Chen
OVERIGENS f
Natal: het verhaal van bloedige vetes en wuivende palmen
Hoogspanning rond Femis-claims na tussenkomst van DNB
|De Vries
heffingskc
Hang de burgemeester geen lokaal-politieke ambtsketen om
DE STEM C
Gebed of mod
1 au'°maSdatde nie'
Naam
(Minister Andr
ACHTERGROND
Bar (9)
Correctie
Bar (10)
DESTEM-
effen dat er in hun kerk een
Ivoel van onveiligheid be
staat- Daardoor kunnen al-
I lerlei vermoedens opkomen
Lals is gebeurd over de ach
tergronden van het aftreden
[van bisschop Bar van Rotter
dam-
I Introductie van de heffingskor-
I ting is fiscaal nadelig voor be-
lastbare inkomens vanaf ruim 43
I mille. Minister Kok (Financiën,
1 PvdA) wil mét het geld dat de
I heffingskorting oplevert de
I werkgelegenheid*<stiiïiuleren via
I bijvoorbeeld verlaging van
Duitsland
vergoedt kosten
dwangarbeiders
DE STEM
ZATERDAG 3 APRIL 1993
Bij de ingezonden brief van
dr. Schierbeek uit Breda (De
Stem van 31-3) inzake het
plotselinge vertrek van de on
volprezen bisschop van Rot
terdam, monseigneur Bar,
dienen enige kanttekeningen
geplaatst te worden.
Gesteld, dr. Schierbeek, dat u
al jarenlang vriendschappe
lijk en collegiaal met een,
naar uw mening gewaardeer
de medewerker, in dagelijks
contact staat.
Stel dat u op een dag opge
beld wordt door een u onbe
kende meneer die u om een
vertrouwelijk onderhoud
vraagt.
U staat dat toe en al spoedig
blijkt dat de betreffende me
neer een hoeveelheid roddel
praatjes bij u blijkt te willen
lozen.
Zoals tegen gemaskerde
struikrovers bestaat er tegen
degenen, die anoniem en ach
terbaks uw goede naam en
faam vermoorden, geen ver
weer. Als u door zo'n laffe
actie wordt getroffen, kunt u
hoogstens hopen en vertrou
wen dat uw vrienden het voor
u opnemen. Dan blijkt name
lijk wie zich werkelijk en te
recht kan en mag tooien met
dat schitterende woord
'broeder'.
Als, geachte heer Schierbeek,
dat ongeluk u ooit zou treffen
dat er bij uw collega/mede
werker meerdere achterbaks
en annoniem over u zou wor
den geroddeld, dan blijft deze
slechts een heel kleine keuze.
Of hij schopt de roddelaar
stante pede buiten, niet in
overdrachtelijke zin, maar
werkelijk onder gebruikma
king van alle kracht van zijn
rechter- of linkerbeen; ik zei
u al, de keuze is klein. Of hij
pakt het misselijk makende
struikrovertje in zijn kladden,
stopt hem in de auto en rijdt
naar u toe, waarna de griezel
in uw aanwezigheid zijn rod-
In de Grote Gids van giste
ren is de naam van geïnter
viewde in de rubriek 'Cul
tuur van' weggevallen. De
man die de wekelijkse vra
genlijst beantwoordde was
Frans Derks, de ex-voetbal
scheidsrechter.
I.
°"^^kenr^r'efc
*d^OoZTdenger
'e korten en te bewerken"
delpraatjes zal moeten herha
len, waarna u hem alsnog en
nu gezamelijk de straat op
schopt.
Dat, dr. Schierbeek, is colle
gialiteit, eerlijkheid en op
rechtheid, kortom de broe
derschap die u na jarenlange
intensieve samenwerking van
een collega/meerdere mag
verwachten. Alle andere hou
dingen of reacties zijn daar
aan minderwaardig. Wat ech
ter mensen vermogen om ach
teraf aan schoonklinkende
leuterpraat onder het eigen
disfunctioneren te fromme
len, is eenvoudigweg onvoor
stelbaar.
