Oase van rust in Portugal
Tweehonderd kilometer genieten
Alentejo nog nauwelijks ontdekt door toeristen
BUITENLAND
es
PORTUGAL
Praktische informatie
Ontspannende fietsvakantie in de westelijke Loire-streek
MAANDAG 3 MEI 1993
het hele jaar door
lucht naar ons toe
erika. Maar voor
ng. De import vati
inter leidt tot
r). Als je door het
tzeg je jezelf dat
op de gebruikelij.
r twee eenvoudige
ook een heerlijk
dun; haal ook een
0 minuten beetgaar
Haal van een bosje
n schrikken in het
uitlekken. Wrijf de
oor de zachte boter.
zout en een snufje
n paar asperges en
ter.
oudiger. Snij de zalm
de houten lepel door
ontstaan. Breng het
kneepje citroen.
die zich achter een
bril alleen maar popu-
FOTO EPA
lar uit de Amerikaanse
Jisis kunnen de mensen
welvaart.
alles gebeurt. Aan de
Iwer wordt president en
eurentelevisie krijgt een
pensen vergapen zich op
let ene Elvis Presley van
pn de'Wayfarer van Ray
nnebril ter wereld.
Amerikaanse klassiekers,
Uuick en Coca Cola. Het
ferika het land van de
loniem stond voor dyna-
vorpen en geproduceerd
lausch Lomb. Bekend-
\tig met de zogenaamde
rest van de ontwerpen,
(nbril - nu nog steeds in
basis van elke Ray Ban
maakt is het glas, dat
wegneemt en de ogen
>g-
na de introductie eind
een enorm succes. De
de collectie, ontworpen
fur met de groene glazen
jongeren, vooral omdat
jroegen. Ook nu nog staat
pers volgden Tom Cruise,
stner. Don Johnson uit de
(tot een bril voor macho's,
gegeneerd naar vrouwen
wijd zijn er miljoenen
is ook de meest geïmi-
je herkennen aan echt glas
aamd watermerk: aan de
[ialen van Bausch Lomb
n het montuur staan de
;edrukt en soms zit aan de
met inscriptie. De prijzen
nkelijk van de uitvoering
iteit en duurzaamheid van
fabriek verlaat, heeft het
stalen ballen op gevallen,
ielegen, het is blootgesteld
in zijn meer dan duizend
lende uitvoeringen, zwart,
erde bovenkant en zelfs
glas in. Ter ere van het
jaar een replica van het
ontuur met de originele
is sinds de jaren twintig
wereldwijd aan de wensen
blijkt wel uit het model
gepast aan de gezichtscon-
[Vakantie vieren in Portu-
gal. Dat betekent voor de
meeste toeristen een dag
of veertien bruinbakken
op de overbevolkte stran-
den van de Algarveen
eventueel enkele dagen
struinen door de pitto
reske straatjes van het
oude en veelbezongen
Lissabon. Maar Portugal
heeft veel meer te bieden.
Voor de cultuurminnende
of naar rust hunkerende
vakantieganger bij voor
beeld is een ontdekkings
tocht door de provincie
Alentejo een aanrader.
Door Rob Cobben
Domingo ontkurkt nog
maar eens 'n fles. Ver
heugd als hij is een buiten
landse gast te mogen be
groeten in zijn kleine uit
spanning. Voor het eerst in
acht jaar, vertelt hij. Het
cafeetje van Domingo, dat
I tevens dienst doet als win-
Ikeltje -boven de flessen
[whisky hangen vijf ver-
schillende merken scheer
mesjes- is het enige in
I Estrela, een gehucht van
amper tweehonderd zielen
in het hart van Alentejo.
|Een levensgrote, halfblote pin-
up juffrouw blikt vanaf de muur
ondeugend naar de cafébezoe-
I kers. „Hier komen samen jagers,
I vissers, landbouwers en andere
leugenaars," staat op een bordje
boven haar hoofd. Aan een an-
I dere wand prijkt een foto van
een vervaarlijk uitziende tijger.
Daarboven een rood lint met de
I naam van de plaatselijke jager-
I sclub.
Jagen is een populaire bezigheid
I in Alentejo. „Het geeft ons een
gevoel van vrijheid," legt een
I van de dorpelingen aan de bar
I uit. Bij gebrek aan tijgers zijn
konijntjes, vossen en wilde zwij-
nen het doelwit van de schiet-
grage jagers. De huiden van twee
gevelde viervoeters sieren de be
tegelde vloer.
