Stren
Erfenis van Franz-Josef Strauss verbrokkelt en verbleekt
OVERIGENS
Eèn op de negen inwoners van Malawi is een vluchteling
'Uitvoerders horen niet in beklaagdenbank thuis
®STEM
Steeds meer
Sport
Kamer dwingt
amer wil uiU
lebat over di<
krenterig en sch
ACHTERGROND
Badmuts
DE STEM-
awakwzwwa(
parlementaire
:fw enquête wv
vi0awi0az abv
aow aww awb2
aw sociale akv
w zekerheid w/
!fw ww aaw av
v iRi/ anw nam
DE STEM
DONDERDAG 13 MEI 1993
naar München en Stoiber
Het was op een kou
de wintermorgen
dat ik in Budapest
de prachtige hal van het Gel-
lert-bad binnenliep, een
kaartje kocht en me naar de
kleedhokjes begaf. Een man
in een witte doktersjas diri
geerde me naar nummer 7 en
gaf me een nattig touwtje met
daaraan een muntje met het
cijfer 92. Om je pols doen,
gebaarde hij en knikkend
gleed ik het hokje binnen.
Toen ik even later in mijn
zwembroek op zoek ging naar
het bad, realiseerde ik mij dat
ik blootshoofds was en dat dat
bij eerdere gelegenheden al
tijd streng verboden was ge
weest.
Verleden jaar, toen ik een
paar dagen in het bijbehoren
de Gellert-hotel had gelo
geerd, had er in de badkamer
een speciale plastic muts voor
klaargelegen. Dat was zo'n
belachelijk geval geweest, dat
ik er niet onderuit had ge
kund 'm tenminste één keer
te proberen. Na afloop had ik
aantekeningen gemaakt over
hoe mooi het wel niet was om
er als badgasten allemaal
even idioot uit te zien en over
de pracht van Gellert zelf: het
marmer, de balkonnetjes bo
ven het bad, de wuivende pal
men, de leeuwen die water
spuwen, het getemperde licht.
Dat moest een krante-stukje
worden, dacht ik, maar ik wist
niet hoe en het kwam er nooit
van.
Dit jaar ging ik daarom op
herhaling. De badmeester
verschafte me een muts en ik
gaf me over aan de strelingen
van het warmste bad, waar
verder alleen bejaarden in la
gen te sudderen. Nu begon
het echte werk. Nu ging ik
bedenken wat ik zou gaan
schrijven. Maar hoe ik ook
dobberde en wat ik ook be
dacht, er kwam niets boven
drijven dat de moeite van het
noteren waard kon zijn. Ik
stond al op het punt het op te
geven, toen een groep Duitse
jongens me te hulp sprong.
Luid schreeuwend doken ze
het water in, daarbij onbe
kommerd in het rond spette
rend. De bejaarde badgasten
schrokken zich een ongeluk
en begonnen verontwaardigd
te proesten - het was precies
een scène uit een film die ik
een paar dagen eerder had
gezien: 'A tanu' (De getuige),
een Hongaarse film uit 1969
die pas in 1979 voor het eerst
veftoond kon worden.
Terwijl ik ter bescherming te
gen het Duitse geweld de
muts wat verder over mijn
oren trok, zag ik weer voor
me hoe Joszef Pelikan, de
held van 'A tanu', bevorderd
wordt tot staats-badmeester.
Pelikan is een simpele ziel
met een goed hart, die pro
beert een brave communist te
zijn. Als hij op zijn eerste
werkdag tegelijkertijd een
Door Stevo Akkerman
lange rij wachtende kinderen
en een leeg bad aantreft -
even afgezien van die ene sul
lige grijsaard - bedenkt hij
zich geen moment: hij gooit
de deuren open en laat de
gillende jeugd naar binnen.
