TOUR
EG voor militaire actie
In Zeeland slapen de schepen onder de bieten
BLOEMKOOL
EN SLAVINKEN.
Minister Ritzen dwingt studenten bus en tram in
Gemeenschap verhoogt druk op Serviërs eerst via sancties
Moskovieten: "Wij? Wij zijn voor Spartak'
KOOP MET ZEKERHEID
Prognose: Kiezer geeft
Jeltsin zijn vertrouwen
worden als
iam, die op
;den wordt.
ikomen dan
liventueel na
;publiceerd.
fzer dan zijn
5 juni vindt
ïzing plaats.
>or inschrijft
ndeels in de
akantie valt.
dan kunt u
jloekhoff, tel.
076-236273.
Kwart ouderen
VS ondervoed
IN DEZE KRANT:
PVV belooft
vissers steun
Oliver Tambo
overleden
Enorme schade
in Londen
Tien man voor
Oranje al zeker
Blomdahl wint
van Jaspers
Jarmann klopt Bugno op streep
Een warme
lentedag
'Sloop Zeeuws-Vlaamse dorpjes
is minst slechte oplossing'
Bloemkool,
per stuk
Slavinken,
10 stuks, a>®®®
ca. 1 kilo
's Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten.
Met v.d. Born valt te praten!
Spinveld 37 Breda Tel. 076-223166
losse nummers:
maandag t/m vrijdag: 1,60
zaterdag: 1,90
%0QC| «0^2-
"M AAN DAG 26 APRIL 1993
133e jaargang
I I I I I
iVashington - Een op de
vier ouderen in de Verenig
de Staten is slecht gevoed
en daarmee vatbaar voor al
lerlei ziekten, blijkt uit een
onderzoek.
De gegevens zijn verkregen
van 750 artsen en verpleeg
sters. In ziekenhuizen bleek
zelfs de helft van de oude
ren ondervoed of slecht ge
voed, in verpleeghuizen wa
ren dat er twee op de vijf.
Volgens de artsen lopen de
ze mensen veel groter risico
dan anderen om diabetes,
hartkwalen, kanker en an
dere ziekten op te doen.
Van ondervoeding wordt
gesproken als mensen on
voldoende van de juiste voe
dingsstoffen binnenkrijgen.
Dat kan zowel door te wei
nig als te veel of verkeerd
eten worden veroorzaakt.
VANDAAG 2 KATERNEN
Extra op maandag A2
Binnen/buitenland A3
Zeeland A4/A5
Consument A6
RTV-programma's A7
Sport deel B
Studenten en
iy Ritzen sporen
niet
S=>
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Minister Ritzen
(Onderwijs) dwingt studenten
om per 1 september 1994 over
te stappen van de trein op de
'snelbus'.
De bewindsman weigert tege
moet te komen aan de eis van de
Nederlandse Spoorwegen om
voor een nieuwe OV-studenten-
jaarkaart 420 miljoen gulden per
jaar te betalen.
Ritzen wilde niet verder gaan
dan 385 miljoen gulden. Daarom
sloot hij dit weekeinde een prin
cipe-contract met de busbedrij
ven.
Kabinet en Tweede Kamer wil
len zo snel mogelijk opheldering
over dat contract.
In totaal had Ritzen een budget
van 637,5 miljoen gulden voor de
nieuwe OV-kaart.
In plaats van de OV-jaarkaart
krijgen de 600.000 studenten
volgend jaar een BTM-kaart
(bus, tram en metro). De stad- en
streekbussen krijgen hiervoor
475 miljoen gulden per jaar.
Naast de reguliere busdiensten
zetten ze voor dit geld een lan
delijke net van luxe snelbussen
op met 35 lijnen, vergelijkbaar
met de Amerikaanse
Greyhound-bussen. Ritzen wil
het bedrag dat hij overhoudt
(162,5 miljoen gulden) terugge
ven aan de studenten. Dat bete
kent 5 tot 10 gulden extra stu
diefinanciering per maand.
De studentenvakbond vindt dat
Ritzen helemaal moet afzien van
een openbaar-vervoerkaart en
het beschikbare budget, 637,5
miljoen, over de studenten moet
verdelen.
Studenten- en jongerenorganisa
ties hebben dit weekeinde beslo
ten de komende twee weken ac
tie te voeren tegen de plannen
van het kabinet. Het kabinet
maakte vorige week bekend dat
het gaat bezuinigen op studiefi
nanciering en op uitkeringen
voor jongeren.
