Op de drempel van de ouderdom
BOEKENLEGGER
KINDER BOEKEN
Countrymuziek en mysteri
POPPODIA
THEATER
Vindingrijke vrouwen bij Angeles Mastretta
Vriendenboek voor
Ad den Besten (70)
Polen en Duitsl
op Theaterfesti
BOEKENGIDS
Nieuwe Ludlum is
ouderwets
spannend
'Funérailles': prachtige roman van Frédéric Bastet
Reisverhalen
van Kees
van Kooten
Het fysieke
in Optima
Biografie
Roald Dahl
Concertagenda
I J», 0 (Weird Assholes Crazy Knock Ou
AntfuS wa"ted to do on stage, but neve:
rle n en brengen zowel muzikale
Toneelgroep De
[Appel
°P Venetiaanse toer
Natil
brei
DE STEM
VRIJDAG 14 MEI 1993
ié
t
iSBhWv**
4S IJ
-1L:
S"
-JUj.
jnt*<
Jü'jj i
.OS
Door onze redacteur
Camiel Hamans
Dichten is geen vak, het is een
levensvervulling. Maar een die
slecht betaalt. Daarom doen
dichters er wat bij. Ze zijn uitge
ver, als Theo Sontrop, docent,
als Tom van Deel, wetenschap
per, als Rutger Kopland, vertaler
als Cees Buddingh', bloemlezer
als Gerrit Komrij of criticus-es
sayist als Wiel Kusters.
Er is er een die alles in één
persoon is: Ad den Besten. Maar
hij is nog meer: theoloog-liturgi-
cus als Huub Oosterhuis, Willem
Barnard en Jan Wit. Inspirator
stimulator als Albert Verweij en
Ed Hoornik. En gids naar onbe
kende literaire gebieden. Op dat
punt is hij uniek.
Hij ontsloot met zijn bloemle
zing 'Stroomgebied' (1953 en
'54) niet alleen de Nederlandse
experimentele dichtkunst, maar
hij ontdekte bovendien de stem
van het andere Duitsland. Zijn
lezing, artikel en latere boekuit
gave 'Deutsche Lyrik auf der
anderen Seite'(1958, '59 en '60)
shockeerden de hele 'vrije we
reld'. De DDR was een land van
staatsterreur en sociaal-realis-
me. Dat in die atmosfeer ook
anders geschreven en gedicht
kon worden, dat er daar nage
dacht en gesproken werd over
vragen van moraal, ethiek en
integer kunstenaarschap bleek
in die dagen van anti-communis-
me onvoorstelbaar. Ad den Bes
ten toonde de verblinding aan.
Het werd hem niet in dank afge
nomen.
Ad den Besten was uitgever van
de Windroos en Seismogram.
Twee reeksen poëziebundels,
waarin bijna alle belangrijke
dichters van na de oorlog gepu-
Door Johan Diepstraten
Inmiddels zijn er world wide 195
miljoen exemplaren van de thril
lers van Ludlum verkocht. Dat
betekent, zo liet een overijverige
redacteur van uitgeverij Lui-
tingh weten, dat er iedere 18
minuten iemand in de wereld
een Ludlum bij de kassa afre
kent. Bedoeld zal zijn: iedere 18
seconden. Met een simpele zak-
-japanner is precies te bepalen op
welk tijdstip het 200 miljoenste
exemplaar over de toonbank
gaat.
Het is gemakkelijk om schamper
over dit verkoopsucces te doen,
maar in een aantal gevallen is de
kritiek onterecht. 'Het Bourne
bedrog', 'Het Jason dubbelspel'
en 'Het Meduse ultimatum' is
wat mij betreft een trilogie die
ingelijst mag worden. De jacht
van David Webb op Carlos, de
werkelijk bestaande terrorist die
onlangs uitgebreid door David
Y. Yallop is geïnterviewd, vol
doet exact aan de eisen van het
genre: een vlotte aaneenschake
ling van spannende scenes, veel
onverwachte complicaties die
uiteindelijk functioneel zijn en
lang niet zo beroerd geschreven
als algemeen wordt aangeno
men. Het succes van Ludlum is
niet alleen te verklaren, het is
nog terecht ook.
Het probleem voor de kopers is
dat Ludlum behalve voortreffe
lijke thrillers met evenveel ge
mak bakstenen met tekst afle
vert. Welke Ludlum is wel en
welke is niet de moeite waard?
