\C
"Y*
'Raad van Kerken moet vaker feestje bouwen'
'Gezi
Top van Kopenhagen gevangen in onmacht en moedeloosheid [bet de politfe het protest toe'0"0'
n
PvdA: Hereni
Demonstran
[tegen extrec
STEM
EXTRA OP MAANDAG
Volle hersenpan
Q
LOSSE FLODDERS
Kerkleiders kunnen elkaar niet vaak genoeg treffen
DE STEM
MAANDAG 21 JUN11993
Mijn hoofd is te
klein", jammert
het schoolkind
met dikke fouten in zijn
rekenwerk, „die sommen van
het lesje konden er niet alle
maal in."
Eindexamenkandidaten met
nét een paar hatelijke puntjes
tekort zeggen: „Ik heb zó
hard geleerd en toch zakken,
dat komt omdat het te veel is,
ik kan het niet in mijn hoofd
gestampt krijgen". Zo'n zelf
de soort gevoel heb ik. Een
hoofd vol informatie en elke
dag een nieuwe stroom feiten
en gebeurtenissen, die erbij
gepropt moeten worden. Ont-
hou dat maar eens allemaal.
De bedoeling is ook nog dat
je je een mening vormt, liefst
een standpunt inneemt. Want
met volop media in huis en
hersens in je hoofd die wer
ken, kun je niet doen of je van
niks weet. Dat zou makkelij
ker zijn maar laf - getuige het
aforisme: wie iets wil doen
vindt een middel, wie niets wil
doen vindt een excuus.
Geen uitvluchten dus en aan
het werk met de opgeslagen
informatie. Nu blijft het ver
schil met zo'n sommetjes- of
eindexamenhoofd. Als ik
kans zie de met moeite inge
stampte gegevens uit mijn
hersenpan op te lepelen, klopt
er nauwelijks nog iets van.
Welk ijverig ingestudeerd les
je eigentijdse wereldgeschie
denis of maatschappijleer
ook, het heeft na een tijdje
nooit meer dezelfde strek
king. Latere gebeurtenissen
gaven er meer of minder
kleur aan, nieuwe gezichten
belichtten ongekende facet
ten. Vooral blijkt het ene
brok informatie onlosmakke-
lijk verknoopt geraakt met
het ander - een gigantische
warboel daar achter mijn
voorhoord. En altijd als ik
ergens begin te trekken komt
een snoer gedachtenspinsel-
tjes mee, van algemeen voor
de hand liggende tot de meest
bizarre toe.
Dat heb ik niet alleen, mas
sa's mensen vergaat het net
zo. Wanneer op verjaardagen
of' bijeenkomsten heikele
onderwerpen op tafel komen
herken je lotgenoten ofwel
medestanders onmiddellijk
aan naar binnen gerichte
peins-ogen en een uitgespro
ken mening. In persoonlijke
ontmoeting of telefoonge
sprek werkt een terloopse
opmerking als codewoord,
een soort 'Sesam, open u' dat
de weg vrijmaakt naar het
land van de vraagtekens waar
de ander ook blijkt rond te
dwalen.
Als in een zelfhulpgroep is er
opgelucht de herkenning: „O,
heb jij dat ook". En binnen de
kortste keren is het een driftig
tegen elkaar opbieden met
het 'waarom en 'hoe?' van
al die raadsels, die in de denk-
kanaaltjes van je hoofd blij
ven wroeten en wriemelen
omdat je ze niet opgelost
krijgt, zoals:
„Waarom lopen mensen te
hoop voor dood en verderf
zaaiende gevechtsvliegtuigen,
die slechts als noodzakelijk
kwaad zijn te toleren
„Hoe kan het dat de hoog
ste baas van het celibaat
opeens al zijn heilige princi
pes iaat varen als een
getrouwde dominee zo hypo
criet is zich tot priester te
willen laten wijden
„Waarom zijn er eest gok
kasten als later de verslaving
aan dat vermaak via belasting
op diezelde gokkasten bestre
den moet worden
„Hoe is nog te volgen wie
vriend, vijand, winnaar,
slachtoffer is in een Europese
stammenoorlog, waarbij mos
lims, Serviërs, Kroaten als bij
jongleren met drie balletjes
om beurten omhoog of
omlaag vallen
„Waarom 'kan' een goed
koop naamloos soort sport
schoenen alleen maar als je er
een 501 (spijkerbroek) en
merk-T-shirt bij draagt
„Hoezeer is een voetballer
nog mens, wanneer een
bedrijf dat 382.000 gulden
investeerde de man als onroe
rend goed voor anderhalf mil
joen in de verkoop gooit
„Hoe lang zal het duren eer
op een geboortekaartje naast
de naam meteen het sofi-
nummer staat
„Waarom lukt het nooit dit
soort problemen als bj kwar
tetten met vier tegelijk weg te
leggen, zodat je hoofd een
keer vrij raakt van vraagte
kens
Mr. Ch.C. van Sticumborgh
Stilhouwers
Heelmesterdreef 9
Blericum
Weled. Gestrenge Heer,
M S
door John O'Mill
Dank voor uw brief van 29 febr. laatsleden, waarin u vroeg naar
oorsprong en betekenis van het woord 'quck-buster' dat uw
naslagwerken niet vermelden.
