Met Dominicus naar de maan
Topkoks maken een vuist
Europese beweging tegen de verloedering van de voedingsmiddelen
Videotex brengt nu ook
overzicht van vakanties
Stormloop op Florida:
achttien extra vluchten
Dit weekend beurs voor
fietsers in Amsterdam
'Olijfolie is gezonder
dan plantaardige olie9
'Grasmaai-robot5 doet
gazon op zonne-energie
Jubileum reisgids gevierd met 'wetenschappelijk verantwoord' geintje
3
destem consument I
DONDERDAG 1 APRIL 1993 DEEL D
Breda - Handig? Dat kan
het zijn voor mensen met
vakantieplannen die op
zoek zijn naar bepaalde
reisbrochures. Bedoeld is
de 'vakantiewijzer' die via
het Videotex-systeem opge
roepen kan worden.
Telefoonnummer 06-7500
opent voor computeraars met
(videotex-)modem de verbin
ding. Tik daarna achter
dienstnaam de letters 'vwijz'
en de vakantiewijzer komt op
het scherm.
De vakantiewijzer bevat een
overzicht van honderden aan
bieders van allerlei soorten
vakanties. Er kan gezocht
worden op landêri, streken,
vakantievervoermiddel, typen
van vakanties, accommodatie
en aanvlieg- of vertrekhaven.
Videotex is een tergend lang
zaam werkend systeem, maar
de makers van de vakantiewij
zer hebben kans gezien daar
met een uitgekiende menus
tructuur veel aan te doen. De
gebruiker is snel ter plekke en
dat is prettig bij een verbin
ding die 50 cent per minuut
kost.
De vakantiewijzer verwijst,
naar brochures en vertelt bo
vendien waar het dichtstbij
zijnde reisbureau te vinden is.
Toeristische informatie over
een bepaald gebied en prijzen^
zoekt men er echter tevergeefs
in. Het resultaat van een ge
slaagde zoekactie is altijd een
met naam genoemde brochure
die dan nog wel aangevraagd
of opgehaald moet worden.
Voor de doe-het-zelvers onder
de vakantiegangers heeft de
vakantiewijzer niets te bieden.
Wie met zijn tent of caravan'
op pad wil, hoort immers nief£j
bij de doelgroep van de reisor-c,
ganisatie.
Van onze
consumentenredactie
Amsterdam - „Florida is de
winterhit onder de zonbe-
stemmingen." Dat stelt
Martinair-woordvoerder U.
Buys. „Wij zetten de ko
mende weken achttien
extra vluchten in." De be
zettingsgraad van de
Boeings 767 waar de Ne
derlandse luchtvaartmaat
schappij mee vliegt, is zo
goed als honderd procent,
meldt hij.
Het aantrekkelijke klimaat, de
lage prijzen en de grote pro
motie liggen volgens Buys aan
de basis van het succes van de
zuidelijke Amerikaanse staat.
„Vier jaar geleden begonnen
wij met één vlucht per week;
nu hebben we er negen per
week. Je kimt iedere dag van
uit Nederland naar Florida.
Maar wat wil je, als je goed
zoekt, kun je 'voor duizend I
gulden al een week naar Flori-
da en daar zit een apparte
ment en soms zelfs ook de
huur van een auto bij."
De Martinair-woordvoerder
verwacht dat het toerisme"
vanuit Nederland naar Florida
de komende jaren blijft stij
gen. „Steeds meer van de
vroegere Spanjegangers kie
zen nu voor Florida; het hele
jaar door zon, betaalbaar en
toch een andere cultuur. Wij
kunnen die verschoven be-
langstelling duidelijk merken.
Onze vluchten op Malaga bij
voorbeeld, de laatste jaren een
absolute topbestemming, heb
ben we teruggebracht tot één
per week."
Amsterdam - Ongeveer
honderd standhouders la
ten op 3 en 4 april in de
Amsterdamse Jaap Eden-
hal zien wat er op de markt
is voor mensen die tijdens
hun vakantie willen fiet
sen.
Er is onder meer informatie
over fietsreizen en -arrange
menten in binnen- en buiten
land, overnachtingsmogelijk-"5
heden, fietskaarten en reisgid
sen, fietsen en accessoires en
lichtgewicht kampeeruitrus
ting.
De beurs is via directe verbin
dingen met de tram (lijn 9)
vanaf Amsterdam CS en met
de bus (lijn 8) vanaf Amster
dam Amstel te bereiken. Ope
ningstijden: van 10.00 tot
18.00 uur.
