Vaii klapzoen tot luchtkus
Homeopathie: De helende illusie
Js gebaren veranderen, verandert de maatschappij
s sterker
an Unita
Vol met noten
InterHelp neem zorgen
vakantieganger over
Onderzoek: Alleen met
vakantie nog te duur
Tiende Hiswa te Water
wordt groter dan ooit
A7
CONSUMENT
A8
ordat Janusz
~d is
pt niet
MEDISCHE RUBRIEK
WIJZER
Bij diefstal en ander ongemak
STEM
MAANDAG 28 JUNI 1993
ij was daar om zich te
gen over het feit dat hij
ens diefstal) het opvang,
urn was uitgezet, fjj
er om te praten over
i. Laski is een dorp niet
van Warschau, waar
ar twee huizen had laten
en om er baby's onder te
en die besmet warenj
het aidsvirus. De dorpe-
n hadden zich daartegen
t: ze hielden marsen'
de 'satanshuizen' en uit-
lijk was er één zomaar in
d gevlogen, waarna
ar het voor gezien hield.
[jroetingsgebaren zijn
jider traditioneel dan
lijken. De wang- of
j htkus die tegenwoor-
lalom verplicht is,
left nog maar een korte
jschiedenis. Ook de
ïrddruk kreeg als be-
letingsgebaar pas een
lis toen er meer gelijk-
Id in de samenleving
[tstond. Historici doken
•lie geschiedenis van
laren en lichaamshou-
r Stevo Akkerman
tor Zbigniew Halat hoor
aar niet over,. Die vliegt,
Riga, bejubelt zijn eigen
id en noemt verhalen
opgejaagde aids-patiën-
'verzinsels'. Ik lees dat. ik
aan Laski en aan Janusz,
k word kwaad. Op Halat
p mezelf. Waarom gaf ik
sz niets? En waarom
g ik daar pas spijt van
ik me realiseerde dat hij
was? Ik liep nog een keer
tationshal door, maar ik
hem nergens meer vin-
Volgend jaar beter,
t ik. Volgend jaar, als hij
nog niet dood is.
zou misschien geen slecht
zijn. doctor Halat, om
usz eens op zoeken, voor-
het te laat is. Hij woont op
centraal station, dat is niet
van uw ministerie. Vertel
dat hij niet ziek is, dat er
ke is van nep, van een
kope truc. Dat zal hem
uren.
I-Kees Buijs
l'jieens kuste iedereen elkaar
J begroeting of ten afscheid.
|de wang, maar meestal wang
prang in de lucht.
|;e- of driemaal? Die vraag
f soms voor eenzijdige lucht-
jsserij. Ter vermijding van dit
femak zijn er mensen die
Er meteen viermaal kussen, of
I niet al te intieme vrienden
hun arm gestrekt vooruit
[ten: niet kussen svp.
sioedelijk ligt de bakermat
de populaire drievoudige
[ngkus bij de boerse klapzoen.
gebruik om elkaar bij de
ouders vast te houden en
arna voor iedereen hoorbaar
de wang te kussen komt van
platteland - in elk geval
dit voor Frankrijk - en is
ir de stedelijke cultuur over-
;omen. Met één verschil: op
platteland werd de mate van
:egenheid uitgedrukt in de
«veelheid geluid die de zoenen
akten. In de stedelijke cultuur
s smakken en het geluid van
s leeglopende badkuip taboe,
aals trouwens elk lichaams-
Inid.
uerrillabeweging Unita
g in de strijd tegen het
nita heeft al het olierijke
ed rond Sovo onder con-
gelegen in de noordelij-
ngolese provincie Zaïre,
wordt 40 procent van de
olese olie geproduceerd,
ta heeft hier een reserve
800.000 vaten olie ver
st van de Amerikaanse
aatschappijen Texaco en
ofina en daarmee een
e milieuramp aange-
t. De olie hééft de oceaan
ikt en over een lengte van
ilometer kustlijn ligt een
e laag olieslib.
