stoppen voor café's
en hotels op de route. Het is
verboden van fiets te verwisse
len, tenzij op de controleplaat
sen. Dagelijks zullen duizend
controleurs erop toezien dat de
renners zich aan het reglement
houden.
Historisch
Om drie uur in de middag ver
zoekt monsieur Abran de ren
ners zich buiten voor het Reveil
Matin op te stellen. Niemand
van de aanwezigen heeft er .een
idee van dat zij getuigen zijn van
een historisch moment en dat de
Tour de France zal uitgroeien tot
een van 's werelds grootste
sportevenementen, met jaarlijks
10 tot 20 miljoen toeschouwers
langs het parcours en 100 mil-
joeh televisiekijkers in tachtig
landen.
Om precies zestien minuten over
drie op 1 juli 1903 steekt mon
sieur Abran een gele vlag in de
lucht (geel is het papier waarop
1' Auto wordt gedrukt) en slaat
Reglement
Geen wonder dat alle groten van
de rond de eeuwwisseling snel
ontluikende wielersport op de
weg die het publiek stormender
hand verovert, zich op deze
woensdag 1 juli 1903 in de ge
lagkamer van Reveil Matin mel
den. Daar is Maurice Garin, bij
genaamd de 'Kleine schoorsteen
veger' uit Lens. De zoon van een
arme Italiaanse emigrant uit de
vallei van Aosta. Garin heeft
bijna alle grote klassiekers in die
tijd gewonnen. In 1897 en 1898
Parijs-Roubaix, in 1901 Parijs-
Brest-Parijs over 1208 kilometer
en in 1902 Bordeaux-Parijs.
Daar zijn Leon Georget, Joseph
Fischer, eveneens winnaar van
Bordeaux-Parijs en Hippolyte
Aucouturier.
Half twee in de middag: mon
sieur Abran fluit op zijn vingers
en verzoekt de renners zich klaar
te maken voor de start. Hij deelt
mee dat in verband met werk
zaamheden aan de weg de offi
ciële start 600 meter verder in de
richting van Draveil gegeven zal
worden.
Maurice Garin zit aan een tafel
tje in Reveil Matin nog rustig
een sigaret te roken. Hij is al 32
jaar, maar nog geenszins versle
ten. Een man van weinig woor
den en met een donkere blik in
de ogen. Hij staat erom bekend
dat hij onmenselijk kan lijden en
urenlang zonder drinken en eten
IK tl
Ui 27
JUIN 1953
dan met de vlag naar beneden.
De zestig dapperen zetten zich in
beweging, in hun midden fietst
de eerste wedstrijdleider Géo
Levèvre, als journalist aan l'Au
to verbonden en de man, die zijn
directeur Henri Desgrange advi
seerde de Tour de France te
houden, zestig kilometer mee.
Daarna zal hij de trein naar
Lyon nemen waar de finish van
de eerste etappe is gepland. In
Montgeron keert spoedig de rust
weer. In het gehucht voltrekt
zich het leven verder in het trage
tempo zoals elders op het slui
merende Franse platteland.
Veranderd
Donderdag is het negentig jaar
geleden dat het Reveil Matin als
eerste permanence van de Tour
de France fungeerde. De wereld
is veranderd. Op 17 december
1903, nog geen half jaar na de
eerste Tour de France, maakten
de broers Wilbur en Orville
Wright bij Kitty Hawk in North
Carolina met hun tweedekker de
eerste gemotoriseerde vliegtocht.
Het begin van een revolutie, die
de wereld zou verkleinen en toe
gankelijk maken. Twee wereld
oorlogen en het atomare tijdperk
verder heeft de Tour de France
als de zwaarste fysiologische be
proeving en als anachronisme in
het technocratische tijdperk alle
stormen overleefd en is zelfs po
pulairder dan ooit.
De helden van het eerste uur zijn
allen dood. Henri Desgrange
stierf op 16 augustus 1949 na
een lange lijdensweg op
75-jarige leeftijd in zijn villa in
Beauvallon, de winnaar van de
eerste Tour Maurice Garin over
leed op 19 februari 1956 in Lens.
Hij was toen 85 jaar. Maar het
Reveil Matin in Montgeron be
staat nog altijd.
