B
Opli
Bisschop Bomers hoorde nooit in het CDA thuis
OVERIGENS
Archeologen zetten omgevallen geschiedenis Paaseiland recht
Spaanse socialisten willen wapenstilstand in interne oorlog
[Onderzoe
I
DE STEM
Oogsten in d
[gVD: Handel
Hulp
ACHTERGROND
Gloria
-DE STEM-
rSlecht ter been?1
i De Arola brengt u j
overal heen.
jwMIJENBERG bv]
DE STEM
ZATERDAG 10 APRIL 1993
lDÊ stem
edriegt onze herin
nering ons als we
menen dat de zo
mers van vroeger warmer en
de winters van toen kouder
waren? In de vroege ochten
den van Paaszaterdag was het
in de kerk altijd nog aarde
donker als in een graf, terwijl
de koster in het voorportaal
bezig was vuur te slaan. Wij
zaten in het duister bij elkaar
als de eerste christenen uit de
tijd van de catacomben. De
stem van de pastoor, die de
gloeiende sintels en de wie-
rookkorrels zegende, drong
vanachter de zware kerkdeu
ren nauwelijks tot ons door.
Wij waren omgeven door een
donkere stilte, tot achter in de
kerk door de diaken een aar
zelende kaarsvlam naar bin
nen werd gedragen en hij,
telkens zijn stem hoger ver
heffend, het licht van Christus
door het middenpad naar het
altaar droeg. Op de zware
paaskaars flakkerde even la
ter een nog onzekere vlam. O
beata nox. Doffe mannen
stemmen zongen daarna elf
profetieën, oude mythen vol
vooroudergeloof, gewijd on
verstaanbaar Latijn. In de
doopkapel werd het water ge
wijd dat wij later in flessen
mee naar huis zouden nemen.
Misschien wel voor het sacra
ment van een stervende. Of
tegen noodweer en bliksemin
slag.
Alle heiligen werden aange
roepen in een litanie zonder
einde en ten slotte werd ons
de eeuwige zaligheid beloofd,
waarvan wij dadelijk daarop
de voorsmaak mochten genie
ten. Want zodra het altaar
bewierookt was en de pastoor
met een ontoereikende stem
het Gloria had aangeheven,
brak de hemel los. Het orgel
zong uit al zijn pijpen, hoog
boven ons hoofd beierden de
torenklokken, misdienaars
lieten zonder ophouden de
belletjes rinkelen, een mist
van wierook trok de kerk in,
uit alle hoeken werd de duis
ternis verdreven door het
licht op de kandelaars. En
intussen duurde het Gloria,
die jubelende, extatische me
lodie waarvoor Mozart uit
zijn graf scheen opgestaan,
een hymnische muziek die tot
aan de gewelven reikte.
Het scheen of op datzelfde
ogenblik ook buiten opeens
het voorjaar was losgebarsten.
Helder lentelicht glansde ach
ter de glas-in-loodramen,
waarin de kleuren nu brand
den met een diepere gloed.
In de plechtige stilte waarin
nog de nagalm van het Gloria
hing, preludeerden achter de
hoge kerkramen vogels al
luidruchtig op het Alleluja,
dat even later door de pastoor
driemaal en telkens op hoger
toon werd aangeheven en
waarvan de feestelijke melis-
men als in een juichende echo
door het koor driemaal wer
den herhaald.
Als we na een hartgrondig
Deo gratias ten slotte huis
waarts keerden, bleken in de
tuinen de takken van de for
sythia opeens berijpt met gele
bloemetjes, trompetnarcissen
bazuinden het voorjaar rond,
het gras was bezaaid met ma
deliefjes.
In de achtertuin had moeder
intussen eieren verstopt.
Maar die gingen we pas zoe
ken, als we uit het vasten-
trommeltje de eerste boter-
brok hadden losgemaakt van
de kleverige klont snoepgoed
dat we veertig dagen lang uit
onze kindermond hadden ge
spaard.
De auteur Jan Cartens (63)
schrijft vanaf vandaag met regel
maat op zaterdag een bijdrage
voor De Stem.
Met autopech langs de kant van de weg. Geen gele Wegenwacht-
paal binnen gezichtsafstand. Nu bewijst zich het gemak van de
autotelefoon!