Dit Engelse woord is gevormd naar analogie van andere
woorden eindigend op 'buster' zoals bijv. de twee vliegtuigbom
men uit de Tweede Wereldoorlog: de blockbuster en de dambus-
ter. De eerste legde met een voltreffer een hele blok huizen in
puin, de tweede vernielde een stuurdam in het Ruhrgebied. Het
woord 'buser' oftewel 'vernieler' is afgeleid van het werkwoord
to burst (letterlijk barsten of te barsten slaan) dat in de
volksmond de letter 'r' verloor. Het eerste element van uw
woord, te weten 'quack' is de moderne versie van het oudere
Engelse woord 'guacksalver' oftewel kwakzalver. De betekenis
van guackbuster is derhalve kwakzalverij bestrijder. De oor
sprong van ons woord kwak waarvan het Engels is afgeleid laat
zich niet zo makkelijk achterhalen. De volksetymologie ver
klaart de kwak als een onbepaalde hoeveelheid van een
smeersel, zoals: een kwak boter op een snee brood. In het geval
van de kwakzalver wordt dat dan een kwak zalf die pseudo
geneesheer als heilzaam geneesmiddel smeerde op de plek van
het lichaam waar de bedrogen patiënt voortdurend pijn regis
treerde. Een bedrieger derhalve die onbevoegd de geneeskunde
uitoefende.
Hiermee was de kous af in de dagen van onze grootouders. In
onze postmoderne tijd is het woord zo veelomvattend geworden
dat ook academische opgeleide artsen door collega's als kwak
zalvers worden gezien, wel bevoegd tot het uitoefenen van
geneeskunst maar - in de ogen der collegiale guackbusters -
pseudo geneeskunst, niet ddoor honderd testen bewezen als
heilzaam zoals middelen of geneeswijzen uit de reguliere
geneeskunst. In het tv-programma 'De Stelling' van januari
1993 verdedigde de geneesheer gynaecoloog: dokter C. Renckens
de stelling dat alles kwakzalverij was wat niet viel onder de
reguliere geneeskunde, een beschouwing die hij ook heeft te
boek gesteld en gepubliceerd onder de titel: Hedendaagse
Kwakzalverij „Hierin kunt u zijn mening lezen dat de homeopa
thie kwakzalverij iss. Deze geneeswijze waarbij patiënten een
middel ter genezing wordt verstrekt dat bij gezonde mensen de
kwaal veroorzaakt waarvoor de patiënten genezing zoeken,
bijv.: voetzweet ter genezing van zweetvoeten of gemalen
niersteen ter voorkoming van nierstenen, mits beide geneesmid
delen eerst zijn geactiveerd (van geneeskracht voorzien) door
ddeskundig schudden tijdens de verdunning - hoe dunner hoe
beter. Deze medische guackbuster veegt alle niet reguliere
geneesmiddelen en geneeswijzen homeopathie, natuurgeneeswij
zen, kruidendokters of vrouwtjes, manuele therapeuten gebeds
genezers, goeroees, haptonomen, holistische genezers enz. op één
hoop en dumpt die in het vuilnisvat als waardeloze kwak van
alterneuten. De guackbusters zijn niet van vandaag of gisteren.
In 1810 verscheen de eerste homeopaat ten tonele: Herr Doktor
Hahnemann en in 1842 de eerste buster, de Amerikaan. Oliver
Wendell Holmes, die in de titel van zijn boek de homeopatie al
indeelde bij de hersenschimmen: „Homeopathy and its kindred
Delusois". In de hoop u naar tevredenheid te hebben voorgelicht
verblijf ik inmiddels met verschuldigde eerbied uw toegenegen
dienaar:
poU 'TKdl
DE STEM
P.S. In het Engels is het woord gucksalver teruggesnooid tot
guack. Bij ons heeft zich naast de zalver nog een denker
ontwikkeld. In het werkwoord Kwakdenken is de betekenis van
kwak (hoeveelheid) verschoven naar „waan".