'Het Omaha conflict' dat vorig
jaar verscheen is een groot ver
koopsucces, het aantal spijtko
pers moet groot zijn. De vuist
dikke roman is het vervolg op
het faliekant mislukte 'Shepherd
commando' over de ontvoering
van de paus. Ludlum haalde ge
neraal Mackenzie Hawkins van
stal - een ongeloofwaardige
hoofdpersoon- maar het ergste
was dat Ludlum nog één keer
probeerde om een humoristische
thriller te schrijven. Wie heeft de
eerste honderd pagina's over
leefd? Goddank is Ludlum nu
van dat onzalige idee teruggeko-
bliceerd hebben. Andreus, Vin
kenoog, Polet, Warren, Ooster
huis, Poort, Schulte Nordholt,
Kouwenaar, Hanlo, Guillaume
van der Graft en Josef Eyck-
mans. Poëzie van zeer verschil
lende snit en toon. Den Besten,
hoewel zelf als dichter aanslui
tend bij de traditie, verleende
gastvrijheid aan ieder bij wie hij
een eigen geluid en een authen
tiek talent waarnam.
Den Besten is psalmberijmer,
Hölderlin-vertaler, Bobrowski-
ontdekker, Rilke-kenner, Mis-
kotte-bezorger en Wilhelmus-
onderzoeker. Hij ontving de Nij-
hoff-prijs voor zijn Hölderlin-
monnikenwerk. Toch hoort zijn
naam niet bij de letterkundige
eerste-plansfiguren. Hij werkt
op de achtergrond. Zijn eigen
verzen zijn geen gewelddadige
hemelbestormende orakelspreu
ken. Hij zoekt geen publiciteit en
geen erkenning.
Hij krijgt die wel. Wekelijks zin
gen de gemeenten zijn liederen
en gezangen, maandelijks wordt
hij gevraagd door tijdschriftre
dacties voor artikelen en nu na
zeventig jaar krijgt hij een hul
debundel. Toepasselijk getiteld
'Dienstbaar doch dichterlijk'.
Dichters werken er aan mee,
familieleden, predikanten, Oost-
Europa-specialisten, germanis
ten, katholieken, hervormden,
gereformeerden, joden, Neder
landers, Vlamingen en Duitsers.
Een kleine 300 pagina's warme
woorden en dankbaarheid. Een
eerbetoon voor wie nooit eer
gezocht heeft.
'Dienstbaar doch dichterlijk. Li
ber amicorum voor Ad den Bes
ten'. Boekmakerij G.J. Buitink
Brasschaat, prijs 37,50 (giro
4379957 t.n.v. G. Buitink Bras
schaat (B)
men om leuk uit de hoek te
komen.
Een ouderwets onderhoudende
thriller is 'De Scorpio obsessie'
die doet denken aan het betere
werk dat Ludlum heeft gepubli
ceerd. Na een aantal jaren tob
ben heeft hij gekozen voor de
vaste succesformule van de een
ling die een wereldomspannend
complot probeert te verijdelen.
Nieuw bij Ludlum is dat de
tegenstander van de eigenlijke
held een vrouwelijke terroriste
(Bajaratt) is. Dat zij met de
moord op de president van Ame
rika een ware terreurgolf van
aanslagen zal veroorzaken (op
de premier van Engeland, de
president van Frankrijk en het
hoofd van de Israëlische rege
ring) is weer volgens het ver
trouwde procédé.
Een liefdeskoppel komt al vrij
snel tegenover elkaar te staan,
de hoofdpersoon wreekt de dood
van zijn vrouw, een aantal cor
rupte 'Schorpioenen' gaat ten
onder: de 600 pagina's tellende
roman bevat weer veel ingre
diënten om de lezer aangenaam
bezig te houden. Ach, de geest
heeft af en toe recht op vakantie
en een Ludlum is daarvoor zeer
geschikt. De Ludlums zouden al
leen wat minder omvangrijk mo
gen zijn.
De VW-Amsterdam zal het
toch aardig vinden dat in een
wereldthriller als 'De Scorpio
obsessie' voortdurend verwezen
wordt naar gebeurtenissen in
Amsterdam, waarbij de stad nu
eens niet negatief wordt be
schreven. Ze zullen er ongetwij
feld zijn, de toeristen die komen
kijken waar de vrouw van de
hoofdpersoon geflikt is door de
KGB. Een Ludlum-tour door
Amsterdam moet inmiddels voor
de Amerikaanse liefhebbers van
het werk - meer intriges spelen
zich hier af - een aardige toeris
tische attractie kunnen worden.
