Een dubbele deur in het museum
VANDAAG op tv
d5
RADIO TELEVISIE 2e PINKSTERDAG
Solo-tentoonstelling van Dan Graham in Van Abbemuseum
DE STEM
ZATERDAG 29 MEI 1993
B RADIO 1
Elk heel uur en 7.30, 8.30, 12.30,
13.30, 16,30, 17.30, 18.30 en 20 00
Nieuws. NCRV: 7.07 NCRV's Hier en
nu (8.45 en 11 45 Kerkelijke actuali
teiten). EO: 12.07 Tijdsein. NOS:
14.05 Langs de lijn, sport en muziek.
VOO. 18.05 Veronica nieuwsradio.
EO: 19.04 Tijdsein publiek. 20.04
Tijdsein. VOO: 22.04 Veronica sport
radio NOS: 23.07 Met het oog op
morgen. KRO: 0.04 En dan nu.de
radio! 1.02-7.00 Niemandsland
B RADIO 2
Elk heel uur nieuws. TROS: 7.04 De
havermoutshow. 9.04 TROS Gouden
uren 1104 Binnenlandse zaken
12.04 50 pop of een envelop. 14.04
Oennie Christian draait op verzoek.
15 04 Nederlands fabrikaat, met om
15.04 Nederlandse artiestenparade;
16.04 Nederlands hitwerk. EO: 17.04
Alle mensen. VPRO: 18.04 Ekkel ho
rizontaal. NCRV: 19.04 CD box. 21.04
Water en vuur. 23.04-24.00 Late da
te
B RADIO 3
Elk heel uur nieuws. AKN: 6.02
Breakfast-club. 9.04 Arbeidsvitami
nen. 11.04 Baas van de dag. VARA:
12.04 Denk aan Henk. 14 04 Carola.
AKN: 15.04 Popsjop. VOO: 17.04 Rin-
keldekinkel. NOS: 18.04 De
avondspits. EO: 19.04 Spoor 7.
AVRO: 20.04 Forza VPRO: 21.04 Villa
65. TROS: 0.04 TROS Nachtwacht.
VARA: 2.02 Zone. AKN: 4.02-6.00
Pyjama-FM
RADIO 4
Om 7.00, 8.00, 13.00. 18.00 en 20.00
Nieuws. KRO 7.02 Aubade. 9.00
Muziek voor miljoenen. 11.00 Ocb-
tendconcert: Ork. van Romaans
Zwitserland met piano;12.15
Jeugdsymf. Ork. van Londerzeel.
13 04 In antwoord op uw schrijven.
VPRO 14.00 Middagconcert:
Dietrich Fiscber-Dieskau, meester
zanger. 16.00 De Nederlanden: Wil
lem Strietman, 75 jaar. NOS: 17.02
Liefde op het eerste gehoor. 18.02
Ars musica. VPRO: 19.00 De grote
oversteek. NOS: 20.02-24.00 Sup
plement: De Grote Oversteek met
om 20 02 Radio Kamerork. met fluit;
ca21.15 Liederen voor sopraan en
piano; ca22.05 Mondriaan Kwartet
met klarinet en piano; ca 3.25-24.00
Onvervalst Amerikaans
RADIO 5
Elk heel uurt/m 18.00 Nieuws. NOS:
6.45-6.50 Mededelingenrubriek met
uitgebreid weerbericht en
scheepsvaartberichten. 7.05 1008
AM 8.55 Waterstanden. AVRO: 9.02
In gesprek. 9.55 Vrijzinnig vizier.
VARA: 1002 Van belang. 11.02
Punch. HV: 13.10 Het voordeel van
de twijfel. 14.03 Boven het dal. 14.30
De verbeelding. VARA: 15.02 Ophef
en vertier. NOS: 17.10 Radio UIT.