„De kerken nemen hun
eigen Raad van Kerken
niet serieus genoeg", zegt
dr. T. Brattinga van de
St. Willibrordvereniging.
„Niet waar!", zegt dr. H.
van Munster, meer dan
20 jaar lid van de Raad
geweest. „In een Raad
van Kerken is de Rooms-
Katholieke Kerk te veel",
verzekert ir. J. van der
Graaf van de Gerefor
meerde Bond in de her
vormde kerk. Kortom, de
Raad van Kerken in Ne
derland bestaat 25 jaar.
Notities bij het jubileum.
Door onze redacteur
Jan Bouwmans
WAT DE Raad van Kerken in
Nederland in de toekomst alle
maal nog mag aanpakken, ze
moet in elk geval vaker een
feestje bouwen. Pater dr. H. van
Munster rekent feestjes voor de
raadsleden tot de belangrijkere
prioriteiten van de Raad, die op
21 juni haar 25-jarig bestaan
viert.
De oud-secretaris-generaal van
het Rooms-Katholiek Kerkge
nootschap weet ernst altijd
lichtvoetig te brengen. Maar va
ker feesten tot oecumenische
prioriteit verheffen, is dat niet al
te luchthartig, ja, badinerend
wellicht? Nee, Van Munster
meent het. Persoonlijke banden
smeden tussen de leiders van de
kerkgenootschappen acht hij
heel belangrijk. Hij spreekt uit
ervaring. Meer dan twintig jaar
heeft hij immers namens de
katholieke kerk zitting gehad in
de Raad van Kerken.
Hij herinnert zich nog als de dag
van gisteren de overgang van
prinses Irene van de Nederland-
'se Hervormde Kerk naar de
rooms-katholieke. Hij was toen
een naaste medewerker van kar
dinaal Alfrink, die de prinses
opnieuw zou dopen. „Kardinaal
Alfrink wist niet wie hij in de
hervormde kerk moest bellen om
daarover te praten. Hij wist to
taal niet hoe die hervormde kerk
in elkaar zat."
Primeur
De Raad van Kerken bestond
toen nog niet. Die werd op 21
juni 1968 opgericht. Met een
wereldprimeur. Als eerste ter
wereld werd een rooms-katho
lieke kerkprovincie volwaardig
lid van een nationale Raad van
Kerken. Van het begin af verving
Van Munster Alfrink bijna al
tijd. Later was hij als secretaris
generaal van het katholieke
kerkgenootschap vast lid van de
Raad. Hij is dat tot zijn pensioen
in 1990 gebleven.
Voor hem staat de grootste ver
diensté van de jubilerende Raad
buiten kijf: kerkleiders treffen
elkaar daar en praten er met
elkaar over wat de kerken aan
gaat. Kerkleiders kunnen elkaar
bij wijze van spreken niet vaak
genoeg ontmoeten. Vooral ook
informeel. „Ze hoeven het niet
met elkaar eens te zijn, maar ze
moeten elkaar goed kennen, met
elkaar kunnen praten, elkaar als
serieuze christenen ervaren, niet
alleen met hun hoofd zeggen dat
het zo is, maar het aan elkaar
ervaren dat het werkelijk zo is",
aldus Van Munster. Hechte ban
den smeden tussen mensen die
beleidsverantwoordelijkheid
dragen in de kerken: daar zijn
23 januari 1968: kardinaal B. Alfrink (rechts) overhandigt aan ds. P. Visser, voorzitter van de Generale Synode van Gereformeerde
Kerken, de pen waarmee hij zojuist de erkenning van de protestantse doop heeft getekend. foto anp
feestjes goed voor, maar ook
congressen en andersoortige bij
eenkomsten.
De Raad van Kerken telt na 25
jaar 10 lidkerken, 3 gastleden en
2 leden met een waarnemerssta
tus. Drie stromingen laten de
Raad nog altijd volledig links
liggen: de confessioneel-gerefor
meerde flank in het protestantis
me, de meeste evangelicalen en
de pinkstergroepen. Op de
keeper beschouwd is de Raad
van Kerken een ietwat merk
waardig orgaan. Als orgaan van
de aangesloten kerken spreekt ze
toch zelden namens die kerken.