Uit zo'n pseudo-rechtvaardi-
ging ontstaat dan een beer
put. Met de naam van de
bisschop van Rotterdam heeft
dat woord absoluut niets te
maken.
Oosterhout,
J. Straeter
Naar aanleiding van uw arti
kel 'anoniem' van 30-3-93,
wil ik het volgende opmer
ken:
Natuurlijk hebben journalis
ten de taak datgene juist
weer te geven, wat hun ter
ore komt. Echter dat de na
men van de informanten wel
bekend zijn aan de journalis
ten, maar naar de buitenwe
reld toe niet vermeld mogen
worden, schiet bij mij in het
verkeerde keelgat.
.Dus uit angst voor hun posi
tie mag dit niet op naam
geciteerd worden. Wel mag
de positie van mgr. A. Ph. Bar
openlijk aan de schandpaal
genageld worden.
Zijn we bijna 2000 jaar later
nog niet veranderd?
Breda,
mevr. C.M. Iwes
Woensdag werd de schrijver Harry Mulisch door een radioverslag
geefster van de NCRV geïnterviewd. Zij sprak zijn naam voortdu
rend verkeerd uit. Zij wist niet dat je Mulisch schrijft maar Moelisch
zégt - bij deze naam van Duitse oorsprong.
De schrijver was mild gestemd. Hem was deze dag de Multatuliprijs
toegekend en de nominatie voor de AKO-literatuurprijs ten deel
gevallen. Hij corrigeerde haar niet maar noemde in een antwoord
zijn eigen naam terloops. Moelisch. Niet dat het hielp. De verslag
geefster bleef Mulisch zeggen. Met de u van muur, want daar
praatte de schrijver tegen.
Zo bekend en toch zo keurig blijven als iemand je naamklank zo
verbastert. Mulisch liet het zich welgevallen. Wat een heer! Hij zal,
's avonds kijkend naar het 8 uur-journaal, dus ook Pia Dijkstra
hebben vergeven. Opnieuw een nieuwspresentator die niet eerder
van de gelauwerde schrijver had gehoord. (HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 /Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
S 01640-36850, fax 01640-40731
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326, fax 076-236215.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051,4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per halfjaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per halfjaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje S 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Natal. In reisbrochures
geroemd vanwege mooie
stranden en wuivende
palmen. Maar in
werkelijkheid is Natal de
meest gewelddadige
provincie van Zuid-Afrika,
waar de twee zwarte
partijen elkaar bekampen
op leven en dood.
Door onze correspondent
Raymond Hasselerharm
MET EEN grote paplepel roert
Natho door een gele maispap
totdat de opstijvende massa
weer moet worden aangelengd.
Een van zijn vijf broertjes
blaast het vuur aan onder de
aardewerken pot en een ander
leest aandachtig een biologie-
boek.
Het lijkt een gewoon gezin, ge
huisvest in de gebruikelijke
vuil-witte lemen hut van het
Afrikaanse platteland. Maar dit
is Natal, de brandhaard van
Zuidafrika.
De 18-jarige Natho is al drie
jaar gezinshoofd omdat zijn
ouders en drie zussen werden
vermoord bij een van de vele
slachtingen in deze provincie.
Het is nog maar enkele maan
den geleden dat in de Natalse
badplaats Durban een interna
tionale vakantiebeurs werd ge
houden. De lokatie ligt voor de
hand, want internationale reis-
bureau's staan in de rij voor
goedkope charters naar deze
subtropische verrassing. Verla
ten stranden, wuivende palmen
en koraalriffen lenen zich voor
uitbundige bioscoopreclames
van chocolade of filtersigaret
ten.
Maar de glooiende, groene heu
vels rondom Durban verbergen
een verhaal. Een tragisch ver
haal van vetes, misdaad, poli
tieke strijd, armoede, stamme-
noorlog en escalerend geweld
waarbij sinds 1984 bijna 8000
mensen zijn omgekomen.
Geweld in Natal is niet nieuw.