RVD: 17.45 Postbus 51 op vijf. 17.55
Postbus 51: Arubaanse actualitei
ten. NCRV: 18.02 De wereld zingt
Gods lof. 18.54 Tekst en uitleg. EO:
19.00 Waar waren we ook alweer?
NOS: 19.15 Nieuws en actualiteiten
in het Turks. 19.50 Nieuws en actu
aliteiten in het Marokkaans en Ber
bers. 20.40 Nieuws en actualiteiten
in het Chinees. EO: 21.00 Kayen
rasja (Er is hoop). 21.15 lyi haberler
(Goed nieuws). 21.30 Sin ke yat kai
yam (Goed nieuws op maandag).
NCRV 22.00 Pinksterbijeenkomst.
NOS: 22.30 Start. VARA: 23.00-24.00
Van belang
OMROEP BRABANT
ANP-Nieuws: zie Radio 1. - 9.00
Brabants nieuws, actualiteiten,
weerman Johan Verschuuren en
sport 9.50 Gsproken brief uit Bel
gië. 10.00 Brabants nieuws, actuali
teiten, weerman Johan Ver
schuuren, agenda en vanaf 10.30
sport. 11.00 Brabants nieuws. 11.05
Van harte. 12.00 Brabants nieuws.
12.07 Achtergrondprogramma Oor
zaken. 13 00 Brabants nieuws. 13.07
Achtergrondprogramma Oor-zaken,
vervolg. 17.00-18.00BrabantSport
OMROEP ZEELAND
ANP-nieuws: Zie Radio 1. -
12.05-18.00 Pinksteren '93, geva
rieerd magazine met actualiteiten,
het weer, verkeersinformatie en
veel sporten muziek
Nederland 1
AKN
12.00 (NOS) Roland Garros: Open Franse
tenniskampioenschappen
15.37 Madama Butterfly, opera van Puccini
17.53 Nieuws voor doven en slechthoren
den
18.00 Journaal
18.05 Variété uit China, circusprogramma
18.15 (NOS) Sesamstraat
18.33 Ducktales, tekenfilm
18.59 Roseanne, comedy
19.28 (TT) Weg van de snelweg Nederland:
West-Betuwe
20.00 (TT) Journaal
20.15 De tijd staat even stil: EC-Tfinale
Feyenoord-Celtic
21.10 Hier en nu
21.41 (TT) Ha die pa, comedy
22.11 Dokument: Abri, ontwerpen voor een
schuilplaats
22.48 Hercule Poirot, misdaadserie
23.36 Miniatuur, overdenking
23.42 Journaal
Nederland 2
TROS
11.30 (met V00) TV Sport
13.00 Journaal
15.25 Springtime in Vienna, voorjaarscon
cert vanuit de Musikvereinsaal in We
nen. Met het Weens Symfonie Orkest
o.l.v. Frühbeck de Burgos dat werken
uitvoert van Strauss, Sibelius, Schu
mann, Chopin en Saint-Saëns
16.59 Bekijk het maar met de jeugdseries
Bolke de Beer en Peppi en Kokki
17.33 Ken je de witneusmakako
18.00 Journaal
18.10 De Teenage Hero Turtles, tekenfilmse
rie
18.34 America's Funniest Home Video's
19.02 Kieskeurig, consumentenmagazine
19.29 Krabbé, jongerenmagazine
20.09 Derrick, misdaadserie
21.13 Keeping up Appearances, comedy
21.47 The Blue Diamonds in Jeans, muziek-
show
22.18 TROS Aktua
22.49 (TT) In kort geding, serie rechtszaken
23.15 De wereld rond reizen: Vakantievoor
bereiding en Italië
De Blue Diamonds zijn de gasten in 'Jeans' (Nederland 2, 21.47 uur).