a beheerst ook de provin-
Lunda do Norte en Lunda
ul. Daar liggen enorme
antvoorraden die door
Braziliaanse transnational
samenwerking met de
[olese regering worden
:ploiteerd.
irnemers verwachten dat
rikaanse stappen tegen
ta niet lang meer zullen
lijven. Lissabon heeft al
verdrag voor militaire
enwerking gesloten met
nda en Portugal heeft de
olese chef-staf generaal
de Matos hulp toegezegd
ke militaire training en
itiek.
verdrag laat geen wapen
sopen toe, maar wel zullen
cheidene hoge Portugese
rofficieren een bezoek
igen aan Angola om te
ijken of een militaire
enwerking zoals die met
ere voormalige Afrikaanse
nien bestaat, mogelijk is.
eraal Pena, een van de
a-leiders, heeft het ver-
tussen Lissabon en Lua-
gekenmerkt als 'neo-kolo-
1'.
en uitzending van het Uni-
adiostation 'Vorgan' waar-
wde de generaal dat Uni-
ap dezelfde wijze tegen
ugal zou strijden als in de
niale tijd, mocht Lissabon
uiten troepen naar Angola
turen. Pena: „Als Portugal
jaten en materieel stuurt
Angola, zullen wij van
kant er alles aan doen om
werkelijke onafhankelijk-
1 en de culturele integriteit
Angola te waarborgen."
tcies een halve eeuw geleden
ichreef de Franse volkskundi-
met de Nederlandse naam
sold Van Gennep de omhel-
:g inclusief één of meer kussen
i een nieuwtje. 'In de meeste
tallen doet men alsof men
st,' schreef hij. 'Zo'n vrien-
ïkus geeft men tweemaal, zel-
driemaal.'
iers, zoals in Vlaanderen, was
twangkus genoeg, terwijl de
Sen zich van de rest van Bel-
i onderscheidden door een
ïvoudige wangkus. Wie weet,
tft dit Waalse cultuurgoed via
Maas ook Nederland over-
oeld.
«t en ruw
heeft het kussen als open-
ar begroetingsritueel geen ex-
isief zuidelijke oorsprong. Als
de brave Erasmus mogen
loven, heerste vijf eeuwen ge
ien in Engelse (humanistische)
®gen een ware kusrage.
zijn tijd gingen Hollanders
oor voor bot en ruw. Noordne-
slandse schrijvers gingen rond
90 prat op het Hollandse ge-
ïk aan verfijning. Lompheid
het fiere handelsmerk van
Oorspronkelijke bewoners van
Hand.
temer Visscher gebruikte de
landse ongemanierdheid als
strategie ter bescherming van de
aloude Hollandse cultuur tegen
de bedreiging van de golf immi
granten met hun schijnbaar
meer verfijnde manieren, die
vanaf het einde van de zestiende
eeuw de Noordnederlandse Re
publiek vanuit het Zuiden over
spoelde.
Mogelijk verklaart dit ook het
meningsverschil tussen twee ze-
ventiende-eeuwse geleerden uit
de Nederlanden, Hereboord en
Puteanus. Hereboord, hoogle
raar in de welsprekendheid aan
de Leidse universiteit en geboren
in de Republiek, schreef in een
latijns traktaatje dat mannelijke
bezoekers de vrouwen in het ge
zelschap mochten kussen, jong
zo goed als oud. Een kus uit
louter beleefdheid, vond hij, kan
zonder bijgedachte worden gege-
Daarentegen onderstreepte Pu
teanus, zijn oudere collega in het
Zuidnederlandse Leuven, juist
de gevaren die het kussen in
gezelschap meebracht voor een
meer zinnelijk aangelegd tempe
rament (m/v). Blijkbaar probeer
de Hereboord een nieuw etiquet-
tevoorschrift dat uit het zuiden
was overgewaaid, te rechtvaar
digen, terwijl Puteanus zich juist
keerde tegen de excessen die hij
om zich heen waarnam.