Luid schreeuwend duiken ze
het water in, daarbij onbe
kommerd in het rond spette
rend. De bejaarde badgast
schrikt zich een ongeluk en
begint verontwaardigd te
proesten. Het duurt even
voordat de betekenis van het
gepruttel tot Pelikan door
dringt, namelijk dat het hier
om niemand anders gaat dan
De Generaal, de Grote Leids
man, maar als hij zover is,
begrijpt hij onmiddellijk dat
zijn loopbaan als badmeester
teneinde is. Hij hoopt dat hij
nu - na een welverdiende
maar niet al te lange gevange
nisstraf - terug zal mogen ke
ren naar zijn oude vak van
dijkwachter, maar dat staan
de kameraden niet toe.
In de strijd tegen het imperia
lisme kan niemand gemist
worden, ook Pelikan niet. Hij
wordt benoemd tot directeur
van het staats-pretpark. Vast
besloten de Partij en haar Lei
der niet nogmaals voor het
hoofd te stoten, concentreert
Pelikan al zijn energie op het
spookhuis, dat hij laat omdo
pen in het Huis van de Over
winning van het Socialisme.
In plaats van de gebruikelijke
geraamtes, spoken en boze
geesten, wordt het publiek nu
de stuipen op het lijf gejaagd
door foto's vap partijleiders
en arbeidershelden, met De
Generaal als laatste en ultie
me verschrikking.
Het lijkt zomer en het ziet er ook zo uit. Moeders brengen hun
kroost in tenniskledij naar school, racket nonchalant onder de arm.
Voor het kinderrugzakje met de beker melk is nauwelijks nog
plaats.
Aan het eind van de middag fietst de schooljeugd naar de velden.
Sticks ongeveer tussen de spaken. Om halfzeven 's avonds zitten de
vissers langs de vliet. Reservehengels, aas en leefnetten geordend in
her talud. In het weekend rijden de Volvo 's naar de golflinks. Eerst
nog wat lessen en dan op weg naar 18 holes.
Toen het nog vroeg donker was en kil, was er bijna geen sport te
zien. Een enkele fanatieke jogger en een plukje auto's bij een hal.
Sport is voor het gezond, o f toch meer tijdverdrijf voor mooi-weer-
zeilers? (CH)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C, Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Afdeling Lezerskontakt @06-0226116 (gratis).
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje S 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur® 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Ook op zaterdag van 09.00-12.00 uur.
De CSU dreigt stemmen
kwijt te raken in haar oude
bolwerk Beieren. Ze moet
een goede opvolger vinden
voor de vertrekkende
minister-president Streibl,
anders lopen kiezers over
naar de rechtse
Republikaner.
Van onze correspondent
Frans Wijnands
OP ASWOENSDAG had de af
tredende Beierse minister-pre
sident Max Streibl in Passau
zijn CSU-aanhangers aan het
lachen gekregen, toen hij op het
jaarlijkse 'haringhappen' zijn
toespraak begon met de dijen
kletser: „Saludos Amigos". St
reibl zit nog steeds verstrikt in
de 'Amigo-affaire', zoals zijn
omstreden gratis vakantietrip
jes naar Kenia en Brazilië wor
den genoemd. „Ik ben niet om
te kopen", verdedigde Streibl
zich, maar het is intussen ook
zijn eigen partij duidelijk ge-,
worden dat Streibl wel èrg ge
makkelijk inging op de attenties
van bevriende ondernemers en
bedrijven.
Streibl liep al langer op drijf
zand en het spel om zijn opvol
ging was al in volle gang, toen
hij een dezer dagen liet weten
'in goed overleg met de partij
top' zijn terugtreden te zullen
regelen. In elk geval nog voor de
zomer. Daarmee komt een
schlemielig einde aan de poli
tieke loopbaan van Max Streibl,
de opvolger van de in 1988
plotseling overleden en nog al
tijd betreurde Franz-Josef
Strauss, Beieren's laatste
'koning'.
In het groter geworden Duits
land is de CSU kleiner gewor
den. De samenwerking met de
Oostduitse dochter Deutsche
Soziale Union (DSU) verloopt
.moeizaam. In Beieren zelf zijn
de ultra-rechtse Republikaner
van Franz Schönhuber dreigend
op het politieke toneel versche
nen. Met 'Heimat'-opvattingen
die de rechtgeaarde Beier wel
aanspreken. In de Vrijstaat is de
bocht naar rechts sinds eeuw en
dag makkelijker dan de linker
bocht...