23.20 (EO) Fifty fifty, talkshow. Gast: Jules
de Corte
00.10 Journaal
Nederland 3
NOS/VPRO
08.53 Nieuws voor doven en slechthoren
den
13.28 That's Entertainment, compilatie be
roemde MGM-musicals
15.30 Pinkpop 1993, live. Deel 1 met Claw
Boys Claw, Living Colour en The
Jayhawks en om 18.00 Journaal
18.45 (TT) Studio Sport
20.00 Oh Boy!, speelfilm
21.30 Het afschijt, documentaire over de
bezigheid in het toilet
NOS
22.00 (TT) Journaal
22.10 Sportjournaal
22.29 Pinkpop 1993, terugblik en optredens
Lenny Kravitz en The Black Crowes
FOTO DIJKSTRA
23.19 (VPRO) Haenen voor de nacht, talk
show
00.09 Nieuws voor doven en slechthoren
den
RTL4
07.00 Nieuws (ook om 07.30, 08.00, 08.30 en
09.00)
07.05 Scooby Doo
07.35 Yogi Bear
08.06 The Bold the Beautiful, soap
08.35 Santa Barbara, soap
09.10 Rad van Fortuin
09.35 Goede tijden slechte tijden
10.05 As the World Turns, serie
10.50 Sons Daughters, soap
11.15 RTL Shop (tot 11.25)
11.40 Nieuws: Weekoverzicht
11.55 Clip van de dag
12.00 Telekids (tot 13.00)
13.10 Gezondheid
13.40 Beverly Hills 90210, serie
14.30 RTL Shop
14,40 Prijzenslag, spelletje
15.10 General Hospital, soap
15.55 Santa Barbara, soap
16.25 The Oprah Winfrey Show
17.10 Love Boat, serie
18.00 Nieuws
18.20 RTL Club
18.35 The Bold the Beautiful, soap
19.00 Rad van fortuin, spelletje
19.30 Avondnieuws en Weer
20.00 Secrets, serie
21.00 Vrienden voor het leven, comedy
21.35 B.L. Stryker: Night Train, speelfilm
23.15 Murphy Brown, comedy
23.45 Laatste nieuws
24.00 The Oprah Winfrey Show
00.45 As the World Turns, soap
01.35 General Hospital, soap
02.20 Nachtprogramma
België Nederlands t
16.00 Let's Spend the Night Together, Ame
rikaanse muziekfilm uit 1983 van Hal
Ashby. 25 Nummers van de Rolling
Stones, geregistreerd tijdens hun
Amerikaanse toernee in New Jersey
en Arizona in 1981
17.30 Boes, tekenfilm
17.52 Samson-clips
17.55 Tik tak, animatie
18.00 Journaal
18.10 The Bold and the Beautiful, soap
18.35 Skippy, jeugdserie
19.03 Neighbours, soap
19.30 Journaal
20.00 Secrets, serie
20.25 Zeg eens Euh, spelletje
21.05 Raven, serie
21.55 The Fresh Prince of Bel-Air, comedy
22.25 Tips voor trips
22.30 Vandaag
22.55 Christen-Democratische Omroep
23.25 Sport Extra. Voetbal: Charleroi - An-
derlecht, halve finale Belgische Beker
(tot 23.35)
België Nederlands 2
19.45 Koningin Elisabethwedstrijd voor
viool, finale (live, tot 23.30)
BELGIE FRANS 1
12.55 Weerbericht
13.00 Nieuws
13.20 Le chanteur de Mexico,
Franse film-musical uit 1956
15.00 Violon passion, korte film
over violist die zijn Stradiva
rius kwijtraakt
15.56 Le jardin extraordinaire
16.30 Contacts, verkeerstips
16.40 Nouba nouba, kindermaga
zine
17.40 Counterstrike, serie
18.30 Ce soir, actualiteiten
18.50 Step by Step, comedy
19.30 Nieuws
20.05 La reine blanche, Franse
film-komedie uit 1990
22.10 Les grands jours du siècle,
documentaire-serie. Afl.1
14-18-La grande guerre
23.10 Laatste nieuws (tot 23.25)
BELGIE FRANS 2
19.30 Nieuws (tevens in gebaren
taal) en weerbericht
