weekend
anderen
E4
De SS ROTTERDAM, de 'grand old
lady' van de wereldzee, is het
vlaggeschip van de
Holland Amerika Lijn.
De afgelopen honderd dagen heeft
dit staaltje Hollands vakmanschap
met ruim 600 welgestelde passagiers
een wereldreis gemaakt van
60.000 kilometer.
Hans Bos maakte aan boord van deze
'maritieme droom' tussen
Lissabon en New York
het slotstuk van de tocht mee.
De charme van een varend
'tehuis voor rijpere rijken'.
H AL - vlaggeschip
SS Rotterdam gaat
voor de laatste
keer wereld rond
'Néé verkopen is er
niet bij. We willen
het iedereen naar
de zin maken'
393
.650'
.650'
57
'32-3-66738 43
d-Essen-Antwerpen
de stem
zaterdag 24 april 1993
Varen voor rijpere rijken
et de Stichting Thuiszorg
feeuwsch-Vlaanderen. Met
fie en afstemming tussen
mogelijke thuiszorgvoor-
Ig te verlenen. MAI
inzetten om deze nieuwe
verkte uren gemiddeld
ling vindt voorlopig
als werkgebied Axel met
rvanging wegens zwan-
jd kan worden aangebo-
anaalzone. MA/
I van pre- en postnatale
3AO Kruiswerk.
jnctie A), tel. 01150-
'P de enveloppe, richten
Door Hans Bos
Mam»'. V»"'. f
>è.«tl»iUH Uil IIIIU. »lili .«I* MI.W 'I '*r r W t *»f
fltj IHUiijiiiUUIiilHtHiiiiitUi ii'ilii HiilM»
De SS Rotterdam: de 'grand old lady of the seas'.
You wanna dance?', sist
Annie Grossbart (73) uit
Deerfield Beach, Florida
een paar keer per avond
tegen alles wat een broek
aan heeft (en kan lopen).
Wie die de uitnodiging aanneemt,
krijgt na afloop een kus op de
wang en een visitekaartje. 'Kissin
Annie, bellen na het middaguur',
staat erop.
Kissin Annie is een van de meest
'gevreesde' gasten aan boord van
de SS Rotterdam, het sfeervolle
vlaggeschip van de Holland Ameri
ka Lijn (HAL) en het vijfde schip
moeten tegen een kleine vergoeding
en gratis kost en inwoning de vele
eenzame vrouwen aan boord gezel
schap houden.
Annie zal haar toekomstige we
reldreizen zo goed als zeker aan
boord van een ander HAL-schip
moeten maken. De elegante SS
Rotterdam, in 1959 gebouwd in
Rotterdam, heeft vermoedelijk
haar laatste wereldreis gemaakt.
Met ingang van volgend jaar wordt
de fakkel overgenomen door de
nieuwe MS Statendam, de jongste
aanwinst van de HAL, die sinds
enkele jaren (in Israëlische handen)
in het Amerikaanse Seattle zetelt.
in successie met deze naam. Annie,
sinds anderhalf jaar weduwe van
iemand die zijn kapitaal heeft ver
gaard met 'autostoelhoezen', is be
zig aan haar zevende wereldreis en
heeft nog geld voor acht nieuwe, zo
meldt ze ongevraagd.
Annie heeft 98 baljurken bij zich,
voor elke avond één. Geschrokken
van zo veel bagage heeft de HAL
haar bij aankomst een grotere hut
toegewezen. Annie heeft bij het
dansen niet voldoende aan de vijf
'social hosts' die de HAL deze reis
aan boord heeft. Deze goed-uit-
ziende, doorgaans wat oudere he
ren - weduwnaar of vrijgezel -
De HAL heeft bij de Ameri
kaanse gasten een goede
naam. Hoe vaak horen we
niet: „We? We go to
HAL..." De Rotterdam, het laatste
commerciële stoomschip ter we
reld, voldoet echter niet meer aan
toekomstige veiligheidseisen en ge
bruikt bovendien ruim twee keer
zo veel stookolie als moderne pas
sagiersschepen. Aan de andere
kant is zij zó uitgekiend en smaak
vol ingericht dat enkele gefortu
neerde Amerikaanse 'stamgasten'
al hebben laten weten een actie op
touw te zullen zetten voor behoud
van deze 'grande dame'.
