weekend
L
Stevig
herstel
voor
Van Melle
tos
E3
Met een nieuwe reclame-campagne
voor Fruit-tella is Van Melle
begonnen met flinke investeringen in
het tweede hoofdprodukt van het
snoepjesconcern. Van Melle maakte
onlangs uitstekende resultaten over
1992 bekend. De winst steeg met 44
procent naar 32 miljoen gulden en de
omzet met 19 procent tot 558 miljoen
gulden. Na een moeilijk begin van de
jaren negentig blijkt het
zoetwarenconcern met een
hoofdzetel in Breda en fabrieken in
Breskens, Weert, Amerika, Brazilië,
de Filipijnen en Indonesië op de
goede weg. Aanleiding voor een
gesprek met topman Izaak van Melle,
kleinzoon van de bakker uit
Breskens, die de basis legde voor het
latere internationale concern.
'Als kind heb ik
veel vakantiewerk
in de fabriek
gedaan. Aan de
lopende band ook'
'Ik controleer zelf
of de kwaliteit van
de snoepjes overal
op de wereld
hetzelfde is'
de stem
zaterdag 24 april 1993
J
reken, maar er wordt wel
kheid dat de socialistische
door zijn Luikse broeders
te kiezen.
FOTO EPA
niet alleen politici, maar ook za
kenmensen en ambtenaren steek
penningen ontvangen. Gezegi
wordt dat een deel van het Agusta
smeergeld naar rekeningen in Cos
ta Rica is overgeboekt.
Bij die transacties duikt de
naam op van advocaat Mi
chel Vander Eist, die dezer
dagen samen met de bende
van Patrick Haemers in Brussel
terecht staat, verdacht van mede-
erking aan de ontvoering van
oud-premier Paul Vanden Boey-
nants. Zo wordt steeds opnieuw
een stukje aan de puzzel toege
voegd, waarvan het nog maar de
vraag of alle stukjes ook helpen het
mysterie op te lossen.
Gezien de gretigheid waarmee
Luikse magistraten in Italië op on
derzoek uitgaan, kan worden
concludeerd dat zij de verkoop van
Agusta-helicopters aan het Bel
gisch leger zien als een vertakkin?
van de Italiaanse smeergeld-affai
res.
De Italiaanse krant Corriere della
Sera spreekt zelfs van een 'socialis
tische internationale van het
smeergeld'. En daarin heeft Mauro
Giallombardo, tot voor kort de ver
tegenwoordiger van de Italiaanse
socialisten in de hoogste ambtelijke
kringen van het Europees Parle
ment, vermoedelijk een niet onbe
langrijke rol gespeeld.
Zijn Luxemburgse firma's waren
volgens getuigen de dekmantel
voor het doorsluizen van smeergeld
aan de PSI-kas en, zo wordt ge
zegd, ook naar de kas van de Pat"
Socialiste in Luik.
De keurige onbesproken Neder
landse socialisten op de receptie W
het Europees Parlement krijgen ro
de oortjes van de schandalen in "e
eigen Europese familie. Met af
schuw spreekt een enkeling "ver
'die Italianen' die niet te vertrou
wen zijn. En met een bezorgd ge'
zicht wordt hier en daar al naar
juni 1994 gekeken als Europa een
nieuw Europees Parlement kiest
Het effect van al die affaires
socialisten in Italië, Spanje en
Frankrijk, valt vast en zeker af
lezen aan het aantal stoelen dat d
fractie na juni volgend jaar nog
bezet houdt in het Europese halt-
rond in Straatsburg en Brussel-
Van Melle heeft zich stevig hersteld
na een rumoerige periode. De afge
lopen twee jaar sloot het zoetwa-
renconcern van Mentos en Fruit-
tella een vestiging in Engeland en
ging de biscuitfabriek in Breda
dicht. De winstcijfers kregen in
1990 een flinke knauw, zodat con
centratie van activiteiten, rationa
lisering en efficiency-verbetering
noodzakelijk waren.