De dame van de ANWB-hulpdienst vraagt: Bij welke paal staat
u?\
'Ik bel vanuit mijn auto.
'Kunt u niet even naar een paal?'
Was ik niet van plan, want dat is een eind lopen.
'Maar dan kan ik vaststellen waar u staat.
'Ik kan u precies vertellen waar ik sta.
Ze is in haar wiek geschoten en noteert met hoorbare tegenzin.
Daar heeft natuurlijk niemand aan gedacht bij de toename van het
aantal autotelefoons: de telefonistes van de Wegenwacht raken hun
zekerheid kwijt. (HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, (alleen redactie)
01640-36850, fax 01640-40731
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326, fax 076-236215.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Op paaszondag 1772 zette
admiraal Jacob Roggeveen
als eerste Westerling voet
op een eiland dat hem de
adem benam. Hij zag er
negenhonderd door de
bewoners opgerichte
reuzenbeelden, en noemde
het Paaseiland. Ruim twee
eeuwen later ziet het er
minder fraai uit.
Door onze correspondent
Frans Lindenkamp
HET MOET op die paaszondag
een van de meest vreemdsoorti
ge ontmoetingen uit de geschie
denis zijn geweest. Daar stond
Jacob Roggeveen. Oog in oog
met de bewoners van Rapa Nui
en, wat hem eigenlijk meer ver
baasde, de negenhonderd reu-
zensculpturen die verspreid op
gesteld stonden langs de vul
kaanhellingen en de kustlijn.
Heel toepasselijk doopte Rogge
veen het eiland tot Paaseiland.
Veel tijd om het Polynesische
cultuurgoed te bestuderen of
zich te verdiepen in het verle
den van het door hongersnood,
kannibalisme en stammenstrijd
gedecimeerde volk had de zee
vaarder niet.
Het plichtsbesef overwon en na
een kort verblijf namen de Ne
derlanders afscheid van het
gastvrije beeldhouwvolk. Met
de wind in de zeilen zette de
expeditie koers richting Terra
Australis, het onbekende Zuid-
land.
Roggeveen tekende de kennis
making met zoveel moois op in
zijn scheepslogboek. Het was
hem een raadsel hoe de Paasei-
landers de uit de berghellingen
gekapte meters hoge sculpturen
over afstanden oplopend tot
twintig kilometer hadden kun
nen verslepen.
Zou onze landgenoot vandaag
221 jaar na zijn onverwachte
bezoek nog - eenmaal kunnen
ronddolen over Paaseiland, dan
zouden zijn observaties war-
schijnlijk een heel ander verslag
opleveren. Het is treurig gesteld
met 's werelds grootste open
luchtmuseum dat sinds 1888
onder de Chileense vlag valt.
Weer en wind hebben de statige
beelden dermate aangevreten
dat gevreesd wordt of het omge-
tuimelde erfgoed voor het nage
slacht gered kan worden. Voor
al het zeewater heeft zijn spo
ren achtergelaten op de moais
langs de kust. Vele zijn van hun
sokkel gevallen en baden troos
teloos in het zoute water.
De grootste schade werd aange
richt door de zeebeving van
I960, die de Chileense steden
Valdivia en Concepcion weg
spoelde. De vernietigende
ktacht was zo groot dat de
golven op 3500 kilometer af
stand van de Latijnsamerikaan-
Toen de reusachtige beelden op Paaseiland nog in het gelid
stonden. foto archief oe stem
se kust afrekenden met het Ahu
Tongariki-monument. Van dit
indrukwekkendste meesterwerk
in Polynesië is niets meer over.
De vijftien moais, die gemid
deld vijftig ton wegen, zijn
zwaar beschadigd. De brok
stukken liggen verspreid over
een oppervlakte van twee hec
taren temidden van tienduizen
den stenen. Deze vormden het
honderd meter lange en vier
meter hoge platform waarop de
moais eeuwenlang hadden ge
staan, trots uitkijkend over
Paaseiland.
Toch gloort er hoop aan de
horizon van Rapa Nui, de naam
voor Paaseiland in de lokale
Polynesische taal. Sinds vorig
jaar oktober werkt de Chileense
archeologe Patricia Vargas sa
men met twaalf collega's -
waaronder zes Japanners - aan
de restauratie van Ahu Tongari-
ki.
