Sturen met een joystick
And
Lichtpunt voor de elektriciën
Saab ontwerpt elektronisch bestuurde auto
Citroën op rechte pad
Topattracl
SolFilm B|
opnamen
Produktie spanfiets
wil nog niet vlotten
Nog geen vaccin tegen
ziekte door tekebeet
6Cafeïne is goed voor
hart en bloedvaten9
CONSUMENT
Xantia scoort met vormgeving en comfort
Autoproduktie
stijgt met
één procent
Oisterwijker maakt apparaat om stroom te 'ontdekken'
Blinde jongen in 'II
DE STEM
DONDERDAG 22 APRIL 1993
Het stuurwiel is in zekere zin het meest ouderwetse
deel van de auto. De laatste jaren neemt de elektroni-
ka een grote vlucht om de auto beter en veiliger te
maken. Het stuurwiel en de mechanische stuurkolom
zijn door de jaren heen gewoon op hun plek blijven
zitten. Saab denkt dat het anders kan. De Zweden
hebben een prototype gebouwd waarin een joystick
langs elektro-hydraulische weg de besturing van de
auto regelt. Veilig sturen met één hand. Het kan.
Saab denkt dat het systeem in de volgende eeuw
brede toepassing kan krijgen.
Door Rien van der Steen
Een joystick in plaats van een
stuurwiel. Of het ooit wat wordt
is hoogst onzeker. Maar waarom
rijden we nog steeds rond in
auto's met een stuurwiel?
Uit een oogpunt van veiligheid is
de stuurkolom een vervelend
kreng. Het ding priemt bij een
frontale botsing het interieur in.
Om de gevolgen te beperken
werd de airbag uitgevonden en
Audi geeft nog steeds hoog op
van zijn procon-ten systeem, dat
de kolom bij een botsing naar
beneden trekt.
In zekere zin zijn het allemaal
lapmiddelen. Dus eigenlijk zou
het stuurwiel gewoon wegmoe
ten. Voorzitter Harry v.d. Bergh
van Veilig Verkeer Nederland
riep dat onlangs nog op een
symposium over veiliger auto's.
Er bestaat één auto in de wereld
die bestuurd wordt met een joy
stick. De auto is een Saab 9000.
De afgelopen week stond het
peperdure voertuig een dag op
het oefenterrein van de rijkspoli
tie in Lelystad. Rijden in een
auto zonder stuurwiel. Raar,
leuk. En het went nog ook.
De Saab-met-joystick doet aan
een cockpit denken. Ontwikkeld
in het kader van het Europese
Prometheusproject, waarin fa
brikanten samenwerken op zoek
naar een veiliger, milieuvriende
lijker en efficiënter verkeer. Om
dat Saab zowel ervaring heeft
met het bouwen van auto's als
van vliegtuigen mocht de
Zweedse onderneming zich bin
nen Prometheus buigen over ac
tieve besturing.
Onveranderd
De autobestuurder staat er in
zijn voertuig alleen voor. Een
piloot wordt tenminste nog bij
gestaan door de luchtverkeer
sleiding. Maar de chauffeur moet
zijn beslissingen en maatregelen
in zijn eentje nemen. Hij heeft
dan wel eventueel steun van een
antiblokker-inrichting op de
remmen en een anti-doorslipsys
teem, maar een van de oudste
onderdelen van de auto, het
stuur, is de hele geschiedenis
hetzelfde gebleven. Technisch
verbeterd, maar in wezen onver
anderd. Volgens Saab kan het
anders. En veel beter. Met een
joystick, ongeveer op de plek
waar normaal een versnellings-
Op de plaats waar normaal een stuurkolom zit is nu plek voor een grote airbag. De auto wordt
elektro-hydraulisch bestuurd via een joystick. foto van assendelft
pook zit.
Het dashboard ziet er ongewoon
leeg uit. Meters en knopjes op de
normale plekken, maar de bedie
ning van ruitewissers en richtin
gaanwijzers is provisorisch naar
het linkerportier verhuisd. Waar
het stuur eens gezeten heeft
gaapt een griezelige leegte. On
der de snelheidsmeter zit achter
een luikje een grote airbag. En
rechts zit-ie dan: de handgreep
die elektro-hydraulisch de voor
wielen bestuurt. Aanvankelijk is
het net of je plompverloren ge
vraagd wordt een sportvliegtuig
aan de grond te zetten.