Spiegelbeeld
Kussen lijkt een universeel ge
baar, maar in elke cultuur zijn
de kussituaties en -relaties weer
anders, schrijft historicus Wil
lem Frijhoff in de bundel 'Geba
ren en lichaamshouding van de
oudheid tot heden'. Frijhoff,
hoogleraar cultuurgeschiedenis
in Rotterdam, laat een opvallen
de tegenstelling zien tussen
Noord- en Zuid-Europeanen.
Culturen uit het MiddeÜandse-
Zeegebied die in kerken en op
pleinen heilige lichamen en ge
wijde voorwerpen uitbundig
kussen, kussen elkaar in het
openbaar veel minder. Publiek
kust men eigenlijk alleen perso
nen van het zelfde geslacht.
Noord-Europeanen vormen te
genwoordig hun spiegelbeeld.
Na de kusgrage middeleeuwen
verdwenen nagenoeg alle vor
men van kussen in het openbaar.
Pas de laatste tientallen jaren
keren die vormen weer terug,
maar uitsluitend in de niet-reli-
gieuze sfeer.
Handen schudden
Veel ouder dan het kussen als
begroetingsritueel lijkt voor Ne
derlanders het handen schudden.
Toch is ook de geschiedenis van
de handdruk niet zo simpel. Tij
dens de zestiende, zeventiende
en een groot deel van de acht
tiende eeuw schudde men geen
handen ter begroeting of ten
afscheid, maar was het een ge
baar van broederschap, vrede,
akkoord of verzoening.
Pas in de vorige eeuw verscheen
het handen schudden in de offi
ciële etiquette van de elite.
'Maar', schreef de Franse baro
nesse De Fresne in 1858, 'geef
uw hand alleen aan uw vrienden,
en geef haar nooit aan een hoger
geplaatste.'
Twee eeuwen eerder was de
handdruk voor de Quakers even
eens een teken van vriendschap
onder gelijken. Elke hiërarchie
en elk klassenonderscheid moes
ten hiermee worden weggeno
men.
Volgens cultuurhistoricus Her
man Roodenburg werd het han
den schudden als manier van
groeten gebruikelijk toen de om
gangsregels minder star door
klassen- en standsverschillen
werden bepaald. Het gebaar
kwam in de plaats van het bui
gen, het knielen of de revérance.
Het verklaart misschien waarom
in het huidige Frankrijk colle
ga's elkaar dagelijks de hand
schudden, terwijl in Japan en
delen van Groot-Brittannië het
gebaar nog geen kans heeft ge
kregen vanwege taaie hiërarchi
sche opvattingen.
Ga weg
Over de betekenis van gebaren
en lichaamshoudingen in ver
schillende culturen zijn aardige
boeken verschenen. Het is altijd
leuk om te zien dat het Engelse
gebaar voor 'ga onmiddellijk
weg' in Italië 'kom eens gauw'
betekent. Maar cultuurhistorici
graven graag dieper: zij willen
weten wanneer gebaren en li
chaamshoudingen zijn ontstaan,
en of hun betekenis in de loop
van de tijd is veranderd. Als
gebaren veranderen, is dat een
teken dat ook de maatschappe
lijke verhoudingen veranderen.
Daarbij kan niemand heen om
het werk van socioloog Norbert
Elias, die de onderdrukking van
het gebaar en de toenemende
lichaamsbeheersing rekende tot
het civilisatieproces dat in de
loop van de middeleeuwen in
West-Europa inzette.
De bijdragen in de bundel - de
vrucht van een conferentie die in
1989 aan de Utrechtse universi
teit plaats had- laten de be
perktheid van Elias' bescha
vingsmodel zien. In Athene -was
het- civilisatieproces in de vierde
eeuw voor Christus al in volle
gang. Een rechte lichaamshou
ding typeerde de Griekse elite;
onbeheerste gebaren waren een
kenmerk van het lagere volk.
Aanvankelijk was lichaamsbe
heersing een vertoon van gezag,
later werd het een bewijs van
innerlijke harmonie.