Van Melle kwam hevig in opspraak
toen snoepjes in Brazilië met cocaï
ne zouden zijn besmet. Van Melle
wist zich na weken van negatieve
publiciteit bij de autoriteiten van
alle blaam te zuiveren, maar de
schade was groot.
Ondertussen bouwde een Italiaans
familiebedrijf, Parfetti, in het ge
heim een belang van 32 procent in
Van Melle op, waarbij een dreigen
de overnamestrijd in de kiem kon
worden gesmoord door het aan
gaan van een samenwerkingsver
band. De Italianen beloofden hun
belang niet boven de 40 procent op
te drijven.
Tegelijkertijd bleek het Duitse be
drijf Storck eveneens een groot
pakket gecertificeerde aandelen (25
procent) te hebben verzameld.
Maar omdat de Italianen zich in de
strategische alliantie hadden ge
committeerd, ging van deze nieuwe
groot-aandeelhouder geen gevaar
meer uit.
Maar na deze rumoerige periode
kwam er rust in het snoepjesbe-
drijf. De internationaal georiën
teerde reclamecampagne Mentos,
the freshmaker is weliswaar min
der leuk dan de ruziënde astronau
ten in de
mintie-mint-commercials, maar
blijkt in op zowel de binnen- als
buitenlandse markt zeer goed aan
te slaan. Mentos, het hoofdprodukt
van Van Melle, kreeg een stevige
verkoop-impuls.
Door Willem Reijn
Izaak van Melle (52) is een
geboren Bressiaander. Zijn
stijl is steil. Niet onvriende
lijk, wel gereserveerd. Som
mige zaken wenst hij abso
luut niet te bespreken. Er
volgt geen antwoord op de vraag
hoe groot zijn eigen belang is in
Van Melle. „Dat zijn privé-zaken,
daar wens ik niet over te spreken."
Het belang ligt in elk geval onder
- en waarschijnlijk ver onder - de
vijf procent, want het belang is niet
gemeld.
Op de vraag hoe groot de omzet is
in Oost-Europa, het nieuwe eldora
do van de zoetwarenfabrikant, zegt
hij zuinig die cijfers niet in de
krant te willen hebben. Het cijfer is
overigens gewoon in de markt be
kend: 5 procent van de omzet ofwel
zo'n 28 miljoen.
Praten is blijkbaar geen liefhebbe
rij van de Zeeuw. „Ik kan dingen
nog wel eens wat ongelukkig uit
drukken," zegt hij zelf. Ondertus-
sen kijkt hij regelmatig op zijn
horloge. Die middag moet hij naar
Brazilië, waar een van de vele
dochterbedrijven van het Bredase
concern is gevestigd.
Zijn kamer is nuchter. Een enkele
oosterse sculptuur, foto's van doch
ters in kleur naast het raam. Ach
ter zijn bureau hangen in zwart
wit de foto's van zijn voorgangers:
de Van Melles die vanaf 1900 de
bakkerij in Breskens uitbouwden
Izaak van Melle: „Het zelf kunnen beslissen over die zakelijke mogelijkheden is oneindig veel leuker dan het onder de paraplu van de een of andere grote multinational te gaan hangen.
FOTO DE STEM DICK DE BOER
De Yan Melle achter Van Melle
tot een mondiaal concern. De
aartsvader Abraham, zijn opa
Izaak die in 1900 van het suiker
werk een industriële activiteit
maakte, zijn vader Gideon, zijn
ooms Pierre en Machiel, die de
receptuur van Fruit-tella en Men
tos in Polen ontdekten.
Zijn opa had een bakkerij in het
vissersplaatsje Breskens. „Ik was
twaalf toen hij overleed. Zijn va
der, mijn overgrootvader, Abraham
van Melle deed altijd al net iets
meer dan alleen maar bakker zijn.
Die leverde al aan cliënten buiten
de plaats waar ze woonden."