Jeugd
De kleine kroegbaas zou wel wat
meer toeristen in Estrela willen
zien, vertelt hij. Niet om daar
zelf beter van te worden -hij
heeft immers een schotelantenne
A,*#?"
**■-
Een hoefsmid aan het werk in Moura.
op het dak, die hem geen
windeieren legt; iedere avond zit
z'n tent vol met tv-verslaafde
dorpsbewoners maar voor de
jeugd. Toerisme betekent banen,
weet Domingo en dat is nu juist
waar Alentejo verlegen om zit.
Alentejo (letterlijk: 'Het land
aan gene zijde van de Taag') is
het agrarische en meest achter
gebleven gebied van Portugal.
Ondanks een groeiende subsidie
stroom van de Europese Ge
meenschap hebben de landbou
wers het er niet breed. En van de
landhervormingen, bij de revolu
tie in 1974 toegezegd, is niet veel
terechtgekomen. Het merendeel
van de plattelandsbevolking
heeft moeite om het hoofd boven
water te houden en de jongeren
trekken massaal richting grote
stad in de hoop er een beter
bestaan op te kunnen bouwen.
Wie door de dorpen en stadjes
van Alentejo loopt, valt het on
middellijk op: spelende kinderen
en jonge moeders, die kinderwa
gens voortduwen, kom je er zel
den tegen. Honden en katten des
te meer. Ze houden de bejaarde,
met wandelstok en hoed uitge
doste mannen en de in het zwart
gestoken vrouwen gezelschap in
de schaduw op het dorpsplein.
FOTO'S ROB COBBEN
Het zijn vriendelijke oudjes, die
de vreemdeling een hand geven
en er een gesprek mee proberen
aan te knopen.
Parel
Evora, de belangrijkste stad van
Alto Alentejo, vormt een uitzon
dering. In deze plaats wemelt het
van de jongeren. De aanwezig
heid van een universiteit, een
van de oudste van het land, is
daar zeker niet vreemd aan.
Evora is ook een van de weinige
plaatsen in Alentejo die bekend
heid geniet bij toeristen. Sinds
de Unesco het Moorse stadje in
1986 op de wereldmonumenten
lijst plaatste, weten steeds meer
cultuurliefhebbers Evora te vin
den.
Portugalkenners noemen Evora
de parel van het land. Niet al
leen vanwege haar schoonheid,
maar ook vanwege haar rijke
verleden als handels- en univer
siteitsstad en centrum voor we
tenschappers en kunstenaars.
Evora heeft genoeg beziens
waardigheden, die een langer
verblijf rechtvaardigen. Zoals de
kathedraal, waarin een zwange
re Madonna vanuit de hoogte op
de gelovigen neerkijkt, de Ro
meinse Diana-tempel op het
plein voor de eveneens beziens
waardige Pousada en de uit de
vijftiende eeuw stammende Igre-
ja de Sao Francisco. In deze kerk
bevindt zich de lugubere Capela
dos Ossos. Een franciscaner
broeder verzamelde er in de ze
ventiende eeuw de beenderen en
schedels van meer dan 5000
overledenen om er een ingewik
kelde decoratie van te maken.
'Wij beenderen die hier liggen,
wachten op de uwe', waarschuwt
een bordje bij de ingang.
Vasco da Gama
Als je vanaf de kathedraal rich
ting Praga do Giraldo loopt - het
fraaiste plein van de stad waar
de stedelingen urenlang staan te
keuvelen onder de gewelven van
de winkelgalerij - kom je door de
Rua de Vasco da Gama. Op
nummer 18 staat het huis waar
de Portugese ontdekkingsreizi
ger in de zestiende eeuw moet
hebben gewoond. De binnen
plaats herbergt enkele fresco's
uit de tijd van Vasco da Gama.
Het pand doet nu dienst als
rusthuis van de jezuïeten, maar
wie aanbelt, mag de muurschil
deringen komen bekijken'.
In het stadhuis, enkele straten
verder, is een archeologische
ontdekking te bewonderen: een
Romeins badhuis. De overblijf
selen ervan werden onlangs
blootgelegd bij graafwerkzaam
heden, verricht voor de bouw
van een koffiekamer voor het
ambtelijk personeel. Door de
vondst van het badhuis moeten
de ambtenaren nog steeds hun
bakje troost ontberen.
