OVERIGENS
Simone van Geest: Ritzen staat niet meer achter student!
Het kabinet ontloopt de hinderlagen
Radovan Karadzic, leugenaar en ijdeltuit
De begi;
Qy>
DESTE]V
5ir^nriek
«i"^oÖZ7rde„n9er
I ri7mat^hdlkedne,nie'
Frambozen
'Extra bezi
Betrouwbat
ACHTERGROND
Bisschop
Bomers
Biddende kerk
DE STEM-
Studentenbeweging boos over geplande afslanking van basisbeurs
'De meest strenge begroting sinds de oorlog'
Gelode benzii
vaak niet nodj
DE STEM
VRIJDAG 23 APRIL 1993
Aangezien bisschop Bomers
er heilig van overtuigd is dat
ministers en volksvertegen
woordigers van CDA-huize
een beleid voorstaan dat
haaks staat op de christelijke
opvattingen, is het alleszins
begrijpelijk dat hij zijn CDA-
lidmaatschap heeft opgezegd
en dat hij daarnaast hoopt en
bidt dat er een andere chris
telijke partij zal opstaan,
waaraan hij zijn vertrouwen
kan geven. Een bede die he
laas nimmer verhoord zal
worden. Het maken van 'vuile
handen' is nu eenmaal onlos
makelijk verbonden aan het
bedrijven van partijpolitiek,
zoals CDA-voorzitter Van
Velzen en CDA-Kamerlid De
Kok de bisschop hebben
voorgehouden. Ter beharti
ging van zijn zaak had de
bisschop er dan. ook beter aan
gedaan oog te krijgen voor de
realiteitszin van beide CDA-
prominenten, in plaats daar
geweldig van te schrikken en
in gebed te gaan.
Schrik is namelijk niet de
juiste gemoedstoestand en ge
bed niet het geschikte middel
om een einde te maken aan de
onverteerbare 'vuile-handen-
politiek'. Wat dat betreft,
raad ik de monseigneur aan
binnen zijn kerk in alle open
heid de discussie te starten
over de vraag of 'ter bestrij
ding van de huidige proble
men, politieke partijen niet
uit de tijd zijn'.
Een discussie die past in onze
(eind)-tijd, waarin zo langza
merhand duidelijk wordt dat
de grote maatschappelijke
vraagstukken niet van partij
politieke (dus subjectieve!)
maar van existentiële aard
zijn, dus nooit door partijpo
litici kunnen worden opge
lost.
Langenholte
W. ter Heide
Naar aanleiding van het arti
kel van de redacteur Jan
Bouwmans in 'de Stem' op 14
april j.l. als zou de Acht Mei
Beweging tot een forum in de
kerk verheven zijn het vol
gende: onze bisschoppen bij
een in Rome hebben bij de
Paus de Nederlandse kerk
provincie deplorabel en Ne
derland een missieland ge
noemd.
In dat kader passen de bevin-
dingen van vicaris Van de
Meer s.j. in Roermond over de
Acht Mei Beweging. De band
met het episcopaat is na jaren
vruchteloos praten eindelijk
verbroken. Het onkruid voor
de verwereldlijking is hoog
opgeschoten. Het koren van
het geloof lijkt te verstikken.
De kinderen van Acht Mei
zijn reeds grijs, weldra zijn
zij de dagen zat. Zij leven met
de waan van de dag. Zij ver
geten echter dat de kerk niet
trouwt met de tijd!
Maatschappelijk engagement
en verzet tegen Rome, staan
op de voorgrond. Maatschap
pelijke onderwerpen hebben
de theologie geïnfiltreerd on
der andere bevrijdingstheolo
gie, verwereldlijking van het
bovenaardse, derde wereld-
onderwerpen, vredesvraag
stukken en feministische
standpunten. Voorts in de ja
ren zestig en zeventig een
dominante, nationaal den
kende kardinaal Alfrink.
Tenslotte een verdeelde, ver-
maatschappelijkte clerus met
een door de top lange tijd
getolereerde, van de wereld
kerk vervreemde organisatie
van geestelijken, religieuzen
en leken (Acht Mei Beweging
en Mariënburggroep).