Utrecht (anp) - Olijfolie is
te verkiezen boven plant
aardige oliën of dieetmar-
garine.
Want enkelvoudig onverzadig
de vetzuren, zoals oliezuur,
verlagen de kans op het krij
gen van hart- en vaatziekten
sterker dan meervoudig on
verzadigde vetzuren, zoals li-
nolzuur. Door enkelvoudige
vetzuren komt er minder snel
vetafzetting in de vaatwand.
Dat blijkt uit het proefschrift
van drs. J. de Graaf waarop zij
gisteren promoveerde aan de
KU Nijmegen.
Door Hans Veldhuis
Genk - De 43-jarige Brus
selse ingenieur-uitvinder
André Colens heeft, na
twee jaar experimenteren,
een op zonnecellen werken
de grasmaaier ontworpen.
Het slechts vijf kilo wegende
apparaat, dat 'zonneschild
pad' is gedoopt, werkt volledig
automatisch. Sensoren in het
computergestuurde toestel
waarschuwen voor obstakels
als bomen, muren en borders.
Is het gras nog nat, dan wacht
de grasmaaier even!
De maaier beleefde kort gele
den zijn wereldpremière op de
Tuinsalon in de Limburghal in
Genk. De 'zonneschildpad'
gaat zo'n 5000 gulden kosten.
„Natuurlijk zijn ze nog duur.
Ze worden helemaal met de
hand gemaakt, al zaldat ver
moedelijk snel gaan verande
ren. Bovendien zal er ook nog
een kleiner en goedkoper type
uitkomen," zegt Alain De- jj
pière. Zijn onderneming Solar
and Robotics heeft in Brussel
de Belgische verkooprechten
weten te bemachtigen. Achter
af gezien is de uitvinding zo
simpel, dat de vraag rijst
waarom niemand eerder op
het idee is gekomen. Zodra het
groen gekleurde en dubbelge- j
vouwen schild van polycarbo-
naat wordt opengeklapt, wor-
den de zonnecellen bovenop t
het toestel geactiveerd. Na
tien zachte pieptoontjes komt
de 'schildpad' in beweging;; j
Zacht schokkend, onmiddel-1 j
lijk van richting veranderend:
als er iets in de weg staat,-, 1
schuift het ding over het gras.
De 'schildpad' haalt een snel
heid van een halve meter per jj
seconde en neemt ook hellin
gen tot 30 graden zonder pro
blemen. Ondertussen maaien
enkele kleine mesjes, gevoed
door een zwak 45 watt motor
tje, het gras.
van reisgidsen alleen de Domi-
nicus-reeks en de gidsen van
ANWB en Kosmos, tegenwoor
dig is het aanbod een stuk
groter. Elke grote plaats in Ne
derland heeft nu ook wel een
gespecialiseerde reisboeken
winkel. Daar staan niet slechts
vijf verschillende gidsen van
Parijs, maar een plank vol.
Martin Pot, eigenaar van reis
boekenwinkel Olivier van
Noort, onderdeel van Donner
Boeken in Rotterdam, weet
zelfs niet meer waar hij zijn
assortiment kwijt moet. „We
groeien uit ons jasje."
De echte reiziger wil in een
reisgids meer lezen dan de ope
ningstijden van winkels en
banken. Praktische informatie
is nuttig, maar cultuurhisto
rische aspecten evengoed. Al
geeft Pot wel toe dat de zonrei-
ziger aan de Costa del Sol wat
minder behoefte heeft aan
diepgang.
In het grote aanbod van gidsjes
en gidsen constateert Pot wel
de nodige 'rommel'. „Ik wil
geen namen noemen, maar ik
ken reisgidsen waarvan de au
teur niet eens in het land is
geweest dat hij beschrijft. Zul
ke schrijvers baseren zich op
een aantal bronnen - andere
boeken, brochures - en hup, je
hebt weer een gids. En er wordt
nog steeds vanuit gegaan dat dé
gids van Parijs nog niet be
staat. Iedereen probeert op
nieuw het wiel uit te vinden."
Uitgeefster Luijken wil niet
werken met auteurs die aan
jatwerk doen. „We moeten ze
ker weten dat de schrijver het
land goed kent. Reisleiders bij
voorbeeld komen nogal eens in
aanmerking. Maar voordat hij
of zij begint, moet er een proef
stuk worden geschreven. En zo
maar iets ovérschrijven uit de
plaatselijke VW-brochure is er
niet bij."