De Rotterdam (lengte 228 meter),
ooit hét prestigeschip van de Ne
derlandse vloot, is zonder meer een
varende legende. Het schip, rijke
lijk voorzien van kunstwerken van
Nederlandse komaf, is gedoopt
door de toenmalige koningin Julia
na (in borstbeeld aanwezig aan de
ingang van de Queens Lounge),
terwijl de eerste transatlantische
oversteek werd meegemaakt door
prinses Beatrix.
Bij de ingebruikneming in 1959
was het schip zijn tijd,ver vooruit.
Het was gebouwd om als lijnschip
in de zomermaanden passagiers te
vervoeren tussen Europa (Rotter
dam) en de VS (New York), terwijl
de SS Rotterdam in de koude en
stille wintermaanden cruises moest
gaan maken in tropische gebieden.
Met enkele eenvoudige ingrepen
kon de Rotterdam voor de transat
lantische vaart gescheiden worden
in een luxe eersteklas en vrijwel
vergelijkbaar toeristenklas gedeel
te.
Ruim dertig jaar later lijkt
het alsof de tijd aan boord
van de SS Rotterdam heeft
stilgestaan. Het schip is in
uitstekende conditie. 22 buiten
schilders zorgen er in ploegen
dienst voor dat de Rotterdam jaar
lijks 14.000 kilo verf op buik en
borst krijgt.
En nog steeds staat in de winter de
'reis om de wereld in 98 dagen' op
het programma. Nog steeds is het
drie keer per week 'avondkleding',
vloeit de champagne rijkelijk en
zijn de buffetten ruim voorzien van
kaviaar, gerookte zalm, kreeft,
krab en garnalen.
De tocht gaat van New York via
Colombia, Mexico, Californië, Ha
waï, Samoa, Tonga, Nieuw Zee
land, Australië, Indonesië, Philip-
pijnen, Hong Kong, Singapore. Sri
Lanka, India, Jordanië, Israël,
Griekenland, Italië, Frankrijk,
Spanje, Portugal en de Azoren
weer terug op huis aan. Egypte
werd op het laatste ogenblik om
veiligheidredenen van het pro
gramma geschrapt, terwijl de Azo
ren door de zware zeegang onbe
reikbaar bleken. „Uw veiligheid is
mijn eerste zorg," sprak de Neder
landse kapitein Konrad Menke bij
die gelegenheid tot duidelijk waar
neembare tevredenheid van de pas
sagiers.
Overigens maakte de Rotterdam
voor het eerst in vijf jaar een
complete wereldreis. Spanningen
in met name het Midden-Oosten
maakten een tocht door het Suez-
kanaal lange tijd tot een te hache
lijke onderneming.
Een wereldreis met de Holland
Amerika Lijn vormt vanwege de
lange aanvoerroutes een logistiek
hoogstandje van de eerste orde. Al
een jaar vóór de afvaart wordt
begonnen met de voorbereidingen.
Lang niet alle havens zijn (meer)
berekend op passagiersschepen van
deze omvang of kunnen zorgen
voor de dagelijks benodigde 200
ton stookolie. Verse vis, groenten,
melk en fruit worden per gekoelde
container aangevoerd, afhankelijk
van de plaats waar het schip zich
bevindt vanuit Europa of de VS.
Vlees en kip is al vóór vertrek in
ingevroren toestand geladen.
„Néé verkopen is er op dit soort
reizen niet bij. We willen het ieder
een zo veel mogelijk naar de zin
maken," zegt hotelmanager Fekko
Ebbens, op niet-nautisch gebied de
belangrijkste man aan boord.
Aan eten en drinken is gedurende
de wereldreis onder meer ver
bruikt: 190.000 eieren, 16.000 kilo
biefstuk, 100 kilo kaviaar, 16.000
kilo kip, 1000 kilo kreeftestaarten,
650 kilo hele kreeft, 20.000 kilo
bloem (voor brood) 50.000 flesjes
bier, 1120 flessen champagne, 7000
flessen wijn en 1200 flessen
whiskey. Hoe decadent is het om
midden op de Atlantische oceaan
verse Limburgse asperges naar
binnen te laten glijden, voorafge
gaan door een nieuwe haring, beide
per gekoelde vrachtwagen aange
voerd in Lissabon.