Het gevolg is dat de kerk
enorm aan geloofwaardigheid
heeft ingeboet en helaas het
grootste deel van haar ach
terban heeft verloren. Hoe zal
het de kerk van Rome in de
naaste toekomst vergaan in
Nederland? Zij zal kleiner
worden, tevens fijner en in
tiemer. Geen pratende maar
een biddende kerk. Niet
zwak, maar sterk. De overge
bleven kerkgebouwen zullen
dagelijks geopend zijn. Zij,
die de omhelzing van de Heer
zoeken, zullen die daar vin
den. zij, die bedroefd zijn,
zullen daar getroost worden.
Oosterhout
H. Hoegen
In Kapelle zijn deze week de eerste frambozen van'1993 geveild,
laat de plaatselijke veiling trots weten in een persbericht. Wat?
Frambozen in april? Op een moment dat de meeste fruitbomen en
-struiken nog maar net in bloei staan? Het persbericht verschaft
duidelijkheid. De struiken staan in een kas waarin vanaf december
gestookt is.
Met groeilampen, warmte en kunstmest is de tuinbouw langzamer
hand in staat om op elk tijdstip van het jaar zomerse omstandighe
den te scheppen. Maar moet je ook alles doen wat je kunt?
Aardbeien als kersttoetje, frambozen als exclusieve paaslekkernij?
Hoe lang zal het nog duren voordat op de Nederlandse veilingen
bananen en sinaasappels worden aangevoerd? Zou de consument
van deze primeur-frambozen (inkoopprijs drie gulden per ons)
zich realiseren hoeveel energie hij of zij verspilt? (KdE)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-36850, fax 01640-40731
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326, fax 076-236215.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
„Het aantal werkloze
academici zal kleiner
worden," zegt Simone van
Geest. Er klinkt flink wat
cynisme door in haar stem.
Wat ze eigenlijk wil zeggen,
is dat studeren binnenkort
voor veel jongeren
onmogelijk wordt. Het
aantal werkloze academici
vermindert dan vanzelf.
Door Harry Coerver
SIMONE VAN GEEST is voor
zitter van de Landelijke Stu
dentenvakbond (LSVb). Het
voornemen van minister Ritzen
(Onderwijs) om de komende ja
ren de basisbeurs af te slanken
en nagenoeg op te heffen, is op
het kantoor van de LSVb aan de
Biltstraat in Utrecht als een
bom ingeslagen.
„Dit hadden we echt niet ver
wacht," zegt Van Geest. Zij is
vierdejaars studente Geschiede
nis en ontmoet als voorzitter
van de LSVb met enige regel
maat de minister. „Ritzen ver
telt iedere keer dat het systeem
van de studiefinanciering staat
als een huis. Hij liet niet zo lang
geleden nog wetem dat er geen
grote bezuinigigen op de studie
financiering te verwachten zijn.
Ook zegt hij altijd achter de
studenten te staan. Zijn plan
plan valt me dus zwaar tegen."
Simone van Geest kan het ei
genlijk allemaal niet geloven en
hoopt eigenlijk dat Ritzen te
rugkomt op zijn besluit. „Hij
moet wel heel erg onder druk
gezet zijn in het kabinet. Ik
hoop... nee, ik réken erop, dat
hij met opstappen gaat dreigen.
Dat heeft hij toch al eerder
gedaan, waarom dan nu niet?
Het gaat om 600.000 studen
ten."
Ritzen wil fors bezuinigen op de
basisbeurs, dat is het deel van
de studiefinanciering dat iedere
student krijgt, onafhankelijk
van het inkomen van zijn
ouders. Over enkele jaren moet
dat een bezuiniging van bijna
600 miljoen gulden opleveren.
Dat de minister die kant op
wilde, was al enige tijd duide
lijk. Vorig najaar zorgde Ritzen
voor commotie toen hij de ba
sisbeurs (f 566,04 per maand)
wilde koppelen aan het inko
men van ouders. De minister
verbond toen aan zijn idee de
voorwaarde dat ook de kinder
bijslag inkomensafhankelijk
moest worden.