Robert Ludlum: 'De Scorpio ob
sessie'. Uitg. Luitingh- Sijthoff.
prijs 36,90.
tec
Jb.
bus
Robert Ludlum
FOTO LUITINGH
Frédéric Bastet
FOTO KLAAS KOPPE
Door Johan Diepstraten
Ter nagedachtenis aan prins Felix von
Lichnowsky schreef Franz Liszt 'Funérail
les' in oktober 1849. In dezelfde maand
overleed Chopin en het is aannemelijk dat
diens dood Liszt eveneens geïnspireerd
heeft. 'Funérailles' is volgens één van de
hoofdpersonen in de gelijknamige roman
van Frédéric Bastet absoluut volmaakt.
Maar 'hoe aangrijpend Funérailles ook
klonk, zelfs aan dit stuk zaten volgens hem
geniepige randjes kitsch, waar Liszt zich
zelden voor gegeneerd scheen te hebben.'
Geneert Bastet zich voor de 'geniepige
randjes kitsch' die hij in zijn roman heeft
verwerkt? De romanpersonen verontschul
digen zich wel voor hun levenswijsheden
die niet misstaan op een kalender. Maar
wie op de drempel van de ouderdom staat
en de balans opmaakt - het belangrijkste
thema van de roman 'Funérailles' - doet er
misschien verstandig aan om obligate uit
spraken van Marcus Aurelius, Epicurus en
keizer Tiberius te wegen naar de huidige
maatstaven. Ook kalenderwijsheden kun
nen tot inzicht leiden.
Filosoferen over de kwaliteit van het leven
nu de ouderdom definitief nadert, is wat
de personages in 'Funérailles' het meest
bezighoudt. Zij staan op een keerpunt in
hun leven: professor David Hendrix (59)
vertrekt naar Capri op het moment dat zijn
vrouw hem voor de zoveelste keer in de
steek heeft gelaten. Zijn vriendin Sybille
(60) heeft zojuist haar man, een eminent
pianist, verloren en overweegt wat haar te
doen staat. Om deze twee hoofdpersonages
zwermen mensen die zich bevinden in de
wachtkamer van de dood: onder andere
een dementerende moeder en een hoogbe
jaarde, roekeloos levende vrouw. Met deze
figuren kan Bastet laten zien welke ver
schillende levensinstellingen de ouderdom
tot gevolg heeft.
Verval
De weduwe Sybille maakt zich weinig
illusies: de naderende ouderdom staat in
eens voor haar 'als een zwart ondoordring
baar oerwoud waarvan de ondergrond een
moeras was.' Er is niemand die op haar
wacht, ze voelt zich uitgerangeerd en met
de nek aangekeken vanwege haar lichame
lijke verval. Haar probleem is dat ze zich
moet wapenen tegen een dreigend isole
ment, geleidelijke aftakeling en de een
zaamheid voor de deur. 'De afgelegde weg
werd dagelijks nog groter. Wat nog in het
verschiet lag speelde geen actieve rol meer.
Hoeveel toekomst heeft een vogel als de
winter begint?'
Het absolute tegendeel van Sybille is de
bejaarde Bella Jansonius die de ouderdom
ziet als een uitdaging van 'spirituele crea
tiviteit'. Niet te veel over de leeftijd naden
ken, houdt zij zich voor, want de zin van
het leven is wat je er zelf van weet te
maken. Zij draagt een groot lichamelijk
geheim met zich mee dat, eenmaal prijsge
geven, het einde van haar onstuimige lief
deleven zou betekenen. Ze zorgt er wel
voor dat het zover niet komt. 'Het is altijd
raak,' vertelt de tuinman op Capri. 'Fucky,
fucky. Vannacht, de hele nacht. Molto
speciale'.
Capri
De meest uitgewerkte figuur in 'Funérail
les' is de historicus David Hendrix die aan
het begin van de roman op reis gaat naar
Capri met in zijn tas vier boeken: een
recente vertaling van de Odyssee, een stu
die over keizer Tiberius, een boek over
Capri en een bundel essays over euthana
sie. Daarmee tekent Bastet zijn hoofdper
soon in één zin. Dat David juist naar Capri
gaat is geen toeval: voor Tiberius was
Capri 'het ideale oord geworden van re
traite in ouderdom'.