Hoewel de landen en streken
binnen Europa nog steeds de
populairste vakantiebestem
mingen zijn, kiest de 'nieuw
reiziger' steeds meer voor be
stemmingen die verder weg lig
gen. Volgens Pot is IJsland
plotseling sterk in trek, maar
ook de Dominicaanse Repu
bliek. Trends zijn snel waar te
nemen binnen de reisboeken-
handel en bij de uitgeverijen.
ANWB
Luijken vertelt dat de laatste
tijd de gids over Tsjechoslowa-
kije een bestseller is. Bij de
ANWB, de grootste uitgever
van reisgidsen en landkaarten
in Nederland, is de gids van
Praag erg in trek. De organisa
tie is er zelfs toe overgegaan
aparte gidsen van Tsjechië en
Slowakije uit te geven.
De ANWB heeft in zijn
110-jarig bestaan al heel wat
gidsen en kaarten uitgegeven.
Voor Europa en enkele landen
De jubileum-uitgave van de Dominicus-reeks.
daarbuiten zijn reeds 90 titels
gemaakt. Daarnaast heeft dé
bond nog enkele tientallen gid
sen over Nederland zelf.
Behalve aan een goede gids,
heeft de reiziger behoefte aan
actuele kaarten. De meeste
reisboekenwinkels hebben dan
ook een uitgebreid assortiment
landkaarten, plattegronden en
detailkaarten. Of het nu een
fiets- en wandelvakantie op
Texel betreft of een rondreis
door Afghanistan, er zijn wel
kaarten voor.
Pot: „We hebben inderdaad
veel, maar we moeten natuur
lijk wel eens nee verkopen. Als
er iemand komt voor pakweg
een wandelkaart voor een ge
bied ten oosten van Florence,
stel ik de vraag: Denkt u dat ze
in Florence een plattegrond
hebben van Hendrik-Ido-Am-
bacht."
Volgens reisboekenverkoper
Pot is de Nederlander overigens
zuinig als het om reisgidsen
gaat. Zo'n boek is vaak sluit
post van de vakantiebegroting.
„Mensen geven soms duizenden
guldens uit aan een vliegvakan
tie naar Griekenland, maar
schrikken als ze horen dat de
beste gids voor dat land vijftig
gulden kost." (anp)
poor onze redacteur
Hein Sluijter
Amsterdam - De Europese
topkoks zijn op stap. Bul-
derlachend vertellen zij el
kaar, lunchend aan een ta
feltje in de foyer van het
Amsterdamse Krasnapols-
ky-hotel, kennelijk de ene
dijenkletser na de andere,
's Werelds opperkoker, de
onbetwiste paus van de
gastronomie Paul Bocuse,
samen met andere beroem
de confraters onder wie de
Nederlandse koning van
de tafel, Cas Spijkers, gie
ren het uit.
Een uitgelaten stel dikbuiken
(Paul Bocuse: 'Hoed U voor een
magere kok') dat nu eens niet
vroeg op hoefde om verse ingre
diënten in te slaan om vervol
gens de hele dag door te moeten
tangen in de hitte van de keu
ken. Lekker uit en laat maar
aan een tafeltje verderop
zitten, zodat ik hun ongetwijfeld
smeuïge grappen en grollen niet
zo goed kan volgen. Tien tegen
één zal het gegaan zijn in de
trant van: „Zegt de ene gast
tegen de andere..." Of zoiets.
Dit is het culinaire slot van een
presentatie, een promotie zo U
wilt, van de Communauté Eu-
ropéene des Cuisiniers 'Euro-To
ques', ofwel van de club van
Europese topkoks die zich op
recht zorgen maakt over de
smaak en de kwaliteit van de
basisprodukten waar ze dage
lijks mee moeten werken. Jaar
lijks komen ze bij elkaar en deze
keer is het te doen in Amster
dam. Zij maken een vuist tegen
wat zij noemen de verloedering
van ons voedsel.
Lepels
Euro-Toques (een toque is een
kokmuts) bestaat al sinds 1986
en is opgericht door drie-ster
renrestaurateur Pierre Romeyer
uit Brussel, verreweg de luid
ruchtigste grappenmaker aan ta
fel. Hij is ere-voorzitter. Paul
Bocuse die zijn gelijknamige res
taurant drijft in het plaatsje Col-
longes bij Lyon, is gekozen tot
president. Cas Spijkers uit
Oisterwijk staat hem bij als vi-,
ce-voorzitter, samen met de Ier
se Myrtle Allen. Bernard Four-
nier uit Parijs voert het secreta
riaat.