Dat ging niet door. Voor coali
tiepartner CDA is de kinderbij
slag nu eenmaal heilig. De voor
stellen van Ritzen maakten ech
ter duidelijk dat het huis van de
studiefinanciering wankelde.
Beloften uit het verleden, bij
voorbeeld neergelegd in het re
geerakkoord, de studiefinancie
ring niet fundamenteel aan te
tasten, bleken boterzacht.
Voor grote bezuinigingen komt
Ritzen bijna onvermijdelijk bij
de studiefinanciering uit. Tach
tig procent van zijn begroting
bestaat uit salarissen. Daar wil
hij niet aan komen. Die salaris
sen heeft hij juist na een felle'
strijd in het kabinet enigszins
weten te verhogen.
Het basis-, voortgezet en (lager)
beroepsonderwijs zijn heilig in
de ogen van de PvdA-minister.
En had Ritzen niet voor de
Simone van Geest: Ritzen nog erger dan Deetmansoro t sticht
laatste verkiezingen al geroepen
dat de basisbeurs eraan zou
gaan bij een regering met de
PvdA? Hij kreeg dat niet voor
mekaar tijdens de kabinetsfor
matie. Inmiddels lijken echter
de geesten rijp.
Waarom moet de zoon of doch
ter van een miljonair recht heb
ben op een basisbeurs die met
de belastingcenten van de lood
gieter of de timmerman betaald
wordt? Laat ouders die het kun
nen betalen maar de verant-
woordelijkhewid nemen voor
hun kinderen. Dat is de gedach
te die er bij Ritzen achter
steekt.
Dat jongeren vanaf 18 jaar fi
nancieel onafhankelijk moeten
zijn van hun ouders is mis
schien wel een mooi, maar anno
1993, evenzeer een onbetaal
baar ideaal.
Grotere afhankelijkheid van de
student van de ouders is het
tegenovergestelde van wat
Deetman in 1986 wilde bij de
invoering van de Wet op Stu
diefinanciering. De invoering
van die wet noemde Ritzen des
tijds 'een zwarte bladzijde in de
geschiedenis van de onderwijs-
wetgeving'.
Simone van Geest voorziet gro
te problemen voor studenten.
„Ritzen zal zich de volgende
week woensdag in de Lutherse
kerk in Amsterdam al moeten
verantwoorden bij de studen
ten," roept de studentenleidster
strijdvaardig. „Er komen dan
zeker duizend studenten."
„Tot nu toe heeft Ritzen het
gemakkelijk gehad in debatten
met studenten. Hij heeft een
vlotte babbel. Daar redde hij
het wel mee. Maar als hij aan
zijn plan vasthoudt om de ba
sisbeurs geleidelijk af te schaf
fen, krijgt hij het moeilijk."
„Nu is duidelijk dat hij niet
meer achter de studenten staat,
zoals hij altijd beweert. Ik be
grijp trouwens niet hoe een Pv
dA-minister zoiets kan doen.
Die partij staat er toch niet zo
best voor. Wat Ritzen doet, zal
hem geen stemmenwinst ople
veren. Integendeel: die 600.000
studenten, en ook veel ouders,
zullen het hem niet in dank
afnemen."
De studiefinanciering bestaat
uit drie elementen. De basis
beurs van 566 gulden voor niet
thuiswonende studenten, een le
ning van maximaal 310 gulden
en een aanvullende beurs van
maximaal 180 gulden. Voor de
lening en de aanvullende beurs
kwamen tot nu toe alleen stu
denten in aanmerking die
ouders hadden met een laag
inkomen. Studenten van rijke
ouders moeten dus voor een
groot deel van hun kosten aan
kloppen bij hun ouders.
Bij een korting op de basisbeurs
wordt de afhankelijkheid van
die groep nog groter. Veel J
die ouders (rond de 70 proce
draagt niet of onvoldoende
aan de studiekosten en kost
van levensonderhoud.