Het is voor de historicus bovendien een
eiland waar ouderdom niets te betekenen
heeft: 'Je wordt hier als het ware opge
duwd door het verleden, je zit er recht
boven. Elke steen lacht je uit. Als hier
iemand doodgaat, verdwijnt hij niet, hij
voegt iets toe.'
De belangrijkste vraag voor David is im
mers wat de zin van alles is geweest. Hij
heeft een groot aantal boeken en artikelen
op zijn naam staan, een paar eredoctoraten
en fraaie decoraties, maar een evenwichtig
en tevreden mens is hij in al die jaren niet
geworden. Het proces van ouder worden
voltrekt zich helemaal anders dan hij zich
had voorgesteld. 'Je veranderde juist hele
maal niet. Het waren de omstandigheden
die dat deden. Waarom nam een mens
zichzelf zoveel kwalijk en bleef hij dat
doen, zelfs nog op de drempel van de
ouderdom?'
Senioren
Met deze karakteriseringen van de perso
nages als uitgangspunt schreef Bastet een
indrukwekkende roman. Zo vaak komt het
in de Nederlandse literatuur niet voor dat
de gevoelens van de senioren centraal
staan en gezegd moet worden dat het
inlevingsvermogen van Bastet groot is.
Wat betekent het om in het voorportaal
van de dood te leven en om je heen mensen
te zien wegvallen? 'Weer eentje, de hoe
veelste dit jaar al?' Het leidt bij één van de
personages tot verschrompeling van gevoe
lens 'waarover je ook met een ander niet
spreken kon'. In navolging van Marquez
('Liefde in tijden van cholera') komt ie
mand tot het besef dat 'ouwe mensen' van
elkaar kunnen houden op êen bijzondere
manier. Deze onderdelen van de roman
zijn vol overtuiging beschreven.
Ook al heeft Bastet de neiging om werke
lijk alle zijstraten in te slaan die hij
onderweg tegenkomt - de uitstapjes naar
het verleden (Tiberius) en de beschrijvin
gen van Capri - toch blijft de roman
boeien. Een hechte structuur lijkt
'Funérailles' te hebben omdat Bastet is
uitgegaan van het origineel van Liszt,
maar vanwege de vele wisselingen van
perspectief en vooral vanwege de herhaal
delijke 'onderbrekingen' van de auteur,
valt er wel wat af te dingen op de composi
tie. Hinderlijk is het allemaal niet, omdat
iedere alinea met zoveel precisie is ge
schreven.
De grootste verdienste van de roman is dat
Bastet zijn (ongetwijfeld persoonlijke) filo
sofieën over de ouderdom heeft verweven
in een uitermate aantrekkelijk 'verteld
verhaal' dat te mooi bedacht is om op deze
plaats te verraden. Alle personages hebben
iets met elkaar te maken en aan het einde
van de roman blijkt dat alles als een mooi
mozaïek in elkaar past. Voor een kenner
van de antieke wereld als Bastet is dat
misschien wel het belangrijkste.
Frédéric Bastet: 'Funérailles'. Uitg. Querido,
prijs 37,50.
Door Elly Poppe-Stolk
„Mijn toon is niet die van vrou
wen op het oorlogspad, maar
van vrouwen die vrij leven en
vrij vertellen", zei de Mexi
caanse schrijfster Angeles
Mastretta in 1990 over haar
verhalenbundel die - na haar
eerste boek Mexicaanse tango -
nu ook in het Nederlands is
verschenen, onder de titel
'Vrouwen met grote ogen'.
Zo'n uitspraak doet het prima
om een boek te promoten in
deze tijd van feminisme waar
de agressieve kantjes van af
zijn. En hij klopt ook, alleen
anders dan men zou verwach
ten. De vrouwen die in de zeve
nendertig verhalen van deze
bundel centraal staan, leven
namelijk in andere tijden en
omstandigheden dan wij. Hun
belevenissen vinden plaats in
de jaren dertig en veertig, in de
beter gesitueerde milieus van
de Mexicaanse provinciestad
Puebla. Voor Mastretta een
vertrouwd decor, omdat ze er
in 1949 zelf in werd geboren.
