Zo gaat dat in het CDA
OVERIGENS
Werkgroep Rigoberta op de bres voor verscholen indianen
DeSte
Prijs 1993
Economie 2 'nekslag voor vwo'
DESTEM
Kabinet begr
Slecht ter
Maak uw keuze en
MÜÜi
Eten
-DESTEM-
l
Suriname
ACHTERGROND
A2
Insluipers
Kleine, onbekende groep wint De Stern-prijs 1993
Enquête
DE STEM
ZATERDAG 15 MEI 1993
Een bezoekje bij prins
Charles of een ande
re 'royal' is minder
ingewikkeld dan het lijkt. Het
blijkt gewoon een kwestie van
stoute schoenen.
Maar omdat de status van een
paleis niet die kan zijn van
een pub heeft Scotland Yard
toch maar weer eens een on
derzoek ingesteld naar de vei
ligheid van de Britse konink
lijke familie.
Dat was nodig want in twee
koninklijke huizen in Londen
zijn onlangs insluipers gesig
naleerd. Een 32-jarige werk
loze uit de hoofdstad pikte
een sigaar en een glas whisky
uit St. James Palace, de nieu
we residentie van kroonprins
Charles. De troonopvolger
was op dat moment overigens
niet aanwezig.
De 800 agenten tellende
Royalty and Diplomatic Pro
tection Squad waren kort
daarvoor al in de maling ge
nomen door een drugsver
slaafde die tot aan de privé-
appartementen van prinses
Margaret kwam, de zuster van
koningin Elizabeth.
Hij klopte er heel simpel aan
en verbaasde lakeien openden
zowaar de deur. Na een korte
achtervolging kon de insluiper
worden aangehouden. Vol
gens de geschrokken politie
had de bezoeker geen kwade
bedoelingen gehad.
Hoe de ongewenste gasten zo
gemakkelijk langs alle contro
les en alarmsystemen konden
komen is een raadsel. Geen
van de verantwoordelijke offi
cieren is tot nog toe geschorst.
Volgens Scotland Yard was
de veiligheid van de koninklij
ke familie nimmer in gevaar
geweest.
Een drastischer bezoek werd
een tijdje geleden afgelegd
door een man die met zijn
auto dwars door een barrière
reed van St. James Palace en
boze woorden schreeuwde
naar schout-bij-nacht Sir John
Garnier, de privé-secretaris
van prinses Alexandra. Ver
volgens drong hij haar kan
toor binnen. De nicht van de
koningin was juist even weg.
De bedenkelijke 'toeganke
lijkheid' van de koninklijke
paleizen is geen nieuw feno-
In 1982 was er grote opschud
ding toen een werkloze Ier,
Michael Fagan, door een
open raam Buckinham Palace
was binnengeklommen en
doordrong tot in de slaapka
mer Van koningin Elizabeth.
Hij zat enige minuten op haar
bed en maakte de vorstin
wakker om te vragen of ze
een sigaret had. Tot twee
maal toe moest Elizabeth
haar lijfwachten bellen die
pas tien minuten later arri
veerden. Fagan werd in de
kraag gevat door een lakei die
terugkwam van een wande
ling met de koninklijke cor
gi's.
Door Bob van Huët
De rokende Ier, die nog
steeds gevraagd wordt als ko
mische noot op popconcerten,
bruiloften en partijen, vertel
de eerdere bezoeken aan
Buckingham Palace te hebben
afgelegd.
Prinses Diana, die zonder
Charles in het fraaie Kensing
ton Palace woont, lijkt nu
overigens beter beschermd.
Haar persoonlijke bewaking
is voor het eerst overgedragen
aan een vrouw. Sergeant Ca
rol Quirk (36), scherpschutter
en zwarte band judoka, is de
vervangster van de ongelukki
ge inspekteur Des Stout. Hij
verwierf de plagerige bijnaam
'Robocop' nadat hij zich over
ijverig in zijn eigen been had
geschoten.
i9th9d 1
if
TKWmliV
Wie geen woord Italiaans kent, maar in een Toscaans restaurant het
bedienend personeel in die warme taal wil kunnen aanspreken,
schaffe het boekje 'Wat Hoe - Italiaans' aan. Onder het
hoofdstuk 'Uit eten' staan de vertalingen van volzinnen die in de
conversatie met de ober (cameriere) van primair belarlg worden
geacht.
