4 JE MOET WOEDE VOELEN'
Wim Boerboomeen van de gangmakers van het protest op de KHT
iRSTANDIG
CER
IESSIEGROEP
FAMILIE DOORSNEE
DE PIL
BELANGRIJKE ROL
DEZELFDE MENSEN
FABRIEKSMATIG
LATER
KATHOLIEK
DAS KAPITAL
ZATERDAG 1 MEI 1993 E3
I rekenden op een hal
ne KVP. Maar we hat
ke, aansprekende leii
groot publiek koi,
|Ook de NKV, de kal
[beweging, gaf ons nipj
1 steun waarop we J
bopt. We rekenden 1
f< op minstens vijftien
^r groter dan zeven zij
Ivorden."
hij van 1972 tot 197j|
ie Kamer.
geleden verliet Jur,
iet besluit van een
van zijn partijgenoten
bmst vooral te zoeken
prking met andere kif
links van de PvdA,
de doorslag,
linzet, zonder dat het dg
Tin de dijk zette. Dat «1
lel. Misschien ben ik da]
bestuurlijk ingesteld."
en is nog steeds fervi
[ider van een progress#
tij, een samengaan
D66. Zelf koos hij vi
haatschap van de PvdA
eerde hij voor die paj
de Tweede Kamer, i]
bleef er één genoegd:
er. De KVP had ooit in;
bet zo veel zetels als 1
If gezien vindt Jurgens!
uit de KVP onverstand
binnen die partij wat
hadden we veel n*
[veranderen."
jn persoonlijke loopbai
dan waarschijnlijk as
Ijk anders hebben uitg
lij zou dan waarschijn!
politiek actief zijn geblev
Ir niet tien jaar lang voj
Van de NOS zijn gewee
[denk nu niet dat ik sp
die stap in 1968. Ikk
tndsdien een zeer inter?
■en gehad.
hoort ook niet bij
Ii, die in de samenleï
993 niets meer terugvindl
it leefde in de jaren zest
intig.
1 als het gaat om zaken i
[id en de manier waars
met elkaar omgaan, h
[Iran alledag, is er toch ves
d veranderd. Maar het
ngoed van toen staat
zware druk. Dat lot
ssieve partijen steeds. B
t Den Uyl kreeg kort
antreden al te maken
iiecrisis. En nu zit de Pvdj
in het kabinet en opniem
Dp grote schaal worden bi
d."
linsten van de bedrijven zij
Shold en dat het de Nedt
se werknemer per saldo nij
heeft opgeleverd.
Boersma: „Het is de Indd
|ond die zich als eerste bert
de komende jaren pas ope
ks te maken, ja zelfs bereid:
[stapje terug te doen. Ma
moet wel iederéén offej
gen. Dan moeten de sterkt
uders de zwaarste lasten dn
lEn moet eindelijk maar eei|
I begin worden gemaakt
Versterken van de positie v)|
akbonden binnen de onderi
enevelt beseft als geen andf
Ide hoogtijdagen voorbij zij,
[at het beter is je als vakbews
sterk te maken in de bedrr
Want daar zal in de jare
Intig de strijd om het bestas'
Iten worden gevoerd. Dc
Smatiging? Prima, maar daï
It dan wel wat tegenow
In.
kost Groenevelt de eerstl
bdurige na-oorlogse stakit
Jtaal), en het NW zijn voorzij)
[de kop, om de rest van
beweging mee te krijgen. Maf!
bet eenmaal zover is geven r
lernemers niet thuis. Ze blijvöi
Irte lonen betalen, zetten vak)
Iden bij fusies en bedrijfsslui]
ten buitenspel en kopen
nsonrust af met vierhöndefl.
p Boersma: „Tot mijn gr°li:;
Jernis stelden de werkgeverste'
over de bereidheid van de f"
vakbeweging om de looneisd
matigen, niet veel meer dal
sstijgingen. Wat hebben
ernemers in Nederland op
|ment een kans gemist"!
die knevelwet?
d 1969 komt Roolvink met zij1,
initieve loonwet naar de Twejjj
Kamer en een jaar later wow')
daar behandeld. Een national':
rkonderbreking van één uur "Pi
dag dat de Kamer akkoob
rt, mag niet baten. De vakbe'l
ging trekt de consequent1']
arvan en stapt uit alle overleg'
^anen met de regering,
ndelijk is de steunpilaar va®
enig na-oorlogs kabinet weCl
n pressiegroep geworden.