Na tien minuten verdwijnt het
onzekere gevoel. Het sturen gaat
steeds minder hortend en na
twintig minuten komt er warem
pel het idee van: dit zou ik ook
in m'n auto willen. De rechter
onderarm ligt ontspannen op een
leuninkje en door moeiteloos de
hand naar links er rechts te
bewegen kiest de auto zijn route.
Voordelen
Toch een beetje akelig: want er
is geen enkele mechanische ver
binding meer tussen stuur en
gestuurde wielen. De stick be
dient een microprocessor, die
signalen geeft aan servomotoren.
Bij een elektrisch defect wordt
de auto dus onbestuurbaar?
„We hebben alle functies van het
elektronisch stuursysteem dub
bel uitgevoerd. Er is zelfs een
extra batterij aan boord, puur
voor de besturing," aldus een
technicus van Saab. „Als we
geen vliegtuigen maakten, had
den we dit ook niet gekund. Het
was ook met een normaal stuur
wiel mogelijk geweest, maar een
joystick heeft een aantal voorde
len. We kunnen nu het dash
board zo maken, dat de inzitten
den bij een botsing optimaal be
schermd worden. De instrumen
ten, meters en bedieningshendels
op het dashboard kunnen nu op
de ideale manier geordend wor
den, omdat ze niet door een
stuurwiel aan het gezicht ont
trokken worden. De auto kan
door kleine bewegingen van de
hand bestuurd worden, zodat de
houding van de bestuurder veel
meer ontspannen is. Bovendien
krijgt de chauffeur geen verve
lende informaties meer door van
een klapperend stuur op slecht
wegdek. En de joystick werkt
zodanig, dat een beweging bij
kleine snelheid een grote
stuuruitslag heeft. Bij hogere
snelheden neemt de uitslag af.
Dat is veel veiliger dan met een
conventioneel stuur."
In vliegtuigen heet deze bestu
ring 'fly-by-wire'. Of het voor
auto's tot 'steer-by-wire' komt is
twijfelachtig. Saab zelf gaat er
van uit, dat het in de 21ste eeuw
haalbaar is.
Door Rien van der Steen
Sommige Citrofielen moeten
gedacht hebben dat Citroën
saai aan het worden was.
Het fantasierijke merk dat
de Traction Avant verzon, de
DS, de SM en de XM, kwam
de laatste tijd immers vaak
met puur functionele mobie
len als de AX of de ZX. En
iemand die Citroën wil rij
den koopt zo'n auto omdat
hij anders is.
Akkoord, de BX en de XM zijn
echte vertegenwoordigers van
het opvallende merk. Maar die
BX loopt al tien jaar mee en
begint dus echt oud te worden.
De Xantia is zijn opvolger.
Weer een echte Citroën. Met
opvallende vormgeving en veer-
bollen. Zoals het hoort. Al is het
binnenin eigenlijk een doodge
wone auto. Geen gek dashboard
of typische bediening.
Opmerkelijk, hoeveel mensen
dit een mooie auto vinden. On
derweg werd er uitgebreid ge
keken, gewreven en geklopt. En
nog opmerkelijker is, dat de
meesten de auto duurder schat
ten dan hij is. Terwijl hij toch al
veel duurder is dan de BX.
De spitse neus doet sterk aan de
XM denken. Verder hebben de
ontwerpers onder leiding van
Dan Abramson heel sterk gelet
op de studie 'Activa 2' van een
paar jaar geleden. De auto heeft
veel glas rondom en dat is pret
tig voor de uitkijk. Het stuur is
in hoogte verstelbaar en de in
strumenten daarachter blijven
nu eens een keer allemaal zicht
baar. Voor de rechter passagier
zit een soort beugel. Abramson
wil daar niets van weten. „Ik
bemoeide me alleen met de bui
tenkant". De beugel zou handig
zijn bij in- en uitstappen. Maar
zit uiteindelijk wel een airbag
in de weg, mocht Citroën daar
straks over beschikken.
Weggemoffeld
De Xantia. Wie een BX rijdt en
naadloos wil overstappen zal
diep in de buidel moeten tasten.
Want de goedkoopste Xantia
kost bijna 38.000 gulden. Veel
BX-rijders zullen dus voor een
aangeklede ZX (moeten) kiezen.