Bij de herstelwerkzaamheden
wordt zij bijgestaan door 35
plaatselijke 'metselaars' en een
takelwagen, die de moais weer
op hun heilige plaats gaat te
rugzetten en wederom voorziet
van de typische uit rood tuf
steen vervaardigde Pukao-
hoofddeksels. Voordat het ech
ter zo ver is moet het 'Ahu-plat-
form' in oorspronkelijke staat
opgebouwd worden.
'Monnikenwerk', zo noemt Pa
tricia Vargas het want de dui
zenden stenen dienen als een
legpuzzel in elkaar te passen.
Bij haar karwei baseert zij zich
op foto's van een Engelse expe
ditie uit het begin van deze
eeuw en op beeldmateriaal van
Thor Heyerdahl, de wereldver
maarde antropoloog die al de
cennia lang tracht te bewijzen
dat de voorvaderen van de Po
lynesiërs uit Zuid-Amerika af
komstig zijn en niet uit Azië.
Na jaren van lijdzaam toezien
hoe het museum Paaseiland in
een ruïne veranderde lijkt de
reddingspoging nu uiteindelijk
op gang gekomen. De Chileense
regering verschaft de expertise,
terwijl de Japanners vooral geld
en materiaal verstrekken.
Dat er schot in de zaak is geko
men valt te danken aan een
wakkere werknemer in dienst
bij een Japanse fabrikant van
hijskranen. De man zat dij,
jaar geleden onderuitgeza^-
voor de televisie te kijken naad
een documentaire over Paasei,
land. Daarin luidde de burge'
meester van het 162 vierkante!
kilometer grote eiland de nooi
klok. Zonder een takelinstalla'.
tie zouden de 396 omgevalfc.
moais blijven liggen waar
liggen.
„Onherstelbaar letsel dreigt-1
zo liet de burgervader triest
weten. Daags daarop stond dè
werknemer bij zijn baas op
kantoor. Zijn voorstel: Tad;
Incorporated doet een takelwa-1
gen cadeau en in ruil voor hst
initiatief krijgt het bedrijf
tis wereldwijde reclame voor]
haar produkt. Het lumineuze
idee sloeg aan en vorig jgJ
herfst onderhandigde de Chi-
leense marine het gevaarte aan
de glunderende burgemeester]
van Hanga Roa.
Archeologe Patricia Vargas,
directrice is van het Paaseiland
Instituut van de Universiteit
van Chili, rekent erop dat
restauratie van Ahu Tongariki
twee jaar in beslag neemt
Daarna wil ze de overige
den op het eiland gaan rechtzet-1
ten. Het overgrote deel lig
schots en scheef langs de kust
en in de krater en op de hellin-1
gen van de vulkaan Rano I
ku op de zuidoostelijke punt]
van het eiland.
De Spaanse socialisten
worden geteisterd door
een corruptieschandaal. Dit
weekeinde maakt de partij
de balans op. De
socialistische premier
Gonzalez, niet betrokken bij
het schandaal, is bereid zelf
op te stappen om schoon
schip te maken maar weet
heel goed dat de partij dat
niet wil.
Door Tjabel Daling (anp)
DE SPAANSE socialisten pro
beren een wapenstilstand tot
stand te brengen in de 'interne
oorlog' die de PSOE sinds deze
week teistert. Volgens Spaanse
media zou premier' Felipe Gon
zalez de prominente Baskische
socialistische leider Ramon Jau-
regui hebben aangewezen om de
crisis in de partij te bezweren
en de PSOE voor verdere scha
de te behoeden.
Jauregui moet de met elkaar
overhoop liggende groepen bin
nen de partij dichter bij elkaar
brengen. De Spaanse socialisten
zijn in opspraak geraakt wegens
de betrokkenheid van hoogge
plaatste partijfunctionarissen
bij meerdere corruptieschanda
len. Het partijbestuur van de
PSOE besluit vandaag of de
Spaanse socialisten in het open
baar hun verantwoordelijkheid
aanvaarden voor de corruptie
schandalen en of er koppen rol
len.