(Door Frans van Mourik)
Zijn eigen ontwikkeling om-
Schrijft hij als 'van beschaafd
rechts naar beschaafd links,
lij was in 1969 een van de
loofdrolspelers in de bezetting
van de Katholieke Hogeschool
in Tilburg, toen omgedoopt tot
Larl Marx Universiteit. Op
H^eg naar zijn eigen zestigste
jaar doceert drs. Wim Boer
boom daar voor een boterham
met tevredenheid nog steeds
marxistische economie. Inmid
dels voor een verdubbeld aan
tal doctoraal-studenten. Want
nu het communisme is wegge
vallen, mag marxisme weer.
„Communisme is altijd min of
meer een bedekte belasting ge
n-eest voor zo'n cursus," zegt hij
ter verklaring van de plotselinge
populariteit van zijn vak aan wat
tegenwoordig de Katholieke Uni
versiteit Brabant heet.
j,Studenten kwamen hier met een
soort ideologische vooringeno
menheid, die ze hadden opgedaan
via de media of aan de borreltafel.
Marx werd altijd op één hoop
oegooid met het communisme in
Oost-Europa. Ik heb altijd gezegd
dat Marx ook ergens in de Goelag
Archipel om zeep zou zijn ge
bracht. Zijn persoonlijkheid, die
je zo mooi kan proeven in zijn
geboortehuis in Trier, zou niet in
dat systeem hebben gepast. Als
libertijn was hij er waarschijnlijk
,snel mee in conflict gekomen."
„Maar tot voor een paar jaar werd
Marx geïdentificeerd met het sta
linisme. Reagan bijvoorbeeld had
het er na de gebeurtenissen in
Oost-Europa steeds over dat het
marxisme was ingestort. Net zoals
hij vroeger beweerde dat het mar
xism e zorgde voor concentratie
kampen. Ik moest in de colleges
altijd eerst een stuk aversie over
winnen bij de studenten. Ik heb
de indruk dat die nu is verdwe
nen."
„Het is ineens weer de Marx uit
de vorige eeuw geworden, die je
probeert toe te passen op de actu
aliteit. Hij is weer wat authentie
ker geworden en als ik hem nu
"behandel, blijken er steeds weer
Aha-Erlebnissen te zijn. Studen
ten ontdekken ineens dat je met
zijn opvattingen ook iets kan in
deze tijd. Dat is het aardige van
die colleges."
'Hij blijkt 's' morjpns tot zijn grotë
enthousiasme in de krant te heb
ben gelezen dat de FNV de familie
Doorsnee zal laten schieten in de
strategie bij de loononderhande
lingen. Alsof de bond naar Marx
heeft geluisterd, vindt Boerboom,
die erop wijst dat Das Kapital de
ruimte biedt om niet aan ieder
individu een kostwinnersvergoe
ding te geven. „De FNV probeert
dat voor elkaar te krijgen door de
verkweek te verkorten," zegt hij.
„Maar de bond had natuurlijk ook
kunnen zeggen dat man en vrouw
maar de helft hoeven te verdienen
als ze allebei een baan hebben.
Een inkomen per gezin is tenslotte
voldoende."
Het gesprek over de jaren zestig
wordt een soort werkcollege voor
twee heren. Hij heeft wat voorbe
reid, zegt hij en hij installeert een
overhead-projector. Hij schetst de
contouren.
„De produktie-stijging in de grote
industrielanden, die we nu de G-7
noemen, neemt af. Het is het einde
van de boom-periode, de explosie
ve groei van na de Tweede We
reldoorlog. Internationaal wordt
men zich meer bewust van het
neo-kolonialisme. In de politiek is
het Tet-offensief in Vietnam het
keerpunt, terwijl je daarnaast de
verloedering ziet van de Ameri
kaanse politiek. King en Bobby
Kennedy vermoord."