Een uitgebreide rit met de 2.0
SX (44.500 gulden) brengt aan
het licht dat dit weer een Citro
en is met veel rijcomfort. Onef
fenheden in het wegdek worden
door het hydractieve veersys-
teem (hetzelfde als dat in de
XM) keurig opgevangen en zelfs
weggemoffeld. De bekrachtigde
besturing vereist gewenning,
net als het 'soppende' rempe
daal. Maar dat duurt maar een
De Xantia komt in de plaats van de Citroën BX, maar is daar nu als vervanger te duur voor. De
1.6 die later komt zal rond 35.000 gulden kosten. foto van assendelft
paar dagen.
Opvallend zijn de te korte zit
tingen van de stoelen. Ook de
bediening van de verwarming
met petieterige schuifjes laat te
wensen over. Verder niets dan
goeds over het interieur. Er is
genoeg hoofd- en beenruimte
achterin en tijdens langere rit
ten biedt de auto een hoogst
prettig verblijf. Standaard is
een zonnescherm voor de ach
terruit. De kofferruimte is goed
toegankelijk en ruim genoeg.
De auto verbruikte over een
paar duizend kilometer (lange
en korte ritten) één liter benzine
op elf kilometer en dat is hele
maal niet slecht. Want deze 2,0i
SX is toch 1290 kilo zwaar. De
lichte kunststof die in de BX
voor motorkap, portieren en
achterklep gebruikt werd, heeft
afgedaan. De Xantia heeft al
leen nog een achterklep van
kunststof.
Overbrenging
Jammer is het irritante motor
geluid bij hogere snelheden.
Nou komt dat voor een groot
deel door de korte overbren
gingsverhoudingen. Bij 120 ki
lometer per uur draait de motor
circa 3.500 toeren en dat is
tamelijk veel. Zonde, want dat
geluid doet afbreuk aan het
comfortabele karakter van de
auto. Van de andere kant draagt
die korte overbrenging bij aan
het soepele motorkarakter. Wie
weinig wil schakelen kan dat
straffeloos. De Xantia 2.0 heeft
bij 2.000 toeren voldoende trek
kracht in huis om in de vijfde
versnelling vooruit te kunnen.
Later dit jaar komen een 1.6 en
twee dieseluitvoeringen. Daar
na staat een zescilinder op het
programma.
De autoproduktie is in 1992
met bijna één procent geste
gen tot 47,4 miljoen perso
nen- en bedrijfsauto's. Japan
neemt met 12,5 eenheden
bijna een vierde van de we-
reldproduktie voor zijn reke
ning. De produktie in de
Verenigde Staten groeide het
afgelopen jaar met tien pro
cent tot bijna tien miljoen
voertuigen.
Volgens gegevens van de RAI
staat Duitsland met 5,2 miljoen
auto's op de derde plaats op de
produktieranglijst. Dan volgen
Frankrijk, Spanje, Canada, de
voormalige Sovjetunie, Italië,
Zuid-Korea, Groot-Brittannië,
Mexico, Brazilië en tenslotte
China. Landen als Zweden en
Nederland komen in het over
zicht niet voor.
De autoverkopen in Nederland
zijn de eerste drie maanden van
dit jaar met bijna 33 procent
ingezakt ten opzichte van de
zelfde periode van het vorig
jaar. Volgens de RAI zal de
totale afzet dit jaar uitkomen
op 450.000 nieuwe auto's, ter
wijl sommige importeurs uit
gaan van 410.000 auto's. Vorig
jaar werden er in totaal 492.000
nieuwe auto's verkocht. De Eu
ropese vereniging van autofa
brikanten verwacht dat de afzet
in Europa dit jaar sterk terug
loopt. In Frankrijk, Italië en
Spanje zou de verkoop 10 tot 15
procent lager komen liggen, in
Zweden 15 tot 20 procent en in
Duitsland 20 procent.
Door Nico Koolsbergen
Het komt eraan voor de vak
man, maar als het apparaat
aanslaat en te zijner tijd ook
- zoals dat vaak gaat - in
prijs zakt, kan ook de ervaren
doe-het-zelver er baat bij
hebben: een rasechte Neder
landse uitvinding om in één
keer uit te vogelen op welke
'groep' een bepaald stopcon
tact of lichtpunt is aangeslo
ten. Het heet Bracer en het
werkt; en daar gaat het om.
Het probleem is bekend. Er ha
pert iets aan het lichtnet of aan
een elektrisch apparaat en daar
om moet de stroom worden uit
gezet. De makkelijkste oplossing
is het omdraaien van de hoofd
schakelaar. Alleen stopt dan ook
de wasmachine die net zo leuk
zijn rondjes draaide, verliest de
computer de moeizaam bij el
kaar berekende gegevens en gaat
de digitale elektrische wekker
als er weer stroom is op 00:00
staan. Liever dus alleen de groep
uitschakelen waarom het gaat;
maar welke zekering is dat dan?