Daartoe behoort volgens de samenstellers deze: „Het kind zal wat
van ons menu meeëten". En ook deze: „Mogen wij de resten
meenemen voor onze hond?".
Onder het hoofdstuk 'Klagen' staan 20 verschillende berispingen.
Onder 'Een compliment gevenslechts 3 varianten.
Voorwaar, een nuttig boekje. Het zegt in het Italiaans heel wat over
Hollands restaurant-gedrag. (HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Afdeling Lezerskontakt @06-0226116 (gratis).
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
@01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051,4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar f 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 111411.1 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Ook op zaterdag van 09.00-12.00 uur.
In de oerwouden van
Guatemala proberen
indianen die op de vlucht
zijn voor regeringstroepen
te overleven. Rafaël van
Herpen tracht hen ter
plaatse te helpen. De
Werkgroep Rigoberta
ondersteunt haar vanuit
West-Zeeuws-Vlaanderen.
De Stem levert een
bijdrage door toekenning
van De Stern-prijs 1993 aan
Werkgroep Rigoberta.
Door onze redacteur
Cees Maas
ZE WAREN te zien tijdens
het festival 'Cultureel Ge
kleurd' begin april in Oost
burg. Dat was zo'n beetje het
eerste publieke optreden. De
eerste geldinzameling voor
Guatemala leverde twee
tientjes op.
Goedbedoeld geld, dat wel,
maar je doet er niet veel mee,
ook niet in de Derde Wereld. En
nu hebben ze De Stem-prijs
1993 gewonnen. Tienduizend
gulden en een kunstwerk voor
de Werkgroep Rigoberta in
West-Zeeuws-Vlaanderen. Een
prijs voor een nagenoeg onbe
kend groepje idealisten met een
wonderlijke veldwerkster in de
donkere regenwouden van Gua
temala, dat zich inzet voor men
sen die zowat alles hebben ver
loren en elke dag ook, hun leven
kunnen verliezen.
Een prachtig wit huis in Zuid-
zande. De tafel vol kaarten,
brieven en foto's. „Ik kan het
nog steeds niet geloven," zegt
Trees De Blok - Van Herpen.
En ze komt met een lijstje, wat
er allemaal gekocht kan worden
met dat geld. Meel, medicijnen,
zeep, zout, suiker, nog veei
meer. De basisbehoeften van
het leven. „Want daar is bijna
i Trees de Blok-Van Herpen: 'Ik kan het nog steeds niet geloven'.
niets," zegt ze. Ze wijst op de
landkaart, een bruine vlek in
Guatemala, de provincie El Pe
ten, de regenwouden waar de
indianen zich schuil moeten
houden voor regeringstroepen.
Waar regelmatig hun schamele
dorpjes, met hutjes van palm
bladeren, in rook opgaan. Waar
mensen hun kleine oogsten als
eekhoorns in de grond verber
gen. Daar gaat het om, om die
plek, om die dorpjes. Net zo
kleinschalig eigenlijk als de
werkgroep, als West-Zeeuws-
Vlaanderen.
Trees de Blok - Van Herpen
(een bekend persoon in de regio
vanwege onder meer haar vroe
gere wethouderschap van de ge
meente Oostburg), is woord
voerster van de groep en op
richtster, maar niet de hoofd
persoon. Dat is zus Rafaël, van
wie niemand in Nederland van
daag weet waar ze precies is.
Trees probeert via faxen en hul
porganisaties in Mexico-stad
haar zusje te bereiken, want ze
weet nog niet van de prijs, maar
het was zij die met het voorstel
kwam haar werk in Guatemala
via West-Zeeuws-Vlaanderen te
steunen.