Vanwege de gevorderde leeftijd
van de opvarenden bevinden zich
twee artsen aan boord. Behalve
over twee goed voorziene hospi-
taaltjes (één voor passagiers en één
voor de bemanning) beschikt de SS
Rotterdam over een keur aan ge
neesmiddelen. „Dit is geen love-
boat, eerder Medisch Centrum
West," liet een van de Nederlandse
passagiers zich ontvallen.
Een navrante wetenschap: statis
tisch gezien 'mogen' zes passagiers
tijdens een dergelijke wereldreis
het leven laten. De laatste tocht is
onder goed gesternte verlopen.
Slechts één passagier, een termina
le kankerpatiënte die zich had
voorgenomen beslist aan boord te
overlijden, is overleden. Na de be
grafenis in Hong Kong is haar
plaats onmiddellijk ingenomen,
eerst door haar zuster, later door
haar dochter.
Alleen al voor de 650 passagiers
maken de 55 koks in de buik van
het schip dagelijks 3000 maaltij-
den. Voor de ruim 600 beman
ningsleden komen er nog eens 3000
bij. De zeelieden aan boord zijn
van Philippijnse afkomst, het be
dienend personeel heeft veelal de
Indonesische nationaliteit. De offi
cieren blijven een maand of vier
aan boord; Indonesiërs en Philip-
pijnen mogen slechts een keer per
jaar naar huis.
Ondanks de Amerikaanse thuisha
ven van de SS Rotterdam (geregis
treerd op Curapao) en hoewel de
passagiers voor negentig procent
uit de VS afkomstig zijn, is zij nog
steeds een Nederlands schip in hart
en nieren. Alle opschriften staan
vermeld in het 'algemeen be
schaafd', terwijl alle officieren de
Nederlandse nationaliteit hebben.
Het 'boord-dagblad' dat de passa
giers elke ochtend op hun deurmat
vinden, is weliswaar in het Engels
gesteld, maar draagt desondanks
de naam 'Dagelijks Nieuws'. Onder
de passagiers bevinden zich ruim
dertig Nederlanders.
Een zeereis met de SS Rotterdam.
aangedreven door vier stoomturbi
nes, is een belevenis, zowel voor
nautische fanaten als voor rustzoe-
kers. De HAL bereikt aan boord
een haast griezelige graad van per
fectie, door de Amerikaanse be
jaarden overigens hogelijk gewaar
deerd.
Overal op het schip is hulp voor
handen. Piccolo's bedienen deuren
en liften en hutstewards controle
ren regelmatig hoe de aan hen
toevertrouwde passagiers het ma
ken. Ze zetten desgewenst de gas
ten onder de douche als deze door
de zware zeegang moeite hebben
met het bewaren van hun even
wicht.
De hele dag worden de passagiers
in een moordend tempo bezigge
houden. Dat begint met ochtend
gymnastiek, gevolgd door uiteenlo
pende programma-onderdelen als
film, bingo, theater, lezingen over
Europese eenwording, kookcur-
susssen, dansles, dekspelen en ga
zo maar door. Hongerige passagiers
kunnen zich desgewenst de hele
dag te goed doen aan rijkelijk
voorziene buffetten; gokkers zijn
dag en avond welkom in het casino.
Als de sporadische jongeren rond
het middernachtelijk uur verpozing
zoeken in een van de twee dancings
aan boord, hebben de meeste
oudjes zich al teruggetrokken in de
hut. Met uitzondering dan van Kis
sin Annie.
Een wereldreis kost geld. Veel geld.
Voor de goedkoopste binnenhut
dient een kleine veertig mille per
persoon te worden neergeteld. Voor
een suite staat een bedrag van rond
één ton. Daar is op dit varende
vijfsterrenhotel dan ook vrijwel al
les bij inbegrepen, met uitzonde
ring van zaken als dranken en
excursies.
Veel geld? Ach, de Nederlandse
mijnheer P., om fiscale redenen in
België woonachtig, gaat eind dit
jaar vanwege zijn zilveren bruiloft
nog eens twee weken varen met
vijftien kinderen en kleinkinderen.
