N.
/Mssmnm
Vlies kan
en mag
in de tuin
Nederlander woont 's zomers meer buiten
Swatch-succesverhaal vervolgd met zonnebril
V
Verzekering vergoedt
hernia-operatie
in Bondsrepubliek niet
De Maasroute: nieuwe
landelijke fietsroute
ste kruidenier
leintjes letten.
Hubrecht Duijker schrijft
beste Amerikaanse wijnboèk
1993
ediening:
Am
3.95
of Albi
Am 2.89
aait 13.59
Am
3.49
Of
en maten,
jar 19.98
Am 2.79
3^3.35
n,
kilo lAm 9.99
j&etr 9.90
8.95
99
1.25
zak 2VS kilo
99
ling:
planten,
stuk o.yo
-0305.
kunt u in alle AH winkels kopen,
e cijfertjes bij staan. Die artikelen
s waar één van de cijfertjes op de
i t/m zaterdag 24 april a s -Zolang
In de meeste bedieningsslagerljen
heijn
parage Adriaansen, Baljuw
"straat 25, tel. 01157-27U
destem consument
DONDERDAG 22 APRIL 1993
DEEL D
je uit te geven aan benzine.
1 en 8 mei doet Nissan een
an Nissanwat betekent datu
e le jaarcontributie voor de
>0.000 km algemene garantie
geworden. Door z'n geavan-
enas en elektronisch motor-
rmeert u graag over een mes-
nbod voor uw nieuwe Micra.
iscaal aftrekbare rente.'
maken met de nieuwe Micra
hebben een heel bijzonder
issan dealer en laat u infor-
de actie af en daarna gaat
'oorjaar, dus is iedereen in tuin en balkon aan de
lag. Maar wat moet er gebeuren voor de modebe-
yusten onder ons die graag een tuin naar de laatste
inzichten willen hebben? Het antwoord is misschien
■errassend: er is geen sprake van een algemene
luintrend.
Door Nico Koolsbergen
De wensen van de tuineigenaars van 1993 komen globaal op het volgende neer: een stukje water, een flink terras, wat bloemen en
groen en de mogelijkheid vrij te zitten. foto de stem dick de boer
Eclecticisme heet het. De ency-
lopedie vertelt dat dit het com-
iineren is van verschillende stij
len tot een nieuw geheel. Het
loort bij het fin de siècle, het
van de negentiende eeuw.
En het, eind van de twintigste
suw vertoont de zelfde trekken.
Alles mag, alles kan, er is geen
dominante stroming die het ont-
werp van interieur, kleding, tuin
il bouwwerk dicteert.
eefruimte
Eclecticisme en fin de siècle in
de tuin dus. Op zoek naar 'de
trends' in de tuinen van 1993
zijn we beland bij Tom Brekel
mans, tuinarchitect in Tilburg,
li zijn koffie roerend laat hij het
woord eclecticisme vallen. „Er is
geen algemene tendens," zegt
„er bestaan er legio naast
elkaar." Oubollige dingen, strak-
ie vormen, wilde tuinen, exoti-
sche gewassen, romantiek, het is
overal te vinden. Van de tuinka
bouter tot de praktisch 'lege'
designtuin. In dezelfde straat,
naast elkaar.
Dat neemt niet weg dat er wel
degelijk een paar grote lijnen
zijn aan te wijzen. De tuin is
leefruimte geworden. De eige
naar wil er 's zomers echt in
kunnen wonen. Dat betekent dat
er meer dan vroeger aandacht is
voor indeling, ruimte, ornamen-
teij, meubilair.
De Nederlanders investeren per
jaar gemiddeld 132 per hoofd
van de bevolking in hun tuin.
Dat is hoog vergeleken met veel
andere Europese landen, hoewel
Engeland en Frankrijk nog flink
boven onze lage landen uitste
ken. Italië, het land van de beel
den en de fonteinen, bungelt
achteraan.
Milieu
De belangstelling voor de tuin
groeit enorm, weet Brekelmans.
In de boekwinkel raakt de plank
met tuinboeken het snelst leeg.
Hij schrijft die interesse onder
meer toe aan de toegenomen
zorg voor natuur en miiieu.
„Mensen zijn daar bij betrokken
en projecteren dat op hun eigen
vierkante meters," zegt hij. Te
gelijk wordt het wonen geduren
de een bepaalde tijd van het jaar
meer naar buiten verplaatst.