Trees de Blok wacht op een
telefoontje. Collect call, Zuid-
zande zal betalen, want Rafaël
FOTO CAMILE SCHELSTRAETE
heeft niet veel, ze leeft op het
minimum. Misschien antwoordt
ze pas over vier dagen. „Ze is
een zwerfster," zegt Trees de
Blok, „een avonturierster die
vaak haar leven waagt, maar al
twaalf jaar bezig is met vluch
telingen helpen in dat toch ge
vaarlijke stukje Latijns-Ameri-
ka."
Ik zie foto's van een gebruinde
jonge vrouw met helderblauwe
ogen. Een vastberaden gezicht,
krachtige trekken. Aan een tafei
met indianen, op een akkertje
met een paar maïssprieten, in
een dorpje. Indianen, altijd in
dianen.
Rafaël van Herpen (36) volgde
een opleiding maatschappelijk
werk aan de sociale academie in
Driebergen en vestigde zich
twaalf jaar geleden voorgoed in
Mexico, het buurland van Gua
temala. Eerder al, in 1975 had
ze kennisgemaakt met Guate
mala tijdens een uitwisseling
programma, en ze besloot zich
volledig te gaan inzetten voor
de vluchtelingen. Ze vertrok
zonder enige zekerheid van een
baan.
De vluchtelingen. De indianen.
In de jaren tachtig vluchtten
duizenden indianen, afstamme
lingen van de Maya's, de grens
over naar Mexico, waar ze in
grote kampen werden opgevan
gen. De oorzaak was de dicta
tuur in Guatemala, de bloedige
burgeroorlog met de verzetsbe
weging die in het noorden werd
en wordt gevoerd, de doodses
kaders, de jacht op de indianen,
de taktiek van de verschroeide
aarde. Complete dorpen
stroomden leeg, weg van het
geweld.
Rafaël werkte in de kampen,
hielp overal. Zus Trees bezocht
haar in 1987, en raakte onder de
indruk. Nog dieper dan de lan
ge, vaak sombere brieven al
hadden veroorzaakt. Trees de
Blok: „Ja, een mens kan niet
daar heen gaan en onberoerd
blijven, ook al heb je zoveel leed
op de tv al gezien, het blijft
verschrikkelijk."
Ze bezocht de kampen en reisde
door het grimmige Guatemala.
Nog niet zo gek lang geleden
kreeg Rafaël contacten met
groepen indianen van wie wei
nigen wist dat ze bestonden.
Het waren vluchtelingen die de
grens niet waren overgestoken
maar in groepjes probeerden te
overleven in de regenwouden
van El Peten. „Ze hadden het
gevoel van: als je het land ver-
laat, verspeel je je recht op
grond. Ze hadden ook het ge.
voel dat over de grens vluchten
iets voor lafaards was," zegt
Trees de Blok.
Voor die mensen voert de werk-
groep actie. Trekkende stam
men die alles wat ze hebben
vlug moeten kunnen meenemen
en langzaamaan georganiseerd
raakten. In november 1991 lie-
ten deze gemeenschappen via
een officiële verklaring de we
reld weten van hun bestaan.
Doodarmen, die hopen tegen
beter weten in.
Rafaël steekt regelmatig de
grens over en waagt zich in het
gevaarlijke gebied om contact
te zoeken met de verscholen
stammen. Ze inventariseerde
wat er aan basisbehoeften nodig
is en die lijst ligt nu voor me op
tafel in Zuidzande.
Toen eind 1992 de Nobelprijs
voor de vrede werd uitgereikt
aan de indiaanse Rigoberta
Menchu, vanwege haar werk
voor de mensenrechten daar,
kregen de pogingen iets van de
grond te tillen een impuls. Rigo
berta Menchu trouwens, was
lang voordien al bekend in
Zeeuws-Vlaanderen en heeft
ook sympathisanten in Sas van
Gent bezocht. De werkgroep
heeft dus een toepasselijke
naam gekozen.
De werkgroep bestaat uit Trees
de Blok, Wim van de Ree, Claire
Clark, Jo Backerra en Andries
Dekker. Iedereen die het werk
wil steunen kan dat doen door
geld over te maken op rekening
68.08.60.258 ING-bank Oost
burg, ten name van Werkgroep
Rigoberta, Trees de Blok - Van
Herpen.