„Sociaal-cultureel gebeurde er
natuurlijk ook een heleboel. Er
was de geweldige technische uit
vinding van de pil. Die maakte
seks los van geboorte, die het lot
van de vrouw door de eeuwen
heen bepaalde. Het was de tijd
van de hippies en de homo's, die
uit hun isolement werden ge
haald. Economisch waren er de
eerste crisis-tekenen in Neder
land. Met name in het zuiden, in
de textiel, in de mijnen en in het
leer."
„In de politiek heerste tot dan het
regenteske. Alle gezag komt van
boven Dat wordt aan de kaak
gesteld. Door Provo, door de
vrouwen, door de studenten. Dan
breekt de pleuris uit. Arbeiders
msen medezeggenschap, studen
ten willen meebeslissen en vrou
wen wensen baas te zijn in eigen
buik. Er zijn dwarsverbindingen
tussen al die bewegingen. Ik heb
bet maar de bloei van links ge
noemd. Het was de tijd van de
opkomst van de PSP. Die kreeg de
kans omdat de PvdA nooit een
actiepartij is geweest."
Boerboom werd een van de drie
landelijke secretarissen van de
PSP met in zijn portefeuille socia-
le economie. Een tamelijk grote
stap voor een goed katholieke
zoon van een goed katholieke va
der met een schildersbedrijfje. En
dan ook nog één die in zijn jeugd
doeken buiten protesteren. Die
groep groeide langzaam uit tot
een protestbeweging met zo'n 600
deelnemers.
Het werd het begin van een roerig
jaar, waarmee noch de hoge heren
op de Hogeschool noch de Til-
burgse gemeenschap goed raad
wisten. Langzaam maar zeker
groeide de kloof tussen studenten
en bestuurders. Inzet was meebe
slissen op alle niveaus. De poging
om de brand te blussen via twee
nota's hielp niet.
Boerboom: „De standpunten wer
den steeds scherper en de partijen
dreven steeds verder uit elkaar.
De Senaat bleek wereldvreemd en
wist niet wat er zich intern af
speelde. Die dacht nog wat te
eisen te hebben." Er waren sit-ins
en landelijk kwam Tilburg in de
schijnwerpers te staan toen de
Hogeschool op 18 februari 1969
werd omgedoopt tot 'Karl Marx
Universiteit'. De kroon op het
protest volgde met de bezetting
van de Hogeschool op 28 april.
President-curator was toen mr. P
van Boven, groot man in werkge
verskring. Hij sloot de Hoge
school, dat duurde tot 6 mei, en
rector-magnificus Scheffer
schrapte de colleges. Daarmee
was de patstelling compleet.
Boerboom en een groep andere
wetenschappers gingen demon
stratief colleges geven over maat
schappelijke onderwerpen als
protest tegen de gedwongen sta
king.
„Pure ongehoorzaamheid," zegt
hij nu, „maar in die dagen dacht
je daar nog niet zo over na. Het
frappante is echter dat Tilburg
een uiterst belangrijke rol blijkt
te hebben vervuld. Want meebe
slissen op alle niveaus is er geko
men. Onderwijsminister Veringa
nam onze ideeën over. Je vindt ze
terug in de WUB, de Wet Univer
sitair Bestuur."
Terugkijkend op die woelige pe
riode gelooft hij niet dat die voor
herhaling vatbaar is. Een prolon
gatie van mei 1968 ziet hij niet
gebeuren. En wel om de eenvoudi
ge reden dat er geen aanleiding is.
Resoluut: „Nee, want je moet
woede voelen. Ik kan me niet
voorstellen dat studenten die nu
voelen. Waarom en waarover? Al
leen de onbeweeglijkheid tegen
over Joegoslavië komt ervoor in
aanmerking. Maar je ziet dat het
daarbij opnieuw de oude garde is,
die zich opwindt. Pronk, die een
kind is van de woede uit die tijd,
bepleit nota bene om militair in te
grijpen. Hij wil daar zelfs een deel
van zijn budget voor beschikbaar
stellen."