„Daarom wordt het terras roya
ler, de mensen willen leefruimte.
Maar het leidt ook tot uitwassen
als de Venus van Milo." Die,
zoals men weet, beide armen
mist en in steeds meer tuinen een
graag gezien namaak-Italiaans
beeld is.
Het woonidee is in de aankle
ding van veel tuinen terug te
vinden. Het plastic meubilair
maakt plaats voor hardhout
- „dat is wel een trend ja, het
plastic verdwijnt" -, er wordt
geïnvesteerd in verlichting en in
luxe accessoires die het tuinzit-
ten kunnen veraangenamen.
Vijver
De vijver is een geliefd onder
deel van de buitenkamer. De
interesse voor kant en klare
voorgevormde vijvers is groot
omdat zo'n ding gemakkelijk is
te plaatsen en geen problemen
met de afwerking van de randen
kent.
„De mensen zijn ook luier ge
worden," zegt Brekelmans met
stelligheid. „De moestuin is na
genoeg verdwenen, daarmee blijf
je anders aan het klooien."
En het kruidentuintje dat nog
niet zo lang geleden een must
was? Ook dat verdwijnt, maar
hier is niet luiheid maar een
verandering in de keuken de
oorzaak. „Vroeger moest je min
stens veertig kruiden hebben, nu
hebben de mensen ontdekt dat
ze vooral zout en peper gebrui
ken. Het grote kruidenrek is
weg."
Vergeleken met een jaar of tien
geleden worden steeds grotere
stukken van de tuin verhard of
zo onderhoudsvrij mogelijk ge
maakt. „De voortuin is het minst
interessant, die hoeft niet meer
voor de rest van de straat te
worden bijgehouden. De voor
tuin is zo simpel mogelijk, met
veel grind en een spaarzaam pol
letje."
In de achtertuinen rukken de
vijvers op, want waar water ligt
hoeft niet gemaaid te worden.
Een duidelijke trend is 'bewe
gend' water: „Het moet klotsen,
bruisen, kletteren," zegt Brekel
mans.
De terrassen grenzen aan de vij
ver en ze zijn groot. „Bij een
bierfeest in de tuin mag je niet
per ongeluk in het water kunnen
vallen." De afscheiding - hout of
gemetseld is belangrijk want
bij wonen hoort privacy. En dan
is er de 'pottencultuur', zoals
Brekelmans die noemt. Planten
in potten en .manden. Exotische
planten kunnen 's zomers de
woonkamer buiten opfleuren en
gaan als het winter wordt ge
woon mee naar binnen. Ze zijn
verplaatsbaar en het onderhoud
is een overzichtelijke zaak.
Bamboe
Een echte topper is bamboe, en
dan gewoon in de volle grond.
„Er zijn veel meer winterharde
planten dan men vroeger wist.
Van bamboe werd gedacht dat
het niet geschikt is voor het
Nederlandse klimaat, maar dat
is het wel. Er zijn heel veel
soorten, ook met die zes meter
lange stengel? waar je als jongen
een hengel van maakte."
Bamboe geeft een exotisch idee
en dat wordt vaak gewaardeerd.
Ook in de serres is dat terug te
vinden: „Daar wordt met rotan
meubels en palmen een mediter
raan sfeertje opgeroepen," aldus
Brekelmans.
De romantiek steekt her en der
de kop op en die uit zich in
Victoriaanse tuinen, rozenbogen
en sierlijke ornamenten. Maar
echte algemene trends zijn er
volgens Brekelmans toch niet.
Voor de tuinarchitect is het ont
breken daarvan wel eens moei
lijk. Tom Brekelmans praat uit
voerig met zijn klanten voordat
hij met een eerste ontwerp komt.
„Natuurlijk heb ik ook een eigen
stijl. Ik komt pas met een schets
als alles ook voor mezelf met
elkaar in overstemming is. Maar
een tuin kan je niet los van de
rest zien. Bij een huis met een
rieten dak hoort een andere tuin
dan bij een glazen doos."
Verzamelaars al op de loer voor brillen met 'clip-on systeem'
Het succesverhaal van Swatch begon met een horlo
ge dat als gewoon gebruiksvoorwerp bedoeld was.
De Swatch werd binnen een mum van tijd een
collectors item. De Zwiterse fabrikant komt nu met
zonnebrillen op de markt, die alle kleuren van de
regenboog hebben.