20.00 Koningin Elisabeth Con
cours voor viool (tot 23.00)
DUITSLAND 1
08.45 Motz und Arti, jeugdfilm
10.00 Alles in Christus vereinen,
Pinksterviering
11.00 Auf den Spuren der Natur,
reportage
11.30 (TT) Die Sendung mit der
Maus
12.00 Presseclub
12.45 Tagesschau met Wochen-
spiegel
13.15 Das Dorf am Meer, jeugdse
rie
13.45(00) Degrassi High, jeugd
serie
14.10 A-Z Lifeshow
14.30 Ungeschminkt, vrouwenma
gazine
15.15 Tagesschau
15.20 The Horse in the Grey Flanel
Suit, speelfilm
17.10 Hit Clips spezial - David Bo
wie, portret
17.55 Tagesschau
18.00 Mannsbilder, serie gesprek
ken over het manzijn
18.30 Eine Welt für alle: Zugvögel
- Wanderer ohne Lebens-
raum?, natuurfilm
19.15 Die Goldene 1 - Fernsehlot-
terie, spelshow
20.00 (TT) Tagesschau
20.15 (TT) Die zweite Heimat, se
rie
22.15 Tagesschau
22.20 Tatort, misdaadserie
23.20 Revue Viva Paradies, amu
sement
00.20 Tagesschau
00.25 (00) Drugs Wars II: The Co
caïne Cartel, 2-delige Ame
rikaanse tv-film (slot)
02.05 Zuschauen - Entspannen -
Nachdenken
DUITSLAND 2
08.40 Adebar und Adele, natuur
film over ooievaarsfamilie
09.25 Rinnsteinpiraten, animatie
film
09.35 Matinee: Hillary und der Hi
malaya, thema-programma
t.g.v. de eerste beklimming
van de Mount Everest, 40
jaar geleden
11.15 Live aus Studio 3: Pfingst-
konzert, volksmuziek uit Bei
eren en Tirol
12.15 Heute
12.17 Sport Extra/Tennis: Open
Franse kampioenschappen
op Roland Garros
18.00 Wenn Engel reisen, serie
18.45 Geist des Himmels - Geist
der Erde
19.00 Heute
19.15 Achtung! - Klassik, muziek-
magazine
20.15 Deutschlands grossem En
tertainer zum 80. Gala-uit
zending t.g.v. de 80e ver
jaardag van entertainer
Peter Frankenfeld met Cate-
rina Valente en Helmut
Zacharias
21.45 Heute
21.50 Sport Extra/Tennis: Roland
Garros, samenvatting
22.10 Luchino Visconti-cylcus: II
gattopardo, speelfilm
01.10 Heute
01.15 (ZW) The Maltese Falcon,
speelfilm
DUITSLAND 3
18.00 Prinz Eisenherz, tekenfilm
serie
18.30 Es grünt so griin, tuiniertips
18.45 Aktuelle Stunde, regionaal
magazine
19.45 Urn Himmels willen, talk
show
20.15 Wo die Götter wohnen, na-
tuufilm
21.00 West3aktuell
21.10 The Making of Sergeant
Pepper, documentaire over"
de totstandkoming van deze
beroemde Beatles-lp
22.00 CIA - Waffe im Kalten Krieg,
documentaire-serie
22.45 (TT) Lindenstrasse, serie
23.15 Los Angeles - Vom Ende
des Schmelztiegels, docu
mentaire
24.00 Laatste nieuws
BBC 1
08.00 Nieuws
08.10 Tiko's Adventures in Kash
Koosh, kinderverhaal
08.35 Smoggies, kinderserie
09.00 Nieuws en regionaal nieuws
09.10 Timeless Tales, kinderserie
09.35 Favourite Songs, kinderserie
10.00 Nieuws en regionaal nieuws
10.05 Defenders of the Earth, te
kenfilm
10.25 (TT) Activ-8, kinderserie
11.00 Playdays, kinderserie
11.25 Rugrats, kinderserie
11.45 The O-Zone special: Guns
'rf Roses, muziekspecial
12.00 The Nutty Professor, speel
film
13.45 Tekenfilm
13.55 Regionaal nieuws
14.00 (TT) Nieuws
14.15 (TT) Neighbours, soap
14.40 (TT) Eldorado, serie
15.10 Death on the Nile, speelfilm
