Stiekeme strijd tegen Major
Sierra Leone: armen bouwen op kerkhoven
evig
Flirt oppositiepartijen nog geen bedreiging Britse Conservatieven
[urkije waar
Koperdieven kledei
St. Petersburg uit
'ffe ben tegi
(echts-extremisl
BUITENLAND
SIERRA
LEONE)
llilitairen in
Ligeria doen
lafstand van macht
DE STEM
ZATERDAG 26 JUNI 1993'
STEM
i
John Major
foto epa
Door Joke Licher (anp)
Londen - De twee groot
ste Britse oppositiepar
tijen, de Liberalen en
Labour, flirten als pubers
met elkaar. Zij ontkennen
dat zij iets met elkaar
hebben, maar voorzichtig
proberen zij er achter te
komen of de ander bereid
is bij de eerstkomende
gelegenheid te proberen
samen de in problemen
verkerende Conservatie
ven uit het zadel te wip
pen.
De oppositiepartijen hebben
nog tijd zat om uit te zoeken of
de wederzijdse genegenheid
groot genoeg is, want de Con
servatieve regering hoeft pas in
1997 verkiezingen uit te schrij
ven en heeft dus zeeën van tijd
om orde op zaken te stellen en
weer overeind te krabbelen.
Premier en partijleider John
Major durft niet eens zover
vooruit te kijken. Dit jaar denkt
hij nog wel premier te kunnen
blijven, stelde hij afgelopen
weekeinde met enig optimisme
vast in een zondagskrant.
Of er binnen de partij een uit
dager opstaat is 'een zaak van
anderen', aldus Major. En dat
laatste tekent hem ten voeten
uit. Dat afwachtende, die
berusting, is velen een doorn in
het oog. Zij zouden een beetje
meer pit, een beetje vechtlust,
in de premier willen zien.
Vernietigend
De Conservatieven zijn al 14
jaar aan de macht. Maar van de
euforie na de vierde verkie
zingszege op rij in april 1992, is
niets meer over. Zij hadden
misschien gedacht genoegzaam
achterover te kunnen leunen,
maar zes maanden later was de
populariteit van Major al fors
gedaald en vlogen op het partij
congres voor- en tegenstanders
van Europa elkander in de
haren.
Vernietigende nederlagen bij
tussentijdse Lagerhuisverkie-
zingen en lokale verkiezingen
drukten Major en de zijnen nog
eens met de neus op de feiten.
Had Majors voorganger, Marga
ret Thatcher, onenigheid binnen
de partij altijd binnenskamers
weten te houden, onder Major
werden de conflicten open en
bloot uitgeknokt.
Hij slaagde er niet in de Euros
ceptici in het gareel te houden
en zij bezorgden hem in het
Lagerhuis meer last dan de
oppositie. Hun hardnekkige
verzet tegen het 'Verdrag van
Maastricht' over de Europese
Unie werd Major aangerekend.
Maar hij verspeelde zijn krediet
niet alleen door hun opstelling.
Zijn soms zwabberende beleid
gaf niet bepaald de indruk van
een krachtdadig leider die wist
wat hij wilde. De beslissing het
pond uit het EMS te halen,
waarna het sterk in waarde viel,
de perikelen rond de sluiting
van de mijnen, waar de regering
half moest terugkomen van een
besluit, Irakgate, waarin leden
van de regering ervan werden
beschuldigd op de hoogte te zijn
geweest van illegale leveranties
aan Irak, het ontslag van minis
ter van Financiën, Norman
Lamont, die als zondebok moest
dienen voor de vernederende
verkiezingsnederlagen. Het
deed Major en zijn partij alle
maal geen goed.
Na zijn gedwongen vertrek
haalde Lamont, twee en een
half jaar Majors naaste mede
werker, vernietigend uit naar de
premier. Hij schaarde zich ach
ter degenen die de premier
allang gebrek aan visie verwe
ten. „Er wordt te veel op korte
termijn gewerkt", aldus
Lamont, „te veel gereageerd op
gebeurenissen in plaats van
gestalte te geven aan gebeurte
nissen."
Major is inmiddels de minst
populaire premier sinds de
Tweede Wereldoorlog Slechts
16 procent van de kiezers is nog
tevreden over hem en bijna de
helft vindt het tijd worden dat
hij opstapt. Ook de Conserva
tieve Partij zit in een diep dal.