De rechtlijnige ontwikkeling
waarvan Elias in 1939 nog uit
ging, loopt in de loop van deze
eeuw spaak. Een aantal klassie
ke beheersingsidealen is geleide
lijk uit het dagelijks leven ver
dwenen. Talloze mensen lopen
op straat te eten, laten bij aller
lei gelegenheden openlijk hun
lichaam zien, en jongeren uit de
tot voor kort o zo beschaafde
midden- en hogere klassen in
West-Europa en de Verenigde
Staten gebaren wild, schreeuwen
en zetten hun emoties fysiek
kracht bij. Ook de taal van het
gebaar heeft de kracht om groe
pen te scheiden en te verenigen.
Jan Bremmer en Herman Rooden
burg (redactie) - Gebaren en li
chaamshouding van de oudheid tot
heden, uitgeverij SUN, prijs
39,50.
Wie weet raakt dit nog wel
eens in, de 'hongi', de traditio
nele begroeting van de Maori's.
FOTO AP
Kussen lijkt een universeel gebaar, maar in elke cultuur zijn de kussituaties en
anders.
russen 1985 en '90
groeide de markt van
alternatieve genees
middelen explosief met liefst 70
procent. Vooral homeopa-
%he middelen zijn populair:
ongeveer 2 miljoen Nederlan
ds slikken ze wel eens en om
'ogemoet te komen aan de
maatschappelijke vraag kwa
men in 1989 al die middelen in
'et ziekenfonds.
"Jt heeft kort geduurd. Op 1
gaan de homeopathische
medicijnen samen met de ande-
,e alternatieve middelen weer
u>t de basisverzekering. Argu
mentatie: ze werken niet en
![jvendien zijn ze te duur. Wie
'e toch vergoed wil hebben
"toet maar een aanvullende
Jerzekering afsluiten.
°or de homeopaten is dit
"°gal zuur, want de laatste ja-
'en doen ze vreselijk hun best
10,n voor vol te worden aange-
aet> door hun reguliere colle
ct- Ze noemen zich niet lan-
■:r alternatief, maar additief:
J'Deopathie vervangt de regu-
ere geneeskunde niet, maar
®°egt er wat aan toe.
«muel Hahnemann, de grond
iger van de homeopathie,
•Jcht daar twee eeuwen gele-
®n opmerkelijk anders over.
Jj'evvone dokters, zo vond hij,
'strijden op kortzichtige wijze
9echts symptomen met tegen-
Arkende 'allopathische' mid-
e'ett. Toen hij in 1790'na het
likken van de bast van de
kinaboom een op malaria lij
kende koortsaanval kreeg, was
hem een licht opgegaan. Kina
bast helpt tegen malaria, maar
bij gezonde mensen roept het
juist verschijnselen van malaria
op: het gelijke dient dus met
het gelijke bestreden te wor
den.
Je moet de patiënt dus behan
delen met die middelen die bij
gezonde mensen precies dezelf
de ziekteverschijnselen veroor
zaken. Reguliere dokters vin
den deze zogeheten Similia-re-
gel zacht gezegd nogal bizar.
Maar nog meer omstreden, en
misschien wel de Achilleshiel
van de homeopathie, is Hahne-
manns tweede principe. Het
principe van de potentieëring.
Hahnemann ontdekte - dacht
te ontdekken - dat zijn genees
middelen krachtiger werken
naarmate ze al schuddend meer
zijn verdund. Nog merkwaardi
ger. In een D24 verdunning
- dat is één deel op de miljoen
maal miljoen maal miljoen
maal miljoen, zo ongeveer een
aspirientje in de Atlantische
Oceaan - zit niet één deeltje
meer van het werkzame ge
neesmiddel.
Dit wordt ook door homeopa
ten niet bestreden. Hoe zo'n
middel dan toch kan werken
weten ze niet. De gangbare hy
pothese luidt dat door het
schudden de genezende stof
een afdruk achter laat in het
oplosmiddel. Zelfs als het mid
del geheel is wegverdund, dan
bevat het oplosmiddel toch nog
die genezende afdruk. Bewezen
is dit nooit. Hoewel. Op 30 juni
1988 stond er een verbazing
wekkend artikel in het gezag
hebbende wetenschappelijk
blad Nature.