17.15 Tekenfilm
17.25 The Battle of the Atlantic -
50 Years On: gesprekken
met oorlogsveteranen
18.15 (TT) Nieuws
18.25 Regionaal nieuws
18.30 (TT) The Queen and I, 5-de-
lige portret. Deel 3
18.35 (TT) Neighbours, soap
19.00 (TT) The Red Nose Awards,
speciale uitzending van
'Going live'
20.00 The Best of Noel's House
Party
21.00 (TT) Starman, speelfilm
22.50 (TT) Nieuws en regionaal
nieuws
23.10 (TT) The Queen and I
23.15 (TT) The Men's Room, tv-
film
00.05 (TT) The V Word, tips
00.15 Film 93 with Barry Norman
00.45 Marc Almond: 12 Years of
Tears, concert (tot 01.35)
BBC 2
07.45 Open University
09.00 Breakfast News
09.05 Holiday Outings: Australië
09.20 The Other Stephenson, por
tret Robert Stephenson,
zoon van de uitvinder van de
locomotief, Georg Step
henson
09.50 (ZW+TT) A Week to Remem
ber, serie oude weekjour-
naals uit 1953
10.00 Schooltelevisie
12.55 Moveable Feasts, serie voor
de jeugd over godsdienst
13.10 Schooltelevisie
•14.20 Fiddley Foodie Bird, teken
filmserie
14.30 Spider, kinderserie
14.35 King Greenfingers, anima
tieserie
14.40 Schooltelevisie
15.15 Golf: PGA-toernooi Went-
worth, finale (live)
18.15 The Skate for Life Gala,
schaatsgala t.b.v. aids-fond-
sen
19.15 Bombay Brownwash - Por
trait of a Test Match
19.55 Cops On the Box, thema-
avond rond de manier waar
op de politie en detectives
door de jaren heen in beeld
zijn gebracht met om 20.00 Z
Cars, politieserie; 20.50 The
Laughing Policeman, compi
latie fragmenten uit come
dy's; 21.00 The Sweeney,
politiserie met John Thaw
(Inspector Morse); 21.55
Barlow, Regen, Pyall and
Fancy; 22.50 (ZW) Han
cock's Half Hour, comedy;
23.25 Shoestring, detective
serie; 00.20 Criminal Re
cords, muzikale compilatie
rond klassieke privé-detec-
tives, van Jason King tot
Lord Peter Wimsey en vanaf
00.50 Fabian of the Yard,
politieserie uit 1954
01.15 Jigsaw, speelfilm
03.00 Weerbericht
SUPER CHANNEL
18.30 Bonanza, westernserie
19.30 The Detectives, politieserie
20.00 Sports
20.30 Rights and Wrongs, magazi
ne over mensenrechten
21.00 Agenda
21.30 Eco Record
22.00 ITN World News
22.30 European Business Today
22.48 US Market Wrap
23.00 The Humpty Dumpty Man,
Australische thriller uit 1987
00.45 The Image
01.15 Videogenerator
EUROSPORT
08.30 Aerobics
09.00 Golf: PGA-kampioenschap
vanaf Wentworth
11.00 Tennis: Open Franse kam
pioenschappen vanaf Ro
land Garros
19:30 Eurosportnews
20.00 Eurofun
20.30 Golf: PGA-kampioenschapp
Wentworth
22.00 Tennis: Roland Garros,
hoogtepunten
23.00 Eurogoals
24.00 Motorsport
01.00 Eurosportnews (tot 01.30)
MTV EUROPE
07.00 Awake on the Wildside
10 00 Richie Rich
13.00 Simone
15.00 The Soul of MTV
16.00 MTV's Greatest Hits
17.00 The Report
17.15 At the Movies
17.30 News at Night
17.45 3 from 1
18.00 Hitlist UK
20.00 Arrested Development:
Past, Present Future
20.30 Unplugged with Arrested
Development
21.00 Prime
22.00 MTV's Greatest Hits
23.00 The Report
23.15 At the Movies
23.30 News at Night
23.45 3 from 1
24.00 Rock Block
02.00 Marijne
KINDERNET