De christen-socialisten moeten
voor 't eerst sinds mensenheu
genis wennen aan het idee dat
de absolute meerderheid verle
den tijd wordt. Nog geen 40
procent van de kiezers zou nu
CSU stemmen. De politiek-ac-
tieve, 30-jarige dochter Monika
van Strauss spreekt van een
'veel te defensieve CSU'.
„Als Schönhuber succes heeft,
moet je hem nadoen", is een
twijfelachtige opvatting binnen
de CSU. Het is het begin van
een spiraal van populistische
politiek, maar dan neerwaarts.
Ondanks alle luchthartigheid is
de CSU bang voor de sterker
wordende Republikaner. Tege
lijk blijft de SPD onder Renate
Schmidt een lastige oppositie
partij.
'Dirndl-Schmidt' heeft haar
kandidatuur voor een van de
topposities binnen de landelijke
SPD ingetrokken, ook al omdat
ze haar rol in Beieren wil ver
sterken.
Streibl mag van de CSU-top
proberen zijn gezicht te redden,
als'ie maar opstapt. Daarna kan
zijn opvolger orde op zaken
stellen en de partij weer het
oude aanzien geven. Over oude
glorie durft niemand te denken.
Maar wie moet dat doen? Twee
kandidaten hebben zich gemeld:
CSU-voorzitter Theo Waigel,
thans nog minister van finan
ciën in Bonn, en Edmund Stoi
ber, minister van binnenlandse
zaken van Beieren. Als partij
voorzitter geldt Waigel als een
'natuurlijke kandidaat'. Maar
Stoiber verklaarde gisteren nog,
dat hij niet van plan is zijn
ambities op te geven.
Een tweekamp dus, ook al roe
pen vooraanstaande CSU-ers
dat de partij beiden nodig heeft.
Waigel heeft, niet alleen door
eigen schuld, de staatsschulden
tot bijna 70 miljard D-mark
zien oplopen. Aan het eind van
deze kabinetsperiode ambieert
Waigel geen nieuwe regerings
verantwoordelijkheid.
Binnenskamers werd de afgelo
pen dagen eenvoudigste oplos
sing klaargestoomd: Waigel
minister van financiën
Bonn. Maar Stoiber wil niet
samen in München werkeii
wat moeilijk. De heren li»
elkaar niet. Omdat, zoals t
SPD-politicus zei, 'ze elk]
niet verder vertrouwen dan
kunnen spugen'. In Münche
wordt koortsachtig naar go
raad gezocht. De CSU heeft
sterke man nodig. Dat 1
Waigel te zijn. De afstandelijk
tamelijk kille Stoiber ligt tj.
nen de CSU-fractie niet sleci
maar veel Beierse kiezers heb
ben liever met Waigel te f
Bondskanselier Helmut
ziet het vertrek van de
minister in dit geval welwiller]
aan, omdat hij gebaat is
sterke man in Beieren
men bij de Republikaner van.
daan houdt en tegelijk een
le partner blijft.
In april vertrok een groep
van zeventien
medewerkers van
Vluchtelingenwerk
Nederland richting
Zuidelijk Afrika. Ze gingen
kijken hoe Mozambique en
zijn buurlanden zich
voorbereiden op de
terugkeer van 5 miljoen
Mogambiquaanse
vluchtelingen. Onder hen
de Bredase Ida Troch,
vrijwilligster bij
Vluchtelingenwerk en
docente geschiedenis. Zij
bezocht Malawi, een
straatarm land waar meer
dan een miljoen
vluchtelingen neerstreken
tijdens de gruwelijke
burgeroorlog in
Mozambique.
Door Ida Troch
EEN IMPRESSIE vanuit Mala
wi. Majestueus torent de berg
Mulanje uit boven de hoogvlak
tes van Mulange en Milange.
Mulanje is een district in het
zuidoosten van Malawi, vlak bij
de Mo?ambiquaanse grens.