1 Vrouwen treuren bij het lijk van een vermoord familielid.
Volgens historici werd voor het
eerst rond 1880 gevochten tus
sen leden van de Zulu-stam, de
grootste van Zuidafrika. Even
als toen wordt ook nu nog ge
vochten over het bezit van land,
maar inmiddels is politieke
macht de belangrijkste reden
voor het geweld.
Het begon in 1984 toen het
UDF, namens het illegale ANC,
zich manifesteerde in Natal en
Kwazulu, het door Inkatha-lei-
der Mangusuthu Buthelezi be
stuurde thuisland.
Tornen aan het gezag van een
Inkatha-leider is per definitie
ongehoord en het streven van de
UDF-alliantie om apartheids
structuren, en dus de huisland-
leiders, te ondergraven, leidde
tot confrontaties met Inkatha.
Sinds legalisering van het ANC
in 1990 is die strijd openlijker
en gewelddadiger geworden.
„Natho weet wie zijn ouders en
zussen hebben vermoord", zegt
dominee Danny Chetty, „ik
vrees dat hij binnen enkele ja
ren wraak zal nemen."
Chetty, grotendeels gefinan
cierd door Nederlandse kerkor
ganisaties, is sinds enkele jaren
werkzaam in het beruchte groe
ne dal aan de voet van de Tafel
berg. Met zijn vijftien medewer
kers moet hij bijna dagelijks
families ondersteunen en troos
ten als machinegeweren, messen
of bijlen weer een conflict heb
ben beslecht.
„Bij dat Blose-gezin zijn on
langs zeven mensen vermoord.
Vader en moeder werden buiten
afgeslacht, terwijl binnen de
kinderen levend verbrandden.
De jongste was een jaar", zegt
Chetty. In de lieflijk ogende
vallei wijst hij naar uitgebrande
huizen en graven, sprekend over
dood en verderf.
Het zijn verhalen over de
Nywosi-familie, de Nzimande's,
de Sabelo's, en natuurlijk het
geamputeerde gezin van de zes
tienjarige Natho dat dankzij
FOTO AP
Chetty's inspanningen bijeen
blijft.
„Op dit moment kunnen we ons
redden en hebben we te eten,
maar ik ben bang voor morgen,
de toekomst", zegt Natho. Op
het erf ligt een stapel stenen die
de lekkende rondavel moet gaan
vervangen waarin Natho en zijn
broertjes slapen.
Pas over enkele maanden zal
dominee Chetty in staat zijn om
met hulp van vrijwilligers het
huisje te bouwen. „We komen
nauwelijks toe aan dat soort
hulp omdat we iedere dag bezig
zijn met het verstrekken van
lijkkisten en het onderbrengen
van vluchtelingen en wezen."
De schamele huisjes in dit dal
aan de Tafelberg zijn scherp
verdeeld in ANC en Inkatha
invloedssferen. Koppige bewo
ners die menen afzijdig te kun
nen blijven worden vermoord of
vluchten, na een aanval, naar
een van de krottenwijken dich
ter bij de stad.
Verdenking van aktiviteiten
voor een van de twee zwarte
partijen kan de dood betekenen.
Twee zonen van het Mendu-ge-
zin reden met een vriend van de
plaatselijke winkel terug naar
huis toen ze onderweg een lifter
meenamen. „Jullie zijn ANC-
aktivisten", zei de man en
schoot zijn revolver koelbloedig
leeg in de hoofden van de jon
gens.
Moeder Mendu zit nu met een
deken omwikkeld, haar hoofd
afgewend naar de muur, te
treuren over haar jongens die
stierven in een politieke strijd
die zij wel nooit zal begrijpen.
De leiders van de twee grootste
zwarte politieke partijen in
Zuidafrika hebben de afgelopen
maand bezwerende uitlatingen
gedaan maar tot nu toe zonder
veel resultaat.
„Jullie belangrijkste wapen is
vrede. Ga naar de Inkatha-aan-
hangers en vertel dat jullie fa
milie zijn", zei ANC-leider
Nelson Mandela tijdens een
drie-daags bezoek aan Natal.