Zij ligt met 29 procent ver ach
ter op Labour (44 procent) en
slaagt er nog maar net in voor
te blijven op de Liberalen (22)
procent.
Binnen en buiten de Conserva
tieve partij klinkt zo nu en dan
èen nostalgische roep om de
terugkeer van Margaret
Thatcher. Maar een terugkeer
van de 'IJzeren Lady', die elf
jaar lang op autocratische en
zelfverzekerde wijze het land
leidde, lijkt niet erg waarschijn
lijk.
„Er kan geen sprake zijn van
een aanval op het leiderschap
op dit moment", zei zij voor de
televisie. Haar woorden bete
kenden een onverwachte steun
voor Major. Toen hij in 1990 de
partijleiding van Thatcher over
nam, genoot Major haar steun.
Maar vooral in de debatten over
'Maastricht' leverde de oud
premier, die nog altijd grote
invloed heeft, ongezouten kri
tiek op het beleid van haar
opvolger.
Major is nog steeds 'op proef'
stellen Britse kranten en zijn
volgende test zijn de tussentijd
se verkiezingen in Christchurch,
begin juli. De vorige keer ging
de zetel van dit district met
grote meerderheid naar de Con
servatieven. Een nederlaag hier
zou voor Major een nieuwe ver
nedering, maar nog niet nood
zakelijk het einde, betekenen.
Ook na verlies behoudt zijn
partij nog de absolute meerder
heid in het Lagerhuis.
Na de beproeving van het par
tijcongres, in oktober, staan
volgend jaar juni de Europese
verkiezingen op het program
ma. Voor de positie van de Con
servatieven in Groot-Brittannië
doen die er niet toe, maar voor
Majors lot kunnen zij van door
slaggevend belang zijn. Verlie
zen de Conservatieven, dan zijn
Majors dagen geteld.
Bij de vorige Lagerhuisverkie
zingen heeft hij echter bewezen
juist in zulke omstandigheden
op te leven. Tot veler verbazing
ontpopte hij zich als een waar
verkiezingsdier, die vanaf een
zeepkist stemmen voor zijn par
tij probeerde te winnen.
Ook voor die verkiezingen ston
den de Conservatieven er slecht
voor. Labour lag in de peilingen
duidelijk voor, maar in de stern-
busjes bleken de kiezers toch
voor een keuze op de socialisten
terug te schrikken.
Bij Europese verkiezingen kan
die angst voor verandering
anders liggen, maar zowel bin
nen de Liberale als binnen de
Socialistische partij zijn politici
zich ervan bewust dat bij nieu
we Lagerhuisverkiezingen
samenwerking geboden is. Die
toenadering begint al vorm te
krijgen. Parlementsleden van de
beide partijen werken samen
aan een notitie over welzijn, een
eerste stap naar een meer for
mele samenwerking.
Maar de partijleiders Ashdown
(Liberaal) en Smith (Labour)
voelen niets voor een vergaand
verbond waarbij in kiesdistric
ten slechts de kandidaat van de
meest kansrijke partij tegen de
Conservatieven in stelling
wordt gebracht.
Ook binnen de Conservatie
ve Partij groeit het verzet
tegen premier John Major.
Bordjes met "Wij willen Mag
gie (Thatcher) terug' illustre
ren de nostalgie van veel Brit
ten naar de voormalige 'IJze
ren Lady'. foto epa
Door Lansana Fofana (ips)
Freetown - Kerkhoven in
Freetown, de hoofdstad van
het Westafrikaanse Sierra
Leone, zijn de nieuwe vesti
gingsplaatsen van de armen
die wanhopig op zoek zijn
naar woonruimte.
De hoofdstedelijke autoriteiten
klagen bitter over de ontheili
ging van de doden, maar heb
ben weinig alternatieven te bie
den in het overbevolkte en door
krottenwijken overspoelde
Freetown.
De gefrustreerde gemeente
woordvoerder Alhagie Unisa
Jah: „Deze mensen hebben het
vrijwel onmogelijk gemaakt om
de doden nog te begraven, want
er is geen ruimte meer om graf
tombes op te richten."