Duits voor havo en vwo
was goed te maken,
wiskunde A voor havo was
ronduit makkelijk maar
voor economie 2 (vwo)
neemt Simon Schiffeleers
uit Oosterhout termen als
'schande' en 'crimineel' in
de mond. De tweede
eindexamendag.
OP HET Gertrudislyceumnin
Roosendaal zijn de pakweg
honderd havo- en vwo-kandi-
daten ria hun lange zit aan
genummerde tafeltjes in de aula
prima te spreken over de exa
mens Deutsch. Zowel voor havo
als voor vwo zes teksten uit de
betere Duitse kranten, vooral
uit Die Zeit, waarover vijftig
meerkeuzevragen werden ge
steld.
„Er waren moeilijke teksten bij
maar ook hele makkelijke.
Tekst 6, over een schandaal
rond de Bondsdagpresident,
was heel erg moeilijk. Dat vond
iedereen. Na een keer doorlezen
wist ik nog niet waar het over
ging", zegt Ilse Aarts uit Roo
sendaal over de havo-klus.
Stadgenote Kristel van Meer
vond het ook wel gaan. „Maar
tekst 6 heb ik ook heel vaak
over moeten lezen voordat ik
wist waar het over ging". Vol-
gens Geoffrey de Pauw uit Roo
sendaal was het over het alge
meen goed te maken, al had ook
hij moeite met de korte tekst 6:
„Het Duits in de lange teksten
was goed te lezen, het was niet
zo moeilijk geformuleerd."
De vwo'ers hadden ook geen
klagen. „Heel veel twijfelgeval
len maar bij het nakijken ach
teraf bleek het wel mee te val
len. Het was niet te moeilijk",
vindt Ilse Feskens uit Rucphen.
Christel Suykerbuyk uit Rucp
hen vond de teksten 3 (over het
verenigde Duitsland) en 4 (over
de expert-cultuur) ronduit ge
makkelijk. „Maar tekst 5 ging
over de literatuurkritiek en dat
interesseert mij totaal niet."
Yvonne Keijsers uit Roosendaal
reageert nuchter: „Het ging wel,
er zaten wel wat lastige dingen
bij, maar dat is altijd, daar
moet je gewoon op rekenen." En
zo is het.
Gertrudis-docent L. van Loon is
het volledig eens met zijn bijna
oud-leerlingen: „Een prima
examen, goed niveau en goed te
maken door de leerlingen. Velen
waren voor de tijd klaar." De
moeilijkheid van tekst 6 voor
havo zit hem volgens hem voor
namelijk in het feit dat het de
laatste was. Concentratiepro
blemen dus.
„Svp hier niet verblijven tijdens
tussenuren i.v.m. geluidsover
last in examenzaal. Namens alle
kandidaten hartelijk dank."
Bordjes met deze tekst proberen
de stilte te bewaren op het Mgr.
Frenckencollege in Oosterhout.
Het werkte gistermiddag, tot
een kwartier voor afloop. Enke
le tientallen kandidaten hebben
de gymzaal - of zoals dat hoort
op scholen: lokaal A19 - voor
tijdig verlaten en evalueren
luidruchtig de examens wiskun
de A (havo) en economie 2
(vwo).
Hoewel het wiskunde-examen
uit elf kantjes tekst bestond
- dan ben je dus al een tijdje
zoet met lezen - waren de vijf
opgaven met achttien vragen
een makkie.
„Makkelijk te doen. Ik sta een
5, moet een 6 halen, dat is
gelukt", zegt Bob den Dekker
uit Oosterhout als hij een half
uur voor de tijd als een van de
eersten de zaal verlaat. De Oos-
terhoutse Nicole de Jongh is
ook snel klaar. „We hadden alle
stof in de klas behandeld. Ik
denk toch zeker een 6 te halen,
daar heb ik wel voor geleerd.
Alleen bij die vraag met 'dyna
misch evenwicht' erin wist ik
bij God niet wat te doen. Daar
heb ik nog nooit van gehoord."