Is dit soms in een gewoon huis
houden al een probleem, in een
bedrijf of instelling is het risico
nog groter. De elektriciën draait
fluitend de verkeerde zekering
los en daar stopt ineens de lo
pende band, de hart-longmachi-
ne of de projector in de bioscoop.
Daarom lijkt de uitvinding van
Oisterwijker Cees Boons een
veelbelovende toekomst te heb
ben. Vooral omdat daarbij de
stroom helemaal niet hoeft te
worden uitgeschakeld.
Simpel
Het apparaat van Boons is sim
pel in het gebruik. Aan een kast
je zit een stekker die in het
stopcontact gaat waarvan de
groepszekering moet worden ge
vonden. Daarna met een bijbe
horend apparaatje naar de me
terkast lopen en dat net zo lang
bewegen tot het begint te piepen
bij de bewuste zekering. Om
honderd procent zeker te zijn,
kan het dingetje worden uitge
breid met meetpennen om op de
aansluitklemmen in de meter
kast te testen. Boons doet het
voor en opnieuw gaat het ding
piepen.
Puls
Hoe werkt het? Het kastje met de
stekker stuurt als een soort zen
der een 'puls' in het lichtnet. Het
losse toestelletje is de ontvanger
en klaar is Cees. Zo simpel is het
natuurlijk niet, want de puls
mag geen gevolgen hebben voor
andere apparatuur die op dezelf
de groep is aangesloten. Het gaat
om een stroompuls, wil Boons
wel kwijt, maar verder gaat hij
niet, want waarom zou hij zijn
geheimen aan anderen openba
ren.
Octrooi
Op het apparaat is octrooi aan
gevraagd. De Kema heeft de
technische kant van de zaak be
keken - want beïnvloeden van
het lichtnet is niet toegestaan -
en uiteindelijk het groene licht
gegeven. Deze dagen is de
Oisterwijker te vinden op vak
beurzen waar zijn vinding aan
installateurs wordt gepresen
teerd.
De spanfiets wordt door kabeldraad bij elkaar
Den Haag - Industrieel ontwerper Frans de la Haye ha]
zich er eigenlijk al mee verzoend dat zijn spanfiets
nimmer in produktie genomen zou worden. Meer dan (ia
jaar lang kwam geen enkele fietsenproducent op zijl
oogstrelend prototype af. Tot het Haagse bedrijf Haeghej
Industrie vorig jaar juni met een wervelende present®!
massaproduktie van de spanfiets aankondigde.
Sindsdien bleef het echter stil
rond de lichte fiets, waarbij
een deel van het frame is ver
vangen door staaldraden.
Haeghe Industrie is er nog
steeds niet in geslaagd ook
maar één spanfiets af te leve
ren. „Technische en financiële
problemen," meldt mevrouw I.
Verhoeve van het Haagse be
drijf. De 'torsiestijfheid' van
het frame leek na laborato
riumproeven in orde, maar
praktijktests op de weg leer
den dat het wringen van het
frame hinderlijk vormen aan
neemt. De fiets heeft een
slecht weggedrag. „Om de
spanfiets geschikt te maken
voor de markt hebben we
meer geld nodig. Daarover
zijn we in onderhandeling mei
subsidiegevers."
De gemeente Den Haag had de
spanfiets als eigentijdss
'dienstfiets' in gebruik willen
nemen om ambtenaren uit hm
auto te krijgen.Dat voornemen
staat nu op losse schroeven.
Toen De la Haye de fiets ont-j
wierp, bereikte hij een voet'
die tijd opmerkelijke ge-
wichtsbesparing. Maar gaan-
deweg raakten nieuwe frame
materialen als carbon en tita-J
nium in zwang. Het gewicht
van de spanfiets is nu nauwe-l
lijks meer bijzonder. Bovi
dien vraagt de consument ,r
dit moment geen fragiele race
fietsen, maar stoere en ro
buuste mountainbikes.
Utrecht (anp) - Er is nog geen vaccin ontwikkeld om i
lichamelijke klachten te voorkomen van de Lyme-ziekte.fl
Die infectieziekte kan ontstaan nadat mensen zijn gebeten!
door een teek die de bacterie overbrengt. Aan een vaccin
wordt in Duitsland wel hard gewerkt.