„Het begin van de industriële acti
viteit lag toen mijn grootvader
trouwde in 1900. Toen kreeg-ie
twee klanten van zijn vader cadeau
als huwelijksgeschenk. Daarmee is
hij van start gegaan."
De oude Izaak van Melle is de
grondlegger van het latere wereld
wijde concern. Tot in 1944 opereert
Van Melle vanuit Breskens. Na de
bombardementen van de Engelsen
verhuist het bedrijf naar Rotter
dam. Halverwege de jaren tachtig
trekt het bedrijf in de gebouwen
van de voormalige Enka in Breda,
omdat de locatie in Rotterdam te
krap is geworden.
„Maar ik kom nog graag in Zeeuw-
sch-Vlaanderen. Het is een stuk
van Nederland waar weinig indus
trie gevestigd is. Wij zijn in Bres
kens met ons bedrijf Verduijn,
waar ongeveer honderd mensen
werken, de grootste industrie. Mis
schien zelfs van heel West-Zeeuw-
sch-Vlaanderen. Zeeuwsch-Vlaan-
deren blijft trekken. Mijn moeder
heeft een huisje in Cadzand, daar
gaan we nog wel eens keer heen."
Izaak van Melle, genoemd naar zijn
grootvader, kwam in 1969 in de
zaak. „Ik heb na mijn studie in
Rotterdam eerst een paar jaar bij
Mobil Oil gewerkt. Ik was al bezig
met solliciteren. Omdat mijn vader
toen dringend hulp nodig had, hij
was ernstig ziek, ben ik wat ver
sneld bij Van Melle toegetreden."
„In die tijd was het toch meer een
automatisme dan vandaag de dag.
Het werd mij tenminste altijd voor
gehouden dat ik dus directeur zou
worden als oudste zoon. In die zin
was het wel een automatisme."
„Uiteindelijk hebben buitenstaan
ders-commissarissen mij in 1975
benoemd tot directeur, dus dat was
al niet meer zo automatisch. Com
missarissen hebben tegenwoordig
een zware verantwoordelijkheid en
worden geacht te kijken naar de
kwaliteit van de persoon en niet
zozeer naar de familierelatie. Het
automatisme loste zich eigenlijk
op, maar ik moet zeggen dat ik me
er toch vanaf het begin af aan op
heb ingesteld dat ik een keer bij
Van Melle terecht zou komen."
„Als kind heb ik veel vakantiewerk
in de fabriek gedaan. Aan de lo
pende band ook, ik heb alles ge
daan. Toen ik in 1969 begon bij
Van Melle, was het nog de regel dat
ik een aantal maanden in de fa
briek een groot deel van de fabri
cage en werkzaamheden zelf heb
leren doen. Dat is mij altijd een
groot voordeel gebleken. Daardoor
weet je beter wat er gebeurt."
„In wezen was toen ook Mentos al
het belangrijkste produkt, maar de
biscuit was toen ook nog een grote
activiteit. We maakten veel losse
soorten suikerwerk, die op een
ouderwetse manier werden gepro
duceerd. Er is nogal veel weggesa
neerd, omdat de produktie te
ouderwets was. De investeringen
richtten we op Mentos, dat een
groot potentieel had. We ontwik
kelden de technologie om de kwali
teit van Mentos aanzienlijk te ver
beteren. En dat produkt ook nog
eens een keer verder te internatio
naliseren."
Die internationalisering heeft Men
tos in alle markten ter wereld ge
zet, terwijl de produktie plaats
vindt in Nederland en het Verre
Oosten.
Maar de sfeer in het Van Melle-
concern veranderde eveneens in het
familiebedrijf, waar eens de Van
Melles naast de arbeiders op de
werkvloer de extra bestellingen
stonden weg te werken. Het aan de
parallelmarkt van de Amsterdamse
beurs genoteerde fonds werd door
/ood-multinationals als 'een aan
trekkelijk object voor overname
gezien.