07.00 Nathalie, tekenfilmserie
07.30 Nils Holgersson, tekenfilm
serie
08.00 Snorkels, tekenfilmserie
08.30 Bromtol
09.00 Hot shotz, serie. Afl.1
09.30 Didavision, serie: Insecten/
water (tot 10 001
DISCOVERY
17.00 Challenge of the Seas, do-
cumèntaire-serie: Birds of
Cortez
17.30 Durrell in Russia, reisver
slag
18.00 Volcanoscapes, documen-
taire-serie
18.45 Bitten by the Bug, natuur-
filmserie over insecten
19.00 Beyond 2000, populair-we-
tenschappelijk magazine
19.50 Extra Dimensions, serie over
New Age
20.00 Get Wet, serie rond alles
wat met water te maken
heeft
20 30 Treasure Hunters, serie
21.00 The Man who loves Sharks,
documentaire
21.50 Rainbow Reports, berichten
uit de milieubeweging
22.00 Disappearing World, docu
mentaire-serie
23.00 Search for Adventure, docu-
mentaire-serie
24.00 The Horse in Sport, serie
RTL
18.45 RTL aktuell
19.15 Married with Children, co
medy
20.15 Mountains of the Moon,
Amerikaanse avonturenfilm
uit 1989
22.49 10 vor 11, cultureel magazi
ne
23.10 Shark rosso nell'oceano,
Frans/Italiaanse horrorfilm
uit 1984
00.55 Married with Children, co
medy.
TV5
18.00 Questions pour un cham
pion
18 30 Nieuws
18.55 Revue de presse
19.00 Le jeu des dictionnaires
19.25 Clin d'oeil
19.30 Nieuws
20.00 Enjeux/Le point
21.00 Nieuws en internationaal
weerbericht
21.30 Que Ie meilleur gagne, spel
letje
23.00 Architecture et géographie
sacrée, documentaire-serie
24.00 Nieuws
00.15 Weerbericht
00.25 Le cerclede minuit
01.30 La chance aux chansons
Vier uur Pinkpop
De NOS ruimt vier uur zendtijd in voor Pinkpop, het belangrijk
ste popfestival van Nederland, waar een slordige zestigduizend
man op af komen. In samenwerking met de VPRO doet de NOS
verslag.
De middaguitzending bevat rechtstreeks optredens van Alice in
Chains, The Jayhawks, Claw Boys Claw en Living Colour.
Hierin ook een terugblik op de ochtend met opnames van The
Red Devils, Thelonious Monster en Betty Serveert.
De avond-uitzending biedt de slotnummers van het festival
Lenny Kravitz en The Black Crowes en een terugblik. Daarbij
weet Kroeske Mart Smeets aan zijn zijde.
(Nederland 3,15.30 en 22.29 uur)
Dokument
'Abri, zeven ontwerpen voor een schuilplaats' is de titel van de
documentaire die de NCRV uitzendt in de reeks 'Dokument'.
Hierin is te zien hoe verschillend zeven kunstenaars reageren op
de uitdaging van het maken van een ontwerp voor een wacht
huisje bij een bus- of tram-halte. Zo ontstaan er onder meer een
eigentijdse wegkapel en een standbeeld van een ontvelde man
op een sokkel met een wapperend doek om zich heen.
(Nederland 1,22.11 uur)
Aktua
'Come On' heette de eerste single van de Rolling Stones die
precies dertig jaar geleden uitkwam. Over de beginperiode van
deze legendarische popformatie brengt 'Aktua' op Tweede
Pinksterdag een reportage. Verder aandacht voor de ontknoping
van de PTT-Telecompetitie: wordt het feest in Rotterdam of
Eindhoven? De huldiging van de nieuwe landskampioen komt
live in beeld bij de actualiteitenrubriek van de Tros.