Haar hoofdfiguren noemt ze
'tante' plus voornaam, wat ver
wijst naar de verbondenheid
tussen die families of in elk
geval de heersende ons-kent-
ons-sfeer. Deze vrouwen heb
ben op een vanzelfsprekende
manier van de andere sekse
leren houden. Hun grote gene
genheid voor vader of grootva
der, de eerste volwassen man
nen die een vrouw in haar leven
leert kennen, komt in verschil
lende verhalen nadrukkelijk
naar voren.
Gescheiden
Nergens vechten deze vrouwe
lijke personages hun traditio
neel aan de man ondergeschik
te positie expliciet aan. Wel
manoeuvreren ze elk op hun
eigen wijze in de ruimte die
voor hen overblijft. Deze ruim
te blijkt - wanneer ze eenmaal
als vanzelf in het doorgaans
voor hen gearrangeerde huwe
lijksbootje zijn gestapt - onver
moed groot te zijn. Want een
getrouwde vrouw is niet alleen
verlost van het toezicht van
haar familie, maar heeft ook
een zekere bewegingsvrijheid,
doordat de .vrouwen- en man
nenwereld tamelijk gescheiden
zijn.
Bovendien zijn Mastretta's
mannen bijna allemaal zeer re
delijke echtgenoten die hun
vrouw niet constant op de huid
zitten. Toch blijft er één groot
obstakel dat Mastretta's vrou
wen kan beletten zichzelf te
zijn, namelijk de publieke opi
nie. Deze bestraft norm over
schrijdend gedrag met maat
schappelijke uitsluiting. Daar
kan bijvoorbeeld de 'tante' die
zwijgend haar biezen pakte,
nadat haar man een onterechte
jaloezie-scène had gemaakt,
van meepraten.
De Mexicaanse schrijfster
Angeles Mastretta
FOTO JERRY BAUER
De vrouw die niet trouwt krijgt
er ook mee te maken. Eén van
hen zette daarom zelfs een
trouwerij met de handschoen in
scène en noemde zich kort
daarop weduwe. Tegen deze
achtergrond brengt elk verhaal
een ander vrouwenkarakter in
een andere situatie. Nu eens
gaat het over 'tantes' die slim,
kranig of vasthoudend en altijd
discreet, de minder rooskleuri
ge kanten van het leven het
hoofd bieden, dan weer over
hoe vrouwen elkaar tot het le
ven het hoofd bieden, dan weer
over vrouwen elkaar tot steun
zijn wanneer een echtgenoot
vreemd gaat, een pretendent de
benen neemt of een ernstige
ziektelijke liefde, daadwerke
lijk of in de fantasie beleefd.
Opvallend vaak is dat een rela
tie met een jeugdliefde.
Mastretta's feeling voor het on
gewoon pittoreske doet denken
aan Isabel Allende. De vrouw,
bijvoorbeeld, die wat as van
haar dierbaren gemixt in een
kistje bewaart en bepaald heeft
dat na haar dood haar eigen as
zich daarmee zal vermengen,
zou zo in een van Allende's
boeken passen. Een ander
raakvlak is dat beide schrijf
sters veel waarde hechten aan
het vertellen van verhalen.
Allende's Eva Luna is er haar
minnaar mee tot steun, een van
Mastretta's 'tantes' denkt er
zelfs haar baby mee van de
dood te redden. Mastretta's
vrouwen zijn energiek en vin
dingrijk en beschikken over de
gave in hun alledaags bestaan
een stukje hemel te scheppen.
De variatie in thema's en ka
rakters maakt Mastretta's ver
halen inhoudelijk erg aantrek
kelijk. Ook wat de verteltrant
betreft spreken ze sterk aan.
Mastretta schrijft origineel,
speels en onverbloemd. De in
teresse wordt al meteen gewekt
met haar openingszinnen. Wie
wil niet snel verder lezen na
een begin als dit: 'De verloofde
van Clemencia Ortega wist niet
wat voor een vat vol dwaasheid
en hartstocht ze was toen hij
die nacht het deksel erafhaal-
de'?
Angeles Mastretta: 'Vrouwen
met grote ogen'. Uitg. Wereld
bibliotheek, prijs 29.90.
Deze zomer verschijnt het nieu
we boek van Kees van Kooten.