Aan de andere kant van de van
de grens, aan Mogambiquaanse
zijde, strekt zich het district
Milanje uit. Het stadje Milanje
ligt er verlaten en stil bij. Ja-
Een beeld uit een van de overvolle vluchtelingenkampen in Malawi
FOTO SANDER VEENEMAN
miljoenen Mogambiquanen op
drift geraakt. De oorspronkelij
ke bevolking van Milanje is ge
halveerd: vermoord, gegijzeld,
gevlucht. Het districthoofd weet
ook niet wat er met de 150.000
mensen uit zijn district is ge
beurd.
Wat hulpeloos zit de zieke man
achter zijn bureau: een paar
renlang oorlogsgeweldmb iivmrjnappen liggen op de grond, op'
Mogambique heeft er weinig le
ven overgelaten.
Langs wat eens -een boulevard-"
was staan restanten van stenen
woningen, verlaten, vernietigd.
Alleen de muren zijn overeind
gebleven. De weg verbindt er
kerk en staat: op de ene heuvel
een ongeschonden kerk, op de
andere het districtskantoor.
Sinds de gruwelijke burgeroor
log in Mogambique uitbrak zijn
de tafel een dossiermap ge
maakt van een kartonnen doos
-en -een kalender-van-1992. Hoe
het nu verder moet met Milanje
weet hij ook niet. De enige hulp
die de regio tot nog toe kreeg
waren enkele luchtdroppingen
van medicijnen.
De aanvoer van hulpgoederen
kan pas echt op gang komen
wanneer de route naar zee open
zou gaan maar die wordt op dit
ogenblik nog steeds gecontro
leerd door het rebellenleger van
Renamo. Ondanks het bestand
dat in oktober 1992 is gesloten
tussen de strijdende partijen,
het Renamo en de rege
ringstroepen van het Frelimo,
blijft de situatie kritiek.
Aan terugkerende vluchtelingen
heeft het districthoofd weining
te bieden. Het ontbreekt, het
district zowat aan alles om een
heropbouw mogelijk te maken.
■Aan de ander zijde van de grens
in Malawi ligt Mulanje. Op de
hellingen zijn uitgestrekte thee
plantages aangelegd: eindeloze
frisgroene velden met smalle
paadjes ertussen voor de thee
plukkers. Voor een dagloon van
vier tot zes Kwacha's (zo'n drie
gulden) moet er hard gewerkt
worden maar het is tenminste
iets.
Vele Malawianen hebben geen
inkomen, ze proberen te overle
ven van de opbrengst van hun
lapje grond. Malawi behoort tot
de armste landen van de wereld.
Toch herbergt het binnen zijn
grenzen meer dan een miljoen
vluchtelingen en dat op een to
tale bevolking van negen mil
joen: een op de negen in Malawi
is een vluchteling.
De vanzelfsprekendheid waar
mee Malawi deze vluchtelingen
opvangt is voor een westerling
verbijsterend. Toen in 1986 de
eerste vluchtelingen Mulanje
bereikten was hun aantal nog
beperkt. Meestal werden ze dan
ook door de plaatselijke bevol
king gastvrij onthaald: men
deelde woning en akkertjes. Of
schoon men elkaar niet kende
was er een zekere vertrouwd
heid: men sprak dezelfde taal,
men had een zelfde etnische
achtergrond.
Vanaf 1987 was de toevloed van
vluchtelingen zo groot gewor
den dat de regering van Malawi
zich genoodzaakt zag hele ge
bieden vrij te maken voor de
opvang van vluchtelingen. In
Mulanje kwamen drie vluchte
lingenkampen met in het totaal
zo'n 56.000 vluchtelingen. In
het zuiden van Malawi was de
toestroom van vluchtelingen
nog veel groter.
Zo ontving het district Nsanje,
met een inwonersaantal van
100.000, het drievoudige aantal
aan vluchtelingen. Probleem
loos is de herberging van zoveel
vluchtelingen natuurlijk niet
verlopen. Al was de regering
gastvrij, voor de zorg van de
vluchtelingen kon ze niet in
staan.