Evora is niet alleen een mooie,
maar ook een gezellige plaats.
Met veel kroegjes en leuke res
taurantjes, waar je voor een hab-
bekrats - voor vijftien gulden eet
je er je buik vol, fles landwijn
inbegrepen - van lokale gerech
ten kunt genieten. De stad leent
zich ook uitstekend als uitvals
basis voor dagtochten naar
schilderachtige plaatsjes als
Atlantische
Oceaan
Alentejo is het mooist in het voorjaar, wanneer alles in bloei
staat, maar leent zich ook uitstekend voor een bezoek in het
najaar en de (zachte) winter.
In de zomer kan het kwik er oplopen tot boven de veertig
graden.
TAP Air Portugal vliegt dagelijks op de Portugese hoofdstad
Lissabon en vandaaruit naar Faro (Algarve) en viermaal in de
week op het noordelijk gelegen Porto.
Prijzen vanaf 645 gulden. Campingvluchten gedurende het
zomerseizoen zijn doorgaans een stuk voordeliger.
Martinair, Transavia en Air Atlantis vliegen vanaf verschillende
Nederlandse luchthavens (onder meer vanaf Airport Eindhoven)
naar Portugal.
Alentejo is vanuit Lissabon en Faro gemakkelijk te bereiken met
het openbaar vervoer (bus en trein).
Alentejo is toeristisch nauwelijks ontwikkeld en beschikt dan
ook over een beperkt aanbod aan overnachtingsmogelijkheden.
Informatie: Portugees Nationaal Verkeersbureau, Stadhouderskade
57,1072 AC Amsterdam, telefoon: 020-6750301.
Een typisch straatje in een van de dorpjes in Alentejo.
Monsarat, een hagelwit vesting
stadje uit de twaalfde eeuw met
leistenen straten, gebouwd bo
ven op een berg, en Moura, dat
met zijn kasteeltuinen een groe
ne oase vormt in een dorre om
geving.
Uitgestrekt
Van Evora naar het zuiden, naar
de Baixo Alentejo. Urenlang rij
den door een schaars bevolkt
gebied met uitgestrekte, golven
de, roodbruine vlaktes. Kilome
ters lange, onverharde wegen.
Een paradijs voor mountainbi-
kers en wandelaars. Amandel-,
olijf- en eucalyptusbomen wisse
len elkaar af. En bijna overal
waar je kijkt kurkeiken. In elke
boom staat een jaartal gekerfd.
Een boer langs de weg legt uit
dat hij en z'n collega's zo kunnen
zien wanneer de kurk van de
boom moet. Dat mag slechts
eens in de tien jaar, zegt hij.
Wie de N 122 (die naar de Algar
ve loopt) verlaat, komt via bijna
onbegaanbare zandpaden bij de
Pulo de Lobo (Sprong van de
Wolf), een smalle kloof over de
kolkende Guadiana-rivier. Via
deze kloof ontkwamen vroeger
wolven aan hun jagers. Wolven
zijn er allang niet meer gesigna
leerd, maar tot voor de Anjerre
volutie van 25 april 1974 maak
ten veel dienstplichtigen nog van
deze ontsnappingsroute gebruik.
Ze sprongen over de kloof en
vluchtten naar het kilometers
verderop gelegen Spanje. Zo
ontkwamen ze aan uitzending
naar de voormalige Portugese
kolonies Angola en Mozambique,
waar ze moesten vechten tegen
de inheemse bevolking.
Mertola
Mertola ligt op een heuvelrug
langs de Guadiana. Een impo
sant Morenkasteel uit de elfde
eeuw torent hoog uit boven het
witte dorp. Bij het kerkje, oor
spronkelijk gebouwd als moskee
maar sinds 1268 in gebruik als
katholiek gebedshuis, zitten
twee studenten onder een boom.
Met een tandenborstel en wat
water maken ze scherven
schoon.
Nog dagelijks worden er opgra
vingen gedaan in Mertola. De
archeoloog Claudio Torres wroet
er met zijn medewerkers al meer
dan tien jaar in de bodem. Vorig
jaar kreeg hij voor z'n werk in
Mertola de Cultuurprijs van Por
tugal uitgereikt. Een deel van z'n
ontdekkingen is tentoongesteld
in het plaatselijke museumpje.