Gesloten
Negentig jaar na de start van de
eerste Tour bouwt zich, op weg
naar het historische café, een
zekere spanning op. We hebben
Parijs verlaten via de Porte
Dorée en passeren het Bois de
Vincennes waar Jan Janssen in
1968 op de Piste Municipale als
eerste Nederlander de Tour won.
Via de Route National nummer 6
rijden we de campagne binnen
tot aan het Bos van Senart.
Montgeron ligt op 19 kilometer
van hartje Parijs, van de Champs
Elysées. Het gehucht is in negen
tig jaar uitgegroeid tot een
plaats waar nu 21.600 mensen
wonen. Als we de Route Natio
nal nummer 6 verlaten ligt daar,
prominent op een kruising, aan
de rand van Montgeron het Re
veil Matin. Een om een hoek
geplooid gebouw, opgetrokken
uit Meuliere-stenen. Het café
restaurant-hotel blijkt gesloten.
Aan de deur hangt een bordje:
'Gesloten wegens vakantie.'
Aan een muur zijn marmeren
gedenkstenen bevestigd. 'Hier
voor het Reveil Matin vond op 1
Foto Raymond Potteau voor de Reveil Matin, waar op 1 juli 1903 de eerste Tour de France van start ging.
De start van de allereerste Ronde van Frankrijk op de stoep van de Reveil Marin.
foto archief de stem
juli 1903 de start van de eerste
Tour de France plaats.' En een
andere gedenksteen vermeldt dat
er op 27 juni 1953 de vijftigste
Tour is gevierd. Onmiskenbaar is
het gebouw nauw verbonden
met de geschiedenis van 's we
relds grootste wielerronde.
Tien minuten later arriveert, zo
als afgesproken monsieur Ray
mond Potteau (79), de eigenaar.
Hij heeft vlak na de oorlog Re
veil Matin gekocht van zijn
schoonouders. En hij heeft de
beroemde herberg verbouwd tot
een restaurant-hotel met twintig
kamers en twee sterren in de
Michelin Guide. Monsieur Pot
teau is humeurig. Hij heeft ei
genlijk geen zin in een gesprek
over zijn fameuze Reveil Matin.
Hij weigert een kop koffie te
drinken in een naburig café en
klaagt over zijn gezondheid, die
sinds twee jaar bergafwaarts Besmeurd
gaat.
Na enig aandringen voert hij ons
over een uitgesleten trap naar de
cave, de kelderruimte. „Hier
hebben Maurice Garin en de an
deren zich in 1903 verkleed",
zegt hij. Een muffe geur omringt
ons. Het is nauwelijks voor te
stellen dat in dit gat de helden
van het eerste uur hun laatste
voorbereidingen troffen.
Raymond Potteau wijst de gedenkplaten op de gevel van de
Reveil Matin aan. foto de stem
Door Jan Seuren
Foetz - De transfer van Belgisch kam
pioen Johan Museeuw naar de Itali
aanse ploeg GB-MG werd in het begin
van het seizoen met angst en beven
tegemoet gezien. Er waren immers
voorbeelden genoeg van buitenlandse
renners, die in de Italiaanse ploegen
het kopmanschap met de campionissi-
mi moesten delen en naar het tweede
plan verdrongen werden. Meest mar
kante voorbeeld was de samenwerking
tussen Francesco Moser en Roger de
Vlaeminck, toen de Belg in zijn wed
strijd Parijs-Roubaix door de werel
duurrecordhouder tot knecht werd ge
degradeerd.
De GB-MG-ploeg beheerste echter volledig
het voorseizoen. De vedetten Museeuw,
Cipollini en Ballerini werkten voorbeeldig
samen en de ploegleiding is er alles aan
gelegen om die lijn in de Tour door te
trekken. De man achter de successen is de
Belgische ploegleider Patrick Lefevere uit
het Westvlaamse Oostrozebeke.
Lefevere wimpelt alle complimenten weg.
„Het is eigenlijk helemaal niet zo verwon
derlijk om vedetten uit twee totaal ver
schillende landen tot elkaar te brengen.
Maar het is wel enigszins verbazendwek-
kend dat het snel tussen de renners heeft
geklikt. Johan Museeuw heeft zich geen
moment als Belgisch kampioen of als de
nummer zeven van de wereldranglijst in
onze ploeg gepresenteerd. Hij trok in de
ronde van de Middellandse Zee de sprint
aan voor Cipollini, die meteen bereid bleek
tot een wederdienst. Er zijn geen moment
problemen geweest."