Het kerkhof van Rokupa, in het
oostelijk deel van Freetown, is
bezaaid met krotachtige wonin
gen. Er staat zelfs een garage en
een lagere school. De hutten,
die tot voor kort op de heuvel
boven het kerkhof werden
gebouwd, worden nu bovenop
de graven gebouwd.
Het aantal inwoners van Free
town bedroeg tot voor kort
600.000, maar is de afgelopen
tijd snel gestegen door de bur
geroorlog in het zuidoosten van
Sierra Leone. Bovendien is er
een toestroom van 300.000
vluchtelingen uit buurland
Liberia, waar al drie jaar wordt
gevochten door verschillende
gewapende groepen.
In het eens florerende Free
town, dat in de achttiende eeuw
door vrijgelaten slaven werd
gesticht, is geen centimeter
bouwgrond meer over. De laat
ste 'vrije' ruimte zijn de rust
plaatsen van de doden.
De overheid heeft de daklozen
niets te bieden. Door oorlog,
corruptie en slecht bestuur
heeft het in 1960 van Groot-
Brittannië onafhankelijk
geworden geen geld om een fat
soenlijk huisvestingsprogram
ma op te zetten. De militaire
regering van president Valenti
ne Strasser, die een jaar geleden
aantrad, heeft de kerkhofbezet
ters gedreigd hen te ontruimen.
Musa Kabbia, die in een hut
tussen de grafstenen van Roku
pa woont, zegt dat hij van de
vorige regering van president
Joseph Momoh toestemming
heeft om een huis te bouwen op
het kerkhof. „Ik heb documen
ten waaruit blijkt dat ik hier
mag wonen. Hoe durft de rege
ring mij met mijn tien kinderen
te ontruimen," zegt een veront
waardigde Kabbia.
Het wonen op een begraafplaats
heeft, naast wettelijke gevolgen,
nog andere consequenties. De
42-jarige timmerman Sayo
Turay, die ook op Rokupa
woont, zegt dat hij slechts door
zijn mystieke krachten in staat
is om 's nachts in slaap te
komen.
Hij verteld over een ervaring'
die hij eens had toen hij 's
avonds laat thuis kwam: „Ik
hoorde vreemde geluiden, als
van een gesprek. Het was dui
delijk dat degenen die dat
gesprek voerden allen dood
waren. Ik denk dat zij zich
realiseerden dat ik een juju-
man was en daarom de benen
namen. Ze verdwenen gewoon.
Het punt is: als dit een gewoon
persoon was overkomen, dan
hadden ze korte metten met
hem gemaakt."
De veertigjarige Isatu Kamara
beschrijft een andere vervelen
de gebeurtenis: „Ik werd op een
ochtend wakker en zag een pas
begraven lijk naast het graf lig
gen." De kist waarin het
lichaam begraven was, was die
nacht gestolen. De bewoners
van Sierra Leone hebben de
traditie hun dode familieleden
in stijl te begraven. De dure
doodskisten zijn dan ook de
moeite waard om te stelen.
De militaire regering heeft,
ondanks de wettelijke claims
die de begraafplaatsbewoners
zeggen te hebben, gedreigd met
bulldozers alle onderkomens
plat te walsen.
Een regerings
functionaris verklaarde dat als
zij niet goedschiks weggaan, zij
met geweld van de kerkhoven
zullen worden verwijderd.
GUINEE
200km
f Kabala
o i./l'
Pangumo/'
UnilnmKfl f
Gespannen als een
veer loopt Georgi
op het hokje toe.
Zijn paspoort is in orde, dus
grote kans dat hij het land
NIET uitkomt. Sedert 1
januari zijn de reisregels voor
Russen versoepeld. Sindsdien
is reizen veel moeilijker
geworden.
„Uw paspoort is niet in orde."
De grenswacht in het hokje
op vliegveld Sjeremetjevo
trekt een vies gezicht en
schuift Georgi's paspoort
terug.
„Hoezo niet in orde?"
„De stempels deugen niet."
„Hoe kan dat? Zet het pas
poortbureau dan foute stem
pels?"
„Veel te vlekkerig. Ik kan u
niet doorlaten."
Een week eerder kwam een
vriend van Georgi er ook niet
door vanwege een „fout"
stempel. Zijn collega's moch
ten wel door. Hun stempels
waren identiek.