Inkatha-president Buthelezi
vertelde rouwenden bij de be
grafenis van zes vermoorde
schoolkinderen „dat nu de tijd
is gekomen dat we beginnen
aan een genezingsproces. We
moeten elkaar de verzoenende
hand reiken." Inmiddels zijn
onderhandelingen vergevorderd
voor een ontmoeting tusssen de
twee leiders, de eerste sinds
twee jaar.
Of zo'n gesprek veel effect heeft
is de vraag, maar het lijkt een
voorwaarde om de sfeer te ver
beteren aan de vooravond van
het verwachte verkiezingsjaar.
„In Natal woont meer dan een
kwart van de kiesgerechtigde
Zuidafrikaners en het is het
enige gebied waar rechtstreekse
rivaliteit bestaat tussen twee
grote zwarte organisaties", zegt
professor Alexander Johnston
van de Universiteit van Natal.
Hij vindt het „moeilijk om opti
mistisch te zijn over een verkie
zingscampagne in een gr
dat nu al bol staat van spanning!
en geweld." Volgens Johnston
kan alleen massaal toezicht'
door waarnemers van bijvoor
beeld de Europese Gemeen,
schap helpen, maar veel zal af.
hangen van de komende onder-'
handelingen.
„Als Inkatha verkiezingen moeij
accepteren, maar ontevreden is
over de voorwaarden dan is gej
weldsescalatie bijna onvermij.1
delijk", meent Johnston. Ook
vermeende onregelmatigheden
of intimidatie tijdens de verkie
zingen kunnen de situatie ver!
slechteren, maar hij verwachi
niet dat Buthelezi een destruc
tieve rol zal vervullen zoals
guerrilla-leider Savimbi ij
buurland Angola.
Johnston: „Zijn landelijke aan-'
hang is daarvoor te klein, maarl
Buthelezi is wel sterk in i
regio en door de strijd daar"op(
te voeren kan hij een prille
democratische regering onder-,
mijnen."
Ook het ANC erkent inmiddels
dat een staat met een grote
mate van onafhankelijkheid
voor een 'Inkatha-provincie'
potentiële problemen kan voor
komen.
Dominee Danny Chetty is som
ber over de mogelijkheden van,
partijleiders om het geweld in!
Natal aan te pakken.
„Er is een geweldscultuur ont
staan. Zoals de zestienjarige
Natho straks zijn ouders zal
wreken zo zijn er nog veel meer
sluimerende vetes. De mensen
hebben hier ook niets anders
om voor te leven, geen werk,
eten, electriciteit en water. Zo
lang dat niet verandert zal het
moorden doorgaan."
Chetty pleit voor investeringen
in het gebied zodra een verkie
zingsdatum is vastgesteld,1
want: „Wachten op de nieuwe,
regering duurt te lang. Mensen'
moeten snel weer hop krijgen,
op een goede toekomst want,
anders ontaarden te verkiezin-,
gen hier in een ongekend bloed
bad."
iVan onze verslaggever
Amersfoort/Den Bosch - De
Nederlandse bisschoppen be-
7o kunnen mensen zonder enig
verweer slachtoffer worden.
1 ar zo mag het niet zijn in de
Van onze Haagse redactie
Den Haag - De chemische in
maken over energiebesparing
lrestbrandstoffen afschaft.
|Deze milieuheffing vormt een
I belangrijk struikelblok in de on-
I derhandelingen met het kabinet
lover het energieconvenant.
I Daarin wordt een energiebespa-
Iring van 20 procent in het jaar
2000 vastgelegd.
De heffing kost de chemische
sector dit jaar grofweg zo'n 60
1 miljoen gulden. Binnenkort volgt
J een naheffing van nog eens 100
I miljoen gulden over de afgelopen
twee jaar. Minister Andriessen
(Economische Zaken) sprak gis
teren, bij de ondertekening van
J een milieu-overeenkomst met de
I chemie, de verwachting uit dat
I over 'een paar maanden' een
I energieovereenkomst met die-
1 zelfde bedrijfstak kan worden
afgesloten.