Jacques Benveniste, een Parijse
professor, toonde aan dat D24
en hogere verdunningen wel
degelijk werkzaam zijn. „Een
verbijsterend experiment" al
dus de NRC en de wetenschap
pelijke wereld hield zijn adem
in. Want als dat waar zou zijn
dan zouden niet alleen de regu
liere dokters van hun geloof
moeten vallen, dan stond ook
de gehele natuurwetenschap op
zijn kop. In een volgende afle
vering van Nature bleek de
ontdekking van Benveniste op
een meetfout te berusten. Ho
meopaten worden nog altijd
wat verlegen als je ze doorzaagt
over die wonderbare verdun
ningen.
Maar die merkwaardige theo
rieën zijn niet eens het belang
rijkste bezwaar tegen de home
opathie. De gewone genees
kunde springt volstrekt oppor
tunist met zijn eigen theorie-
en om. Als morgen zou blijken
dat gemalen kippeveren pro
baat werken tegen kanker, dan
zouden die veren overmorgen
aan kankerpatiënten worden
gegeven.
Of men daar wel of geen theo
rie voor heeft maakt niet uit.
Het enige wat in reguliere me
dische ogen de doorslag geeft,
meer telt dan de theorie, is het
bewijs dat een geneeswijze ook
echt werkt. Dus. Werkt homeo
pathie? De commissie Munten
dam, die de homeopathie als
een serieuze geneeskunde be
schouwde, kon tien jaar gele
den geen spoor van bewijs vin
den.
Het bewijs dat reguliere dok
ters graag zouden willen zien
ziet er als volgt uit. Je behan
delt pakweg 100 mensen met
een homeopathisch middel en
nog eens 100 mensen met een
precies daarop gelijkend nep
middel. Wie geneest heeft ge-
lijk.Voor zo'n bewijs gaat zelfs
de meest afwijzende reguliere
dokter tandenknarsend door de
knieën.
Homeopaten denken tamelijk
dubbelzinnig over dit soort on
derzoek. Het kan niet op die
manier, zeggen ze, want elke
patiënt is een geval apart. Aan
de andere kant beweren ze dat
het bewijs allang op deze ma
nier is geleverd. Ze wijzen dan
steevast op het onderzoek van
de Engelse homeopaat David
door Jan Paalman
Reilly uit 1986. Dat ging tussen
een homeopatisch medicijn en
een nepmiddel ter behandeling
van hooikoorts. En zie. Van de
eerste groep werden 38 patiën
ten beter, bemerkten 9 geen
verandering, werden 13 zieker
tegenover 27, 5 ert 20 bij de
nepmiddelen groep.
Niet echt opzienbarend. Bo
vendien bleek het onderzoek
tamelijk slordig van opzet.
Twee jaar geleden veegde de
Maastrichtse epidemioloog
prof. Knipschild honderden on
derzoeken over homeopathie
bij elkaar. Het meeste onder
zoek was niet deugdelijk, en
hoe beter de opzet hoe minder
het bewijs. Dat homeopathie
misschien zou werken achtte hij
niet uitgesloten en dat is een
beetje weinig voor een genees
wijze die zoveel pretenties
heeft.
De pretentie bijvoorbeeld om
bij kinderen heel effectief in
fecties van de hogere luchtwe
gen te kunnen bestrijden. In de
leeftijdsgroep van anderhalf tot
negen jaar heeft vijf procent
chronisch last ontstekingen van
oor, keel en neusbijholtes. Ho
meopathie, zo hoor je alom,
helpt daar perfect tegen en is
volgens veel ouders te verkie
zen boven het slikken van che
mische troep.
Vorige maand promoveerde
mevr. E. de Lange op de werk
zaamheid van homeopathie bij
deze aandoeningen: 170 kinde
ren kregen een speciaal dieet,
de ene helft werd behandeld
met homeopathische middelen
en de andere met precies daar
op gelijkend nepmedicijn. Tja.