Gonzalez vindt dat de PSOE
een daad moet stellen. Hij eist
het vertrek van degenen die
verantwoordelijk zijn voor de
corruptieschandalen en sluit
zelfs zijn eigen ontslag niet uit.
Geconfronteerd met een hoge
werkloosheid van 20 procent
(drie miljoen Spanjaarden),
slechte scores in de opiniepei
lingen en de desastreuze erva
ringen van de Franse en Itali
aanse collega-partijen, wil
Gonzalez schoon schip maken.
Als de PSOE zich nu niet profi
leert als anti-corruptiepartij,
zal zij evenals de Franse socia
listen de verkiezingen in het
najaar verliezen. En als er nu
niet wordt opgetreden tegen al
lerlei illegale praktijken, zal
Spanje het voorbeeld volgen
van Italië, dat door talloze
steekpenningen-affaires onbe
stuurbaar is geworden.
Een speciale onderzoekscom
missie concludeerde onlangs dat
de regerende socialisten zich
tussen 1989 en 1991 op grote
schaal verrijkten. Twee parle
mentsleden van de PSOE ston
den aan het hoofd van een net
werk van brievenbusmaat
schappijen, die van grote ban-
i Gonzalez ..belangrijk voor stemmenwinst...
ken en ondernemingen ruim
15,5 miljoen gulden aan smeer
geld opstreken en dit doorsluis
den naar de partijkas. De zoge
heten Filesa-affaire (naar één
van de firma's) 'heeft tot nu toe
alleen geleid tot het ontslag van
de PSOE-penningmeester.
Prominente socialisten als de
voormalige vice-premier Alfon
so Guerra en José Maria (Txiki)
Benegas, respectievelijk num
mer twee en drie in de partij
hiërarchie, vinden dat de PSOE
geen maatregelen hoeft te ne
men zolang de rechter geen uit
spraak heeft gedaan in de cor
ruptie-affaire en niemand
schuldig is bevonden. Beide po
litici, vertegenwoordigers van
het machtige partijapparaat,
zien in de beschuldigingen de
hand van de media en de Parti-
do Popular (PP), de centrum
rechtse oppositie, die staat te
popelen om na elf jaar socialis
tisch bewind de regeringsmacht
over te nemen.
Benegas bood begin deze week
zijn ontslag aan in een brief,
waarin hij met geen woord over
de Filesa-affaire repte maar en
kele ministers van Gonzalez
'vernieuwers van niks' noemde.
De vernieuwers, onder wie mi
nister Javier Solana van buiten
landse zaken en vice-premier
Narcis Serra, willen dat de par
tij boete doet voor de illegale
praktijken en zitten op de lijn—
Gonzalez.
Benegas beschouwde de opmer
kingen van de premier, dat hij
eventueel bereid is voor het Fi-
lesa-schandaal de uiterste poli
tieke verantwoordelijkheid te
aanvaarden (en af te treden), als
een motie van wantrouwen.
Gonzalez reageerde uiterst ver
bolgen op de publikatie van de
brief. Beide politici hebben el
kaar de afgelopen dagen nog
wel gesproken, maar volgens
het dagblad El Pais was het een
'dialoog van doven'. Het partij
bestuur zal zich vandaag ook
over het ontslag van Benegas
moeten uitspreken.
Of er in het paasweekeinde in
derdaad koppen gaan rollen, is
moeilijk te Voorspellen. Een
groot aantal prominente socia
listen heeft zich uitgesproken
voor Gonzalez, maar een meer
derheid van het partijbestuur is
op de hand van Guerra en Be
negas. Zeventien van de 31 le
den behoren tot de zogeheten
'guerristas' (hoewel sommigen
van hen zich ook 'felipistas'
noemen), terwijl elf andere le
den tot de zogeheten 'vernieu
wers' gerekend kunnen worden.
Drie andere leden van het par
tijbestuur behoren tot geen en
kel kamp.
Gonzalez hoopt dat zijn eeuwi-
ge rivaal Guerra en Benegas in
het belang van Spanje en de
PSOE vrijwillig terugtreden.
Als ze dat niet doen, sluit tij
zijn eigen aftreden als partijlei
der en premier niet uit.
Het lijkt echter uitgesloten dat j
de PSOE Gonzalez laat vallen.