Ook de NS zijn woedend. Vol
gens hoofddirecteur Portheine is
het overleg te snel afgebroken.
ZIE COMMENTAAR - A3
Brainisse - Als de Zeeuwse mos-
si- en kokkelvissers een miljoe-
;enclaim indienen, dan kunnen
nj rekenen op de steun van het
Produktschap voor Vis- en Vis-
odukten. De Zeeuwse mossel-
tn kokkelsector overweegt een
iergelijke claim, nu de meerder-
tod van de Tweede Kamer ach-
;er een sluiting van een kwart
an de droogvallende platen in
ie Waddenzee en 15 procent van
Ie platen in de Oosterschelde
itaat.
IZIE ZEELAND-A4
Johannesburg - De erevoorzitter
van het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC), Oliver Tambo, is
zaterdag in Johannesburg op
ió-jarige leeftijd overleden aan
ten beroerte. Tambo leidde de
organisatie van 1960 tot 1990 in
ïallingschap. Het ANC heeft in
middels zijn aanhangers tot
kalmte opgeroepen tijdens de
ierdenkingsdiensten.
IZIE BUITENLAND - A3
London - In de Londense City is
»j een IRA-bomaanslag zater-
iag een dode gevallen en zijn 44
aensen verwond geraakt. De
aorme schade bedraagt volgens
loorlopige schattingen drie mil
jard gulden. De klap die de 500
kilo zware bom veroorzaakte
werd tot vijftien kilometer bui
len Londen gehoord.
IZIE BUITENLAND - A3
Noordwijk - Tien man staan vast
'oor het Nederlands voetbalelf
tal. dat woensdag in het Wem-
-stadion in de WK-kwalifi-
tatiewedstrijd tegen Engeland
aantreedt. Voor de elfde positie
iaat het tussen Johnny Bosman
en Aron Winter. Bondscoach Ad-
vocaat laat de keuze afhangen
'an de opstelling van de Engel
sen.
•ZIE SPORT - B1
Amstelveen - Wereldkampioen
driebanden Torbjörn Blomdahl
voorkwam in Amstelveen een
«uw succes voor Diek Jaspers.
De Zweed troefde de Willebror-
der in de finale van de Iwan
Simon Giant Challenge in drie
sets af.
•ZIE SPORT -B3
Een oudere vrouw raadt Russische soldaten aan op Jeltsin te stemmen.
Van onze correspondent
Rob Vunderink
Moskou - Kiezer Jeltsin was
er vroeg bij. Al om half acht
's morgens begaf hij zich met
zijn vrouw te voet naar stem
bureau nummer 11 in het
centrum van Moskou.
„Wat blijft ze lang weg", zei de
goed geluimde president over
zijn vrouw Naïna. Zij was net
achter het gordijn van het hokje
verdwenen om daar de onge
wenste ja's of nee's op haar biljet
door te strepen. „Ze laat nee
staan bij punt 1", grapte Jeltsin.
Die vraag luidde: Heeft u ver
trouwen in de president?
Elders in Moskou brachten an
dere bekende personen hun stem
uit in het referendum waarmee
Jeltsin hoopt het parlement uit
te schakelen. De meesten van
hen wilden wel enkele woorden
aan de pers kwijt.
Een lachende vice-president
Roetskoj, sinds kort Jeltsins be
langrijkste politieke tegenstan
der: „Of ik aftreed? Wilt u dat
dan? Met al die pro-Jeltsinpro-
paganda op tv doe ik geen voor
spellingen. Ik ben geen astro
loog."
Parlementsvoorzitter Chasboela-
tov, die zijn oppositie tegen Jelt
sin belooft voort te zetten: „Voor
morgen valt niets ergs te ver
wachten. Ik hoop op mooi weer."
Premier Tsjernomyrdin: „We
hebben de president nodig. En
orde. Die orde krijg je alleen met
een sterk gezag." Opperrechter
Zorkin: „Ik maak mij sterk voor
de grondwet en de rechtsorde.
Hoe ik heb gestemd? Juist!"
Om klokslag zeven uur staan bij
stembureau nummer 25, aan de
zuidrand van Moskous centrum,
de eerste kiezers op de stoep. Het
spitsuur ligt rond een uur of een.