„Deze groep komt de konen
jaren zeker in de problem»
voorspelt Van Geest, ju
werken het benodigde gel"
verdienen, is de laatste p
veel moeilijker geworden,
moet je studie in vijf jaar aft«
den, anders krijg je helema,
geen studiefinanciering meet
„In ieder geval wordt de scha
die studenten opbouwen gro
Ik geloof dat ikzelf helen
niet meer aan een studie
beginnen, als ik nu voor
beslissing stond. Want na
aantal jaren zit je met een ei
me schuld, maar of je na
studie werk vindt, blijft
grote vraag. Hier in Utrecht]
de werkloosheid onder
deerden van de universiteit
ander hoger onderwijs ongevei
25 procent."
Het plan van Ritzen is de
veelste stap die hij de afgelop
jaren heeft gezet waarmee
financiële positie van studentd
slechter wordt. De prijs van
OV-jaarkaart stijgt ieder j&
terwijl de basisbeurs bevrorei
is.
De zes jaar waarvoor een stii
dent enige tijd geleden nog sti
diefinanciering kon krijgen, j
teruggebracht tot vijf jaar. H]
collegegeld is inmiddels
gen tot 2.150 gulden.
Simone van Geest: „Deetn
had de naam veel te bezuinigt
op onderwijs, maar Ritzen heef|
voor zover het de studente
aangaat, wel vijf of zes ke
zoveel bezuinigd."
Het kabinet heeft gisteren
een pakket aan
bezuinigingen en
investeringen
gepresenteerd. Premier
Lubbers en vice-premier
Kok deden het voorkomen
alsof intern alle rimpels
waren gladgestreken. Maar
hoe het kabinet nu de
werkgelegenheid gaat
stimuleren blijft
bijvoorbeeld ongewis. De
coalitiepartijen CDA en
PvdA hebben daar zeer
verschillende ideeën over.
Door Jan Greyn
DE OUD-DIRECTEUR (Hol-
landia Kloos) en de oud-vak
bondsman (FNV) waren het roe
rend met elkaar eens. Gebroe
derlijk hielden ze gisteren een
persconferentie, waarin ze te
vreden vertelden van de resul
taten van hun dagen- en nach
tenlange inspanningen.
„Het is de meest strenge begro
ting sinds de Tweede Wereld
oorlog," doceerde de premier/
oud-directeur. „Dit kabinet
loopt niet voor zijn verantwoor
delijkheid weg. We solliciteren
min of meer naar voortzetting
van deze samenwerking," sprak
de vice-premier/oud-vakbonds-
man.
Soepeler dan vorig jaar worstel
de het kabinet zich door de
eerste ronde van de begrotings-
besprekingen. Een jaar geleden
nog liep de coalitie van CDA en
PvdA over de rand van de af
grond. 'Reparatie' van de koop
kracht was toen de landmijn,
die het wandelpad gevaarlijk
maakte. Lubbers en Kok weten
die hinderlaag intussen te om
zeilen, al dreigt het gevaar op
nieuw in augustus als knopen
moeten worden doorgehakt over
de inkomensverdeling voor
1994.
Een stevig pakket van bezuini
gingen en royale investeringen
ligt op tafel. Het is moedig en
opvallend consequent van het
kabinet om in het zicht van de
verkiezingen onpopulaire maat
regelen aan te kondigen: bevrie
zing van uitkeringen, ambtena
rensalarissen, kinderbijslag en
basisbeurs. Maar de schijn be
driegt ook een beetje, want veel
van het totaalbedrag van acht
miljard aan bezuinigingen het
volgend jaar is nog onhelder.
Bovendien speculeert het kabi
net op een bijna-bevriezing van
de lonen in de marktsector. Ie
dere procentje extra aan loon
werkt negatief voor de werkge
legenheid. Daarom is de oproep
van het kabinet aan de sociale
partners om een pas op de
plaats te maken qua loon be
grijpelijk,
Maar wat het kabinet zelf aan
stappen onderneemt om de
werkgelegenheid te bevorden is
absoluut onduidelijk. De inves
teringen tot een bedrag van 8,5
miljard de komende jaren wer
pen hun vruchten niet zo snel
af. Verlaging van de werkgever
spremies bijvoorbeeld wel;
maar daar is het kabinet nog
niet uit.