(Nederland 2, 22.18 uur)
Fifty-fifty
„Als journalisten bij me komen en vragen of je nat wordt als het
regent, dan zeg ik ja: als het regent word je nat. En dan
bestempelen ze me als een sombere cynische man." Jules de
Corte praat in het EO-programma 'Fifty-Fifty' met Henk
Binnendijk.
(Nederland 2, 23.20 uur)
Orlow Seunke geheel rechts) en Kees van Kooten (met
zonnebril) in de speelfilm 'Oh Boy' (Nederland 3, 20 uur).
FOTO FIRST FLOOR
Films
Death on the Nile: Engelse speelfilm uit 1978 van John
Guillermin met Peter Ustinov, Bette Davis en David Niven.
Naar de gelijknamige detective van Agatha Christie. Tijdens een
bootreis op de Nijl wordt Hercule Poirot geconfronteerd met de
dood van een rijke erfgename op huwelijksreis. Na onderzoek
blijkt iedere passagier wel een motief te hebben gehad om haar
te vermoorden. Aan Poirot nu de taak helderheid te verschaffen.
(BBC 1,15.10 uur)
Oh Boy!: Nederlandse speelfilm uit 1991 van Orlow Seunke met
Kees van Kooten, Orlow Seunke en Jim van der Woude. In deze
komedie worden twee verhalen tegelijk verteld. Het ene verhaal
speelt zich af voor de camera en gaat over twee rivaliserende
benzinepomphouders. Het andere verhaal speelt zich achter de
camera af en gaat over twee rivaliserende hoofdrolspelers.
(Nederland 3, 20.00 uur)
Night Train: Amerikaanse speelfilm uit 1989 van Burt Reynolds
met Burt Reynolds, Ossie Davis en Dana Kaminsky. Stryker is
gevraagd de elf jaar oude Marion Martin te bewaken. Zij is een
belangrijke getuige in de moord op haar moeder, die te veel wist
over een belangrijk persoon binnen de maffia. Marion moet
getuigen in New York. Stryker, Oz en Chief McGee reizen met
haar mee per trein.
(RTL4, 21.35 uur)
Door Paul Kokke
Het Van Abbemuseum in Eindhoven
is tijdelijk verrijkt met een tocht
deur. Een roterende tochtdeur, 'Al
tered Two-Way Mirror Revolving
Door' genaamd, die zowel het begin
als een onderdeel is van de tentoon
stelling van de Amerikaanse kunste
naar Dan Graham (Urbana, Illinois,
1942). Graham exposeert in de sere
ne zalen van de museum-oudbouw
niet zozeer zelfstandige werken, dan
wel ijkpunten van een visie op de
relatie tussen kunst en ruimte, tus
sen architectuur en ruimtelijkheid.
Althans, dat is zijn uitgangspunt.
Graham is verzot op dubbele bodems
van doorzichtig en spiegelend glas, die
als stille manipulatoren ruimtes verde
len, verkleinen en vergroten. Wie de
draaideur binnengaat, komt zijn eigen
(spiegel)beeld verschillende keren tegen.
En wie bepaalde installaties (het zijn
kamers of zaaltjes) binnengaat, raakt
gedesoriënteerd door Grahams subtiele
spel met glas en spiegels.
Architectuur is manipulatie van de
ruimte en in die zin is zij kunst. Ik
vermoed dat dat een van de belangrijk
ste uitgangspunten van Graham is. Vol
gens de Amerikaanse kunstenaar is
kunst niet iets dat een zelfstandige,
geïsoleerde kwaliteit is. In zijn optiek
gaan xunsr en omgeving een onverbre
kelijke relatie met elkaar aan. De dis
cussie over de autonome kwaliteit van
het kunstwerk is pas iets van de laatste
decennia. Vroeger oordeelde men sim
pelweg dat het kunstwerk op zichzelf
diende te staan, hoewel in de klassieke
oudheid al werd gesproken over die
koppeling tussen object (of materie) en
omgeving. Het was toen ook dat men de
architectuur als de moeder van alle
kunsten beschouwde.