Van onze Haagse redactie
I Den Haag - Minister De Vries
- anders dan vorig jaar - de invo
I in de inkomstenbelasting ongewe
De strijd om de claims op
Femis-spaargelden nadert een
climax. Het lijkt uit te draaien op
een confrontatie tussen enige
honderden (nu nog) anonieme
spaarders en de Staat der
Nederlanden, die zich volgens 1
diverse zegslieden in de
hoedanigheid van De
Nederlandsche Bank (DNB) in de
strijd heeft gemengd.
Door onze redacteuren
Henk Boot en Willem Reijn
VOLGENDE week dinsdag wordt voor
de Bredase rechtbank duidelijk welke
vorderingen van Femis-schuldeisers
wel of niet worden geaccepteerd.
De zaak is daarom zo pikant omdat de
De Nederlandsche Bank de vordering
van Femis-spaarder mevrouw M. Mid
delkoop uit Almere zou hebben over
genomen. De DNB onthoudt zich van
commentaar. Het enige dat een woord
voerder van de centrale bank kwijt wil
is 'dat spaarders niet anoniem zouden
mogen zijn en dat de administratie van
een bank zodanig ingericht moet zijn
dat de spaarders met naam en toenaam
geregistreerd staan'.
De Bredase officier van justitie mr. Hv
Smid, belast met het strafrechtelijk
onderzoek naar de Femis-organisatie,
waarvan van de ingelegde 130 miljoen
zo'n 70 miljoen gulden spoorloos is,
spreekt desgevraagd van 'een con
structief plan' van DNB, maar weigert
verder commentaar.
Door de actie van de DNB zou het
anonieme Femis-spaarders moeilijk
gemaakt worden hun aandeel uit de
Femis-boedel terug krijgen. Pas al ze
zich met naam en toenaam bekend
maken, kunnen ze daarop aanspraak
maken, zo betwistte mevrouw Middel
koop eerder de rechtmatigheid van
zo'n 1100 anoniem ingediende vorde
ringen.
Nu de DNB, zoals wordt beweerd, die
fakkel van haar over neemt, zijn de
anonieme spaarders gedwongen hun
belangen via een procureur veilig te
stellen. Ze hebben de keus om zich
dinsdag bij monde van hun procureur
tijdens de rechtszitting met naam en
toenaam bekend te maken, dan wel
zich blijvend anoniem te verwèren te
gen het feit dat DNB hun vordering
•betwist. In beide gévallen moeten er
echter griffietëchten betaald worden.
Dat eist vooral onder de kleine Femis-
spaarders een zware tol, meldt de
Bredase procureur mr. drs. J. Verhagen
desgevraagd. „De telefoon staat hier
roodgloeiend. Ik krijg huilende mensen
aan de lijn die hun vordering laten
schieten omdat ze meer geld aan grif
fierechten dreigen te raken dan ze ooit
uit het faillissement terug kunnen krij
gen. Dat is bijzonder schrijnend", al
dus Verhagen.
Het gaat in feite om vier faillissemen
ten van de Femis-organisatie. In drie
van de vier gevallen hebben Femis-
spaarders claims ingediend. Veruit de
meesten anoniem met verwijzing naar
hun rekeningnummer via een advo
caat. Worden hun vorderingen betwist,
en daar ziet het naar uit, dan moeten
ze per faillissement 1,6 procent van
hun vordering op Femis aan griffie
recht betalen. „De Staat heeft er een
goeie aan: die ontvangt aan griffie
recht ruwweg vijf procent van 80jjuIt
joen aan betwiste anonieme toonder
vorderingen", rekent Verhagen voor.
Anderzijds wordt, het een-kwestie ,van
vestzak broekzak als DNB de vorde
ringen gaat betwisten. Daarvoor moet
deze staatsonderneming ook griffie
recht betalen. Reden voor mevrouw
Middelkoop om tussentijds af te haken
vanwege de daaraan verbonden kosten
van naar verluidt enkele tonnen.