Door Johan van Grinsven
De brill en verkoper meent dat
onlangs geïntroduceerde
Swatch-zonnebrillen - Swatch
Dyes- een rage worden. „En
Biet alleen bij de jeugd. Ook bij
mensen tussen dertig en veertig
jaar. Dat worden de verzame
laars. Een man kocht hier zes
dezelfde brillen. Een om op te
zetten, vijf om te bewaren, als
collectors item of misschien wel
als belegging. Hij verwacht dat
de zonnebrillen eenzelfde sta
te krijgen als de Swatch-hor-
I wges."
Dn die zijn wereldberoemd.
Door het waanzinnige uiterlijk,
want er worden niet alleen een
voudige horloges gemaakt. Het
'mago van Swatch wordt voor
al bepaald door de zogenaamde
specials'. Die dragen net als
orchideeën intrigerende namen,
als 'Christmas in Vienna' (met
net silhouet van Mozart op het
§'as en roesjes kant aan het
bandje), 'Velvet Underground'
(uitgevoerd in zwoele zwarte
kant) en de 'Granita di Frutta'
unet aardbeiengeur).
Swatch is in recordtempo uit
gegroeid tot meer dan een hor-
'°ge. Het is een fenomeen, voer
v°or verzamelaars, maar bo
venal een doorslaand marke-
bngsucces. Swatch is even be
roemd als Coca Cola, Sony en
Levi's. En dat terwijl het merk
slechts opgezet was om een
dam op te werpen tegen de
vloedgolf van goedkope Aziati
sche horloges. Pas in 1983
kwam Swatch met het eerste
horloge op de markt. Nu liggen
ze in musea en in modieuze
designwinkels; in horlogema-
kersland Zwitserland liggen de
aparte modellen zelfs in antiek
zaken te lonken naar kapitaal
krachtige kopers.
Picasso
Die verzamelaars betalen kapi
talen voor bepaalde modellen
die in gelimiteerde oplagen ge
maakt zijn. Kiki Picasso ont
wierp er eentje, net als Keith
Haring en Mimmo Paladino.
Het klokje dat ontworpen werd
door de kunstenaar Mimmo Pa
ladino ging enkele jaren gele
den op een veiling onder de
hamer voor 35.000 gulden. Een
gewone 'Nicolson', in 1985 voor
zeven tientjes in de winkel ge
kocht, bracht vier jaar later
3.600 gulden op. En vorig jaar
zette de Amerikaanse kunste
naar Sam Francis zijn stempel
op een Swatch horloge voor de
'Art-collectie'. Het horloge was
niet gewoon te koop, belang
stellenden moesten ervoor inte
kenen. Het lot bepaalde wie
voor 170 gulden een van de
48.999 Sam Francis-Swatchen
mocht kopen.
Vorig jaar meldde het Zwitser
se bedrijf dat de machines het
honderdmiljoenste horloge ge
fabriceerd hadden; er zijn in
middels 900 modellen gemaakt.
In Nederland worden er per
jaar een kwart miljoen ver
kocht. Vanwaar dat succes?
Voer voor verzamelaars: de
zonnebril van horlogefabri
kant Swatch. Er zijn twintig
verschillende modellen.
foto's swatch
Simpel: Swatchen zijn mo
dieus, niet te duur en ze lopen
op tijd. En er is op een uiterst
slimme manier een sfeer van
verzamelaarsgekte om ge
creëerd.
Het massaprodukt - de horlo
ges die gewoon in de winkels
liggen voor nog geen honderd
gulden - is nog altijd voor ie
dereen betaalbaar. Toch zijn er
hele volksstammen die van die
horloges, ondanks de enorme
series waarin ze geproduceerd
worden, meerdere exemplaren
kopen. In de hoop dat ook deze
modellen eens veel geld waard
worden.
'Black Beauty'
Swatch Eyes is een project van
de Zwitserse horlogefabrikant
en de Duitse Ferdinand Menrad
Gruppe. Dit laatste bedrijf
brengt de uit twintig brillen
bestaande collectie onder licen
tie op de markt. De Duitse
onderneming maakt onder
meer ook brillen voor Jill San-
der, Joop en Enrico Coveri.