De met homeopathische mid
delen behandelden bleken iets
beter af te zijn maar of dat aan
die middelen lag was niet dui
delijk. Het kon ook toeval zijn.
„Teleurstellend is het wel,"
verzuchtte ze in de Volkskrant,
want als homeopathische arts
met tien jaar praktijk had ze op
een beter resultaat gehoopt.
Het zit de homeopathie de laat
ste jaren niet mee. Over de
theorie (vooral van die verdun
ningen) wordt in wetenschap
pelijke kring wat lacherig ge
daan, bewijzen dat homeopa
thie echt helpt wil maar niet
lukken. Vooral dat laatste is de
reden waarom homeopathische
en andere alternatieve midde
len nu uit het basisverzekering
worden gehaald. Heel conse
quent.
Datzelfde lot treft ook de flau-
we-kulgeneeskunde uit de re
guliere sector.
Door Marijke Prins
Een koek die vol met noten zit en toch lekker luchtig is omdat er
geen boter in is verwerkt. De koek kan in plakken worden
geserveerd, maar ook doormidden worden gesneden, met slag
room bestreken en als taart op tafel komen.
Voor ruim tien personen
Voorbereidingstijd: 20 minuten
Baktijd: 55 minuten
250 gram gemalen hazelnoten of walnoten
7 eieren
200 gram witte basterdsuiker
rasp van 1 citroen
2 eetlepels citroensap
2 volle eetlepels bloem
20 gram boter
Ter garnering:
liter slagroom
1 zakje vanillesuiker
50 gram geroosterde amandelsnippers
of stukjes hazelnoot
Verwarm de oven voor op 200 graden. Splits de eieren. Een tip:
splits de eieren één voor één boven een klein bakje en laat pas
het wit in een grote kom glijden, wanneer het ei succesvol is
geslitst. Als er maar een klein spatje geel tussen het wit belandt,
zullen alle pogingen om het eiwit stijf te kloppen, tevergeefs
zijn. Ook moet de kom brandschoon en vetvrij zijn.
Klop vervolgens de eierdooiers schuimig met de suiker, de
citroenrasp en het sap. Maal de noten fijn (je kunt ze ook fijn
stampen, eventueel met een zwaar voorwerp in een dichte
plastic zak) en roer met een garde de notenpulp en de twee volle
eetlepels meel door de dooiers.
Klop het eiwit zo stijf dat de kom omgekeerd kan worden
gehouden zonder dat het wit eruit valt. Roer met een spatel het
wit voorzichtig door de rest van het beslag.
Beboter een grote vorm en laat het mengsel daarin glijden; strijk
de bovenkant glad. Zet de oven lager (175 graden) en plaats de
vorm in het midden van de oven. Laat de taart in 55 minuten
rustig goudbruin worden. Controleer met een breipen of de taart
gaar is voordat je hem uit de oven haalt.
Wanneer je meer dan een smakelijke koek wilt, laat je de taart
afkoelen en snij je hem met een broodmes in twee dikke
plakken. Klop de slagroom stijf met de vanillesuiker en strijk de
helft van de slagroom over de onderste helft, die vervolgens
wordt afgedekt met de tweede plak. Gebruik de rest van de
slagroom om de taart aan de boven- en zijkant te versieren.
Garneer de taart met geroosterde amandelsnippers of gerooster
de stukjes hazelnoot. Je kunt ze roosteren in een koekepan die
op een niet te hoog vuur is gezet; blijf gedurig roeren.
Portefeuille verloren of handtas gestolen in een ver vakantie
land. Diverse bankpasjes en lidmaatschapskaarten erin. Dal
wordt vanuit een broeierig postkantoor proberen alle geldin
stellingen te bereiken om de rekeningen te blokkeren.
-relaties weer
FOTO EPA
Woordvoerder M. Simmers van
verzekeraar Interpolis schetst
met graagte deze vakantie-ellen
de. Dat komt omdat InterHelp,
de hulpverleningsorganisatie
van Interpolis en Rabobank, het
Protectieplan heeft geïntrodu
ceerd. Voor 29,50 gulden per
jaar neemt InterHelp de zorgen
van gedupeerde vakantiegangers
over.