Dat zet buitenstaanders nog ge
regeld op het verkeerde been. De
Raad is na 25 jaar ook nog altijd
niet onomstreden. Ir. J. van der
Graaf, secretaris en spreekbuis
van de Gereformeerde Bond in
de hervormde kerk: „Wij (bon
ders) zijn niet voor een oecume
nische verbondenheid met de
Rooms-Katholieke Kerk. Voor
een rechtgeaard protestant is de
katholieke kerk in een Raad van
Kerken te veel. Maar dat kun je
ook wel van nog een paar andere
kerken in de Raad zeggen."
Alibi
Kritiek op de Raad van Kerken,
wie heeft die niet! Er. zijn er voor
wie de Raad weinig meer is dan
een gemanceerde politieke partij
of vakbond door haar stellingna-
me in sociale, maatschappelijke
en politieke kwesties. Voor an
deren is die betrokkenheid op de
wereld juist het belangrijkste.
Want de kerken bestaan toch
niet omwille van zichzelf, maar
voor het heil van de wereld.
Weer anderen zien dit echter als
een alibi voor het onvermogen
van de kerken om op hun eigen
lijke terrein met elkaar te verke
ren: het terrein van geloof en
theologie. Of neem de kritiek op
de manier waarop de kerken met
hun eigen raad omspringen.
Maar hoe je het ook wendt of
keert, de Raad van Kerken is
niet meer weg te denken uit
kerkelijk Nederland.
Wat was indertijd ook weer pre
cies de bedoeling? Dr. H. Fiolet,
in 1968 betrokken bij de oprich
ting en van 1970 tot 1985 alge
meen secretaris van de Raad:
„Het grote ideaal van de nieuwe
Raad van Kerken was, dat ze,
anders dan haar voorlopers, geen
vrijblijvende club zou zijn van
hobbyisten, van idealisten die de
oecumene een goed hart toedroe
gen. Heel uitdïukkelijk was het
de bedoeling dat de kerken lid
werden van de Raad, dat de
beleidsfiguren van de kerken zit
ting in de Raad zouden nemen
en dat de beslissingen die in de
Raad genomen zouden worden,
bindend zouden zijn voor de ker
ken. Dat wil niet zeggen dat de
Raad van Kerken boven de ker
ken stond en gezag had over de
kerken, maar dat de kerken de
uitspraken en besluiten van de
Raad als bindend voor zichzelf
zouden accepteren en in hun
eigen geloofsgemeenschap zou
den uitvoeren. De verantwoorde
lijkheid bleef dus duidelijk bij
de kerken zelf liggen, maar niet
vrijblijvend."
Teleurstellend
De praktijk is anders geworden.
Voor Fiolet teleurstellend. Voor
dr. T. Brattinga van de St. Willi-
brordvereniging reden om te
zeggen dat de kerken hun eigen
Raad niet serieus genoeg nemen.
Zijn vereniging is zowel advies
orgaan van de bisschoppen inza
ke oecumene als 'actiegroep' om
de oecumene onder rooms-
katholieken te bevorderen. Door
de schuld van de kerken is de
Raad van Kerken de afgelopen
25 jaar volgens Brattinga te veel
een apart lichaam geworden,
weer een orgaan erbij. Terwijl de
Raad in de woorden van haar
huidige algemene secretaris ds.
W. van der Zee juist niet iets
boven of naast de kerken, maar
een belangrijke draad tussen de
kerken behoort te zijn. Maar wat
wil je, zegt Brattinga, als de
kerken standpunten van hun
Raad opvatten als „ook een
standpunt, maar het onze kan
wel anders zijn". Dat verzwakt
de oecumenische dimensie van
de Raad.
„Niet serieus genoeg? Wat is ge
noeg?", werpt dr. Van Munster
tegen. Hij bekijkt het duidelijk
anders. De Raad wordt wel de-
genlijk serieus genomen. De ker
ken fietsen er niet doorheen.
Maar de Raad is nu eenmaal
geen superkerk die de lidkerken
is op kan leggen. Van Munster
bevestigt dat de Raad zelden
namens de kerken spreekt. De
kerken worden geacht uitspra
ken van de Raad tot de hunne te
maken. Is dat niet vrijblijvend?
Van Munster: „Het is een manier
die heel goed gewerkt heeft. En
ook in de naaste toekomst is het
de enige manier die kan werken.
Daarom dus een goede."
Ir. Van der Graaf is met die
vrijblijvendheid erg ingenomen.