Nu had Van Melle zich op verschil
lende wijzen beschermd, onder
meer door het certificeren van de
aandelen, waardoor de in Amster
dam verhandelde stukken geen
stemrecht gaven. Maar toch voelde
Van Melle de druk. Met afkeer zag
het management hoe een bedrijf als
Verkade door het Britse General
Biscuits werd overgenomen en ver
volgens uitgekleed (staf gesaneerd,
directie weg, produktie gesaneerd)
om de investering terug te verdie
nen. En nog definitiever dan al
gebeurde wees Van Melle de steeds
weer aan de deur kloppende multi
nationals de deur.
„Het zelf kunnen beslissen over die
zakelijke mogelijkheden is onein
dig veel leuker dan het onder de
paraplu van de een of andere grote
Uw persoonlijke positie, ik mag
aannemen dat u een pakket
aandelen beheert...
„Daar ga ik niet op in. Ik wil niet
praten over mijn privé-situatie."
Dat kan ik mij voorstellen. Ander
zijds: als u een zakelijk
belang heeft, dan is dat toch niet
meer puur privé
„Als aandeelhouder is mijn invloed
op het geheel zeer beperkt. Die
wordt gedeeld met vele anderen."
De sfeer is in die veranderende
samenleving veranderd. Het pa
triarchale is verdwenen, de verza
kelijking heeft toegeslagen.
„Dat ervaar ik zelf ook als een
1987 1988 1989 1990 1891 1992
«ste"» Resultaat na belastingen
1987 1988 1989 1990 1991 1992
C GRAPHIC OESTEM
multinational te gaan hangen. Dat
ervaar ik persoonlijk, en een heel
groot deel van de mensen binnen
onze organisatie, als een stimulans
om er stevig tegen aan te gaan. Dat
geldt niet alleen voor de top in de
holdingmaatschappij, maar ook
voor de mensen in de werkmaat
schappijen, waar het echte werk
wordt verricht."
Ik mag aannemen dat u en de
familie nog een pakket aandelen in
handen hebt. Als u zou verkopen
zoudt u niet zo hard meer hoeven
werken. Voor de top zou een over
name door een multinational een
grote shake-out betekenen.
„Ja, als je bij een multinational
aansluit, dan vindt een zogeheten
integratie plaats om van de syner-
giemogelijkheden te profiteren.
Dat impliceert dan vaak dat orga
nisaties in elkaar worden gescho
ven en dat er mensen over zijn.
Inkrimpen, stroomlijnen, dat soort
zaken."
bezwaar van het groot worden. Dat
ik dan ook nog Van Melle heet,
wekt bepaalde verwachtingen,
daar ben ik me wel van bewust.
Onze omzet is verveelvoudigd. We
hebben veel meer mensen in dienst.
We hebben nu vijftien werkmaat
schappijen, zowel binnen als bui
ten Nederland. Ik moet mijn aan
dacht dus verdelen over veel meer
organisaties dan vroeger. Daardoor
heb je veel minder contacten en dat
vind ik ontzettend jammer."
Weliswaar beschikte Van Melle
over twee beschermingsconstruc
ties (certificering van aandelen en
de mogelijkheid van het uitgeven
van preferente aandelen als iemand
een ongewenst meerderheidsbelang
op zou bouwen), maar de praktijk
zou nog maar moeten bewijzen of
die wallen hoog genoeg waren om
de vijand buiten te houden, beaamt
Izaak van Melle. Een snel oplopen
de beurskoers en hoge omzetten
beproefden de zenuwen van de top.
De ontsnapping aan de bloeddor
stige raiders die op de loer lagen,
bleek voor Van Melle in Italië te
liggen. Het familiebedrijf Perfetti
bouwde in het geheim een belang
op van 32 procent. Ondertussen
gingen de Italianen in gesprek met
de directie van Van Melle. De be
drijven kenden elkaar al twaalf
jaar, omdat Perfetti in het Mediter
rane gebied al voor Van Melle de
distributie verzorgde.