Het eerste levensonderhoud van
de vluchtelingen werd door hul
porganisaties verzorgd, de rege
ring hoefde daarvoor niet in
eigen zak te tasten. En een
enkele hulpbehoevende Mala-
wiaan pikte er ook wel eens een
graantje van mee. De gezond
heidstoestand van de vluchte
lingen in de kampen is nog
steeds zorgwekkend.
In Mulanje spreekt Desiree Wit
te, een Nederlandse arts, over
het toenemend aantal zieke kin
deren qlsook over een toename
van sterfgevallen^; ten gevolge
van onder meer malaria. Het
splinternieuwe ziekenhuis. vlak
bij ,"tóètaald ten dele dödr hulp
organisaties, is een zegen; zo
ook voor de bewoners van Mu
lanje zelf.
Het soepele vluchtelingenbeleid
van de Malawiaanse regering is
jarenlang het paradepaardje ge
weest van de absolute dicta
tuur. Al wordt het regime door
de Westerse donorlanden steeds
meer onder druk gezet,
95-jarige Banda heeft tenminst
nog iets om in het buitenlan
goede sier mee te maken. Mn
stilaan begint ook de overhei
ongeduldig te worden
Het jarenlange verblijf n
meer dan een miljoen vlucht;
lingen in het straatarme Malai
heeft zijn sporen nagelaten,
heeft rond het kamp Nyamit
huthu, met alleen al 100.1
vluchtelingen, een ware ontbos
sing plaats gevonden.
De vluchtelingen maken bi
noodrantsoen, hen ter beschil
king gesteld door international
en nationale hulporganisatie
klaar op kleine houtvuren:
ma, een maispap is vrijwel hl
enige dagelijkse voedsel. Ni
een zwarte markt in hulpgt
ren en de verkoop van wa|
constateert men de
maanden een toename van
criminaliteit.
Wat de Malawiaanse
betreft, mogen de vluchtelinj
nu wel naar huis. En in hi
verlangen staat ze niet all
Ook de vluchtelingen willen t|
rug naar hun woongebieden,
de vraag wat haar groot
wens is voor de toekomst
woordt een vluchtelinge oi
luid gejuich van de omst
ders: 'terugkeren naar een vt
Mogambique'. Maar om te
nen terugkeren moeten nog
wat obstakels worden overa
nen.
Er liggen in MogSmbique-t
zo'n twee miljoen mijnen, f
vredesproces tussi
de partijen" 'verlÖdjpt stroeitl
heeft al behoorlijke vertrad
opgelopen. Aan ontwapal
van de troepen is nog nauij
lijks begonnen. Het land i
van de grond af terug woii
opgebouwd, er is gebrek i
zowat alles. De gevluchte ill
zambiquaan is nog lang
thuis.
DE STEM
n mt w t'i B 8 sU»,
Vandaag begint de
parlementaire
enquêtecommissie naar de
uitvoering van de sociale
zekerheid met haar
openbare verhoren. De
uitvoerders horen zeker
niet in de beklaagdenbank
thuis, vinden ze zelf. Want
de overheid is met haar
onwerkbare regels zelf de
oorzaak van de meeste
problemen, vindt directeur
Van der Pol van de
Gemeenschappelijke
Uitvoeringsorganisatie.
Door Eugène Leenders
„Tijdens het verhoor voelde ik
me een winkelier tegen wie keer
op keer wordt gezegd: 'Ga toch
brood verkopen', terwijl de wet
me nadrukkelijk verbiedt om
meel in huis te hebben."
Kick van der Pol (43) is net
anderhalf uur op bezoek ge
weest bij de parlementaire en
quêtecommissie naar de uitvoe
ring van de sociale zekerheid.
Van der Pol is directeur van de
Gemeenschappelijke Uitvoe
ringsorganisatie (guo). De guo
zorgt er, namens de bedrijfsver
enigingen voor de tabak, agrari
sche produkten en slagers, voor
dat werknemers die ziek, wer
keloos of arbeidsongeschikt zijn
op tijd hun uitkering krijgen.
De guo staat, onder andere sa
men met grote broer gak (Ge
meenschappelijk Administratie
kantoor), in de beklaagden
bank. Want de sociale zekerheid
dreigt onbetaalbaar te worden.