„Roep uw chef maar", zegt
Georgi. „Met u praat ik niet."
Als zakenman heeft hij erva
ring in schermutselingen met
de bureaucratie. Het kost
hem een zenuwslopend half
uur, maar uiteindelijk laten de
arendsogen hem vertrekken.
Haar klasgenootjes waren de
hokjes al voorbij. Ira was als
laatste aan de beurt. Haar
klas ging een weekje naar
Engeland in het kader van
uitwisseling.
„Je bent zeventien?" De offi
cier fronste zijn wenkbrau
wen. „De machtiging, graag."
„Welke machtiging?"
„Van je ouders. Dat je toe
stemming hebt om naar het
buitenland te reizen."
„Mijn klasgenoten zijn net zo
oud als ik en die hebben ook
geen machtiging. Waarom
mogen zij er wel door en ik
niet?"
„De machtiging..."
Met tranen in de ogen maakte
Ira rechtsomkeert. In de ver
trekhal trof ze gelukkig haar
moeder nog. Samen gingen ze
terug naar het hokje, waar
moeder snel een machtiging
schreef.
Lena woont officieel in
Nederland, maar verblijft
meestal bij haar Nederlandse
man. die in Moskou werkt.
Voor de zekerheid belde ze
het paspoortbureau op.
„Ik heb een geldig
maar wel van het oude
Kom ik daarmee het
uit?"
„Staat er een stempel in val
het Russische consulaat ji
Nederland dat u daar woont]
Ja? Dan laat de grenswacht'
door", verzekerde de ambtel
nares aan de andere kant vai
de lijn haar.
Lena was er niet gerust opl
Voor een nieuw paspoort kal
Helderziende
Door Rob Vunderink
zij alleen bij de Russen ii
Den Haag terecht. Stel jl
voor dat haar huidige pas,
poort is afgeschaft. Dan krijg
je een Catch-22-situatie: vooj
een nieuw paspoort moet z<
naar Nederland, maar ze kat
niet naar Nederland voor u
een nieuw paspoort heeft.
„Spreek ik met de grensbewa
king?" Lena legde .de situati^
uit.
„Staat er een buitenlandsten
pel in uw paspoort?" Het ij
duidelijk een broekje, aan da
andere kant van de lijn. Jas
Okay, dan moet u mijn chej
spreken."
„Chef grensbewaking. MijJ
naam? Nee, die geef ik
Wat wilt u?"
„Kom ik met een oud, geldig
paspoort het land uit als ik
een buitenlandstempel heb?"
Even was het stil aan de ande-j
re kant van de lijn. Het ant
woord van de anonieme chef
kwam als een zweepslag: „J
hoor eens even... Ik ben get
helderziende..."
Door Matt Bivens en Maxim Korzjov (ap)
St. Petersburg - Toen de vierjarige Sergej Podsjivalin in 19
overleed zetten de ouders een bronzen beeld van hun zoontj
op het graf. Vandaag zijn alleen de voetjes er nog van over, d
rest is afgezaagd door dieven. Het beeldje is ten offer gevalla
aan de 'koperkoorts' waardoor St. Petersburg stukje bij beet]
wordt onttakeld.
Behalve op begraafplaatsen
slaan de dieven hun slag in
trams, trolleybussen en liften.
De spoorwegen hebben zij al
bijna gedemonteerd.
Bij het slopen van monumenten
wordt geen onderscheid
gemaakt: zowel Lenin als Peter
de Grote gaan voor de bijl,
waarmee de dieven in ieder
geval laten zien apolitiek te zijn.
Bij de Petersburgse afdeling van
het ministerie van veiligheidsza
ken vertellen officieren over een
vrachtwagen met arbeiders in
oranje overalls die op klaarlichte
dag kabels en isolatoren van
trolleybussen kwamen demonte
ren.
„Pas toen de bussen stil bleven
staan en de echte reparatieploeg
arriveerde begon het te dagen
dat er criminelen aan het werk
waren geweest", zei Viktor Ivan-
ov, hoofd van de afdeling con
trabande.
Uit heel Rusland verdwijnen
kunstwerken, edelstenen, hout,
diamanten, olie en andere bron
nen van rijkdom om weer op te
duiken in het buitenland, waar
ze voor dollars kunnen worden
verkocht.