De besprekingen resulteerden in
een strategische alliantie. Perfetti
zou nog meer voor Van Melle gaan
doen, Van Melle zou op de markten
in Noord- en Oost—Europa voor
Perfetti actief worden. Perfetti
mocht het belang verder uitbouwen
met een plafond van veertig pro
cent. Nu heeft het bedrijf 38 pro
cent van het aandelen/cerficaten-
kapitaal. Perfetti kreeg daarvoor
een plaats in de Raad van Commis
sarissen.
Later bleek dat het Duitse familie
bedrijf Storck heimelijk een belang
van 25 procent had opgebouwd.
Ook Storck was door regelmatige
handelscontacten voor Van Melle
een bekend bedrijf. „Dat belang
heeft ons wel verrast," zegt Van
Melle. „We kregen als uitleg dat zij
wilden voorkomen dat wij zouden
overgenomen en om onze zelfstan
digheid te garanderen." Een op
merkelijke manier van het bewij
zen van een vriendendienst.
Van Melle wil niet meer terugko
men op wat er werkelijk achter de
schermen is gebeurd. Wanneer wist
Van Melle waar de Italianen mee
bezig waren? Van Melle wil er niets
meer over kwijt.
„Ik constateer slechts dat de stra
tegische alliantie in kranten als
NRC-Handelsblad en Financieel
Dagblad positief is begroet," zegt
hij met een zeker verwijt in zijn
stem. Want De Stem zette tot er
gernis van de Van Melle-directie
vraagtekens bij de wijze, waarop
de Italianen hun positie 'als vrien
den' hadden verworven. Ook in
beurskringen in Amsterdam wordt
op de handel en wandel van Van
Melle in die tijd met enige argwaan
teruggekeken.
Bij de jaarcijfers is vast te stellen
dat de samenwerking met Perfetti
geen bijzondere betekenis heeft ge
had. De grote vooruitgang komt uit
Oost-Europa. „Het is een grote
prestatie van onze export-afdeling
(en de produktie-afdeling in Breda)
dat zij op precies het goede mo
ment de potenties van de markten
in het voormalige Oostblok hebben
onderkend. Na de grote stijging is
de stijging in de afzet overigens de
eerste drie maanden van dit jaar
wat onder verwachting."
Gaat Van Melle produceren in
Oost-Europa?
„We moeten eerst de markt beter
leren kennen. Op dit moment leve
ren we vanuit Breda en Weert. Dat
gaat goed. Deze zomer beginnen we
onze eigen organisatie in Polen
Maar we denken niet aan Polen als
het om produceren gaat. Dan zien
we meer in Rusland. Dat is overi
gens nogal prematuur. Eerst willen
we daar een verkooporganisatie
van de grond tillen. Die moet vol
gend jaar vanuit Moskou draaien."
Er zullen nog heel wat drempels
moeten worden genomen. „De dis
tributie is natuurlijk een probleem.
Welke kanalen moet je kiezen? Hoe
kun je reclame maken? Kun je op
televisie?"
„De mogelijkheid van een produk-
tie-vestiging wordt bestudeerd.
Maar we hebben niet meteen con
crete plannen. Maar we kijken naar
Rusland." Niet alleen valuta-pro
blemen en competentiekwesties bij
de Russische overheid moeten wor
den overwonnen. Ook technische:
„Kun je een aanvoer van grond
stoffen veiligstellen en vooral tegen
een regelmatige kwaliteit?"
Hij pakt een rol Mentos van zijn
bureau en presenteert een dragee.
„Die komen van de Filipijnen. Ik
controleer de snoepjes zelf steeds
weer of die overal op de wereld
dezelfde kwaliteit hebben."
Dan, als het gesprek eigenlijk al
afgelopen is, komen we nog even
terug op het automatisme van de
naam Van Melle in de top van het
concern Van Melle. „Ik weet niet of
ik de laatste Van Melle ben," zegt
hij. „Ik heb zelf drie dochters,
waarvan er een klaar is met een
studie economie en een nog bezig."
Dan toch: „Misschien dat een yan
hen voor Van Melle kiest."