En Jorrinde van der Meijde, ook
Oosterhout: „Het eerste uur
dacht ik 'ik weet niks', ik kon
wel janken, maar daarna werd
het makkelijker."
Wiskunde-docent dr. J. Backus
concludeert ook dat het makke
lijk was en was er dan ook
minder over te spreken. „Veel
leeswerk en relatief veel onder
delen waarbij je niet echt wis
kunde nodig hebt. Veel opgaven
kon je maken als je gewoon
goed leest en je gezond verstand
gebruikt. Vrij veel mensen wa
ren ook voor de tijd klaar, ter
wijl de mensen bij wiskunde
meestal tot het bittere einde
blijven proberen."'
Voor lezers met gevoel voor
leedvermaak was het gelukkig
wel even anders gesteld met
economie 2 voor vwo. De Oos-
terhouters Daniel Gosler en
Leon van der Aart komen als
eersten totaal beduusd uit de
zweetruimte. Daniel herstelt
zich snel: „Lastig, maar dat kun
je verwachten van economie 2.
Kostprijs berekenen, aandelen,
obligaties, een standaardwerk
maar dan heel moeilijk." En
Leon: „Lastiger dan anders, ja
alles eigenlijk. Opgave 2 over
een zuivere grootboekrekening,
daar snapte ik geen reet van."
Het oordeel van Simon Schiffe
leers over de vier opgaven met
38 vragen is ronduit vernieti
gend. „Ik vond het ernstig
moeilijk. Schande om zo'n exa
men te geven. De tentamens
waren veel breder. Dit was niet
te verwachten. Zoiets in het
begin is een trefzekere nekslag,
want ik moet er nog zes doen.
Crimineel gewoon."
Na de rumoerige discussies over
de variabele kosten - da's in
elk geval handig voor later -
laat ook economie-docent Kees
Musters zich teleurgesteld uit
over wat hij netjes noemt 'een
verrassend examen'. Niet zozeer
vanwege de moeilijkheidsgraad,
maar door de eenzijdige nadruk
op kostprijs en kostprijsbereke
ning en het gemis aan belang
wekkende items: „Totaal geen
samengestelde interest. Fa-
brieksboekhouding zat er voor
het eerst dit jaar niet in. Finan:
ciering kwam ook veel te weinig
aan bod. Kortom: vragen die
voor veel leerlingen onverwacht
zijn", aldus Musters. Hij heeft
het examen zelf al gemaakt. „Ik
kwam diverse valkuilen tegen
waar ze ongetwijfeld in zijn
getrapt. Nogal wat vragen die je
niet vaak in examens ziet en
veel rekenwerk."
Tussen haakjes: de herexamens
economie 2 zijn op dinsdag 22
juni.
Voor maandag heb ik mezelf
uitgenodigd op het Newmancoi-
lege in Breda en op de KSE in
Etten-Leur. Het vbo en mavo
gaan dan meedoen aan de exa
mens met Nederlands leesvaar
digheid en Engels. Havo krijgt
Frans en vwo Latijn. Zowel ha-
vo'ers als vwo'ers hebben dit
weekeinde hun handen vol aan
een laatste lange blik in de
boeken natuurkunde. „Prettig
weekend", lachte hij.
Vandaag zet het CDA-congres
de volgende stap op de weg die
onomkeerbaar naar het post-
Lubbers tijdperk voert. Het
congres zal Elco Brinkman,
sinds november 1989 voorzitter
van de CDA-fractie in de Twee
de Kamer, aanwijzen tot lijst
trekker bij de volgende verkie
zingen.
Premier Lubbers zette zelf in
een vroeg stadium de eerste
stap. Hij wees Brinkman als
zijn opvolger aan. De partij rea
geerde nauwelijks. De buiten
wacht, de media niet uitgezon
derd, wel. Die plaatste vraagte
kens bij deze regie. Was het wel
verstandig om de parlementair
onervaren fractievoorzitter van
het CDA al zo snel een zo zware
last op de schouder te leggen?