Peinzend: Weet je wat het merk
waardige is? Als ik nu zeg ingrij
pen dan heb ik dezelfde mensen
tegenover me als in 1968. Het zijn
weer de generaals. Alleen waren
het toen ambachtelijke vechtjas
sen die erop los wilden en nu zijn
het technici die uitsluitend te por
ren zijn voor een industriële oor
log zoals in de Golf. Bang als ze
zijn dat ze daar in Bosnië am
bachtelijke vechtjassen tegen het
lijf zullen lopen en dat die dan
zullen winnen."
Op de vraag of alles uit 1968
verdampt is, antwoordt hij ont
kennend. „De mondigheid in het
algemeen is groter geworden. Alle
autoriteit komt van boven is ver
vangen door: wij willen een eigen
wereld. Vooral door de jeugd, de
jonge kunstenaars. Hoewel als je
Peter Schat nu ziet, vraag je je af
of ie zich nu niet schaamt voor de
Actie Notenkraker, waar hij toen
aan meedeed."
„De macht zat voor mei 1968 aan
de bovenkant. Dat was niet goed.
Alleen vraag ik me af of het niet is
doorgeslagen naar de onderkant.
Dat is ook niet goed, want dat
betekent bijvoorbeeld schijt heb
ben aan bejaarden, aan de cultuur
en de kennis van de ouderen. Het
kan best zijn, dat ik dat zeg
omdat zelf ouder word. In januari
word ik zestig. Maar toch. Ik ben
bang dat de band met het verle
den verloren dreigt te gaan en dat
de normen en waarden uit die
tijd, die wel de moeite waard zijn,
ook overboord worden gezet."
„Van de studenten was vroeger de
ene helft algemeen en de andere
helft bedrijfseconoom. Nu doet
nog maar tien procent algemene
economie. Die anderen staan mo
del voor de calculerende burger,
die met een minimum aan inspan
ning een maximum aan resultaat
bereikt. Ze halen op een bijna
fabrieksmatige manier precies
voldoende kennis binnen om hoog
genoeg te kunnen scoren op de
arbeidsmarkt. Een 5,7 is genoeg
als je daarmee een 6- op je eind-
lijst krijgt."
„Uit die kleine restgroep van tien
procent moeten dan de echte aca
demici voortkomen. Je ziet dat
over de hele linie. Als die ontwik
keling doorgaat dan zou dat wel
eens verkeerd kunnen uitpakken.
Dan ontstaat er een gebrek een
gebrek aan historisch besef. Jon
geren zouden moeten begrijpen
dat het verhaal van de oude lullen
belangrijk is om de huidige pro
blemen te beoordelen. Hoe wil je
anders doorgronden wat etnische
fundamentalisten kunnen aan
richten?"
Boerboom destijds: „Er was
geen uitlaatklep. Er was niets.
Geen proletarische, geen anar
chistische en geen anti-autoritaire
traditie.foto rien siers
In 1968 was het spel op de wagen
in Parijs. Boerboom: „Laatste
aanleiding daar was dat jongens
en meisjes niet op één kamer
mochten in de studentenhostels.
Hier in Tilburg gebeurde het wel
iswaar een jaar later, maar de
studenten die hier een bepalende
rol speelden gingen toen al kijken
in Parijs. Ze kwamen terug met
kopij voor Tas, het Tilburgs Alge
meen Studentenblad."
Blijft natuurlijk de vraag waarom
Nederland niet meteen meedeed
in 1968. Waarom het volgens de
beste Hollandse traditie weer eens
later moest gebeuren.
„Nederland was er nog niet op
voorbereid. Nederland was wel
rijp. In Amsterdam waren er ook
Vietnam-demonstraties en die
stad had ook een proletarische
traditie. Net als Parijs. Maar die
stad had ook een ludieke uitlaat
klep, Provo. Vietnam slokte veel
politiek engagement op. Dat was
de harde kern, die rechtstreeks op
de man, op de politicus speelde.