Lubbers en Kok blikten gister
morgen desondanks tevreden
rond. „We hebben aan tafel ge
zeten vöör de werkgelegen
heid," zei de premier. De weer
slag van die inspanning schuilt
vooralsnog alleen in een wazige
formulering: geen middel zal
uitgesloten zijn bij het verdelen
van de inkomens en het bevor
deren van de werkgelegenheid.
Is dat invoering van een hef
fingskorting, een woord dat niet
te vinden is in het kabinetsstuk?
Of het verhogen van het ar
beidskosten-forfait, een term
die er wel in staat?
Kok zei er verder niets over en
Lubbers begon aan een lange
uitleg over de nutteloosheid van
nu al te praten over de koop
kracht in het volgende jaar. „De
grootste daling van de koop
kracht zit bij de mensen die hun
baan kwijt raken." Zó koppelde
Lubbers de koopkrachtpraatjes
aan de werkgelegenheid, maar
een antwoord over de exacte
maatregelen bleef uit. Als Lub
bers of Kok ook maar een aan-
wijziging hadden gegeven van
hun plannen had dat onherroe
pelijk ook politieke problemen
opgeleverd.
Want tussen CDA en PvdA
loopt een diepe kloof als het om
de stimulering van de werkgele
genheid gaat. De christen-de
mocraten moeten er niet aan
denken dat de hogere inkomens
gaan inleveren om de werkge
verspremies te kunnen verlagen.
Daarom was het CDA er giste
ren als de kippen bij om te laten
weten dat de heffingskorting
NATUURLIJK geen kans
maakt. De PvdA kent haar
plaats in het politieke spectrum
en reageerde bedeesd: de hef
fingskorting hoeft er niet per se
te komen, als de effecten maar
wel hetzelfde zijn (namelijk
50.000 banen erbij).
Het duo Lubbers-Kok wil even
niet van tegenstellingen in de
coalitie weten. De aandacht van
hen gaat uit naar de werkgevers
en de werknemers die, zoals
Kok zei, 'alle creativiteit nodig
hebben om loon in werk om te
zetten'. Hebben de sociale part
ners daarom niet min of meer
invloed op het voortbestaan van
deze coalitie, wilde een journa
list weten. Nee, hoofdschudde
het duo. De werkgevers (zei
Kok) moeten de knip dicht hou
den en de werknemers (zei Lub
bers) moeten genoegen nemen
met wat ze hebben, of zelfs
ietsje minder.
Intussen zijn de economische
vooruitzichten niet helenjaal
inktzwart. Voor de tweede helft
van dit jaar wordt het voorzich
tige begin van een opleving
voorspeld. Maar daar wil de
minister van financiën nog niet
op vooruitlopen; hij wil liever
aan het einde van het jaar (via
extra lage ramingen nü) wat
meevallers presenteren. Hoe
somberder nu, hoe vrolijker
dan. Het is de vraag of deze
stiekeme truc van Kok zal wer
ken. In de cijferstukken liet hij
allerlei droeve belastingop
brengsten noteren. Het moet
gek gaan als het zo triest blijft,
aldus een ingewijde.
Officieel gaat het kabinet uit
van het ergste scenario. En dat
houdt in dat de minima - zon
der extra hulp - het volgend
jaar tot drie procent koopkracht
.inleveren. Daar staat een lichte
daling van de koopkracht bij
twee keer modaal (vanaf zeg
negentig mille) tegenover,
de inkomensontwikkeling 'rede
lijk gelijkmatig' moet zijn, zuil
len de hogere inkomens moeteij
inleveren óf de inkomsten va
de minima bijgespijkerd moetei
worden met fiscale ingrepen.
Maar Lubbers en Kok deden i
manhaftig het zwijgen toe. „Hei
is een lastig dilemma. Je we
dat het nodig is maatregelen li
nemen, maar je hebt nog gee
zicht op de werkelijke cijfers."
aldus Kok die zich niet lie
verleiden tot 'kwantitatieve!
uitspraken. Wel gaf hij toe dat]
op zijn ministerie zal worden
gewerkt aan de techniscM
voorbereiding van de invoer™
van een heffingskorting, toch
een wezensvreemd, maar c
om nog niet verwerpelijke
vulling op het huidige belas-]
tingstelsel.