„Het is een nachtmerrie gewor
den", zei Larisa Medvedeva,
coördinatrice bij de Stedelijke
Noodcentrale voor Liften. „Elke
dag krijgen we tientallen tele
foontjes. Vroeger waren het
dronken vandalen die liften stuk
maakten, nu zijn het dieven. We
hebben niet genoeg mensen en
binnenkort raken onze voorra
den koperen onderdelen en
bedrading op".
Op begraafplaatsen breken de
dieven letters en decoraties van
de grafzerken. De beheerders
zijn ten einde raad. „We stappen
niet meer naar de politie. Als we
nu nog iemand de grafstenen
zien plunderen doden we hem",
zei Boris Stepanov, onderdirec
teur van de Joodse Begraaf
plaats en de Begraafplaats van
de Slachtoffers van 9 Januari,
het broodoproer van 1905 dat de
opmaat vormde tot de revolutie
van 1917.
De 'koperkoorts' is een ver
schijnsel van een veel algemener
ziekte die St. Petersburg parten
speelt. De tweede stad van Rus
land combineert de aanwezig
heid van veel zware industrie en
een uitgebreide infrastructuur
in onze redactie buitenland
Ankara - De kans is
,0t dat militante Turkse
ircjen dit weekeinde nieu-
acties ondernemen tegen
-jjse instellingen in Euro-
belanden.
Lt heeft de Turkse minister van
fjtenlandse zaken Cetin giste-
gezegd. „We hebben waar-
Lvnngen gekregen dat er van
morgen nieuwe aanvallen
■jtsvinden in Europa. Cetin
erbij dat alle Turkse verte-
Lcoordigingen in het buiten
land
ringei
ten,
te bes
Hij h
lande
ren v
lingsa
vond;
den.
werd
gegijz
stede:
gén d
Turks
ontge
Giste:
Ijjuonze redactie buitenland
Johannesburg - De Zuidafrikaa
perk heeft gisteren de verstorin
E-gs-besprekingen door blanke
Irdeeld.
met de nabijheid van Ruslar
'zachte' grenzen met
voormalige Sovjet-republiekei
Ivanov zei dat er geen specifie)
wet is die de uitvoer van sluil
goederen naar Estland en
land verbiedt, zoals die bijvc
beeld wel bestaat in het gf
van Finland.
Overal in St. Petersburg zij
kiosken opgedoken die sti
schroot en oud ijzer voor
paar cent per kilo opkopen,
kiosken verkopen hun voorraa
weer door aan grotere handel!
ren, die het spul naar het weste
brengen.
Volgens veiligheidsfunctionai
sen zijn de smokkelaars zwa;
bewapend, worden hun vracht
wagens vaak geescorteerd
omgekochte politieagenten
bij de grens verwelkomd d(
omgekochte douanebeambten.
„We hebben wel meegemai
dat verkeerspolitieagente
vrachtwagens met oud ijzer nie
alleen escorteerden, maar zit
ook tegen onze mensen k<
den", zei Ivanov.
Metaaldieven hebben voor zoi
1,25 miljoen gulden schade tc_
gebracht aan de Oktjabrskaj
stadsspoorweg van St. Peter"
burg. Het electrische sys'ee„,
van het spoor ligt in puin.
rijden steeds minder treinen e"
elke dag breken op de station
relletjes uit als mensen vechte
om het afnemend aantal zit
plaatsen.
„We hebben hier een effl
koperkoorts, zoals in de 1»
eeuw in Alaska", zegt hoof®
genieur Vadim Morozov. „MeD
sen stelen koperen bedradm!
apparatuur, transformatorer
Sommige treinen zijn helen31
stuk. De meeste seinen werW
niet meer, dus moeten de trein
heel langzaam rijden".
In 1992 werd in de regio si
Petersburg en omstreken rui
honderd kilometer bronzen
koperen telefoonkabel 0
vreemd, blijkt uit cijfers van
ministerie van veiligheidszak?
Twee weken geleden probeer
dieven er met een buste
Peter de Grote vandoor te g'
maar deze was hun kennelij j
zwaar. Onder een stand"
van Lenin mist de laatste
volgens Joeri Pirioetko, cur
van het Museum voor Stede j
Sculptuur, vrijwel zeker
werk van metaaldieven.