Blokken
De manier waarop de ploeg de voorjaars
wedstrijden beheerste deed denken aan de
hechte blokken in de periode van Rik van
Looy, Eddy Merckx, Freddy Maertens en
de Raieigh-ploeg van Peter Post. Patrick
Lefevere is er in geslaagd om van vedetten
uit verschillende landen en met sterke
uiteenlopende karakters tot een hechte
eenheid te smeden. Die prestatie dwingt
bewondering af en wordt met afgunst door
de concurrentie bekeken.
„Het is niet de eerste keer dat ik ploeglei
der van een profploeg ben", vertelt Patrick
Lefevere in het Luxemburgse Foetz waar
hij zich bij zijn ploeg tijdens de ronde van
Luxemburg heeft gevoegd. „Van 1978 tot
eind 1980 werkte ik als ploegleider bij de
Belgische ploeg Mare Zeepcentrale. Toen
de sponsor stopte, zou ik boekhouder wor
den bij het bedrijf. Maar die functie heb ik
gecombineerd met een job bij de Capri-
Sonne-ploeg van Walter Godefroot. Ik heb
Cees Priem nog geholpen met de organisa
tie bij TVM, vervolgens heb ik Godefroot
bijgestaan met het opzetten van de Wein-
mann-ploeg. Daarna heb ik een contract
getekend voor het ASS-bureau van Noël
Demeulenaere. Van beroep ben ik eigenlijk
boekhouder, ik ben slechts parttime in
dienst. Ik werd in eerste instantie aange
trokken als assistent-ploegleider bij GB-
MG. Maar de wielersport slokt steeds meer
tijd van mij op."
Methode
De vraag is hem al talloze malen gesteld:
bestaat er een methode Lefevere? De Bel
gische ploegleider met de zachte stem, kan
een lach niet onderdrukken. De reeks van
successen zijn volgens hem tot stand geko
men omdat er wederzijds respect is tussen
renners en ploegleiding. De tijd dat de
renners gewillig gehoorzaamden, is allang
voorbij. De huidige generatie coureurs wil
volgens Lefevere weten waarom bepaalde
opdrachten moeten worden uitgevoerd.
„Toen ik 25 was, ben ik gestopt met
wielrennen", zegt Patrick Lefevere. „Als
amateur ging het nog wel, maar bij de
beroepsrenners viel het tegen. Na vier
seizoenen ben ik er mee gestopt. Ik was
fysiek niet sterk genoeg om een goede prof
te worden. En ik had nooit veel zin om te
trainen. Uiteindelijk ben ik voor boekhou
der gaan studeren en heb ik een cursus in
de computerbranche gevolgd. Het is best
leuk als je door iedereen een goede ploeg
leider wordt beschouwd. Maar als de ploeg
niet volgens verwachting presteert, krijg je
ook kritiek. Werken met meerdere vedet
ten in één ploeg is niet altijd even gemak
kelijk. Maar als de organisatie goed is,
hebben de renners niets te klagen."
Niemand weet nog hoe het feest-
vertoon op zondag 25 juli zal
verlopen? Dan start de laatste
etappe van de Tour de France
met finish op de Champs Elysées
in Parijs vóór het Reveil Matin
in Montgeron. Daar waar negen
tig jaar geleden alles begonnen
is. Maar het café is gesloten.
Advocaten hebben het laatste
woord in het geschil. „Ik kan er
ook niets aan doen", zegt Ray
mond Potteau, „ons café is op
het hoogtepunt van zijn roem
failliet. Onze naam is te grabbel
gegooid. Nu er straks honderden
journalisten voor de deur staan
met de televisie erbij moet ons
dit overkomen. Erger kon de
historie niet besmeurd worden."
Herinnering
„Souvenirs, monsieur?" Ray
mond Potteau lacht schamper.
„Alles hebben ze gestolen, als je
je rug gedraaid had werden fo
to's van de muren geroofd", zegt
hij, „toeristen kwamen uit alle
landen, vooral uit België, Italië
en Holland. Maar ook uit Ameri
ka. Ze wilden allemaal het Re
veil Matin zien waar de Tour
begonnen is. Nu hebben wij al
leen nog onze herinnering."