Het was natuurlijk ondenkbaar
dat het nieuwste produkt van
de Zwitserse horlogefabrikant
niets extra's zou krijgen. De
brillen hebben speelse vormen
en verrassende designs, ze ogen
vrolijk, mede door de felle
kleuren. 'De mafste zonnebril
len op aarde', vindt de fabri
kant zelf. Maar de truc is na
tuurlijk het 'clip on'-systeem.
De koper kiest voor een basis
frame (pootjes met een 'boven-
beugel') en koopt daar een losse
clip (glazen en neusbrug) bij.
Zo is een zonnebril aan te pas
sen aan kleding, make-up of
stemming. Want 'Black Beaty'
verandert in een handomdraai
in 'Greenhorn'.
Al vele malen heeft de brillenb-
ranche een systeem van veran
derbare monturen uitgepro
beerd. Volgens ingewijden is
dit het eerste degelijke systeem
dat te koop is. De zonnebrillen
zijn al in enkele landen 'getest';
dat gaf zulke verkoopresultaten
dat er inmiddels al meer dan
een miljoen brillen gemaakt
zijn om aan de vraag te kunnen
voldoen. Vandaar dan ook dat
Swatch de brillen wereldwijd
gaat verkopen.
Kosten van dit nieuwste rage-
produkt: 90 gulden voor een
complete set (basisframe plus
clip) en 60 gulden voor elke
losse clip.
'Kwestie over rug patiënten uitgevochten'
Door Susanne Heijnen
Sprang-Capelle - Na een jaar vol pijn werd Rieky Rijken
een half jaar geleden in Duitsland aan een hernia
geopereerd en sindsdien zijn haar klachten als sneeuw
voor de zon verdwenen. Haar verzekeringsmaatschappij
Vezeno BV te Zaandam weigert echter de kosten te
betalen omdat aan de operatie geen verwijzing door een
arts vooraf ging.
Rieky: „Het is een prestige
kwestie geworden die over de
rug van herniapatiënten uitge
vochten wordt."
November 1991 kreeg Rieky
de eerste klachten die op een
hernia wezen. Ze moest voor
onderzoek naar het Mariazie-
kenhuis in Tilburg en zou 18
december geopereerd worden.
Pas na veel moeite gebeurde
dat ook inderdaad.
Tien dagen na de operatie
mocht Rieky naar huis en bin
nen vier weken had ze weer
precies dezelfde klachten als
voor de opname. Precies twee
maanden na haar eerste ope
ratie ging ze voor de tweede
keer onder het mes, een situa
tie die nogal ongebruikelijk is.
Ook na deze operatie waren de
klachten binnen vier weken
terug. „Het is de terugslag van
de operatie en je moet geduld
hebben." kreeg Rieky van art
sen te horen als ze er over
klaagde.
Rieky had geen geduld en ging
voor een tweede diagnose naar
de Sint-Maartenkliniek in
Nijmegen. Volgens de artsen
daar was er niets aan de
klachten te doen en moest ze
maar met de pijn leren leven.
Goede resultaten
Via een kennis van Rieky's
man kwamen Henk en Rieky
aan het adres van een zekere
professor Rodegerdts. Deze
Duitse arts heeft in een kli
niek in Debstadt, vlakbij Bre
merhaven, goede resultaten
geboekt met hernia-operaties.
Binnen tien dagen was een
afspraak gemaakt met de chi
rurg. De foto's uit Nijmegen
werden meegenomen en de
conclusie van Rosengerdts was
een opluchting voor Henk en
Rieky Rijken: „Oh, ik zie het
al, dit kan ik maken."
Rieky werd op 22 oktober in
Duitsland geopereerd. Van
haar bekken werden botsplin
ters afgehaald die op de ka
potte tussenwervelschijven
aangebracht werden. Het bot-
weefsel wordt na een poosje
vanzelf omgezet in kraakbeen.
Rieky moet op strikt hetzelfde
gewicht blijven omdat het,
botweefsel anders overwoe
kerd gaat worden door vet-
weefsel en zo het kraakbeen
niet gevormd kan worden.
Sinds deze operatie, die in
Nederland nog nergens toege
past wordt, gaat het prima
met Rieky Rijken. „Ift heb de
controle over mijn lichaam
weer terug, de pijn is weg en
de kracht in mijn been is weer
terug. Op 5 februari moest ik
terug voor controle' en volgens
de artsen genees ik volgens het
boekje.