Het ziet er naar uit dat vooral de grote
anonieme spaarders, onder wie het
openbaar ministerie en de Fiscale In
lichtingen Dienst (FIOD) enige crimi
nele types vermoedt, de zaak lang
kunnen rekken. Zij hebben er belang
bij hun identiteit verborgen te houden
zoals ze bij Femis altijd konden doen.
Ook al omdat het voor de FIOD moge
lijk is de boekhouding tot tien jaar
terug na te vlooien op eventueel ver
zwegen winsten of rente. Zouden ze
evenwel juridisch hard kunnen maken,
dat ze anoniem mogen blijven, dan
hebben ze er om een andere reden ook
baat bij. Hoe meer spaarders vanwege
de. hoge procedurekpsten, tussentijds
afzien van hun claims .op Femis, des te
hoger het percentage dat uiteindelijk
aan de overblijvenule ,.grpfe, spaarders
uitgekeerd kan worden.
Volgens Verhagen heeft de Almerese
mevrouw Middelkoop met haar actie
om alleen spaarders die niks te verber
gen hebben aan een uitkering in feite
ook die mensen getroffen voor wie ze
juist op wilde komen.
Raadsman mr. Zwiers die namens
Middelkoop optreedt, bevestigt desge
vraagd dat deze haar vordering heeft
laten afkopen. Dat is trouwens wette
lijk toegestaan. „Door een derde van
wie ik de naam niet wil noemen".
Middelkoop had zo'n 25.000 gulden op
haar nummerrekening bij Femis staan.
Ze zou vanwege het bankroet een be
drag tussen de 2 en 25 procent terug
krijgen. „Er is voor haar vordering
door anonieme spaarders meer ge'
den dan ze zelf bij Femis had inge
legd", aldus Zwiers.
Of de burgemeester nu benoemd
blijft of wordt gekozen, hij moet
een sterkere positie krijgen.
Die opvatting van de commis
sie-Van Thijn, die deze week
het rapport 'De burgemeester
ontketend' uitbracht, kan in de
verdere discussie wel eens een
cruciale rol gaan spelen.
Dat alleen al omdat de politiek
en het burgemeestergilde ver
deeld zijn over de vraag of voor
de gewenste positieversterking
verkiezing van de burgemeester
nodig en gewenst is.
Het is de verdienste van de
commissie-Van Thijn dat zij
aan een in een jaar of twintig
uitgekauwd onderwerp toch
nog nieuwe dimensies heeft we
ten te geven. Daardoor lijkt het
mogelijk de discussie over de
benoemde of gekozen burge
meester nu eindelijk eens met
besluitvorming af te ronden.
Dat ondanks het feit dat de
commissie er niet helemaal uit
is gekomen. Het rapport is één
grote poging om een dilemma
op te lossen.
De commissie beschrijft dat di
lemma scherp: „Door politiek
gekozen bestuurder te worden,
zou de burgemeester juist het
respect en het vertrouwen kun
nen verliezen dat nodig is om
aan het politiek-bestuurlijk
proces leiding te geven. Omge
keerd is echter de vraag of door
handhaving van de burgemees
ter op zijn voetstuk boven het
politiek bedrijf (nog daargela
ten of dit geen falsificatie is van
de werkelijke verhoudingen), de
politiek ooit nog het respect kan
terugwinnen dat in een goed
werkende democratie onont
beerlijk is."
Uit een onderzoek van Tops cs
uit 1991 is gebleken dat de
lokale politiek in het algemeen
een bleek profiel heeft. Weinig
eigen gezicht, een groot één-
pot-nat imago.
Juist de burgemeester stijgt bo
ven dat profiel uit. Hij is bij de
bevolking veruit het meest be
kend en herkenbaar. Volgens de
commissie is juist dat gegeven
een van de redenen voor de
opgeleefde discussie over de
wijze waarop de burgemeester
zou moeten worden aangesteld.