Was het wel handig om Brink
man zo openlijk een harde leer
school in de schaduw van de
grote meester te laten doorlo
pen? Of was het geslepen han
digheid van de premier? Legde
hij Brinkman politiek aan ban
den door hem voor te bestem
men?
Brinkman zelf was niet erg ge
lukkig met de druk die de aan
wijzing door de grote baas op
hem legde. Telkens wanneer
hem naar zijn toekomst werd
gevraagd, hield hij formeel de
boot af: „Ik ben fractievoorzit
ter, die taak probeer ik naar
goed behoren te vervullen. Wat
daarna komt, zien we te be
stemder tijd wel." Die houding
heeft hij lang vol weten te hou
den. Maar naarmate de tijd ver
streek slaagde hij daar steeds
minder in.
In het bezuinigingsdebat van
november 1992 werd het iedere
goede toehoorder duidelijk dat
fractievoorzitter Brinkman ge
souffleerd werd door de moge
lijk toekomstige premier van
die naam. Met enige nadruk
hield hij het kabinet voor geen
gehypothekeerde boedel na te
laten. Als Lubbers' gedoodverf
de opvolger bedankte hij daar
feestelijk voor.
Rond het zoveelste bedrijf in
het wao-drama begin dit jaar,
zwelde de kritiek aan op Brink
man. Hij had het aangedurfd
gemene zaak te maken met op
positiepartij WD. Die kritiek
kwam niet langer alleen van
buiten, ook binnen het CDA
werd het gemok en de twijfel
aan Brinkmans geschiktheid
hoorbaar. Daarom greep partij
voorzitter Van Velzen op een
strategisch juist moment in. Be
gin maart wees het partijbe
stuur op zijn voorstel Brinkman
aan als kandidaat-lijstrekker.
Het congres hoeft vandaag al
leen maar 'ja' te zeggen en zal
dat zeker niet nalaten.
Want zo gaat dat in het CDA.
De opvolging wordt op het
hoogste niveau geregeld; open
lijke discussie over kandidaten
wordt niet op prijs gesteld.
Toen in 1977 Van Agt door het
partijbestuur werd uitverkoren
om de eerste CD A-lijst te trek
ken, werd dat door KVP-frac-
tievoorzitter Andriessen en zijn
aanhang als een coup ervaren.
Nog zie ik Andriessen wit weg
getrokken achter het groene
gordijn in de Tweede Kamer
staan toen het nieuws hem be
reikte. Maar tot een openlijke
discussie in de partij kwam het
ook toen niet. Het congres deed
wat het bestuur in zijn opperste
wijsheid had besloten. Vier jaar
later werd Van Agt geprolon
geerd. Opnieuw zonder openba
re discussie.
Een jaar later, na de val van het
tweede kabinet-Van Agt, bleef
discussie eveneens uit. Maar de
ze keer ging zijn uitverkiezing
wel gepaard met een 'verzets
daad' van een kleine groep op
posanten. Zij schoven Lubbers -
zonder zijn instemming overi
gens - als tegenkandidaat naar
voren. De meerderheid van het
congres gruwde ervan. Hadden
ze toen maar geweten dat Van
Agt zich epkele maanden later
zou terugtrekken uit de poli
tiek, na verkiezingen waarin hij
drie zetels verspeelde! Daar
door werd Lubbers de door de
partijtop aangwezen politiek
leider van het CDA. Ondanks
Van Agt die de man die hem in
zijn visie jarenlang voor de voe
ten had gelopen, een hak had
proberen te zetten. Hij had Jan
de Koning als zijn opvolger
naar voren geschoven. Maar
daar trapte het partijbestuur
niet in. Opnieuw zweeg het
CDA.
Vier jaar lang kreeg Lubbers de
kans zijn leiderschap te vesti
gen. Ondanks het brede maat
schappelijke verzet tegen het
harde bezuinigingsbeleid van
zijn eerste kabinet haalde Lub
bers, voor het eerst lijsttrekker,
in 1986 maar liefst negen zetels
winst. Bij de verkiezingen van
1989 presteerde hij wat nie
mand vóór hem had weten te
bereiken: hij hield die zetel
winst vast. Dat was Den Uyl in
1981 niet gelukt, noch Terlouw
(D66) in 1982, noch Nijpels
(WD) in 1986. Zij verspeelden
hun tien (negen voor D66) zetels
winst op één zetel na helemaal.