Veel te veel mensen maken er
gebruik van. De bedrijfsvereni-
gingen staan dat allemaal maar
toe, controleren onvoldoende en
maken zich al helemaal niet
druk of iemand weer aan het
werk komt.
Van der Pol zit op het puntje
'van zijn stoel bij die constate
ringen. Hij neemt geen blad
voor de mond. Niet bij voorzit
ter Buurmeijer van de parle
mentaire enquêtecommissie en
niet tijdens het interview. Hij is
er rotsvast van overtuigd dat er
maar één werkelijke schuldige
is: de overheid die onwerkbare
regels vaststelt.
Hij zegt: „Het liefst zou ik alle
negen leden van de enquête
commissie stage laten lopen bij
de guo. Ze krijgen dan een bloc
note waarin ze vijftig zaken
mogen noteren die voor verbe
tering vatbaar zijn. Ik geef U op
een briefje dat alle zaken die
voor verbetering vatbaar zijn
ons opgedragen zijn door de
wet, dus door de politiek. We
zitten hier toch niet op eigen
houtje dingen uit te proberen.
Alles maar dan ook alles is
voorgeschreven tot in het klein
ste detail. Dat is juist het grote
probleem."
De bedrijfsverenigingen verzor
gen de uitkeringen van de wet
op de arbeidsongeschiktheids
verzekering, de werkeloosheids-
wet (ww) en de ziektewet. De
guo met een hoofdkantoor in
Den Haag, 8 districtskantoren
en 41 regionale kantoren heeft
daarvoor 1.500 mensen in
dienst. Arbeidsspecialisten,
keuringsartsen, computerdes
kundigen en boekhouders. Het
bestuur wordt gevormd door
vertegenwoordigers van vak
bonden en werkgevers. Het guo
voert uit wat de rijksoverheid
aan regels uitvaardigt en in
cao-onderhandelingen voor
300.000 werknemers wordt af
gesproken.
Kick van der Pol: „Tot in het
absurde voeren de bedrijfsvere
nigingen uit. Miljoenen mensen,
die niet werkeloos zijn geweest,
krijgen van ons een briefje dat
ze het afgelopen jaar 52 weken
hebben gewerkt. Die admini
stratie kost miljoenen guldens,
maar het is verplicht.
Van der Pol
De regels zijn zo ingewikkeld
dat ik niet meer aan iemand uit
kan leggen waarom hij precies
die uitkering krijgt. Den Haag
let alleen maar - en dat is hèt
probleem - op een groot bedrijf
met minstens 50 werknemers
die allemaal 38 uur per week
werken, met een behoorlijk
functionerende afdeling perso
neelszaken."
„Vergeten wordt dat de helft
van de Nederlandse werkne
mers bij bedrijven met minder
dan 10 man personeel werken.
Iedereen praat over uurloon,
maar wat moet ik met de cham
pignonkwekers die plukkers per
kilo uitbetalen. Dat betekent
kilo's champignons omrekenen
FOTO ROBERT VAN STUWENBERG
naar uren werk. Hele lijsten zijn
er inmiddels want er is verschil
tussen kleine champignons en
grote champignons."
„Uren onderzoeken mijn mede
werkers of iemand 679 gulden
moet krijgen of 675 gulden. En
dan krijgen we de Sociale Ver
zekeringsraad op ons dak om
dat we er twee kwartjes naast
zitten. Let wel, de werknemers
merken er dikwijls niets van.
Het gaat om uitkeringen aan de
bedrijven. De werknemers krij
gen bijvoorbeeld bij ziekte hun
loon gewoon voor 100 procent
doorbetaald."
Van der Pol vindt het huidige
uitkeringssysteem ingrijpend
moet veranderen en snel ook.
Maar, niet over de rug van de
bedrijfsverenigingen en het guo,
die moeten juist een belangrijke
rol blijven spelen.
Neem nou de stelselherziening
in 1987 bedoeld om het hele
sociale zekerheidssysteem te
vereenvoudigen. Van der Pol:
„Niks vereenvoudiging. Een
vloed van nieuwe regels kwam
op ons af. Ongelooflijk, tien
keer erger dan de wijzigingen
met de studiefinanciering. De
uitbetalingen van de studie
beurs liepen destijds vertragin
gen op, maar de uitkeringen
werden ook op 2 janauri 1987
stipt op tijd uitbetaald. Vraag
me niet hoe, maar het lukte."