In ons land zien de specialis- en hart ontstaan, zodat i
ten jaarlijks naar schatting
enkele honderden mensen met
Lyme-verschijnselen. Gisteren
praatten hulpverleners en des
kundigen op het gebied van
arbeidsomstandigheden (arbo)
erover in Ede. Want het is
belangrijk dat zij de ver
schijnselen snel herkennen en
de behandeling vroeg starten.
Voorlopig kan iedereen rustig
met blote benen in bos en gras
wandelen en spelen, zegt be
drijfsarts A. Nauta die werkt
bij de bedrijfsgezondheids
dienst RBB, eigenlijk de arbo-
dienst van het rijk. Er is geen
reden tot paniek, benadrukt
ze, en de ziekte is goed te
behandelen. Maar wel moeten
zowel artsen als de mensen
zélf meer van de verschijnse
len weten. Soms treden klach
ten namelijk pas na maanden
op en dan is het handig als de
patiënt zelf dat kan teruglei
den tot een tekebeet. Er be
staat wel een folder voor men
sen die in de bossen werken,
maar „er mag wel wat meer
gebeuren."
De ziekte van Lyme dankt
haar naam aan het gelijkna
mige stadje in Connecticut in
de Verenigde Staten waar ze
in 1975 opdook. De eerste be
schrijving van Lyme-ziekte in
Nederland dateert overigens
al uit 1925, de eerste Neder
landse ziektegevallen werden
in 1968 beschreven.
Een teek hecht zich aan de
huid en zuigt zich vol met
bloed. Zo komt de bacterie in
contact met het bloed van de
gastheer.
Gewrichtsklachten zijn niet de
enige verschijnselen: ook aan
doeningen van huid, zenuw
stelsel en hart kunnen optre
den. Door ontstekingen kan
zelfs schade aan gewrichten
tiënt er in theorie zijn hele I
leven last van kan houden.
Bedrijfsarts Nauta: „Er zijn
mensen die jaren en jaren
klachten houden. Ook
sommige mensen zelfs een
cemaker, omdat hun hart was
aangetast. Maar dat zijn uit
zonderingen."
In Nederland is begin 19S
becijferd dat een vijfde vanc
drie- tot vierduizend mensen I
die in bos en natuurterreinen
werken in aanraking komt
met de bacterie. Maar niet
iedereen raakt na een beet
besmet en niet alle teken dra-1
gen de bacterie bij zich.
De beet van een teek is te I
herkennen aan een kringvor
mige rode vlek. In het eerste
stadium kan de patiënt
grieperig voelen. Deze fase is
prima te behandelen door de
huisarts. Na enkele weken o!
maanden kunnen neurologi
sche klachten optreden met I
pijn in armen en, benen, een
scheef gezicht, dubbelzien i
hoofdpijn. Vanaf dit moment
is behandeling door een
cialist (veelal met antibiotica)
aanbevolen. Maanden tot
ren na de infectie kunnen tij
delijke of blijvende gewrichts
aandoeningen optreden maar
ook ernstige neurologischs
klachten zoals loop- en oriën
tatiestoornissen.
Een teek moet zo snel moge-1
lijk van de huid worden i
trokken. Verstandig is om de
datum van de beet te noteren.
Nauta's advies is om naar d
huisarts te gaan na een teke
beet, als er een rode vlek op de
huid verschijnt of als er kladt-
ten optreden die in verband j
met zo'n beet kunnen worden j'
gebracht. „Het is echt een
goed behandelbare ziekte."
„De beste medewerk
show is een goedg
godsdic
poor Mark van Assen
Oosterhout - Zijn fad
kussen de grond waard
hij loopt.. Kippevel krijgé
ze, bij elke toon die 1
zingt. Vraag een echte lie"
hebber naar het waaroi
en er volgt een monoloc'
die alleen te stoppen
door bruut weg te lope'
■Hij' kent mensen als Pa,
McCartney en Lou Rawl
l of liever: zij kennen hei
'Hij' heeft de Beatles geïi
spireerd. 'Hij' is bijna Go
'Hij' is Andy Tielman. I
voorman van de legendai
sche Tielman Brothers d
niet meer als zodanig gea
ficheerd wil worden. Hij
terug in Nederland en
gaat solo.
De Tielman Brothers was de ej
ste Nederlandse rockband J
ook in het buitenland aansloj
Met hun Indorock boekten I
broers in de jaren vijftig en ze
tig het ene succes na het andej
Maar die tijden zijn voorbij 1
als het aan Andy Tielman l|
voorgoed. De weg is nu vrij vo
de andere, of misschien wel 1
ware Andy Tielman. In 1989 g
hij de voorzet met zijn solo-I
'Now and Forever' en het p'
bliek reageerde enthousia]
Maar toen ging er iets mis.