Voor het CDA was er in de
aanloop naar de verkiezingen
van 1989 geen enkele reden tot
een discussie over de positie van
Lubbers. Temeer niet omdat de
WD het CDA nog een extra
bonus gaf door op een buitenge
woon knullige wijze het kabi-
net-Lubbers II ten val te bren
gen.
Het voordeel van de minister
president als lijsttrekker moet
het CDA bij de komende verkie
zingen ontberen. Van een voor
alsnog alleen door de eigen par
tij beoogde minister-president
gaat, ook los van zijn persoon
en kwaliteiten, nu eenmaal
minder aantrekkingskracht uit.
Uit onderzoek naar de samen
stelling van het kiezerslegioen
dat in 1986 en 1989 zijn stem
aan het CDA gaf, blijkt boven
dien dat Lubbers ruim tien pro
cent niet-religieus gebonden
kiezers heeft weten te winnen
en aan zich te binden. Is Brink
man daar ook toe in staat?
In het CDA gaat men er realis
tisch van uit dat het hem niet
gegeven zal zijn de Lubbers-
winst vast te houden, voorzover
die voortkwam uit het premier
schap. Welke kwaliteiten van
Brinkman zouden het ingecal
culeerde verlies kunnen indam
men? Spreekt hij, net als Lub
bers, niet-religieus gebonden
kiezers voldoende aan om ze tot
stemmen op het CDA te bren
gen?
Evenmin als Lubbers 'adver
teert' Brinkman zijn eigen reli
gieuze overtuiging, maar in
sommige CDA-kringen rekent
men er op dat hij meer dan de
huidige politieke leider accent
zal geven aan de 'C' van het
Christen Democratisch Appèl.
Dat zijn dan de kringen rond
bijvoorbeeld minister Hirsch
Ballin. Binnen het CDA zou
men hem graag als tweede man
op de kandidatenlijst zien, met
zijn pleidooien voor het herstel
van normen en waarden in het
gezin, op school en in de samen
leving. Het zijn ook kringen die
vrezen dat het CDA kiezers gaat
verliezen aan de kleine confes
sionele partijen om zijn stand
punten over euthanasie, het ho-
mo-'huwelijk' en gelijke behan
deling. Vooral die groep wil dat
Brinkman de 'C' meer gaat be
nadrukken.
Brinkman
...niet te benijden...
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Zo staat de nieuwe lijsttrekker-
op wiens opvattingen vanaf he
den meer zal worden gelet dan
op die van Lubbers - voor
weinig benijdenswaardige op
gave. 'Probeer zowel niet-reli
gieus gebonden kiezers als kie
zers die willen dat het CDA
duidelijker voor haar christelij
ke beginselen uitkomt, te be
houden.' Over winst hebben we
het dan nog niet eens.
Over één ding hoeft lijsttrekker
Brinkman zich bij voorbaat
geen zorgen te maken. Discussie
over de vraag wie lijsttrekker
moet worden is al niet gebrui
kelijk, maar eenmaal gekozen
weet de nieuwe man zich verze
kerd van een partij die kritiek
binnenskamers houdt. Zo zij"
ze ook wel weer, de CDA'ers.
DE STEM
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Het kabinet heeft
gisteren ingestemd met het
akkoord tussen de bonden en
topambtenaar Pont van Bin
nenlandse Zaken over de re
paratie van de wao bij de
overheid. In dat akkoord is
een vrijwel volledige aanvul
ling tot zeventig procent van
het laatstverdiende loon
overeengekomen.
Maar het kabinet staat erop dat
ambtenaren die de aanvulling
beslist niet willen, er vanaf kun
nen zien. In dat geval krijgen ze
echter slechts een beperkte kor-
tin
het
wa
ren
zek
Vei
era
ver
sch
per
ber
hoe
bes
wa<
De
Betu
Na
Ka
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Het kabinet wil d
Rotterdam door de Betuwe na:
grond aanleggen.