Ten zuiden van het dorp slingert
de N 122 verder naar de Algarve.
Op een uurtje rijden lonken de
zandstranden van Portugals zui
delijkste provincie. Maar daar is
het wel gedaan met de rust.
De lente was nog pril en
joeg rusteloze energie
door de aderen. Er
moesten kilometers wor
den gevreten, het weg
dek moest geteisterd, en
het peloton moest
- tandje 52 - van kop af
worden voortgesleurd.
Geen cliché zou nog vei
lig zijn. Visioenen van
een heroïeke Tour de
France. In werkelijkheid
had de fietstocht door de
westelijke Loire-streek
niets heldhaftigs. De trip
bleek pure ontspanning.
Door Piet Snijders
De westelijke Loire-streek
-bestaande uit de departe
menten Anjou, Sarthe,
Mayenne, Loire Atlantique
en Vendée - is niet de meest
populaire vakantiebestem
ming in La Douce France.
Menig Francofiel mag dan
eens in de Vendée hebben
gekampeerd, de meeste Ne
derlandse toeristen zien van
de westelijke Loire niet meer
dan de vangrail en de ber
men van de 'peage'.
En toch: de Loire-delta moet
niet worden onderschat. Er lig
gen fraaie steden als Nantes,
Angers en Le Mans. Maar voor
al het omringende platteland
-vergeten rust - biedt duizend
bekoringen. Om van de vele
gezichten van de Atlantische
Oceaan te zwijgen. Een streek
voor een actieve vakantie; een
streek om per fiets te verken
nen.
De wielertoerist wordt hier be
hoorlijk in de watten gelegd.
Onder de benaming 'Vélo Bleu-
velo Vert' bieden de VW's in
de westelijke Loire-streek luxe
tietsarrangementen aan. Ze om
vatten een huurfiets, gedetail
leerde routekaarten en -be
schrijvingen en drie-sterrenlo-
gtes in elke 'etappeplaats'.
Aan de hand van het verstrekt
kaartmateriaal peddelt de toe
rist door de fraaiste kustgebie
den ('bleu') en plattelandsstre-
en vert j van hotel naar hotel.
n de routes zijn tal van be-
km1**
Fietsen op het Franse platteland: een relaxed genoegen.
zienswaardigheden opgenomen.
De toerist bepaalt uiteraard zelf
of hij ze bezoekt en welk tijd
schema hij aanhoudt.
De bagage wordt door de hote
lier/herbergier per auto naar de
volgende verblijfplaats ge
bracht. Aan het eind van de
vakantie - hoe simpel - kan de
fiets op het laatste adres wor
den achtergelaten.
Genieten
Een fietstocht in deze omgeving
zou kunnen beginnen in Le
Mans en eindigen in La Baule
aan de Atlantische kust. Dat is
al gauw tweehonderd kilometer
lang genieten. De rustieke weg
getjes door het golvende land
schap leiden naar onverwachte
ontdekkingen: hier een stro
mend riviertje, daar een spiege
lende vijver in een ruisend
groen schilderij. En tussen de
akkers, weilanden en bossen:
verlaten ruïnes en verstilde ab
dijen, middeleeuwse dorpjes
met kleppende kerkklokken, het
kan niet op.
Neem de ruïnes van Les Folies
Siffait aan de boorden van de
Loire, pakweg 10 kilometer van
Nantes. Alsof je in een Zuida
merikaans regenwoud een over
woekerde Inka-tempel betreedt.
Of die machtige Benedictijne
nabdij in Solesmes, waar dage
lijks nog gregoriaanse gebeds
diensten kunnen worden bijge
woond. Herinneringen aan 'De
Naam van de Roos'.
Prachtige dorpjes, zoals het sla
perige La Flêche sur Loir met
zijn rosario's, zijn strenge mili
taire schoolgebouwen. Nog be
ter: het middeleeuwse Asnières
sur Vègre, waar onder meer een
gerestaureerd kerkje met fres
co's uit de elfde eeuw te bewon
deren valt. Het zijn slechts
voorbeelden.
En een boerendorpje als St.-
Pierre des Bois, waar de loslo
pende kippen voor de peddelaar
wegstuiven, mag dan géén toe
ristische trekpleister hebben, je
kunt er 'Chez Chantal' voor nog
geen vijftien gulden wél een
vier-gangenmaaltijd nuttigen,
compleet met wijn en illegaal
gestookte 'goutter'.