Het is 'Verplaatsingen', een bun
del verhalen over de reizen die
hij met zijn vrouw maakte naar
onder meer Indonesië, New York
en Parijs. Hij beschrijft bijvoor
beeld hoe hij in New York de
film 'Jungle Fever' van Spike
Lee bekijkt en zich 'blozend als
een boertje van buiten dat thuis
in Amsterdam al niet meer op
kijkt van een weggeworpen he-
roïnespuit' realiseert, 'dat die
nieuwe bodembedekker bestaat
uit gebroken crackcapsules,
Crack! Dat is het enige dat we
nog niet kennen, in Nederland!'
Ook dit nieuwe boek van Van
Kooten zal wel weer snel over de
toonbank gaan. Van 'Zwemmen
met droog haar' werden in tien
maanden 182.000 exemplaren
verkocht. De eerder verschenen
boeken haalden tussen de 6 en
de 17 drukken.
Wat hebben Toon Teilegen, Ton-
nus Oosterhoff, Jan Stavinoha,
Henk Pröpper, Anil Ramdas, Ar
no Breekveld, Nelleke Noorder-
vliet, Philip Mechanicus, Arjan
Peters, Marcel Möring, Stephan
Sanders, Lucebert, Dirk van
Weelden, Charlotte Mutsaers,
Huub Beurskéns, K. Michel,
Daan Cartens, Atte Jongstra,
Jacq Vogelaar, Peter Nijssen,
Maarten Asscher en Willem Mel-
chior met elkaar gemeen?
Ze schrijven een heel nummer
van het hoogliteraire tijdschrift
Optima vol over lichaamsdelen.
Wat is OptimaTer Inleiding
schrijft de redactie dat 'in Opti
ma sinds een aantal jaren een
sterke aandacht zichtbaar is
voor het fysiek van de taal en
het schrijven'.
Wat betekent dat? Dat legt de
redactie (onder wie Volkskrant-
kunstopperhoofd Michaël Zee
man) uit in krom Nederlands:
„Proza, poëzie of essayistiek die
- naast dat het ergens over gaat -
voelbaar maakt dat het hart van
een tekst kan kloppen, de zenu-
*st
Kees van Kooten
FOTO DE BE215
wen tintelen, hoe indruk^
invallen in weéfsel en blot
ten worden omgezet". Het
mag misschien kloppen, 1
derlands in elk geval niet.
'Het fysiek van de taal', jL
misschien dit: „Ik zie het bi
ne; het buitene construeer
(Tonnus Oosterhoff). Of dit:
begon moeizaam naar lud
happen, ondanks dat ik
toelachte" (Jan Stavinoha).
Een heel nummer vol priet.
krompraat, 'naast dat het
over gaat'. Maar het ga:
nog nergens over in Optima,
is opgeklopt geschrijf zonder
belangrijk thema.
'Optima' is latijn voor 'HetE
te'. En dat leest een stuk bt
(HR)
Optima. Elfde jaargang, nrl
1993. Prijs 12,50.
In de Tweede Wereldooi
raakte Roald Dahl gewoi
RAF-piloot en werd hij i
sistant air attaché naar
hington gezonden. Daar rai
hij bevriend met president Je
evelt, Leonard Bernstein, LI
Hellman en Ernest Hemingi
en begon hij te schrijven.
In september verschijnt bijl
lenhoff de eerste Dahl-'
van de hand van Jeremy
glown, die eerder de le
Robert Louis Stevenson en 11
ry Green vastlegde. Dahl,
1990 stierf, komt naar vorei
een avonturier en een g
als een toegewijde en veelvi
ontrouwe echtgenoot.
'nio
Door Muriel Boll
Cowboyhoeden, jippiekreten en
paarden, dat visioen krijgt Vera
als ze weieens per ongeluk in een
programma van een christelijke
omroep valt. Die draaiden dan
country, alleen noemden zij het
kuntrie. Jankende, hoog uitha
lende stemmen, bloesjes met
kantjes en strookjes, laarzen met
kwasten.er zijn maar weinig
tieners die daar op vallen, coun
trymuziek is meer iets voor blije
oudere jongeren.
Dat vindt Vera van vijftien ook.
Zij is de hoofdpersoon in het
nieuwste boek van Veronica Ha-
zelhoff 'Elmo'. Ze komt met het
countrywereldje in aanraking
via haar vriend Elmo. Elmo's
moeder Jolene die eigenlijk Jan-
nie heet, zijn de nieuwe buren
van Vera. Jolene is bezig met
haar come-back als countryzan-
geres.