Cliënten bellen bij verlies van
creditcards, bankpassen en lid
maatschapskaarten naar de
hulpverleningsorganisatie. Deze
neemt vervolgens contact op met
de diverse banken en instellin
gen om de verloren of gestolen
passen te laten blokkeren. De
klant hoeft dus maar één tele
foontje te plegen.
InterHelp biedt nog enkele ande
re diensten aan, zoals het assis
teren bij het opsporen en terug
zenden van verloren sleutels en
bagage. Klanten kunnen ook bij
de organisatie terecht voor een
voorschot als er onvoorziene
reis- of verblijfskosten zijn of
ingeval van verlies of diefstal
van geld of cheques. Een cliënt
kan ook de gegevens van belang
rijke papieren, zoals polissen,
lidmaatschappen, diploma's of
de aanwezigheid van een testa
ment of donorcodicil, laten re
gistreren.
Tot september is het alleen mo
gelijk via de Rabo-banken op dit
Protectieplan te 'abonneren',
daarna is dat mogelijk bij alle
tussenpersonen van Interpolis.
De hulpdienst is zeven dagen per
week, 24 uur per dag bereikbaar.
De toeslagen voor éénpersoonkamers voor alleengaande va
kantiegangers kunnen deze zomer oplopen tot 81 procent var
de reissom. Dat blijkt uit een onderzoek dat in opdracht var
het Platform van Organisaties voor Alleenstaanden (PLOA) is
uitgevoerd.
Alleengaanden zijn wat betreft
georganiseerde vakantiereizen
nog steeds duurder uit dan ande
ren. Ze betalen meestal 20 pro
cent meer, maar krijgen daar
voor minder kwaliteit geboden.
Volgens onderzoekster M. Broe
ken vallen meer reizen dan in
1990 in een hogere toeslagklasse
voor eenpersoonskamers. Zij on
derzocht 2.567 zomervakanties
van 26 reisorganisaties.
Volgens het PLOA gaan jaarlijks
812.000 Nederlandse vakantie
gangers alleen op reis.
De orga
nisatie pleit voor een internatio
naal puntenstelsel voor toesla
gen voor eenpersoonskamers,
omdat die nu naar willekeur
worden vastgesteld. In Franse en
Spaanse hotels worden de hoog
ste eenpersoonstoeslagen bere
kend.
Amsterdam (anp) - De tiende Hiswa te Water, de drijvende
tentoonstelling van zeil- en motorjachten in het Nautisch
Kwartier van Amsterdam, wordt groter dan ooit. In totaal
tonen 175 exposanten 300 vaartuigen van tussen de 7 en 30
meter lengte. Er worden volgens de organisatie elf wereldpri
meurs gepresenteerd.
De trend naar steeds grotere
schepen lijkt zich voort te zetten.
Behalve in de catgorie tussen de
9 en 15 meter is er op de tiende
Hiswa een breed aanbod van
jachten tussen de 15 en 20 meter
lengte.
De natte Hiswa trok vorig jaar
ruim 30.000 belangstellenden.
Twintig procent van de bezoe
kers kwam uit het buitenland.
Voor het merendeel ging het om
watersporters uit Duitsland,
België en Engeland, de belang
rijkste afzetmarkten voor de Ne
derlandse jachtbouwers.
Met de export van Nederlandse
zeil- en motorjachten gaat het
goed. Na een kleine inzinking is
de waarde van de export in 1992
gestegen met 24,3 procent naar
570,2 miljoen gulden. In aantal
len steeg de export met 15,7
procent. De gemiddelde prijs per
verkochte boot is gestegen van
170.000 in 1990 tot 205.000 gul
den in 1992. Buitenlandse boten
bouwers deden ook goede zaken
in Nederland. De import steeg
met 10 procent, waarvan het
merendeel voor rekening kwam
van zeiljachten boven de twaalf
meter lengte.
De Hiswa te Water wordt geo
pend op dinsdag 31 augustus en
duurt tot en met zondag 5 sep
tember.