Hij heeft ook meer op de Raad
tegen dan alleen het lidmaat
schap van de katholieke en som
mige andere kerken. Haar sterk
horizontale koers, zoals hij het
noemt. De bijbel heeft alles te
maken met het maatschappelijke
leven, daar niet van. Maar dan
moet een Raad van Kerken over
maatschappelijke, sociale en po
litieke kwesties ook bijbels spre
ken, de bijbelse dimensie aanrei
ken. „De Raad moet niet op een
lijn uitkomen waarop gezamen
lijke vakbonden of politieke par
tijen ook kunnen uitkomen. Te
vaak spelen andere bronnen een
rol bij het spreken van de Raad
van Kerken. Het moderne le
vensgevoel, het denken vanuit de
mens in plaats vanuit de bijbel."
Conflict
Voor de Gereformeerde Bond
hoeft de Raad van Kerken in zijn
huidige vorm en opzet dus niet.
De rest van de hervormde kerk
denkt daar anders over, maar
kan de bond niet zonder meer
negeren. Vandaar de hervormde
druk op de organisatie van de
tweede Nederlandse Kerkendag
vorig jaar in Amersfoort om het
programma zo op te zetten dat
de Gereformeerde Bond zichzelf
kon toestaan eraan mee te doen.
Een bron van conflict voor de
Raad van Kerken is de afgelopen
jaren Israël en de Palestijnen
gebleken. De Raad betoont ten
principale een dubbele solidari
teit, zowel met Israël als met het
Palestijnse volk. Clubs als het
Overlegorgaan Joden en Christe
nen (OJEC) en Christenen voor
Israël blijven de Raad verwijten
ten aanzien van Israël in gebreke
te blijven en zich door de Pales
tijnen in de luren te laten leggen.
Aan de bron van dit conflict ligt
de zogeheten Israëltheologie die
vooral in protestantse kring op
geld doet.
'Schoenmaker, blijf bij je leest!'
is de ondertoon van het regelma
tig terugkerend verwijt aan de
Raad, dat ze zich te veel met de
samenleving bemoeit en te wei
nig bezig is met echt kerkelijke
en theologische hangijzers. De
critici vermoeden er vaak wat
sarcastisch bij dat de Raad
waarschijnlijk wel meteen zou
kunnen ophouden als ze zich zou
beperken tot kerkelijke en theo
logische zaken, omdat succes bij
voorbaat uitgesloten lijkt. Maar
deze critici hebben ongelijk. Al
thans, de Raad van Kerken gaat
geen theologisch of kerkelijk
vraagstuk uit de weg. En in het
verleden zijn op dit gebied zelfs
klinkende successen geboekt. Dr.
Fiolet: „We zijn gekomen tot
wederzijdse erkenning van de
doop. Daarna is er overeenstem
ming bereikt over het kerkelijke
gemengde huwelijk welke ver
klaring door alle kerken is aan
vaard. Toen zouden we verder
gaan met intercommunie en
ambt, maar dat heeft het een
voudig niet gehaald."
Binnenskamers
Nee, het ging zeker Rome alle
maal te vlug en niet alleen de
oecumene in Nederland. Anno
1993 zegt dr. Brattinga: „Er zijn
genoeg punten, ook geloofspun
ten, waarover gezegd kan wor
den dat de kerken het er met
elkaar over eens zijn. De Raad
van Kerken moet het lef hebben
om rond te bazuinen waar de
kerken het met elkaar eens zijn.
Dat blijft te veel binnenska
mers."
De Raad van Kerken doet regel
matig van zich spreken, (w
lopen jaren was ze de dr
kracht achter het zo.
Conciliair Proces. Dat Wis»
brede actie om christened
alle gezindten bewust te 5
van en warm te krijgen v
grote vraagstukken van
tijd: arm-rijk, oorlog-vr^J
milieu. Het leidde niet alletj
twee nationale Kerkend»'
maar ook tot 'De arme kaïiJ
Nederland', de campagne i.
de nieuwe armoede.
de kopstukken van d.
tieke partijen en de vakbewS
is standaard geworden,
maand nog zat een delegati
de Raad aan tafel met I.
kopstukken als partijleide:|
vice-premier Wim Kok, 1
Alders, tweede partijvoc
Vreeman en vier PvdA-K
den om van gedachten te
len over duurzame ontwik)
Die zorg heeft De
maand ook geïnspireerd t.
pastorale brief 'Landbouw
voedsel en milieu'.