In twee hokjes strepen de kiezers
ja of nee door op vier stembiljet-
Moskou (afp/dpa/rtr) - Een prognose van de Russische
televisie en de eerste resultaten uit het oosten van het
land wijzen erop dat president Jeltsin het vertrouwen
heeft van een meerderheid van de kiezers in het referen
dum van zondag.
De landelijke opkomst overtreft de pessimistische verwachtin
gen in het Jeltsin-kamp. Volgens de radiozender Echo Moskou
heeft 64 procent van de kiesgerechtigden zijn stem uitgebracht.
Dit betekent dat de volksraadpleging rechtsgeldig is.
Van de 2.400 kiezers die het Instituut van Sociale Studies in 16
steden had ondervraagd, had 75 procent vertrouwen in de
president. Ondanks de zware crisis was 67 procent het eens met
zijn economisch beleid, meldde het televisieprogramma Itogi. Bij
de uitslagen moet wel worden aangetekend dat Jeltsin populair
der is in de steden, waar de peiling plaatsvond, dan op het
platteland.
Slechts 30 procent is voor vervroegde presidentsverkiezingen,
terwijl maar liefst 78 procent parlementsverkiezingen wil, blijkt
uit de peiling.
In afzonderlijke kiesdistricten in het oosten van Rusland, waar
de eerste voorlopige einduitslagen vandaan kwamen, lag de
opkomst gisteren gemiddeld tussen de 61 en de 65 proeent. In
Siberië kreeg Jeltsin de steun van 67 tot 70 procent van de
stemmers. Moskou en Sint Petersburg komen op 55, respectieve
lijk 57 procent. De officiële einduitslag wordt pas op 5 mei
verwacht.
ten. Elke vraag heeft een apart
biljet.
Daarna kunnen liefhebbers naar
het café op de eerste verdieping.
Daar liggen, hoog opgestapeld,
boterhammen met kaas en
worst. Is dit het gewone assorti
ment?
„Nee, sommige dingen zijn er
alleen vandaag." Kantinejuf
frouw Emilia verheft haar stem
om boven de televisie uit te
komen, die vanuit een hoek pop
muziek staat te brullen. „Maar
de prijzen zijn even hoog als
altijd."
Heeft Emilia zelf ook gestemd?
„Jazeker. Voor Boris Jeltsin."
Haar collega Vera knikt. Zij
heeft ook voor de president ge
kozen.
Vinden de dames dan niet dat de
huidige armoede het gevolg is
van zijn economische hervor
mingen? „Da's een tijdelijk pro
bleem. Hervormingen verlopen
altijd moeizaam. We moeten ge
woon doorgaan op onze weg
naar de democratie en de mark
teconomie."
Buiten op straat sleutelen twee
mannen aan een auto. Voor wie
zijn zij?
„Wij? Wij zijn voor Spartak."
Een grimas van de oudste mon
teur legt een fietsenrek bloot.
Nee, het gaat niet over voetbal.
Op wie stemt u?
„Op niemand." De mannen trek
ken een vies gezicht. „Allemaal
één pot nat."
Middelfart (anp) - De Eu
ropese Gemeenschap sluit
militaire acties tegen de
Serviërs in Bosnië-Herceg-
ovina niet meer uit.
Maar de 12 ministers van bui
tenlandse zaken gingen dit
weekeinde in het Deense Mid
delfart niet zover dat zij instem
den met luchtaanvallen op Ser
vische stellingen zoals in Was
hington wordt bepleit.
Zij willen voorlopig nog de druk
opvoeren via-scherpere sancties
tegen klein-Joegoslavië. De
sancties, die moeten uitmonden
in een economische blokkade,
gaan in als de Bosnische Serviërs
niet voor vandaag 6.00 uur Ne
derlandse tijd akkoord gaan met
het Vance/Owen-vredesplan
voor Bosnië-Hercegovina.
De leider van de Bosnische Ser
viërs Karadzic bleef dit week
einde bij zijn weigering dit plan
te accepteren. Het parlement
van de Bosnische Serviërs zal
zich ongetwijfeld achter Karad
zic scharen.
De Amerikaanse president Clin
ton koppelde vrijdag eventuele
bombardementen op de Serviërs
aan Europese steun daarvoor.
Volgens de Deense minister Hel-
veg Petersen sluit de EG 'geen
enkele optie' meer uit.
De Nederlandse bewindsman
Kooijmans was 'blij' dat 'de po
sities opschuiven in de richting
van militair optreden' en men
niet meer 'alle heil en zegen'
verwacht van de sancties.