De kosten bedragen 6,2 miljard
gulden. Dat mag volgens minis
ter Maij-Weggen (Verkeer en wel
Waterstaat) niet te veel meer en
oplopen, omdat het kabinet dan ®lu I
geen geld meer overhoudt voor dez
aanleg van de Hogesnelheidslijn
voor snelle treinen van Amster- Set
dam naar Brussel.
De Betuwelijn wordt zoveel mo- plel
gelijk gebundeld met de A15. Er bui
zijn twee tunnels gepland in }s
Zuid-Holland. Verder moeten Jfn
geluidschermen en verdiepte lig- de
ging van het spoor de geluidso-
verlast en andere hinder beper- we
ken. De goederentreinen moeten wel
in 2000 kunnen rijden. Er komen tra;
onder meer aansluitingen op de Ma
spoorlijnen Utrecht-Den Bosch S10
en Arnhem-Nijmegen. In Val- deri
burg (Eist) komt een zogeheten tief
containeruitwisselpunt. S1"0'
de
de
wel
vod
de
strc
gaa
vee
legt
In
mil
ve:
60
de
woi
pro'
(Rol
sonj
plat
De
rea:
Voll
vóó|
het
dei
de
besi
inp,
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Getuige Van Herk, inmiddels ge
pensioneerd, maar in de jaren
tachtig voorzitter van de over
koepelende Federatie van Be
drijfsverenigingen (FBV), gaf
schoorvoetend toe dat onder zijn
bewind geen afspraken werden
gemaakt over fraudebestrijding.
Van Herk kon niet aangeven
waar dat precies aan lag. Hij zei
te vermoeden dat de stagnatie
optrad omdat de bedrijfsvereni
gingen hun 'eigenheid' wilden
bewaren.10 lh:
Van Herk verzette zich tijdens
het verhoor tegen de suggesties
van opsporingsambtenaar Mole
naar - op donderdag - dat frau
de tot aan een bepaald bedrag
ongestraft bleef. Volgens Van
Herk werden wel degelijk uitke
ringen die onterecht waren ver-
Strekt teruggevorderd, ook al
liep dat niet altijd via de officier
van justitie.
Bij Waaijenberg kunt u alle
denkbare vervoermiddelen I
en hulpmiddelen vergelij- HF"
ken en testen. Speciale
aanpassingen kunnen WMJIIJtNBt
jN 1980 WERD de democratie in Sil
zestien onderofficieren pleegden to<
wel ze niet altijd in naam regeerden,
in werkelijkheid de dienst uitmaakten
Met het aantreden van president Ve]
de situatie gekomen. Aanvankelijk 0|
Het leger was een machtsfactor
gerespecteerde Venetiaan niet omh
"ig tot zijn voorgangers legde hij zii
Presidentschap.
j"°t grote woede van de militairen
democratie te herstellen serieus. O
intimidatie in zijn richting week hij
een land niet zonder democratische
uie hardnekkigheid heeft tot succes
™eek nam het Surinaamse pariemei
Penoeming van de nieuwe legerbe*
nevestigd en de oude legerleiding g
urn zijn onverzettelijkheid naar d<
maken zei Venetiaan desnoods ove
buitenlandse hulp.
at dreigement blijkt niet onterecht u
urinaamse leger verklaarde gistere
®r b>orré niet te zullen accceptere
oormalig bevelhebber Desi Boutei
teeds aanwezig is. Zijn gedrag is al
aar 0f het tot een coup zal kor
om dat de Verenigde Statt
m in het uiterste geval militair in
Bo erse zwaar.
troHr 's echter dat dit rampenscenj
°en- Suriname heeft alle tijd
hotk01^1'6 te herstellen. De uittocht
bonenland kan alleen worden ge
g 'Seri dat er een toekomst in eigen
b ab.'den die in het kader van het F
oa\,q u worden gesteld kunnen
linr, ï,voor terugkeer van de demc
vilelhlokkeerd. Werken aan de we
0r Suriname.