Hoewel de koks dus al zeven jaar
bun lepels roeren in de Europese
brij aan voedingsmiddelen, ge
nieten zij bij het grote publiek
nog niet veel bekendheid. Als
koks in hun eigen landen na
tuurlijk wel, maar nog niet zo-
In de keuken van het Amsterdamse Krasnapolsky. Onder supervisie van Cas Spijkers (links) bereidt een team van Euro-Toques-koks de lunch voor. Midden (donker
pak) Pierre Romeyer en tweede van rechts-, Paul Bocuse. i foto Arnold van west
zeer als een organisatie, die ove
rigens wel al een vaste vertegen
woordiger heeft in Brussel, in
een adviesorgaan dat over zetels
beschikt in verschillende Euro
parlementaire commissies. Dat
zijn de commissies, die zich bui
gen over de voedingswetgevin
gen van het verenigde Europa'!
Nu de tijd
Anno 1993 willen de koks er
harder tegenaan gaan. „Het is
nu de tijd om te laten weten wie
en wat we zijn," zo zegt Cas
Spijkers. „Het gaat ons om het
produkt dat centraal staat en
dan vooral om de smaak en de
kwaliteit daarvan."
(Hij en de zijnen trekken harts
tochtelijk ten strijde tegen met
hormonen platgespoten varkens,
tegen smakeloze wintertomaten
on tegen groente die groen ziet
van de chemicaliën-ellende. Uit
gangspunt is het behoud van het
eigen karakter dat aan veel na
tionale en regionale produkten
kleeft.
„bp het ogenblik gaat het zo,
dat alles wat een uitgesproken
smaak heeft, wordt weggeteeld
srq^qg, ^ynen met iftiiJawbW
icentehvfitlRMw nu- regeWfïMiè proctikraPWlfii^ftan c
óm de tafel, om te kijken mens binnen niet al te lange ti
omdat de consument dat niet
meer zou wensen," klaagt Spij
kers. Hij noemt uien. Als bij het
pellen de tranen in je'ogen sprin
gen, zijn ze taboe. Of spruitjes.
Die mogen vooral biidiet-
•niet stinken. En witlm nag
bitter
prodüi
matig óm de tafel, om te kijken
of er geen middenweg mogelijk
is, een manier om de oorspron
kelijke goede smaken te behou
den."
Gloeiend eens
Paul Bocuse formuleert het al
dus: „Ondanks onze verschillen
in taal en gebruiken, zijn we het
binnen de Euro-Toques-organi-
satie gloeiend met elkaar eens.
Het gaat ons om de diversiteit
van de produkten waar we mee
van doen hebben. De verschil
lende smaken en gebruiken die
we nu (nog) kennen, dienen be
schouwd te worden als cultureel
erfgoed dat niet verloren mag
gaan voor latere generaties."
Stinkende spruitjes als cultureel
erfgoed. Zo zit dat.
Romeyer maakt zich echt kwaad
als hij beweert: „Vlees moet
smaken naar vlees en ni^H^aar
papier of karton. ZonderiÈuro-
Toques zal de kwaliteit van het
voedsel omlaag gaan. En daar-
insheid in
een diep dal. Dieren worden ai
lange tijd
ook overkomen. Daar moeten we
voor waken."
En hij voegt daar fanatiek aan
toe: „In een restaurantbedrijf
gaan de meeste kosten zitten in
de lonen. Vervolgens komen er
posten als gas, water en elektri
citeit. En helemaal onderaan
kom je dan de prijzen van de
voedingsmiddelen tegen. Dus als
je daarmee gaat rotzooien, dan
ben jewel getikt."
Hij ziet de kok kennelijk als een
culinaire waakhond.
Tweede start
Euro-Toques maakt op dit mo
ment als het ware een tweede
start. Om praktische redenen is
de beweging inmiddels opge
deeld in landelijke afdelingen
die elk hun eigen bestuur heb
ben. Zo heeft Euro-Toques Ne
derland nu een ledenbestand van
ongeveer 250 koks en restau
rants.
„Het is een misverstand," zegt
Spijkers, „om te denken dat Eu
ro-Toques eenjjaweging is van
ail4én^e(|||pr^vonomie. Niets
is MffteF'waa'r. 'Onze doelstel
lingen moeten iedereen die se
rieus met zijn vak bezig is, aan
spreken. Ik kan het niet genoeg
zeggen: het gaat om het produkt
met direkt daaraan gekoppeld
een authentieke smaak en een
herkenbare kwaliteit. We stre
ven daarbij ook naar een eerlijke
manier van koken die meegaat
met de seizoenen. Het is onzin
ervan uit te gaan dat wij een
ganzelever- of truffelclub zijn.