Volgens Kooijmans is in Middel
fart niets besloten over een mili
taire optreden tegen de Serviërs
omdat de regering-Clinton er
nog niet uit is. Daarnaast wil de
EG de uitkomst van het Russi
sche referendum afwachten.
Een militaire actie moet worden
gesanctioneerd door de Veilig
heidsraad, waarin Rusland als
permanent lid vetorecht heeft.
Helveg Petersen herhaalde dat
de EG president Boris Jeltsin
steunt als 'de beste hoop' op
politieke en economische hervor
mingen.
Lord Owen zei dat Karadzic, de
leider van de Bosnische Serviërs,
behalve zijn eigen aanhang ook
de hele Servische natie een ge
vaarlijk pad opvoert. Karadzic
wees een voorstel van Owen af
om een corridor door het noor
den van Bosnië in te stellen. Via
die doorgang zouden Servische
gebieden bevoorraad moeten
worden die niet aan het 'moeder
land' Servië grenzen.
De Servische president Milosevic
en president Cosic van Klein-
Joegoslavië hebben zich bezorgd
uitgelaten over de positie van
Karadzic, aldus Owen.
Moslims en Kroaten in Bosnië
hebben overeenstemming bereikt
over een bestand. Het is de be
doeling dat de overeenkomst een
einde maakt aan de vijandelijk
heden tussen beide partijen in
Centraal-Bosnië.
Van onze verslaggever
Paul de Schipper
Middelburg - Een dorpje met
lage dijkhuisjes en een molen,
midden in het Zeeuwse land,
zomertarwe op de akker, ap
pelbomen met bloesem. Be
drieglijk, want ooit klotsten
hier golven van de Rede van
Walcheren.
Hier reedden Middelburgse
kooplieden hun galjoenen uit.
Hier verzamelde Maurits zijn
vloot om op te trekken naar
Nieuwpoort en hier importeer
den Spaanse zeelieden, via Arne-
muiden, syfilis in Nederland. En
waar scheepvaart geweest is,
zijn wrakken. In Nieuw- en Sint
Joosland slapen de schepen in de
klei.
„Nieuw- en Sint Joosland? Als je
daar gaat graven...het moet daar
vol liggen onder de bieten. Het is
een voorbeeld van een rijk
scheepsarcheologisch poten
tieel", zegt Arent Vos, historicus
en archeoloog. Vos is verbonden
aan de afdeling Archeologie On
derwater van de Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonder
zoek (ROB) van het ministerie
van WVC.
Afgelopen zaterdag tijdens een
Studiedag van de werkgroep*
Historie en Archeologie van het
Zeeuws Genootschap der Weten
schappen trok hij een deel van
de sluier weg boven het rijke
maritieme bodemarchief van de
Zeeuwse delta.
„Het is aannemelijk dat op de
Rede van Walcheren de nodige
schepen zijn gezonken. Die zit
ten nu, ingedijkt, onder de klei."
Niet alleen onder dat kleine
Zeeuwse dorpje Nieuw- en Sint
Joosland moet volgens hem een
schat aan schepen liggen. Arent
Vos: „In Zeeuws-Vlaanderen,
had je ooit Het Zwin. Dat was de
middeleeuwse haventoegang van
Brugge en Sluis. Die havens zijn
verland, maar je kunt er vergif
op innemen dat in de diepere
ondergrond schepen uit de Mid
deleeuwen of ouder zitten."
En dan is er nog de voordelta
van Zuidwest-Nederland. On
derwater-archeoloog Arent Vos
noemt dat een gebied 'met een
fenomenaal scheepsarcheolo
gisch potentieel'. Volgens hem
ligt voor de koppen van de
Zeeuwse eilanden waarschijnlijk
'het rijkste en oudste scheepsar
cheologisch' bodemarchief van
Nederland'.
„Klopt", bevestigt Erik van der
Doe van het Rijksarchief in Mid
delburg, „wij hebben uit de pe
riode 1700-1800 alleen al 149
wrakken in kaart kunnen bren
gen die in dat gebied vergaan
zijn."
Dat is het dilemma van Vos, zijn
collega's en Zeeuwse amateur
archeologen: in de delta ligt een
spectaculair nautisch museum
en ze kunnen er niet bij omdat
geld en mankracht ontbreken.
Daar komt nog bij dat de delta
wateren door hun grilligheid het
duikwerk extra moeilijk maken,
terwijl het zicht onder water
minimaal is. Vos: „Een halve
meter als het een beetje lukt."