Vera vindt haar nieuwe buren
interessant. Ze zien er heel an
ders uit, en het is er thuis een
flinke chaos van kleren, make
up en etensresten. Na schooltijd
doet Elmo zo goed en zo kwaad
als hij kan het huishouden, want
het lukt Jolene niet orde te
scheppen in huis, ook niet in
haar leven trouwens.
Vera komt uit een evenwichtig
gezin waar alles op rolletjes
loopt, geen wonder dus dat ze
gefascineerd wordt door Elmo,
die bovendien bloedmooi is en
prachtig haar heeft, om te stre
len.
Elmo's vader Bill, eigenlijk heet
hij Wim, heeft zijn gezin jaren
geleden gelaten voor het was.
Jolene wil absoluut geen contact
met hem en wordt bijna hyste
risch als dat onderwerp wordt
aangetipt. Elmo praat evenmin
over zijn vader, die daardoor net
zo geheimzinnig blijft als Elmo
zelf, die weinig praat over wat
hem bezighoudt. Vera weet niet
waar ze met hem aan toe is en
aan het eind van het boek weet
ze dat nog niet, maar het is
volkomen duidelijk dat haar
vriendschap met Elmo waarde
vol is geweest. Een kleine ta-
touage van een blauwe zwaluw
zal haar daar altijd aan herinne
ren.
Countrysongs hebben doorgaans
hartverscheurende teksten over
onbereikbare liefdes die tragisch
eindigen; Jolene's leven verloopt
net zo tragisch als de liedjes die
ze vol overgave zingt. Het ver
haal van Elmo en Jolene wordt
verteld door Vera in de ik-vorm.
Die vorm past goed bij het aan
vankelijk afstandelijke dat Vera
voelt, naarmate het verhaal vor
dert en Vera meer betrokken
raakt bij de problemen van haar
buren, voel je hoe ze de situatie
steeds beter begrijpt en accep-
DE STEM
I c Mvstère des Voix Bulgares, van
avond in Den Haag (A. Philipszaal),
morgen in Eindhoven (MC Frits Phi-
l?ps)f 21 mei in Utrecht (Vreden-
b Bluesfestival Portaal van Vlaande
ren met o.a. Jay Owens, Omar
the Howlers, Magic Dick, morgen
avond in Terneuzen (Zeesluizen)
Charles Eddie, zondag in Gent
(Vooruit), 17 mei in Utrecht (Vre-
denburg)
-Elton John, 18 mei m Gent (Flan
ders Expo)
-Average White Band, 19 mei in
Tilburg (Noorderligt)
John Mavall/Charhe Musselwhite/
Magic Dick, 19 mei in Utrecht
(Vredenburg)
-Buddy Guy, 20 mei in Utrecht
(Vredenburg)
World Roots Festival, 22 -27 juni
in Amsterdam (Melkweg)
Everly Brothers, 23 mei in Rotter
dam (Ahoy')
-Susan Vega, 23 mei in Rotterdam
(Doelen)
-Omar the Howlers, 23 mei in
Peer ('t Poorthuis)
Wreckless Eric, 24 mei in Amster
dam (Paradiso)
- Worldparty, 26 mei in Utrecht (Ti-
voli)
-Harry Connick jr., 27 mei in Ant
werpen (Elisabethzaal)
- Black Spirit Festival, op 28 mei in
Eindhoven (Effenaar)
-Walkabouts, 28 mei in Utrecht
(Tivoli)
- Luther Vandross, 28 mei in Rotter
dam (Ahoy')
-U2, 29 mei in Werchter B. (festi
valterrein), 3 augustus in Nijme
gen (Goffert; vvk 15 mei)
-Rock-In' Chaam met Captain
Gumbo en Spo-Dee-O-Dee, op 30
mei in Chaam.
- k.d. lang, op 30 mei in Amsterdam
(Muziektheater)
- Pinkpop met Black Crowes, Lenny
Kravitz, Living Colour, Alice in
Chains, Bettie Serveert, Red De
vils, Claw Boys Claw, Jayhawks en
Thelonious Monster, 31 mei in
Landgraaf
-Depeche Mode, 1 juni in Rotter
dam (Ahoy')
-Jayhawks, 1 juni in Amsterdam
(Paradiso)
-The The. 1 juni in Utrecht (Vre
denburg)
-Fai
- Thd
Utr
-Gul
(uitj
gerJ
- Fisl
-Veil
sten
-Me J
Cha
(Fel
- Jetfl
(Vrl
-Dwi
(Ti\l
-Bril
- The!