Het is waarschijnlijk een wat onzinnige
discussie, omdat elk kunstwerk in mate
riële en vaak ook in spirituele zin een
ingreep is in zijn voorbestemde omge
ving. De duiding van de wand zal even
zeer veranderen naar gelang de inhoud
en de vorm van het schilderij en de
ruimte zal zich immer voegen naar het
object dat zij omsluit.
Filosoof
Het geeft echter geen pas om het oeuvre
van Graham alleen maar af te doen als
een spel tussen object en ruimte. Hij is
evenzeer een filosoof die middels zijn
werken vragen oproept over de verhou
ding tussen de mens en zijn medemen
sen, met de omgeving als bindmiddel.
Ook houdt hij zich bezig met de plaats
van het individu binnen de tijdsbele
ving.
Twee installaties zijn daar mooie en
toch ook weer speelde voorbeelden van.
De eerste is 'Public Space/Two Audien
ces'. Graham verdeelt een ruimte in
tweeën door in het midden een glaswand
te plaatsen. De bezoekers kunnen beide
ruimten betreden; staat men in de ene,
ziet men de bezoekers in de andere
ruimte. Verbale communicatie is niet
mogelijk. De mens blijkt op die manier
een observator van zijn medemens in de
andere ruimte, maar wordt op zijn beurt
eveneens geobserveerd. Een spiegelwand
zorgt er echter voor dat elke persoon
zichzelf kan zien. Men observeert dus
ook zichzelf: observator en geobserveer
de blijken dus één.
Tijd
In de tweede installatie is die filosofi
sche grondslag nog duidelijker aanwe
zig, omdat Graham daar het tijdsaspect
bij betrekt. 'Prestent Continuous
Past(s)', een werk uit 1974, bestaat uit
een ruimte met een spiegelende achter
wand. Die achterwand wordt via een
camera op een video-monitor weerge
ven, net als het weerspiegelde beeld van
de monitor zelf; iemand die de ruimte
betreedt zal zichzelf eveneens op die
monitor terugzien. Tot zover is dat wei
nig opzienbarend.
De crux is echter dat het opgenomen
beeld met een vertraging van acht se
conden wordt weergegeven. Met andere
woorden: het beeld van de achterwand
op de monitor is in tijd een ander beeld
dan dan wat de toeschouwer zelf waar
neemt. Datzelfde geldt voor hem zelf.
Hij ziet op de monitor zijn eigen beeld
van acht seconden daarvoor.' Men kijkt
dus naar zichzelf in het verleden.
Maar de toeschouwer ziet op de momtor
dus ook wat weer acht seconden daar
voor vanaf de monitor in de spiegel
werd weerkaatst: dat beeld is dus via de
vertraging zestien seconden oud. Op die
manier ontstaat het bekende Drosteblik-
je-effect. Er ontstaat een oneindige te
ruggang in de tijd, met telkens tussen
posen van acht seconden.
Het is een briljante installatie. Graham
wil op die manier duidelijk maken dat
het heden een subjectieve waarneming
is, met continue veranderingen, maar
„zonder vast punt in verleden of toe
komst".
Onbevredigd
Toch houd je aan deze tentoonstelling
een licht onbevredigd gevoel over. Los
van de filosofische context slaagt Gra
ham er met deze tentoonstelling in het
Van Abbemuseum slechts gedeeltelijk in
om die relatie tussen object en omgeving
te duiden. Dat heeft vermoedelijk te
maken met de opstelling van een aantal
objecten die meer een sculpturale dan
een ruimtelijk-architectonische werking
hebben. Ik vraag mij af of de werken
van Graham wel allemaal in een mu
seum thuishoren; bepaalde installaties
zouden gezien hun architecturale bete
kenis hun plaats eerder in de openbare
ruimte moeten hebben.
Tekeningen, tijdschrijftwerken, concep
tuele werken, maquettes, sculpturen en
video-installaties van Dan Graham. Ten
toonstelling in het Van Abbemuseum,
Bilderdijklaan, Eindhoven. Di-zo 11-17
uur. Tot 4 juli.
'Triangular Pavillion wich Circular Inserts' van Dan Graham