Totale kostprijs: drie ton! En me
vrouw R. uit Nijmegen koopt elke
dag dat ze aan wal is voor een
slordige twintig mille aan cadeau
tjes voor deze en gene. En mevrouw
B. uit Zurich is pas gelukkig als ze
wekelijks in haar suite een partijtje
kan geven voor een slordige twee
honderd overige Rotterdam-opva
renden. De heer en mevrouw F. uit
Lanaken bij Maastricht laten bij
aankomst in New York een extra
limousine rijden om hun 16 koffers
te kunnen vervoeren.
Legio zijn de verhalen van passa
giers die hun omvangrijke aanko
pen tussentijds alvast per container
laten opsturen of gewoonweg een
extra hut bijhuren om de groeiende
berg bagage kwijt te kunnen. Het is
een van de weinige manieren om
aan boord je rijkdom te onderstre
pen.
„Sommige maatschappijen werken
voor de massa, de HAL is voor
volwassenen," is het letterlijke ex
cuus voor het soms extravagante
bestedingspatroon aan boord. Het
probleem rond het grote verschil
tussen de overdaad aan boord en
de honger in bezochte landen als
India of Indonesië wordt door veel
gefortuneerde opvarenden als volgt
opgelost: ze blijven aan boord.
Voor veel passagiers heeft de we
reld na tientallen reizen niets ver
rassends meer te bieden. De mees
ten weten niet eens waar ze zich op
aarde bevinden; het kan ze geen
snars schelen ook.
In de ogen van veel bejaarde passa
giers vormt een HAL-cruiseschip
een voortreffelijk alternatief voor
het bejaardenhuis. De verzorging is
voortreffelijk, de medische zorg
uitstekend, je kunt wat van de
wereld zien en in de VS kost een
verzorgde oude dag aan de wal óók
een vermogen. Hoe langer de crui
se, hoe hoger de leeftijd, luidt een
van de stelregels in de vaarb-
ranche.
Alleen oudere mensen beschikken
over voldoende vrije tijd en geld
om er vier maanden tussenuit te
breken. Aan boord treffen we ove
rigens ook nautische fanatiekelin
gen die minder welgesteld zijn. Een
tocht met de Rotterdam of het
passeren van Suez- of Panama-ka
naal is voor hen het uitkomen van
een jongensdroom.
De cruise-markt is een van de
weinige nog explosief groeiende
markten in het internationale toe
risme. Deskundigen verwachten
rond de eeuwisseling een verdub
beling van het huidige aantal van
bijna vijf miljoen aardbewoners
dat zich minimaal een keer per jaar
aan boord van een zeegaand schip
begeeft. De Amerikanen zorgen
voor driekwart van de markt,
waarbij de yup van nu langzaam de
chique van vroeger vervangt.
HAL-dochter Zeetours (sinds 1987
in bezit van Holland International
en goed voor bijna eenderde van de
Nederlandse markt) ziet dit jaar
het aantal gasten met maar liefst
veertig procent stijgen.
Terwijl de zoute watersplinters bij
een forse 'acht' tegen mijn patrijs
poorten sissen en ik me als een
Charlie Chaplin door het schip be
weeg, lopen twee Amerikaanse
vrouwen onverstoord hun rondjes
op het promenadedek. 5,5 rondjes
staan gelijk aan één zeemijl en die
levert in gewandelde vorm een
stempeltje op. Veertig stempeltjes
zijn goed voor één cadeautje van de
HAL.
Wat is belangrijk? Een transatlan
tische zeereis leidt tot bespiegelen.
Het levensritme loopt terug, inge
bed in de alomtegenwoordige Azia
tische zorg. Elke nacht gaat de
klok op dit hypnotiserende vaar
tuig één uurtje terug. Duik na duik.
dein na dein. Terwijl de jagende
jets zich in de lucht verdringen,
heerst op de oceaan de absolute
rust. Varen is voor wie vliegen te
snel gaat. Wat is het kledingadvies
voor vanavond? Staan de 'parels
van de oceaan' (kaviaar) weer op
het menu? Doet u nog maar een
portie, of twee.