Zonder de partijleider, nog al
tijd veruit de populairste politi
cus van het land, zal de parti;
een zekere stembusnederlaag
tegemoet gaan, menen veel
waarnemers.
De Spaanse media komen met
verschillende toekomstscena
rio's voor de PSOE. Als de in
terne verdeeldheid binnen het
socialistische kamp zaterdag
niet verdwijnt, zal Gonzalei
zich genoodzaakt zien vervroeg
de verkiezingen uit te schrijven,
luidt één van dé- opties. 'Bemid
delaar Jauregui, aangeduid als
neutraal, maar tevens een oude
vriend van Benegas, pleit voor
een buitengewoon congres van
de partij na de verkiezingen en
wil koste wat het kost de een
heid binnen de partij bewaren.
Een terugtreden van Gonzalez
ziet hij niet zitten. „Onze partij
en bovenal ons land heeft Gon
zalez als lijsttrekker nodig', zei
hij tegen de krant El Pais.
Ivan onze correspondente
I Rotterdam - De gemeentelij-
I accountantsdienst van
I Botterdam stelt een onder-
nek in naar het indienen van
l° hoge declaraties en moge-
I iik gesjoemel met rekeningen
'r maaltijden van politici
en ambtenaren van het stad
huis
Li d0et dit naar aanleiding van
1 jaarrekening 1991 van de be-
I stuursdienst, waaruit is gebleken
Den Haag - De Binnenland;
de Economische Controledi
meldingen onderzocht, waa'
blok radio-actieve stoffen r
In alle gevallen bleek het om
nepprodukten te gaan. In geen
enkele zaak kwam het daadwer-1
kelijk tot een koop.
i Het gaat om pure oplichterij
Jegt woordvoerder P. de Vries
van de BVD. „De stoffen bleken:
seen van alle radioactief te zijn.
In één geval ging het om Cesium]
133. Maar ook dat is niet radio-
actief. Dan had het Cesium 137
moeten zijn. En ook dat is niet
bruikbaar als radio-actievel
grondstof, als het niet is ver-I
1 rijkt." Alle meldingen worden!
overigens veiligheidshalve wel»
nagetrokken. I
Er is volgens woordvoerder H.l
Tonnon van de Economische!
Controle Dienst, die betrokken is
bij het onderzoek naar de handel!
in nucleaire stoffen, geen over-:
eenkomst te ontdekken in hetjj
type bedrijven aan wie de stof
fen worden aangeboden.
De handelaren benaderden vol-l
gens hem zowel privé-personen!]
als bedrijven. Het aanbieden van;
nepprodukten maakt volgens
hem opgang vanuit Oost-Europa
sinds de grenzen daar zijn geo
pend.
Volgens de BVD is het onderzoek
naar de meldingen dat radio-ac-l
tiet materiaal wordt aangeboden
slechts een klein onderdeel van|
het onderzoek naar proliferatie!
(overdracht van nuclaire stof-l
ALS EEN tussendoortje in het
nationale nieuws meldden de
media deze week dat bisschop
Bomers van Haarlem zijn lid
maatschap van het CDA heeft
opgezegd. Het nieuwtje wilde
niet tot groot nieuws uitgroeien
omdat CDA-voorzitter Van
Velzen het bedankje van de
bisschop afdeed met de laco
nieke mededeling dat hij het
'altijd jammer vindt als iemand
zijn lidmaatschap opzegt.' Punt
uit. Een bisschop is voor het
CDA geen ander lid dan pak
weg mijnheer of mevrouw X uit
de IJ-straat in Z.
Directe aanleiding voor bis
schop Bomers om zijn bedank
brief bij Van Velzen te depone
ren was het verwijt van CDA-
Kamerlid Ton de Kok vier
maanden geleden in NRC-Han-
delsblad dat zijn rooms-katho-
lieke kerk de leer zonder liefde,
barmhartigheid en troost uit
draagt.
Het CDA-lid Bomers vroeg Van
Velzen zich van dit artikel te
distantiëren. Deze weigerde dit
omdat het hier naar zijn opvat
ting ging om een zaak tussen de
bisschop en een katholiek gelo
vige. Een passende reactie op
een foutieve stap van de bis
schop. Zou Van Velzen aan het
verzoek van de bisschop heb
ben voldaan dan zou de partij
voorzitter terecht het verwijt
gemaakt kunnen worden niets
te begrijpen van het karakter
van het CDA noch inzicht te
hebben in de ontstaansgeschie
denis van zijn partij.