Het CDA, en zeker staatssecre-j
taris Van Amelsvoort van belas
tingen, zal zich tot het uiterste
inspannen om de heffingsko:-]
ting te voorkomen. Want
weet het kabinet de indruk
wekken dat de komende verte-I
zingen geen effect hebben opl
het beleid, de CD A-fractie in del
Tweede Kamer - onder leiding
van de beoogd premier van hare]
majesteits nieuwe regering
beseft dat wel degelijk in all
openheid. En de PvdA weetooll
drommels goed dat de verte
zingen aanstaande -zijn,
alle energie is daar nodig om de
zich voortslepende interne vet-1
warring op te heffen.
De leider van de Bosnische
Serviërs Radovan Karadzic
kan liegen of het gedrukt
staat. De internationale
politiek vindt de
voormalige psychiater,
gespecialiseerd in
paranoia, absoluut
onbetrouwbaar. Zolang de
Servische leider Milosevic
hem de hand boven het
hoofd houdt, neemt hij nog
deel aan
vredesbesprekingen. De
vraag is hoelang nog.
Door Tori Loots
DE VOLLE, grijze kuif is im
mer nonchalant gekapt. Net
niet echt door de war, maar een
beetje zwierig. Zijn volgens de
laatste mode gesneden kos
tuums draagt hij een beetje ge
kreukt. Net niet tè, maar ver
antwoord, zoals een druk bezet
man betaamt. Radovan Karad
zic (47) is een innemende per
soonlijkheid. Hij waagt graag
een gokje, houdt van een goed
glas wijn en is een uitmuntend
gastheer. Gesprekspartners
worden vakkundig ingepalmd
en vinden knollen in plaats van
citroenen op hun bord.
Karadzic is de heerser in het
rijk van list en bedrog. Met het
grootste gemak van de wereld
verdraait hij de werkelijkheid
als het hem uitkomt. „De Ser
viërs beschieten Sarajevo puur
uit zelfverdediging. Het is de
enige manier om de moslims
ervan te weerhouden door een
hoog geboortecijfer Bosnië over
te nemen." Zo heeft Karadzic er
nog enkele in zijn pakket. „Wat
is er toch tegen een groter Ser
vië. Er is niets tegen een groter
(herenigd) Duitsland of Groot-
Brittannië."
De grootste etnische groep in
Bosnië vormen de moslims. En
dus zijn ze het doelwit voor de
etnische zuiveringen. Meer dan
een miljoen zijn er van huis en
haard verdreven, op de vlucht
voor Servische agressie. Karad
zic ontkent dat de etnische zui
veringen tot het Servische be
leid behoren. „Zij willen zelf
graag vertrekken. Wij kunnen
hen gewoon niet tegenhouden.
Het zijn er te veel. Bosnië is vier
decennia lang bijeen gehouden
door het Joegoslavische com
munistische leger. Nu is er geen
houden meer aan. Moslims en
Serviërs zijn als olie en water.
Als je ze door elkaar schudt
vermengen ze zich, laat ze je
staan dan komt de olie boven
drijven."
Karadzic heeft zoveel proble
men dat hij ze niet meer kan
overzien. Het grootste is nog
wel het leger. Dat is een appa
raat geworden dat niet meer is
te stoppen. Tot op zekere hoogte
zijn de troepen in de bergen een
soort monsters van Franken
stein geworden voor Karadzic.
Hij heeft de organisatie mede
op poten gezet en voor wapens
gezorgd, maar niet kunnen
voorkomen dat die een eigen
leven leidt. Als hij het leger nu
zou willen ontwapenen zou het
zich tegen hem keren. In een
jaar tijd is er te veel gebeurd.