Kern van de zaak is oprechtheid
en eergevoel van de vakman."
'H
Spijkers vindt het niet meer dan
normaal, dat de middenklasse
restaurants ('en daar zitten in
ons land heel goede bij') snel tot
de beweging zullen toetreden en
evenals de huidige leden óók het
Euro-Toques-schild naast de
deur zullen ophangen. „Ook ca
fetaria's zouden zich geroepen
moeten voelen. En er zijn al
ziekenhuizen lid."
Volgens Romeyer is Euro-To
ques er zich wel van bewust dat
de boodschap van de koks op
zich geen echt nieuw geluid be
tekent. Ook andere groeperingen
hekommeren zich immers om
kwaliteit. „Maar juist wij staan
op een unieke plaats tussen de
producent en de consument. Wij
zijn de enigen die het bereiden
van voeding als vak uitoefenen."
De eerstvolgende activiteit van
de Nederlandse afdeling is het
organiseren van de Dag van de
Smaak. In Frankrijk is dié al
drie jaar achtereen gehouden en
is daar inmiddels uitgegroeid tot
een gebeurtenis die een hele
week duurt. Volgens Bocuse
doen er elk jaar honderden res
taurants, produktschappen en
producenten aan mee. En dui
zenden kinderen, gewend aan
fast food, maken dan kennis met
'smaken'.
De oprechte smaakmakers van
Europa laten van zich horen. De
culinaire waakhond blaft. Met
smaak. Daarover valt na die
lunch niet te twisten.
gen van land- en stedeschoon.
Een typerend fragment, uit
'Portret van Normandië en Bre-
tagne' (1975): „Bij nadering van
Chateaulin - 5500 inwoners -
zien we witte huizen met grijze
daken liggen tussen de beboste
heuvels aan de oevers van de
zalmrijke Aulne. De rivier
stroomt dwars door het stadje,
erg 'aardig, met bruggen erover
en kastanjebomen erlangs."
„Zijn boekjes staan bekend als
oubollig; vooral bij de niet-ge-
bruikers," zegt Luijken. De uit
geverij vond het dan ook tijd
voor een andere aanpak. De
hele reeks wordt herzien, zowel
wat betreft vormgeving als in
houd. Luijken: „Het wordt iets
minder verhalend, droger, en er
komt meer praktische informa
tie in."
De honderdste titel in de Do-
mincusreeks is voor de uitgeve
rij een mijlpaal, maar beslist
geen eindpunt. Er zijn nog ge
noeg gebieden om te beschrij
ven, al moet het wel lonend
zijn. Heeft iedereen wel eens
van de zonovergoten Maladiven
gehoord, Luijken zal er nog
niet zo snel een gids van uitge
ven. De eilanden worden nog
niet overstroomd door Neder
landse toeristen.
Datzelfde geldt ook voor Zuid-
Afrika, maar een gids over dit
land bleek toch een voltreffer.
In een jaar werden er 5000 van
verkocht.
Had je vroeger op het gebied
Door Peter Punt
Haarlem - De landing van
de eerste mens op de maan
heeft de Alkmaarse geschie
denisleraar en reisgidsen
schrijver Jo Dominicus nog
meegemaakt. Maar dat er
tien jaar na zijn dood onder
zijn naam een 'reisgids' over
dit hemellichaam zou wor
den uitgebracht, kon hij na
tuurlijk niet bevroeden. Die
gids ligt sinds enkele dagen
in de boekwinkels.
«Een geintje," zegt Barbara
Luijken, uitgeefster van de Do
minicus-reeks, „maar wel we
tenschappelijk verantwoord."
"an de honderd Dominicus-
gidsen heeft Jo Dominicus er 35
geschreven. De Alkmaarse le
raar schreef zijn eerste reisboek
in 1969: 'Portret van Noorwe
gen'. Er zouden nog heel wat
portretten volgen, reis-impres-
sies van voornamelijk landen
en streken in Europa met veel
beschrijvingen van gezellige
dorpspleintjes en leuke hotelle-
Jaarlijks worden er bijna
200.000 van verkocht.
Voortkabbelend
De gidsen uit de Dominicus-
reeks staan niet bekend als flit
send en eigentijds. Ze zijn voor
een flink deel gevuld met
voortkabbelende beschrijvin-
1