(Tiv
-Bob]
danl
-Pari
San
lianl
Cir<|
(Zul
-Red!
Dan
danl
-Tori
Youi
Blac
nic
juli.
- Neil
juli
-Mos
ble,
10-1
Mee
-Peai
dam
-Ray J
juli I
-Beid
met!
Dein
Los I
the 1
juli ij
- Prinl
en 1|
bant
-Rocd
ce, "1
Stew
Wegl
Lynj
sept<
burg
HET EUROPEES Theaterfesti
val in Theater het Klokhuis (van
TIL) in Antwerpen pakt deze
week uit met producties uit Po
len en Duitsland. Op dinsdag 18
en woensdag 19 mei brengt de
groep Dlaczegoja 'Als bloemen
in de winter': poëtische teksten
op muziek.
Voor de pauze wordt door Mi-
roslaw Czyzykiewicz 'Autopor
tret' gespeeld. Het Duitse Wu
Wei Theater bestaat uit twee
acteurs die ruim twintig rollen
voor hun rekening nemen in het
stuk 'Der gute Mensch von Se-
zuan' van Bertold Brecht op vrij
dag 21 en zaterdag 22 mei.
In het Eigentijds Werktheater
(EWT) in Deurne/Antwerpen
wordtj
(en zo
mei td
beren
Barry
Jeug<
teert. Diezelfde reactie heb(|
lezer.
Jongeren zullen zich
meer aangesproken voelen
het onderwerp en door
nier waarop Hazelhoff set]
vlot, maar niet oppervlak!
schetst een overtuigend
van het wereldje van de coi
muziek en ze beschrijft de
wikkelde verhouding tussenj
mo en zijn moeder met wai
In Hazelhoffs boeken
vaak mooie, mysterieuze
nen of jongens voor. Ze
hun rol op de achtergroi
tegelijkertijd van wezenlij»!
lang is, dat voel je het hele
door. Dan komt er altijd
moment waarop die man o>
gen op de voorgrond treedtj
bloot geeft. Als dat
neemt de levensloop
hoofdpersonen immers
rassende wending,
dood vaak in het
is ook nu weer het geval.
De hoofdpersoon blijft ach»|
probeert de gebeurtenis®
een rijtje te zetten om fl'
en volwassener van te wc
Op die manier rondt 1
haar verhalen mooi af
ze de lezer een tevreden
omdat die zelf ook wat Vi'l;
geworden, net als Vera
geval.
Veronica Flazelhoff: 'El"10;)
Querido, prijs 22.90,
jaar.
PODIUM 't Beest in Goes geeft vanavoni
Schoenaerts de ruimte. Met (en van) di
speelt hij de bewerking van Thomas B
Gewoon Ingewikkeld, over een oudere ac
een zolderkamer leeft.
De oude toneelspeler bewaart de toneelki
die elke tweede dinsdag van de maand
houdt hij niet vol. Intussen filosofeert 1.
weerzin en liefde over zijn passie, het toni
het leven, over wat wij mensen hier ii
hchoenaerts mimiek schiet heen en weer ti
kind, de geslepenheid van een schurk, de t:
wijsheid van de oude man.
^acko
WAgrTnjujeek.Vnjdag' 21 mei' is er in
ae nodige parodieën.
0 voorstellingen beginnen om 20.30 uur.
omprtnPeljheater in Den Haagis
decor o' r 'n een Venetiaans
en w' omp eet met waterpartij-
neello™ de acteurs van To
ren en i Appel vroliik va-
TriW p onzen- Zij spelen er
va n c ,van het zomerverblijf'
eeuwc f 0 Goldoni, een 18e
ge Vene)1V001 P°rtret van de ho-
egofemo burSerii die aaa
iCSnnVerVeling en d0ell°OS-
laten prooi valt.
er J'Jgie™n Erik Vos wordt
Wer ci, door Carline Brou-
danèq £Iatine Ewert, Aus Grei-
ren 'u (nc Schneider en ande-
tteat'è? Is Sewo°n flauwekul-
teliik Jni_ water> maar fees-
het wel", schreef een
recensi
inclusi.
aans g
uur.
Van ia
tot en
mei m
070-35'
Het Na
en 18
terdaml
sprook
choreol
Over di
dochtei
brecht
heeft vi
winnenl
leen D
Broeckl