De geboorte van het CDA ging
gepaard met een langdurige
discussie over de grondslag van
de nieuwe partij. Een theolo
gen-debat waarin ook de vraag
aan de orde kwam of leden van
het CDA elkaar de maat van
hun christen-zijn mogen ne
men. Eén van de uitkomsten
van die discussie was de vast
stelling dat 'het niet op de weg
van een politieke organisatie
ligt vragen te stellen, laat staan
een verklaring te eisen omtrent
Bomers
iemands persoonlijke geloofso
vertuiging.'
De kritiek van De Kok op zijn
kerk heeft te maken met zijn
persoonlijke geloofsovertui
ging. Dat hij die kritiek uit,
maakt hem niet tot een minder
CDA-lid, die door de voorzitter
tot de orde moet worden geroe
pen. Dat bisschop Bomers dat
wel verlangde, laat zien dat hij
zich niet wil neerleggen bij de
scheiding tussen kerk en partij,
tussen geloofsgemeenschap en
politieke gemeenschap.
De doorslaggevende reden voor
Bomers' bedanken overstijgt
'de affaire-Kok'. De Haarlemse
bisschop.vindt dat het CDA bij
het tot stand brengen van de
euthanasie-wetgeving 'een be
leid heeft gevoerd dat niet an
ders dan niet-christelijk kan
worden genoemd'. Ook vindt
hij dat het CDA door in te
stemmen met de Wet Gelijke
Behandeling de in de Grondwet
verankerde vrijheid van onder
wijs heeft aangetast.
Het is het goed recht van de
bisschop er die mening op na te
houden. Evenals het zijn recht
is om zijn partij daarop aan te
spreken. Ook mag hij vinden
dat homofilie een afwijking en
een zonde is. Hoever hij met die
opvatting af staat van de ont
wikkelingen in de samenleving
en in zijn kerk en hoezeer hij
daarmee het gelijk van De Kok
over de onbarmhartige benade
ring van onder andere homofie
len bewijst, laten we nu maar
voor wat het is.
Het gaat in deze beschouwing
om de consequenties die het
CDA naar de opvatting van
bisschop Bomers moet verbin
den aan diens visie op de on
veranderlijke Bijbelse leer en
de toepassing daarvan in de
politiek. De bisschop zegt 'ge
weldig geschrokken' te zijn van
de opvatting van De Kok en
Van Velzen dat je in de politiek
wel vuile handen moet maken.
Bomers in zijn bedankbrief:
„Het werd gezegd met een hei
lige overtuiging, die geen twij
fel toelaat aan de oprechte be
doeling van de heer De Kok,
van uzelf en wellicht van heel
het CDA. U beiden gaf niet de
indruk open te staan voor mijn
mening dat het niet geoorloofd
is in de politiek vuile handen te
maken ook niet door een klei
ner kwaad te doen om een
groter te voorkomen." De bis
schop vindt dat het CDA in
principiële kwesties 'gedwon
gen kan zijn om tot getuigenis
politiek over te gaan.' Terecht
verbindt de Haarlemse bis
schop aan die visie de conclusie
dat 'onze politieke wegen
scheiden'.
Aannemend dat de opvattingen
van de bisschop niet van van
daag of gisteren zijn, komt de
vraag op waarom hij ooit lid
van het CDA is geworden. In
zijn teleurgestelde verwachtin
gen over het CDA klinkt door
dat de bisschop nooit heeft in
gezien of willen inzien, dat er
een grondige wijziging is opge
treden in de verhouding tussen
kerk en partij, tussen geloof en
politiek. De bisschop lijkt vast
te houden aan het verouderde
begrip 'confessionele partij'.
Het theologisch debat dat aan
de oprichting van het CDA
voorafging, lijkt hem te zijn
ontgaan of hij heeft het resul
taat ervan als ondeugdelijk
naast zich neergelegd. In dat
laatste geval is het onbegrijpe
lijk dat hij lid van het CDA is
geworden.