,iior de televisie verklaarde De
Iferk dat de daders vervolgd
:n worden en dat de politie
„J zal optreden tegen acties
Jo blanke radicalen.
IjSC-leider Nelson Mandela
jtigde dat de militaire vleugel
a het Afrikaans Nationaal
Lgres weer wordt bewapend
Is de regering geen actie onder-
uemt tegen extreem-rechts.
IjeÖerk en Mandela reageerden
Leen actie van de rechtsradica-
groepering Afrikaans Natio-
|sal Front om de meer-partijen-
Iderhandelingen over de toe-
pust van het land te verstoren.
Met recht moet zijn loop heb-
la", zei De Klerk. „De wet zal
pt anders worden toegepast nu
e te maken hebben met een
ia-actie van blanke Zuida-
Itikanen."
ljandela, die zijn vakantie on-
Itrbrak, eiste tijdens een pers-
lionlerentie de onmiddellijke ar-
listatie van extreem-rechtse lei-
|te, onder wie generaal Viljoen,
■lid-legercommandant, en Fer-
|ie Harzenberg, voorzitter van
«[Conservatieve Partij. Viljoen
latuseerde zich later voor de
lïtie en zei dat zijn organisatie
|de controle over haar aanhang
- De militaire machtheb-
lursvan Nigeria zijn toch bereid
lhn macht af te staan aan een
liimocratisch gekozen president.
Ilij maakten dit gisteren bekend,
zij woensdag de democra-
__j presidentsverkiezingen
Ivan 12 juni ongeldig verklaar-
|dën.
,,.r 27 augustus zullen wij een
liffliocratisch gekozen regering
Installeren", zei de door het le-
Ur gesteunde president Baban-
IpSa tegen journalisten.
•Onduidelijk blijft of er nieuwe
lwkiezingen komen, of dat de
pozen Nationale Vergadering
Indirect de president gaat kie
st. Volgens Babangida zal het
«ieder geval gaan op een wijze
lie in overeenstemming is met
lieNigeriaanse grondwet.
houdt vandaag een toe-
ak waarin hij zijn plannen
Wicht.
had\
De A
'geen
khon
om di
digen
gelen
dical
de ge
die ii
Mane
het i
dage
zal o
ging
Het
en d
wegi
dat
houc
Cen1
besp
serir
gang
een
rege
blan
Er
gers
reed
pant
naai
reed
rege
dooi
De;
gew
vlag
volg
nen,
gesc
„Wi;
rege
rege
is,"
De
zwa
'Die
toer
Wee
Ter
Hai
blie
tie
rest
loft
In
AN
bla
toe
ren
een
naa
het
vai
Af:
rrionze correspondent
IW van Wijland
IKjeljina - Afgaande op zijn d!
I militaire staat van dienst, m
|sjn zwarte band karate en
indrukwekkende li-
paamsbouw zou een buiten-
staander het niet onmiddel- dc
V denken, maar zelf noemt bc
«pitein Dusjan van de Ser-
elite-eenheid 'De Pan-
tere' zich een pacifist.
«"j ben tegen geweld, ik haat
""iformen. Vroeger schold ik
ul op de postbode omdat hij
Pet ophad. Eigenlijk vind ik
"at alles vreedzaam op te lossen
moeten zijn."
oorlog in Bosnië maakte een
J^de aan de mooie idealen van
28-jarige student aan de to-
Pschool. Het 'patriottisme en
övisch nationalisme' bleken
'erker dan zijn principes. Hij
p zijn studie in Macedonië op
J keerde terug naar zijn woon-
f'aats Bijeljina. „Ik wilde mijn
®°oder verdedigen tegen het
»°sUmfundamentalisme."
I eitleer daar de Serven in Bijelj-
ua6611 en^ef gevaar te duchten
I"en ging zijn betrokkenheid
inSne' verder dan het bescher-
en van huis en haard. Hij trok
j uniform aan en werd lid van
-Plaatselijke garde in Bosnië,
'eter zou uitgroeien tot de
le-eenheid van de Servische
open in Bosnië. De pacifist
'ocht
ln Zvornik, trok op naar
'ore plaatsen en 'zuiverde' het
'tegisch belangrijke Brcko