De toekomst van de
Brattinga moeten c
eens meer samen gaan j
„Neem een probleem
me. Dat is niet het prob
één kerk, maar van allekej
Dat moet een kerk dus nietj
oppakken, maar direct 1
Raad doorschuiven. Daar zi
op te hameren."
„De Raad", meent pater t
Munster, „zou efficiënter J
nen werken. Kijk, de 1
niet alleen die maandelijkJ
eenkomst van kerkleiders, 1
ook de secties en hun
pen. Ik denk dat in die sectil
werkgroepen de samenwsj
van de kerken beter toll
recht zou kunnen
zijn eigenlijk bedoeld alss;
werkingsverband waarin j
kerk haar deskundigen
verschillende terreinen
brengt." Twee belangrijkeki
ties moet de Raad volgen
Munster bovenaan haar a
zetten. Dat is het grote profil
dat Nederland feitelijk een 1
ticulturele samenleving is,
worden, maar waaraan dal
derlanders nog niet g
En dat is de zedelijke verbid
ling. „Wij zijn verbrokkeld^
raakt over onze zedelijke q
tingen. Daardoor is er g
lijke kracht meer. De Raat
de gezamenlijke kerken 1
helpen om voor buitensta
op een begrijpelijke manie
spreken over wat de bron
zedelijkheid is."
Serieus
Voor dr. Fiolet zou 1
Kerken zich nog eens 1
goed moeten bezinnen over Ij
eigenlijke opzet. En de lidid
zouden hun oude afspraak]
rieus moeten nemen dat ze i|
Raad zouden komen tot f
schappelijk leven, gemei
pelijk getuigen en gemei
pelijke dienst. „Het
meer mogelijk moeten zijn]
synodes of bisschoppenrad
tie bijeenkomen zonder das
met de anderen overleg te t
ben. Geen enkele kerk kant
als een Robinson Crusoêopf
eigen eilandje leven. Dat te
allemaal nog veel te veel. f'
mene gaat niet om de wij
van de kerken, maar
nieuwing van de kerk. -
gezamenlijke vernieuwing!
de eenheid van de kerken!
gen."
pen Haag (anp) - Premier
Lubbers heeft nog steeds niet
besloten of de toekomstcon
ferentie donderdag in Wil
lemstad al dan niet doorgaat.
pe Rijksvoorlichtingsdienst
„11 alleen kwijt dat het 'over
leg nog steeds gaande is' en
bat 'lopende het overleg' geen
mededelingen worden ge-
I tyeordvoerders van Lubbers wil- hé
1 jen niet nader uitleggen welke pr
partijen bij de onderhandelingen Ee
„ver de voortgang van de tweede k<^
yan onze Haagse redactie
Den Haag - Alleen werklozen
zijn, zouden geen gelegenheii
gezinshereniging of gezinsvo:
PvdA.
Morgen behandelt de Tweede
Kamer een voorstel van het ka
binet om de regels voor gezins
hereniging en gezinsvorming te
wijzigen. Het kabinet wil dat
voortaan alleen toestaan als de
aanvrager een inkomen uit lega
le arbeid heeft.
Een half jaar geleden bereikten
PvdA en CDA een compromis.
De nu voorgestelde regels maken
het voor buitenlanders van bui
ten de EG (en ook voor Neder
landers) moeilijker om kinderen
of partner uit het buitenland
naar ons land te halen.
Een onderdeel van de nieuwe
regels vindt PvdA-Kamerlid
Apostolou, na nadere bestude-
ring, moeilijk uitvoerbaar. „In
'januari hebben we ingestemd
met de grote lijnen van de nieu
we regeling. Toen heb ik gezegd
[dat het voorstel van het kabinet
[een goede basis is voor een ge
sprek in de Kamer. Daar blijf ik
[bij."
[Hij vindt dat de uitvoerbaarheid
(van de nieuwe regels slecht is.
[Het kabinet heeft een ingewik
kelde regeling bedacht waarbij
j sommige groepen werklozen wel
len andere niet in aanmerking
IVERVOLG VAN VOORPAGINA
(De andere dëmöhstranten liepen
binnen het uur hun route langs
Korte en Lange Voorhout, Lange
Vijverberg en Kneuterdijk. In
een hoek naast de Hofvijver de
poneerden zij hun bloemen, voor
t een deel met opzet geknakt, als
'est vol symboliek. Naar ei-
zeggen geïntimideerd door
[de aanwezige politie verliep hun
[protest in grote rust. Alleen op
[de terugtocht werd herrie ge-
Waakt en werd gegild. Vlak voor
Prinsjesdag willen de jongeren
groepen nog eenmaal massaal in
[Den Haag demonstreren.