Hij strompelt naar boven en
klopt een paar huizen verder in
de Avenue Jean Jaurais op num
mer 30 op verveloze luiken.
„Hier woont Lucienne Robin",
zegt hij, „ze heeft zestig jaar in
het Reveil Matin gewerkt." Een
oud vrouwtje opent de luiken.
„Lucienne, hebben ze niet alles
gestolen?", vraagt Raymond Pot
teau. „Alles, monsieur", mom
pelt het vrouwtje, „maar het was
toch een romantische tijd. Met'
die mooie kostuums van de he
ren en de lange kledij en grote
hoeden van de dames. En de
coureurs, prachtige kerels waren
het, groot en sterk en altijd zo
hongerig."
foto de stem
Haar duizend rimpels toveren
een lach op haar gezicht. Ray
mond Potteau wordt plotseling
wat vriendelijker. „Kom mee
naar mijn huis. Ik kan niet zo
veel vertellen, want ik heb stil
aan mijn geheugen verloren.
Mijn hoofd is leeg, maar Ray-
monde, mijn vrouw, weet meer
details."
Centrum
De ouders van Raymonde koch
ten het Reveil Matin in de jaren
twintig. Raymonde, een pittig
dametje ondanks haar 81 jaren,
staat in de keuken. „De cou
reurs, monsieur? Als kind heb ik
er honderden gezien. Ons café
was het centrum van de wieler
sport in de streek. U weet waar
om destijds de eerste Tour de
France in ons Reveil Matin ge
start is? Rond de eeuwwisseling
begonnen alle wielerwedstrijden
in de regio in Reveil Matin. Er
yverden biefstukken en frites ge
bakken, we maakten grote sala
des voor ze en de coureurs kon
den zich bij ons wassen. Het café
was ook een halte van Le Cour-
rier de Lyon. De postkoets uit
Lyon verwisselde bij ons van
paarden. Naast het café was de
paardestal, op de eerste verdie
ping sliepen de koetsiers. U weet
toch dat er destijds twee zijn
vermoord. Overvallen door
rovers, die geld en goud meena
men. l'Attaque du Courrier de
Lyon. Er is nog een toneelstuk
over geschreven."
Haar vader heeft lange tijd
vriendschappelijk banden met
Henri Desgrange onderhouden.
„We hebben nog vele vrienden
uit die tijd. Vroegere coureurs,
waarvan sommigen het ver ge
schopt hebben. Jacques Marinel-
li is nu burgemeester van Melun,
hier zestig kilometer verder."
Marinelli reed tussen 1948 en
1954 zes keer de Tour. Hij was
aanwezig in het Reveil Matin
toen er in 1953 de vijftigste
ronde werd gevierd.
Failliet
Dan blijkt waarom monsieur
Potteau aanvankelijk van geen
interview wilde weten. „Het café
is failliet", zegt hij, „ik heb het
een jaar geleden verhuurd aan
een kerel, die er een janboel van
gemaakt heeft. Slechte keuken,
slechte verzorging. Er kwam op
het laatst niemand meer. Al onze
klanten heeft hij weggejaagd. En
nu is hij met de noorderzon
vertrokken. We krijgen nog veel
geld van hem. We hebben een
advocaat ingeschakeld. U heeft
gezien dat hij een bordje op de
deur heeft gehangen: 'Gesloten
wegens vakantie'." Hij lacht
smalend: „Het zal een lange va
kantie worden."
In Montgeron is inmiddels een
expositie ingericht van tekenin
gen, schilderijen en foto's over
de Tour de France en een andere
van postzegels, die het thema
fiets belichten. Er wordt een ral
ly gehouden voor historische au
to's. In de eerste Tour reed im
mers een Mercedes van Daimler
uit Stuttgart mee, een van de
weinige, die gered werd uit de
grote brand bij Daimler in 1903.
Madame Saubat van de culturele
dienst van de mairie in Montge
ron: „Wij kunnen deze histori
sche gebeurtenis toch niet zo
maar voorbij laten gaan?" Ze
zwijgt over de situatie rond het
Reveil Matin. „Een treurige ge
schiedenis."