Uit de houding van de bisschop
blijkt dat hij geen weet heeft of
niet wenst te hebben van de
emancipatie van zowel de kerk
als van de politiek en de in
vloed daarvan op hun onderlin
ge verhouding. Daarvan is het
essentiële kenmerk, dat ieder
zijn eigen verantwoordelijkheid
heeft en wordt gelaten. Kerk en
partij mogen zich, om het in
CDA-termen te stellen, door
hetzelfde Evangelie laten ge
zeggen, ze staan wel ieder in
een eigen relatie tot dat Evan
gelie. Het CDA verschilt nu
juist van de confessionele par
tijen waaruit het voortkwam,
doordat het geen kerkelijke
(ADVERTENTIE)
j Door weer en wind, binnen en
volle tank 120 km! Max.
j snelheid 40 km/uur. Ook lever
baar als rolstoel-inrij wagen.
Vraag documentatie over
deze fantastische twee-zitter.
(Uitsluitend voor gehandicapten.)
(confessionele, belijdende) par- I
tij is, waarin één en dezelfde
geloofsovertuiging de leden
bindt. In de woorden van de
grondslag-resolutie van decem
ber 1978: „Het belangrijkste
bindende element, waardoor
het CDA tot een samenhangen
de politieke partij wordt ge
vormd, is de politieke overtui
ging, welke vanuit het politieke
leven als antwoord op de op
roep vanuit de Heilige Schrift
tot stand dient te komen."
De theoloog prof. W. Klijn
schreef in dit verband in 1980:
„De kern waar alles om draait,
is het inzicht dat de relatie
tussen geloof en politiek niet
onmiddellijk is, maar zowel
vanwege de aard van het geloof
zelf als vanwege de eigen aard
van een politieke partij een
menselijke, historische bemid
deling behoeft."
In minder theologische termen
gezegd en betrokken op het
CDA: de bijbelse boodschap is
geen blauwdruk voor het be
drijven van politiek; zij moet
telkens weer vertaald worden
in praktisch politiek handelen
Voor bisschop Bomers is die
vertaalslag geen probleem: leer
is leer en die leer heeft geen
menselijke bemiddeling nodig-
In uiterste consequentie kan
die.opstelling leiden tot het niet
rekening houden met ontwik
kelingen in de samenleving, tot
het opleggen van de wil van een
minderheid - en dat is het
CDA ook.
Wie, zoals Bomers, het CDA wil
terugdringen tot een getuige
nispartij, miskent de ontstaan-
geschiedenis van het CDA en
miskent dat de emancipatie van
kerk en politiek hen beiden ten
goede is gekomen. Hij miskent
ook dat niet-handelen ook poli
tiek bedrijven is. Maar dan wel
met schone handen. Dat kan
maar al te snel tot schuldige
nalatigheid verworden. En dat
wordt in de katholieke kerk
ook tot de zonden gerekend.
t Postbus 142.3900 AC Veenendaal. l\
i (Wiltonstr. 26). tel 08385-11251j
l Servicepunten in heel Nederland. J
DE BOOM kent men aan zijn
Den Haag wacht niet tot het
wordt gepresenteerd als was
vrucht. Onvoldragen en groer
Politiek is immers een zaak van
De bijstandswet lokt uit tot frau
Ie staan en incasseren dus te
daar wat aan doen. Een goe
voorzover het de publiciteit be
9ing dat er binnenkort een
voldoende geweest. Veel tijd
was zo voorkomen.
Die discussie is er nu. Vragen
dat hij niet samenwoont? Is h
systeem niet hoogst ongebrui
"i) iets niet doet? Zijn de k
[oaken voor controle niet z<
besparing niets terecht komt"
worden zonder ingewikkelde
Uf krijgen we weer zoiets als b
categorieën onderscheiden vy
[echtigden onder de 27 jaar'
huidige systeem tegen gegaa
oeid complexe regels te bep
"te.
Het departement verweert
antwoord dat het slechts gaat
dat de uitwerking komt na ov«
"et voor een zin te overlegg
absoluut niet duidelijk is of h(
uewenste effecten oplevert? E
vullen met praatjes voor de va
7[an de vruchten kent men de
siechte vruchten dragen en
eilbejwoord. De vrucht die
evvijst dat het beheer van ha
verlaat. Op beleid voor de pi