„Wat zei staatssecretaris Lou de
Graaft op 3 januari 1987 'zie je
wel de bedrijfsverenigingen
klaagden wel maar het valt al
lemaal wel mee, iedereen heeft
op tijd zijn geld'."
„Dat is frustrerend. Eigenlijk
zijn we veel te fatsoenlijk. We
moeten er voor bedanken om als
uitvoerders in de beklaagden
bank te gaan zitten. Laat Den
Haag goede, degelijke uitvoe
ringswetten maken, dat is alles
wat we nodig hebben."
Van der Pols mening over de
parlementaire enquête is twee
slachtig. Hij kan moeilijk in
schatten welke kant het opgaat.
Worden er aan het eind van de
openbare verhoren veroordelin
gen uitgesproken of schept de
enquête ruimte voor verande
ringen.
Van der Pol: „Voor terugkijken
kopen we zo weinig. Het is toch
niemand echt kwalijk te nemen
dat in de jaren zeventig maar
één ding belangrijk was: de
jeugd aan het werk krijgen.
Door de vut konden ouderen
voor jongeren plaatsmaken en
ook de wao werd ruim geïnter
preteerd. Lubbers zei dat hij
zou aftreden bij een miljoen
werklozen. Het was de geest
van die tijd. Nu wordt er gezegd
dat er een complot was om de
uitkeringen te misbruiken. Als
er al van een complot sprake
was dan van een complot van 14
miljoen Nederlanders. Iedereen
wist wat er gebeurde. Op zich
was het zo gek ook niet.]
zitten nu met een hoop naii
heid, maar de jeugdwerkeloj
heid is wel redelijk binnen j
perken gebleven."
De guo-directeur bladert ini|
archief. Op zoek naar een?
sprek dat hij in de jaren
tig met 'vader' Drees had.il
zei toen al dat de wettel!
kaders voor de wao te ruiffif
dus onhoudbaar waren. Van]
Pol: „Iedereen is medepM
tot en met de rechters toe. J
mand die gedeeltelijk arbeii
ongeschikt wordt verklaard,!
gek als hij niet naar de reckf
stapt. Altijd is er wel eeru
die van mening is dat ieffl'
toch maar helemaal afgekeu
moet worden. Als dat dan
telijk kan, rest de rechter
anders dan tot afkeuring tel|
sluiten."
En weer keert hij terug
politiek. „Waarom nu op
die opwinding. Sla het re?
akkoord 1989 er eens
Nauwelijks drie jaar
kwam Den Haag niet tg
dan 'dat het nodige weer
geboden moet worden
groei van het aantal arbeids
geschikten'."
Van der Pol's oplossing:
duidelijke globale regels fflljj
de uitvoeringsorganen de f
te om te experimenteren.
leen dan zijn de verander#
in de maatschappij bij te W
Uiteindelijk, na jaren wad]
mogen we proeven neme»1
eens in Eindhoven kijken®
we bezig zijn met een ex[
ment waarbij een bedrijfc
bij één punt hoeft te melde»]
een- werknemer ziek is.
één organisatie krijgt de I
soon direct sociaal-me®"
begeleiding, worden zijn 1
op terugkeer naar het ar®]
proces bekeken en krijgt toll
uitkering. Dat is de weg
voor het hele land op
maar die nu nog steeds
lijk geblokkeerd is."
Van onze verslaggeefster
Breda - Nu de studiefinanciering
wordt uitgekleed en de basisbeurs
dreigt te verdwijnen, sluiten steeds
meer ouders een studieverzekering
voor hun kinderen af. Op die ma
nier sparen zij belastingvrij een
kapitaal bij elkaar, dat vrijkomt
zodra zoon of dochter gaat stude
ren.
,De verkoop trekt enorm aan", zegt F.