Vrijwillig
De familie Rijken was geluk
kig met deze operatie maar
haar verzekeringsmaatschap
pij niet. Als een operatie op
vrijwillige basis in het buiten
land plaatsvindt, keren verze
keringsmaatschappijen niet
uit.
In het geval van Rieky Rijken
ging aan de operatie geen ver
wijzing door een arts vooraf.
Maar als je buiten een opera
tie in het buitenland geen an
dere mogelijkheden hebt om
nog ooit te genezen kun je niet
spreken van een vrije keuze,
menen Henk en Rieky Rijken.
Een arts van de Sint-Maar
tenkliniek in Nijmegen waar
Rieky binnenkort waarschijn
lijk gaat revalideren, schreef
een brief naar de verzeke
ringsmaatschappij van Rieky
om te pleiten voor vergoeding
en ook de huisarts van het
gezin deed dat.
Henk Rijken nam een advo
caat in de arm om ten minste
het bedrag vergoed te krijgen
dat een operatie in Nederland
gekost zou hebben. Het ant
woord van de verzekerings
maatschappij kwam volgens
Henk en Rieky neer op: „We
hebben nu eenmaal dit stand
punt ingenomen en we maken
een rare indruk als we het nu
veranderen. Het begint op een
prestigekwestie te lijken."
Vezeno wil niet op deze uit
spraken reageren.
Lenen
De operatie heeft bijna zestig
duizend gulden gekost en ook
de revalidatiekosten moeten
zelf betaald worden. Henk
Rijken: „We hebben dat be
drag bij de bank moeten le
nen. Ik verdien voldoende om
zo'n lening los te krijgen,
maar bij voorbeeld iemand die
in de wao zit niet. En die moet
dan maar pijn blijven lijden,
terwijl er toch zo'n goede me
thode is om van de klachten af
te komen."
Fietsen door het Gelders rivierengebied, vervolgens door
het glooiende landschap ten zuiden van Nijmegen en
daarna door het Limburgse Maasdal, dat biedt de Maas
route.
Na de Noordzeeroute en de
Midden-Nederlandroute is dit
de derde landelijke fietsroute.
De Maasroute is ongeveer 200
kilometer lang en loopt tussen
Arnhem en Maastricht.
De Stichting Landelijk Fiets-
platform heeft de route - die
in beide richtingen gereden
kan worden - ontwikkeld. Er
is een gids van deze Maasroute
(LF3) uitgegeven. In deze uit
gave wordt de fietser geïnfor
meerd over de ontstaansge
schiedenis van het landschap
dat wordt doorkruist. Verder
beschrijft het boekje voor zes
deeitrajecten de bezienswaar
digheden.
Bij elk deeltraject is boven
dien een overzichtskaartje te
vinden, evenals een register
met overnachtingsmogelijkhe
den, musea, attracties en
VW-adressen. De gids is voor
tien gulden te koop bij onder
meer ANWB- en VW-kanto-
ren.
De Maasroute is uitgekozen
voor een proef in samenwer
king met de NS, waarbij ge
huurde fietsen niet meer op
dezelfde plaats hoeven te wor
den ingeleverd als waar ze zijn
afgehaald: Er doen diverse rij
wielstallingen bij NS-stations
aan de proef mee. De proef
gaat in mei van start.
Den Haag (anp) - De engelstalige editie van 'Wijn- en
Reisatlas van Spanje' van de Nederlandse wijnkenner
Hubrecht Duijker is uitgeroepen tot het beste Amerikaan
se wiinboek van 1992.
Volgens Duijker (51) is het voor het eerst dat een niet-Ameri-
kaanse auteur deze onderscheiding, de Julia Child Award,
krijgt.
De prijs werd tijdens een bijeenkomst van de International
Association of Culinary Professionals (culinaire journalisten) in
New Orleans uitgereikt. Duijker was daarbij niet aanwezig.
De jury van de Julia Child Award, genoemd naar een beroemde
Amerikaanse kenster van gastronomie, bestond uit 33 culinaire
crititi van tijdschriften en kranten. De prijs werd 15 jaar
geleden ingesteld.
Duijkers boek verscheen vorig jaar in Nederland. De Ameri
kaanse editie werd in een oplage van 50.000 stuks uitgebracht.
De Wijn-en Reisatlas van Spanje is ook in het Duits en het
Spaans verschenen.