Ik betwijfel of dat een juiste
constatering is. Het komt mij
voor dat de commissie deze re
denering heeft opgezet om
daarmee een aanloop te nemen
naar haar eindconclusies.
Met evenveel recht is de redene
ring op te zetten dat het niet
nodig is te discussiëren over
benoeming of verkiezing van de
burgemeester omdat het met
zijn bekendheid en herkenbaar
heid wel goed zit.
Het probleem ligt inderdaad in
het bleke profiel van het lokale
bestuur. Verdwijnt die bleek
heid door de burgemeester te
laten kiezen? Verkiezing (door
de raad of door de bevolking)
zal zijn herkenbaarheid nog
vergroten, maar dat is nog geen
garantie dat daardoor het pro
fiel van het lokale bestuur meer
kleur krijgt.
Het eerste deel van het door de
commissie omschreven dilemma
- kort gezegd: gooi het kind niet
met het badwater weg ver
dient nadere beschouwing. De
commissie is dat niet uit de weg
gegaan, maar maakt haar rede
nering niet af. Alweer, kenne
lijk omdat dat niet dienstig is
voor haar eindconclusies.
Het zou wel eens heel waar
kunnen zijn dat de burgemees
ter zijn populariteit juist dankt
aan het feit dat hij geen onder
deel is van het lokale politieke
circuit.
Zeker, de commissie-Van Thijn
heeft gelijk wanneer zij op
merkt dat de burgemeester al
lang niet meer 'de neutrale, lij
delijke en onpartijdige functio
naris is, die uittorent boven het
alledaagse politieke gewoel van
wethouders en raadsleden.'
In de ogen van de commissie
moet de goede burgemeester een
man/vrouw van vlees en bloed
zijn. Iemand met eigen politieke
opvattingen en overtuigingen
die hij echter niet bij voortdu
ring op de voorgrond moet
plaatsen. Hij moet zich met een
zekere afstandelijkheid opstel
len. De commissie: „Pas dan zal
de ruimte ontstaan waarin hij
zijn meerwaarde als teamleider,
coördinator en stuurder kan be
wijzen."
Daar ligt het cruciale punt.
Daar vloeit logischerwijze het
pleidooi van de commissie uit
voort voor versterking van de
positie van de burgemeester.
Met de voorstellen die de com
missie daarvoor doet, kan men
Van Thijn
FOTO ANP
het van harte eens zijn. Naast
de wettelijke taken draagt de
nieuwe gemeentewet de burge
meester op :'Het bevorderen van
een goede behartiging van de
gang van zaken van de gemeen
te.'
Met deze rijkelijk vage tekst is
wel degelijk bedoeld, zo blijkt
uit de wordingsgeschiedenis
van dit artikel, de nadruk te
leggen op de leidinggevende,
stimulerende en coördinerende
taak van de burgemeester. Zet
dat dan ook met zoveel woorden
in de wet, zegt de commissie
terecht.
Geef de burgemeester in zijn
functioneren wettelijk handen
en voeten, zonder daarbij het
beginsel van collegiaal bestuur
te doorbreken. Geef hem bij
voorbeeld de bevoegdheid on
derwerpen op de agenda van B
en W te plaatsen; geef hem het
recht (zoals de minister-presi
dent heeft) discussies in het col
lege van B en W te beslechten
door een eindvoorstel op tafel te
Is het om de versterking van de
positie van de burgemeester te
bereiken, nodig de manier
waarop hij gerecruteerd wordt
te herzien? De commissie vindt
in meerderheid (Van Thijn, Pv
dA, Apotheker, D66, Klink,
CDA) van wel. De WD'er in de
commissie, de Groningse gede
puteerde Remkes, vindt van
niet.
De meerderheid spreekt zich uit
voor verkiezing van de burge
meester door de gemeenteraad
(waarbij de sterke voorkeur uit
gaat naar kandidaten van bui
ten de gemeente en het niet
wenselijk wordt geacht dat
raadsleden in hun eigen ge
meente tot burgemeester op
klimmen). De minderheid houdt
vast aan de benoemde burge
meester met recht van voor
dracht door de raad.