Teruggekomen bij het Centraal
Station verzamelden de demon
stranten zich bij de trap naar het
zalencentrum. De Spoorwegpoli
tie bevestigde na onderzoek dat
de CP'86 daar vergaderde; de
bijeenkomst was aangemeld on
der een, andere naam. Gehuld in
deinden met de leus 'Eigen Volk
kerst waren ook leden van Bel
gisch extreem-rechts, het
Vlaams Blok, aanwezig.
1 ezeten in de hal scandeerden
de jongeren leuzen als 'Nazi's
paus, 'Oprotten' en 'Weg met
ascisten'. Omdat voor de trein-
Eigenlijk staan er maar
drie echt belangrijke
punten op de agenda van
de Europese top die van
daag en morgen in
Kopenhagen wordt
gehouden: de werkloos
heid, de EG-relaties met
de Oost- en Centraaleu-
ropese landen en de Gatt.
Maar meer nog dan in
Edinburgh de vorige
keer, ligt het belang van
het topgesprek waar
schijnlijk in wat niet op
de agenda staat.
Door onze correspondent
Jo Wijnen
DAT DE Europese leiders de
volgende week een rooskleurig
beeld van Europa zullen ophan
gen, kan nauwelijks worden
aangenomen. Daarvoor ziet het
er te slecht uit met Europa, met
de economieën van de lidstaten,
met de Europese integratie en
met de Verdragen van Maas
tricht die dreigen stuk te lopen
op malaise en neergang.
Nog deze week heeft Brussel de
groeivoorspellingen andermaal
in negatieve zin bijgesteld. Het
groeipercentagte komt op minus
0.5 procent uit, terwijl er voor
het volgend jaar een groei van
hooguit 1.2 procent is voorzien.
Intussen klimt de werkloosheid
in de EG snel naar de 18 miljoen
(11 procent van de beroepsbe
volking).
Wat dat laatste betreft: EG-
commissievoorzitter Jacques
Delors zou maar al te graag een
discussie ten pricipale over dat
vraagstuk voeren. Maar de rege
ringsleiders, gevangen in doem
en somberte, willen daar -om
politieke redenen natuurlijk -
niet aan.
Delors zou zijn opvattingen over
wat er in Europa echt gaande is
natuurlijk graag aan de grote
klok willen hangen. Want hij is
ervan overtuigd dat het met de
werkloosheid niet meer echt
goed komt, zelfs al wordt een
zeer acceptabel groeipercentage
van om en nabij de 3.5 bereikt,
wat overigens niet eerder dan in
1996 het geval zal zijn.
Voor Delors staat dan ook de
welvaartstaat op het spel. Euro
pa is - in tegenstelling tot vorige
recessies- plotseling een geval
apart geworden. Opeens wreken
zich de hoge arbeidskosten, de
enorme kosten van de sociale
zekerheid, het onbeheersbaar
ziekteverzuim, het gebrek aan
arbeidsmobiliteit.
Meer dan de helft van de werk
lozen blijft langer dan een jaar
zonder werk. Gevolg: steeds
meer in de knoei rakende natio
nale begrotingen. Nevengevolg:
steeds minder kans dat mooie
plannen als de economische en
monetaire unie - waarvoor een
grote mate van economische
convergentie is vereist - op de
lange baan worden geschoven.
Geen wonder dat oud-EG-com-
missaris Etienne Davignon, top
man de Generale Maatschappij,
de grootste holding van België,
fel heeft uigehaald. Hij heeft de
EG 'een timide houding' verwe
ten.
De zwakke kanten van Europa
zijn het afgelopen half jaar in
ruime mate geëtaleerd. De vala-
tumarkten zijn in feite nooit tot
rust gekomen nadat vorig jaar
pond en lire door de EMS-vloer
zakten. Nu begint het er zelfs
'steeds meer op te lijken dat de
Duitse mark eraan moet geloven,
het boegbeeld van niet alleen de
Duitse, maar ook de Europese
kracht.
Als Europa niet langer kan drij
ven op de economische en finan
ciële dadendrang van de bonds
republiek, moet er in feite een
nieuw Europa worden uitege-
vonden. Want het Europa dat we
nu kennen bestaat bij gratie van
de 'harde kern' die door een
economisch sterk Duitsland en
door een onaantastbare mark
wordt gevormd.