„Er is wat gebeurd, ja. Maar
wil daar nu niet op in gaan. j
heb toen in een documentai
een aantal dingen gezegd, die
eigenlijk niet mag zeggen. Di
gen die niet de bedoe...ja die v
wel de bedoeling waren,
moest er gewoon uit. Ik ben hl
lang weggelopen voor allerlei
ken, maar nu doe ik dat
meer. Andy Tielman gaat
meer weg, nooit meer. Maar vl
der zeg ik er niets over, mijn tj
komt nog."
Cees Boons bij de 'meterkast' van een bedrijf met de 'ontvanger' in de hand. Zonder dat de stroom
wordt uitgeschakeld, kan de Oisterwijker feilloos aangeven welke zekering bij dat stopcontact
hoort. foto jeroen appels
Rio de Janeiro (ips) - Cafeïne bestrijdt trombose, hersen
bloedingen en zelfs hartinfarcten. Dit is de conclusie van
een proefschrift, waarop de Braziliaanse arts Marcia Ivam
Silva is gepromoveerd aan de universiteit van Sao Paulo.
Cafeïne voorkomt dat bloed-
plaatjes compacte groepjes
vormen, hetgeen een oorzaak
is van het ontstaan van stol
lingen in de aders. Normaal
moet dit worden belet door
adenosine, een stof die het
menselijk lichaam speciaal
voor dit doel aanmaakt.
Maar rode bloedlichaampjes
nemen de adenosine vaak op,
waarna stollingen toch een
kans krijgen. De onderzoek
ster en haar collega's consta
teerden dat cafeïne de rode
bloedlichaampjes ervan weer
houdt de adenosine te absor
beren. De bloedplaatjes krij
gen zo geen kans samen te I
klonteren.
Prof. Dalton Chamone, die
Sao Paulo de leerstoel voor
hematologie (leer van M
bloed) bekleedt, waarschuw®
dat het nog te vroeg is om 'e
stellen dat cafeïne bruikbaar
is voor trombosepreventie.
Het zou Brazilië zeker g
uitkomen als cafeïne in
wat gunstiger daglicht zou ko
men te staan. Als grootste kof-
fie-exporteur ter wereld is W
land niet gelukkig met de
putatie van cafeïne als
zondheidsbedreiger.
Van onze filmredactie
Breda - SolFilm Produklj
'jongerenfilms' met een ed
naar Singapore gereisd om l
hou van lawaai', waarin j'
wordt onderzocht, gaat ook
Op 25 april zal de ruim een i
durende, gespeelde filmdö
mentaire worden vertoond
het Internationale Filmfesti|
van Singapore. Na de Ned
landse première op 22 mei zall
hou van lawaai' in de filmhui
worden gedraaid, in eerste
stantie in Amsterdam en Bre
Vanaf 13 oktober zal de filn
drie delen door de IKON-tel<
sie worden uitgezonden,
heeft met een groot aantal an
re instellingen meegefinancier
De film gaat over regisseur
Entrop die samen met
15-jarige blinde Bas en de e
oude Brechtje een film ma:
Entrop wilde een film over
filmmaken waarin tevens zit
baar wordt wat blindheid b
kent in een wereld die helen
op zien en kijken is geri
„Hoe anders is dan de werkel
heid?" vroeg hij zich af. „Toe:
aan deze film begon had ik
een idee hoe het zou zijn
blind te zijn. Tenminste
dacht ik. Maar zestien da
filmen heeft mij geleerd da
weinig ruik, hoor of voel;
kijk."
Bas beschrijft Brechtje zijn
geving zoals hij die aanvoelt
maakt er video-opnamen
waarbij alles wat niet besc
ven wordt door de blinde Ba:
beeld verdwijnt. Zo ontstaat
andere werkelijkheid die n
afwijkt van de realiteit van z
de mensen. Door middel
extreme close-ups en ge
krijgt de kijker een indruk
Bas zijn omgeving ervaart.
Parachute
Bas en Brechtje springen aan
Parachute uit een vliegtuig
een hoogte van 4000 meter.
Schiphol wordt de Boeing
waarmee zij naar Singapore
len vliegen, helemaal afg(
°m Bas een idee te geven w
mee hij de lucht in gaat.
Wanneer het tweetal in Sing,