Meerderheid en minderheid in
de commissie hebben zich voor-
al laten leiden door de politieke
haalbaarheid van hun voorstel
len. Want Van Thijn en Apothe
ker zijn, overeenkomstig de op-i'l
vattingen van hun partijen, ei-||
genlijk voorstanders van de
door de bevolking gekozen bur-
gemeester, En Remkes heeft in
het advies laten aantekenen dat
hij daar ook voor is, indien men
tenminste wil kiezen voor 'een 1
wezenlijke vernieuwing van i
lokale democratie'.
Maar die keuze maakt de com
missie niet. Klink lijkt de enige j I
die uit overtuiging kiest voor de j
door de raad gekozen burge- J
meester. Dat belast de discussie J
in het CDA. Want daarvoor
voelen Brinkman en de zijnen
nu juist niet. In zijn Rotterdam
se Burgerzaal-lezing van okto- II
ber 1992 gooide Brinkman de in
zijn partij toen nog afgesloten
discussie over de burgemeester
open door twee modellen weer j
bespreekbaar te maken. Óf be-;
noeming van de burgemeester
in overleg tussen raad en minis
ter van Binnenlandse Zaken
(die het dus, zo lijkt mij de
bedoeling van Brinkman, over ,i
de kandidaat eens moeten wor-
den) óf rechtstreekse verkiezing
door de burgers.
Er is dus vooralsnog geen pol-
tieke meerderheid voor de door
de raad gekozen burgemeester
Tenzij het CDA, dat zoals zo 1
vaak de sleutel in handen heeft, '1
alsnog een draai neemt. En
daarmee voorbij gaat aan het
reeële risico dat de burgemees
ter niet ontketend, maar juist
geketend wordt door het lokale
politieke circuit. Dat zou zijn
positie, die de commissie wil
versterken, juist wel eens kun
nen verzwakken.
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Nederland
krijgt vijftien miljoen gul
den van Duitsland. Daar
mee vergoedt Duitsland de
uitkeringen die de Neder
landse overheid heeft be
taald aan dwangarbeiders
die in de Tweede Wereld
oorlog hebben gewerkt in
wat later de DDR zou wor
den.
De ministerraad is gisteren
akkoord gegaan met een
verdrag met Duitsland hier
over. Het geld wordt gestort
in het Invaliditeits- en
Ouderdomsfonds. Uit dit
fonds zijn destijds ook de
uitkeringen aan de ex-
dwangarbeiders betaald.
LEIDING IS niet alleen een zaa
vertrouwen. Niet omdat iemand
wordt zijn woord geloofd, maar c
jets zo is en niet anders.
De bisschoppen van Nederland 1
ze in de 'affaire-Bar' eerst te ki
verhullende mededeling, nu sch
aan al hun gelovigen. Een late les
De brief zelf beantwoordt evenw
heid blijft er, zoals de bissch
precieze voorgeschiedenis, maar
ze nu denken te doen.
jo de brief schrijven de kardinaa
beseffen dat er in onze kerk een
waardoor allerlei vermoedens k'
van het probleem.
"et feit dat er tot op hoog nive
Qegeven werd en her en der nog
van bisschop Bar een gevolg
waarin de kardinaal zelf een sp
vertrouwen in de hoogste leidinc
in bedrijven en organisaties die
seerd zijn, zou er bij zo'n vert
guentie zijn. De topfunctionaris
functioneren.
De Rooms Katholieke Kerk, zeke
Daar geldt hoe dan ook de cult
nog enigszins. Nu de bisschopi
weg van veiligheid en vertrouw
consequent zijn. Vertrouwen w
Daar moet wat voor gedaan wo
gewetensvolle afweging van an
sterke punten van bisschop Bar
ais zalig verklaard.
•e kritiekloze verheerlijking is
hjn van hun gevallen Rotter
^schoppen verwacht, als ze n
cnrijven. Gebed alleen is niet v
ome kan de Nederlandse ke
orden drie nieuwe monseigne
se leiders zijn.