Goverde, inspecteur buitendienst van
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Studenten moeten
1994-1995 ieder jaar minstens d'
mens halen. Wie dat niet redt, zal
moeten terugbetalen. De beurs
een lening.
Dat bleek gisteren in de Tweede
Kamer, waar minister Ritzen
(Onderwijs) onder grote druk
van de politieke partijen zijn
wetsvoorstel op de studievoort
gang aanzienlijk aanpaste. Ei
genlijk wilde Ritzen de eerste
jaren de normen laag houden.
Vanaf het studiejaar 1993-1994
moeten studenten een kwart van
hun tentamens halen om te voor
komen dat hun beurs wordt om
gezet in een lening.
tv.
FOTO ANP
Een
eerstd
tot n:
de bq
ten
nor
Hoe
word»?
mend
lijk e|
halen
tige
schril
de Rij
gen.
dat
helft I
halen
Door
gere
studi
soortl
die d
stude[
de nd
bruiij
insta
naan
pakk
jongif
een
echtd
om i
van<
J Dit is het vijfde en I
van een serie voorverhal®1 j
aanleiding van de parlerTtWfl
enquête over de sociale zek'I
die vandaag begint. Eerdere 1
veringen verschenen in De
van 8, 10, 11 en 12 mei.
Van onze Haagse redactie
ïn Haag - De coalitiefracties wl
ïervormingen van de krijgsmacht uit
itandpunt komen van minister Ter
[opvatting van de Raad van State,
'tan worden afgeschaft zonder de Gr]
CD A-Kamerlid Koffeman zal van
vandaag, bij het begin van de tie o»
ïhandeling van minister Ter „Als
eeks Prioriteitennota, voorstel- werl
jen om het debat uit te stellen, grot'
Kamer zou vandaag vooral nen
details van deze nota behan- ginn
leien. Volgende week zou een Raai
ilenaire behandeling volgen. Koff
3e b '.waren van de Raad van part
state lt .ten gisteren uit. Volgens
f Raad is het afschaffen van de Eert
.'komstplicht gelijk aan het af- desg*
chaff en van de dienstplicht en °m
daarom óók in dat geval van
grondwetswijziging nodig. Mi- plicl
«ster Ter Beek wil simpelweg de keur
*>komstplicht afschaffen. verlc
oor het standpunt van de Raad lossi|
ABTENAREN EN ACTIE, het leek c
cnijnt vrijwel elke ambtenaar gemot
f»ontevredenheid uitte dragen.
Ppr het eerst zijn de onderhandeling
»issen gedecentraliseerd. Was het 1
vecht tussen de minister van Li
en, nu moet er aan acht tafels ovr
"v,er is de strijdbijl opgegrave
si! m s" en. rijksambtenaren st
or. iviet spanning wordt gewacht v
l/«^ierw,JS7' Pc'kie- en militaire honore:
r,ei goeds zal dat ook niet zijn. We
,nterrein overleggen, het geld v
linnoee ,uit Den Haa9 komen. Watk
n wat extra middelen verwej
onr 9en te verhogen. Veel zoden
r,nJ^toreP als het onderwijs
ml' *.6ld 'n het geheel niet.
Hint» a<-hter de decentrale aanc
n»at>, i mo9elijk bij de werkplek
.Oh6 .voor de verschillende catei
Kelt ,^erk!n? klopt echter niet met q
looinn rmi9 extra 9eld ter beschik)
iet h9 overeenkomt met de gem
l knip worden. Voor maatwl
het Rijk zo krenterig doet, u
ezuininuf" Srta„at maakt nu eenmaai
In de imk. he'esting- en tariefsvi
oaeliithT!? i?renbonden gehoor g
hbtena ''ggen politiek en maat
Jrden r^n dreigen op deze manii
UnvaerHkat ze 2ich daartegen vi
pensten niet1-' zeker 20 lan9 vitale m
hen Haan k ln 9evaar komen,
oq oeen es.eft dit alles, maar dat i;
even Vn„ en hun strikte boekhi
•e wil ne?r Wle ?cherp wil onderhan
Hjn mnot n6n' misschien een verstar
tl loketten inter tocn- Dus waarom
e" plat moesten gaan?