Provo probeerde er meer de draak
mee te steken. In Amsterdam kon
den studenten op vele manieren
stoom afblazen. Daardoor kwa
men ze later op gang. Nog later
zelfs dan Tilburg."
En dus werd in Nederland de toon
voor het protestchanson gezet
door de studenten in Nijmegen en
Tilburg. De geesten op de 'onbete
kenende provinciaalse universi
teiten' bleken daar wel rijp om de
barricaden op te gaan.
Boerboom: „Er was geen uitlaat
klep. Er was niets. Geen proleta
rische, geen anarchistische en
geen anti-autoritaire traditie.
Geen walhalla voor de kunste
naar. In Tilburg en met name ook
in Nijmegen waren de studenten
van meet af aan geconcentreerd
op de autoritaire structuur van de
universiteiten. De Nijmeegse bro
chures, zoals die van Ton Regtien,
werden in Tilburg gretig gelezen.
Bovendien was Tilburg ook
katholiek, dus ze begrepen el
kaar."
De PSP, van Boerboom, speelde
een belangrijke rol in de studen
tenrevolte in Tilburg. „Er was
hier niks links," zegt Boerboom.
„Bovendien, de PSP was netjes
links. Geen revolutionairen, maar
naïvelingen die ethisch gegrepen
waren. Niet besmet met commu
nisme, geen proletarische traditie.
Geen historie van nagewezen
worden. Allemaal nette jongens,
intellectuelen, studenten. En men-
Drs Wim Boerboom anno 1993:
„Jongeren zouden moeten begrij
pen dat het verhaal van de oude
lullen belangrijk is om de huidige
problemen te beoordelen.
foto persburo van eundhoven
sen uit de kerk. We speelden daar
met de pas opgerichte afdeling
bewust op in. We waren nooit
schreeuwerig.
Toen er in 1967 de oorlog tussen
Israël en de Arabische landen uit
brak, gingen we niet de straat op.
Nee, we gingen het probleem be
studeren om meer inzicht te krij
gen."
Rumoerig werd het pas in 1968.
Studentenvereniging St. Olof
hield een expo die in het teken
stond van 'snelheid'. Daarvoor
waren een Starfighter en een ra
ket geleend van de vliegbasis Gil-
ze-Rijen. Uiteraard tot grote er
gernis van de PSP-aanhang. De
vonk in het kruitvat was echter
een bord achter in het gebouw
met de tekst 'Nato, goed voor u'.
Dat deed de deur dicht. Een
groepje studenten ging met span-
acoliet, misdienaar en koorzanger
is geweest.
Zijn uitleg over de wijze waarop
hij 'van zijn geloof viel':
„Ik had van mijn verloofde Das
Kapital cadeau gekregen. Ik was
nieuwsgierig en achterdochtig
die vuige comnïunisten
voor stonden die door de goege
meente werden veroordeeld. Ik
heb toen weinig van dat boek
begrepen. Dat kan ook niet, want
je moet met alles wat er in staat
leren omgaan."
„Mijn omslag begon met een foto
in De Gelderlander van een Ame
rikaanse soldaat, die een Vietna
mees onder zijn kin trapte. Dat
was een schok, want die soldaten
werden als elite beschouwd. De
algemene reactie was dan ook:
allemaal propaganda van de Viet-
cong."
„Ik dacht toen, die communisten
zullen mij niet hebben, ik ga de
zaak zelf bestuderen. Ik ben toen
alle informatie vanaf 1941 over
Vietnam gaan verzamelen en heb
die bestudeerd. Mijn conclusie
was dat het beeld wat in de media
werd opgehangen van de Viet-
cong, niet klöpte. Dat het, net als
in Indonesië, om een vrijheids
strijd ging. Toen er in De Tijd/
Maasbode een discussie werd ge
voerd over Vietnam, wilde ik dan
ook meedoen. Tenslotte was ik
deskundig, vond ik. Maar dat ging
niet door, mijn historisch door
timmerde verhaal werd botweg
geweigerd. Dat deed voor mij de
deur dicht. Ik heb me toen aange
meld bij de PSP."