Pogingen de economie een
'boost' te geven door een snelle
afronding van de Gatt-bespre-
kingen over het vrijmaken van
de wereldhandel, leiden uitgere
kend in Europa, en meer in het
bijzonder in Frankrijk, schip-
Dode moslims in de straten van Sarajevo. De Europese
Gemeenschap is zichzelf in politiek opzicht tegengekomen in het
Bosnische conflict. foto epa
breuk. En die ander 'boost', die
door het in Edinburgh besloten
economisch groei-initiatief moet
worden gevormd, is door de
neergang achterhaald en slechts
een druppel op een gloeiende
plaat geworden.
Intussen is de Gemeenschap,
zeker in politiek opzicht, zich
zelf tegengekomen in het Joego-
slavisch conflict. Wat er na de
Golfoorlog nog aan politieke
eenheid en slagkracht was over
gebleven, is in diplomatieke val
kuilen van Bosnië en Kroatië
getuimeld. Het ergste is mis
schien nog dat het algemeen
falen van Europa als op zichzelf
staande politieke entiteit, geen
enkele repercussie heeft. Rege
ringen vallen niet op Joegosla
vië, ministers worden niet heen
gezonden omdat ze het aan de
politieke fronten verbruid heb
ben. Ook de Europese integratie
is geen regeringscrisis waard.
Kopenhagen wordt ook de top
van de schrikbeelden: het toene
mend racisme, de opmars van
rechts, de politieke versplinte
ring, het groeiend ongeloof in de
democratie als politieke remedie,
het geweld, de algemeen heer
sende moedeloosheid. Het zijn
onderwerpen die regeringslei
ders liever niet bespreken, ook al
omdat ze uiteindelijk raken aan
hun eigen geloofwaardigheid.
Intussen hebben de Britten
'Maastricht' nog steeds niet
geratificeerd, al valt dat wellicht
spoedig te 'verwachten. De vraag
is alleen, wat een geratificeerd
'Maastricht' op dit ogenblik kan
betekenen. De politieke u
in 'Maastricht' is voorzie-
voorlopig niet veel meer dj
rookgordijn zijn dat
missaris Hans van de
straks mag optrekken,
algemeen heersende 01®
aan het oog te ontrek
economisch en monetaW]
van 'Maastricht' zal vas
op de strenge criteria die®
zijn gesteld. Want met de®
ge begrotingstekorten ;"-
schulden en inflatiecijfer5
dat stuk van de Euwpe^J
gratie alleen maar naar
worden geschoven, een 1
weegs de volgende eeuw®
Toch zullen de Europese
volgende week pogen h®1
gezicht op te zetten.
demonstratie van moe
heid, lokt nieuwe moedeiw
uit. Dat kan vooral aan J®
nomisch front fataal i
een demonstratie van onw
optimisme kan evenzeer
zijn, omdat dat als exte
dienen de zich ophopend
blemen onbesproken te I
Of de leiders in Kopenj"
delijk tot de ontdekking
komen dat zijzelf gevanL,t
ten, mag niet worden
Het gebrek aan in*3
vernieuwingsdrang, f1
moed en slagkracht 1
onrustbarend groot z>
politieke topontmoe®
den nu eenmaal niet
dat soort dingen toe te l'
Pe informatie
a«J COMMOTIE neemt 01
pnaire Wijkertunnel. Het afgel
'aa9denbankje zittende mini
ivran 'n dr'e brieven de Tweed.
'OoiT8n d'e beer waren gestel
l dat Maii de Kamer I
v T,a over het contract voor de
i gemene Rekenkamer is na
v tegenaanval gegaan. Het 0
bon 5n van Ma'ï - die elkae
Van ,i en zijn om te twijfele|
Ven 9ewraakte notitie van d
Kamerdebat dat dinsdai
ernst) d zal bren9en is lf
N«nQ -f dan minister-presidei
lubberd" Persconferentie de
bralrtnL m de oppositie 0
Van ri i toe te passen die vroi
PJe katholieke kerk.
v8n hafrnis yan Lubbers die me
niet tf e?e 'ocident naar het ar
Den uf l De Kamer verkeer,
dat Ha 9.beschouwd als een
evenoa Scbu'd van Maij nog
voorbuig om de
Düife1"9 te "emen.
stel niVs 'ntussen wel dat de
griiDan n bet uiterste middel
(leeft a'. PvdA z't zelf tot 0'
coalitie ~9e?n enkele behoefte
Woe ister te fungeren. H
"veinio richter b,Ükt dat Maij
lies zou k IT °Pzitten. Zelfs
^nde kabinet" V°°r