De spanning in Bosnië loopt pas
goed op in de vroege lente van
het vorig jaar. Na het bombar
dement op Dubrovnik en de
vernietiging van de Kroatische
stad Vukovar, volgt Bosnië het
voorbeeld van Kroatië en Slove
nië en zoekt onafhankelijkheid
van Belgrado. Karadzic en zijn
companen tonen zich niet erg
onder de indruk en reageren
voortvarend. Zij werpen barri
cades op rond Sarajevo en in
Bosnische gebieden die aan Ser
vië grenzen trekken gevecht
seenheden binnen die moorden
en verkrachten. De eerste teke
nen van de etnische zuiverin
gen. Een generale repetitie voor
wat nog te wachten staat.
Door het geweld gedwongen,
vertrekken ook Karadzic en zijn
mannen uit Sarajevo. Hij neemt
de wijk naar het mondaine Pale,
een ski-oord, twintig kilometer
buiten Sarajevo. Karadzic richt
er onmiddellijk een perscen
trum in dat de misvattingen van
de rest van de wereld moet
rechtzetten. De ene na de ande
re persconferentie vindt plaats,
waarbij de gasten royaal wor
den onthaald.
De boodschappen zijn bizar. Zo
zou de regering van moslim
president Izetbegovic hebben
opgeroepen tot de 'Jihad', de
heilige oorlog van de moslims.
Bij een andere gelegenheid
werd serieus gemeld dat de
moslims verantwoordelijk wa
ren voor de verspreiding van
aids. Er zouden martelkamers
bestaan voor Serviërs en de
bordelen zouden vol zitten met
Servische meisjes. Bewijs voor
dit soort beweringen was in
Pale nooit voorhanden.
Hoe is het mogelijk dat een
bestudeerd man als Karadzic
zulke klinklare nonsens de we
reld in kan sturen. En waarom
maakt hij zich zo druk over
Bosnië terwijl hij er niet eens
vandaan komt. Milos Vasic, een
Servisch publicist, heeft daar
wel een oordeel over. „Hij staat
met zijn rug tegen de muur. Hij
heeft in het verleden een aantal
kapitale blunders begaan en er
is geen weg meer terug. De
Servische milities hebben bloed
geroken, oude haatgevoelens
zijn weer opgelaaid en alleen de
uiteindelijke overwinning van
het groot-servische ideaal kan
genoegdoening brengen."
Als jongen van vijftien trekt
Radovan Karadzic van Monte
negro naar Sarajevo, aangemoe
digd door de mogelijkheid van
een baan en een flat in een
buitenwijk. Hij arriveert in Sa
rajevo met het minderwaardig
heidscomplex van een boeren
jongen op blote voeten. Sommi
gen verklaren daaruit zijn har
de opstelling ten opzichte van
de stad. Feit is dat hij zich nooit
heeft kunnen mengen met de
oude gevestigde stadselite.
Dr. Narcisa Kamberovic werkt
sinds een paar maanden als
psychiater in Nederland om ge
traumatiseerde Bosnische
vluchtelingen te behandelen. Zij
kent Karadzic al 25 jaar. Ze
studeerden samen en waren ge
durende 12 jaar collega's op de
psychiatrische afdeling van het
Academisch Ziekenhuis van Sa
rajevo. Vorig jaar werd de vleu
gel waar ze werkte in puin
geschoten. Kamberovic is ver
bijsterd door de grote verande
ring die Karadzic heeft onder
gaan sinds hij in de gevangenis
heeft gezeten.
Hij zat daar volgens eigen zeg
gen wegens subversieve activi
teiten tegen het communistische
regime. In werkelijkheid had hij
eigendomspapieren vervalst en
onoirbare giften geaccepteerd
ten behoeve van een landbouw-
nen Haag (anp) - De be
overvaller streeft naar aan
tus en prestige onder leef
ten. Vaak heeft hij al een
loopbaan achter de rug ge.
door 'kleinere delicten'.
get het plegen van de overval
de overstap naar het 'groterJ
stijgt daarmee in aanzien,
pat is één van de bevindinge
onderzoek van het Wetens.