De afdeling Archeologie Onder
water van de ROB bestaat sinds
1985. Vier-drievijfde man behe
ren en inventariseren het door de
wet beschermde verzonken ma
ritieme erfdeel op het hele Ne-
De sterkste man in de Amstel Gold Race, wereldkampioen
Gianni Bugno, moest genoegen nemen met de tweede
plaats. De Italiaan werd in de beslissende sprint in
Maastricht met miniem verschil verslagen door de
Zwitser Rolf Jarmann.
ZIE SPORT -B1 EN B3
Bar slecht is het weer in Zuid-Europa. Daarentegen wordt
het hier een mooie, warme, probleemloze lentedag. Er is
weinig wind.
Altiers bij ondertekening plan Kanaalzone:
Van onze verslaggever
Sas van Gent - De sloop van de Zeeuws-Vlaamse buurtschap
pen Boerengat, Axelse Sassing en Koegorsstraat is de minst
slechte oplossing om tot een beter evenwicht tussen het wonen
en werken in de Kanaalzone te komen.
Minister Alders van VROM zei
dat zaterdag in Sas van Gent
tijdens de ondertekening van de
intentieverklaring 'Plan van
aanpak gebiedsgerichte benade
ring Kanaalzone'.
„Het zijn harde en pijnlijke be
slissingen, maar er zijn geen an
dere oplossingen. De buurt
schappen liggen namelijk mid
den in de risicogebieden", aldus
Alders.
De sloop van de buurtschappen
is de uitkomst van een proefpro
ject in de Kanaalzone. Overheid,
milieugroeperingen en bedrijven
bekeken hoe wonen, werken en
milieu naast elkaar zouden kun
nen bestaan.
De Zeeuwse deelnemers in de
stuurgroep zetten zaterdag naast
minister Alders eveneens hun
handtekening onder de intentie
overeenkomst.
De achterban van de milieugroe
peringen staat niet achter het
plan. Die vindt het milieu onder
geschikt gemaakt aan de indus
trie.
Alders vindt die kritiek niet te
recht. Volgens hem zitten wonen
en werken elkaar nu in de weg
omdat er sprake is van geluid
hinder en stankoverlast. Als
daar nu niets aan wordt gedaan,
moeten er in de toekomst wel
licht nog pijnlijker maatregelen
worden genomen, aldus Alders.
ZIE VERDER ZEELAND - A4
(ADVERTENTIES)
derlandse deel van het continen
taal plat. Ze zijn afhankelijk van
goedwillende amateur-onderzoe
kers met lokale kennis die wrak
ken aanmelden. Op de Wadden
gebeurt dat wel, in Zeeland zijn
ze er nauwelijks. Vos: „Breng
ons een schip uit de achtste eeuw
en we laten er alles voor liggen."
Volgens Vos gaan Nederlandse
duikers tegenwoordig niet meer
met breekijzers naar de zeebo
dem: „Dat is veranderd. Het in
zicht groeit dat je uit een wrak
met wat archeologisch puzzelen
veel meer kan halen dan wat
spullen die je thuis op de schoor
steen kan zetten."
„Goud, schatzoeken?" Archeo
loog Vos schudt het hoofd: „Nee,
munten is leuk, maar een kist
met timmermans-gereedschap
uit de Gouden Eeuw is voor ons
een minstens zo'n grote schat."
Aanbiedingen zijn geldig t/m zaterdag 1 mei as.
RITZEN
Dit woord is vandaag in het nieuws. Een van de vele. Een krant vol. Nu de
daad bij het woord: een echte Parker Roller-pen voor u, met uw woord(en)
naar keuze erin gegraveerd, als u een nieuwe abonnee opgeeft. U de pen,
de nieuwe abonnee om te beginnen twee weken de krant gratis.
Noteer als nieuwe abonnee:
Naam:
Adres:
Plaats:,
Postcode:
Telefoon (voor controle bezorging):
De nieuwe abonnee betaalt per:
kwartaal acceptgiro 85.50
maand automatisch 28.45
kwartaal automatisch83.-
bank/gironr
Naam:
Adres:
Postcode:_
P)aats:_
In de pen moet komen te staan: (max. 15 letters)
De pen wordt opgestuurd zodra wij het eerste abonnementsgeld ontvan
gen hebben. Stuur deze bon in een open envelop zonder postzegel naar
Dagblad De Stem, Antwoordnummer 112, 4800 VB Breda.