Steden
Stedelijk schoon ook. Le Mans,
de middeleeuwse stad aan de
Sarthe, staat bekend om zijn
24-uurs races en zijn automo
bielmusea, maar heeft rond de
half romaanse en half gotische
kathedraal warempel meer te
bieden. Le Mans werd in de
Keltische tijd al bewoond; door
de Romeinen omgevormd tot
Cenomanum, en in de vierde
eeuw gekerstend door St.-Mar-
tinus.
Onder de graven van Anjou
Maine en de hertogen van Nor-
mandië speelde Le Mans een rol
van betekenis in het toenmalige
Frankrijk. Ook is de bisschops
stad nog in handen geweest van
Engelse koningen: Richard
Leeuwenhart en andere Planta-
genets. Velen hebben er hun
sporen gelaten.
De wielertoerist kan ook even
Angers 'doen', hoofdstad van de
Anjou. Beeldbepalend voor deze
stad in het stroomgebied van
Loire en Maine is de vesting die
Lodewijk de Heilige er in de
dertiende eeuw liet bouwen,
compleet met stadsmuren en ze
ventien torens. De veste Angers
behoort samen met onder meer
Chenonceaux en Blois tot de
wereldberoemde Loire-kaste-
len. Befaamd zijn ook de klas-
FOTO PIET SNIJDERS
sieke en moderne tapijtverza
melingen van Angers.
Op het punt waar Loire en
Erdre samenstromen ligt Nan
tes, stad van hertogin Ann de
Bretagne, en tegenwoordig het
administratief centrum van de
westelijke Loire-streek. In Nan
tes, een bedrijvige stad, wordt
moderne zakelijkheid gecombi
neerd met een goed geconser
veerde historie. Dertiende-
eeuwse gebouwen (het slot en
de kathedraal) tegenover futu
ristische bouwwerken (de Loi-
re-brug, Beaulieu en het voet
balstadion).
Ooit werd in Nantes de adellij
ke psychopaat Gilles de Rais,
alias Blauwbaard, geëxecu
teerd. Ooit werd hier het be
roemde Edict van Nantes gete
kend, dat de Franse protestan
ten een beperkte godsdienstvrij
heid gaf. En ooit werd hier
Jules Verne geboren, de eerste
voorspellende SF-auteur. Nan
tes heeft er een van zijn musea
aan gewijd. Uit een recent ver
leden dateren de neoklassieke
winkelpassage Pommeraye
(1843) en La Cigale (1895), een
restaurant in oogverblindend
Art Nouveau.
Natuur
Het meest indrukwekkend in de
westelijke Loire is toch 'de na
tuurlijke schoonheid van het
platteland. De moerassige en
vogelrijke Brière, een 7000 hec
tare groot natuurpark ten noor
den van St.-Nazaire, doet enigs
zins denken aan de Peel. Maar
dan nog compleet met pittores
ke witgepleisterde huisjes met
rieten daken. Ile de Fedrun,
inclusief enkele piepkleine mu
sea, blijkt in dat verband een
puur juweel.
De meeste 'Vélo Bleu-Vélo-
Vert'-toeristen fietsen door tot
ze ergens de uitnodigende At
lantische kust bereiken. Die
kust heeft veel te bieden: aan de
noordzijde van de Loire-mon-
ding het brede zandstrand van
de bekende badplaats La Baule
(Cöte d'Armour) en verderop de
prachtige rotskust van le
Croisic; aan de zuidkant van de
Loire het pittoreske stadje Por-
nic - het Valkenburg van de
Parijzenaars - en de vele baaien
met zandstrandjes van de Ven
dée.
Wie zuidwaarts de zomerse
stranddrukte opzoekt, komt al
gauw in badplaatsen als St.-
Jean de Monts en Les Sables
d'Olonne. Stadjes die jaarlijks
net zo veel zonuren kennen als
willekeurig welke mondaine
badplaats aan de Middellandse
Zee.
Nog even over de bereikbaar
heid: met de auto is de westelij
ke Loire-streek in één dag vlot
te halen. Treinen kan ook: de
TGV doet de meeste genoemde
grote plaatsen aan. Zelfs vlie
gen kan, al kost dat een paar
centen. Vanuit Amsterdam en
Brussel worden rechtstreekse
vluchten naar Nantes verzorgd
door het regionale maatschap
pijtje Air Vendée.