Onderzoek en Documental
(WODC) van het ministerie v
in samenwerking met de U
van Amsterdam. Doel was m-
weet te komen over de mé
199
Utrecht - Het stads- er
van de kabinetsbezuinis
zieningenniveau. Mogeli;
streekvervoer 1.000 van
Gedwongen ontslagen zijn da
bij niet uitgesloten. Dat zei i
woordvoerder van de VS
groep, het concern van stre,
vervoerders, in reactie op
Voorjaarsnota.
Volgens hem dreigt 1994
'rampjaar' te worden als het
binet zijn plannen doorzet. 1
venop de bezuinigingen uit
Tussenbalans (1991) moeten
busbedrijven namelijk een es
bedrag inleveren van 50 miljl
gulden. T
„Met de nog niet ingevulde
zuinigingen uit de Tussenbalj
moeten we komend jaar nog J
geveer 150 miljoen korten,
kunnen we niet opbrengen
der een wezenlijke aantast
van de voorzieningen", aldu:
Van onze verslaggever
Bunnik - Veel Nederlanders I
ken loodhoudende benzine
wijl ze zonder problemen voo
kunnen met loodvrij. Volgen:
Bovag kan minstens de helft
de gelode benzine die gets
wordt, vervangen worden c
loodvrij. Automobilisten kun
daarmee 12 tot 16 cent per
besparen.
Uit de cijfers blijkt dat 70
cent van de benzine die in
derland wordt getankt, lood
is. L
Volgens de Bovag is nog maa'.
procent van het Nederlar
wagenpark zo gebouwd
loodhoudende benzine nodig.
Op den duur neemt dat perc
tage nog meer af.
Veel automobilisten hebberi
het verleden al de stap r
loodvrij gezet omdat de over|
daar minder accijns op hief. i
instructieboekje of het autc
drijf kan uitsluitsel geven of
bepaalde auto of motorfiets
schikt is voor loodvrije benzi.
De branche ziet ook voor zl
zelf een voordeel weggelegd:
nog meer weggebruikers oj
schakelen op loodvrije ben:
hoeven de benzinestations ii
toekomst geen pomp voor ld
houdende benzine meer te
ben. Dat bespaart kosten.
project dat hij wilde opzetten.
Hij werd op staande voet ont
slagen en zat elf maanden vast.
Volgens Kamberovic was hij er
na zijn straf beter aan toe dan
ooit tevoren. „Het leek alsof hij
zijn criminele handelingen had
omgezet in een soort groot
heidswaan. Hij ging zich steeds
extravaganter kleden en ge
bruikt zijn professionele erva
ring om de massa te bespelen en
een verhoogd gevoel voor eigen-
(AD VERTE NTIE)
\Triumj\h
Karadzic geeft de zoveelste persverklaring sinds het uitbreke"
van de oorlog in het voormalige Joegoslavië. foto eW
waarde bij zijn volgelingen "P
te roepen."
Het imperium van keizer
radzic is wankel. Het staato
valt met de steun van Milose*
Van hem moet Karadzic
vredesplan Vance-Owen a®1'
vaarden. Hij heeft zich al aar®,?
ingedekt voor als het zover
„Het plan verdeelt Bosnië M?
etnische lijnen. Daar heb ikal'
tijd voor gestreden", zei hijva
de week nog.
Modieuze
badkleding,^
perfecte pasvort
DE RUNDVLEESSECTOR h
gestaag dalende afzet. Zei
Fransen en de Spanjaarder
fikkie.
De sector zelf wijt de ten.
tijdgeest. Rundvlees heeft
bereiding duurt lang en
vandaag de dag nog tijd
uren lang te laten sudderer
Veel te weinig echter stee)
Want wie het nieuws de
heeft, die zou spontaan
hoog ministerieel niveau
onderzoeksmethoden en
en hetzelfde kabinet me
standpunten over de toe
natuurlijke groei-hormonei
Tussendoor - en waarsch
een rechtzaak over een h
vertakkingen in heel West
guldens gemoeid zijn.
Produktschap van Vee -
groeihormonen moeten t
buitenland waar op dit terr
Hooggeleerde heren bes
volksgezondheidsrisico's v
nen. Waar echter in vrijv
gegaan is dat de consum
vlees, zonder kunstgrepen
er
1
