'Zet dat rotding uit en leef Radio 4 werkt aan grotere samenhang UIT gids John Ratzenberger, postbode uit 'Cheers', heeft nieuwe roeping Van Elks sandwiches: glimlach om agressie .RIJS 7S." Maartje 't Hart krijgt talkshow RTL 4 boeit 'Heer dan Hilversum Sigmar Polke IN BEELD Jean-Pierre Caumiant -X 5i Het aantal boekhandels met een literaire belangstelling neemt zienderogen af." Wouter van Oorschot, uitgever de stem gids DINSDAG 2 MAART 1993 DEEL E Op 7 april wordt het slot opge nomen van de veel bekeken en bekroonde serie. „Ja, de dag na mijn verjaardag, leuk cadeautje, hoor. 'Gefeliciteerd, je bent ont slagen'. Het zal een treurige dag worden", ziet Ratzenberger wiens inkomen geschat wordt op een miljoen dollar per jaar - de bui al hangen. In Nederland heeft de NCRV het afscheid ge programmeerd op 22 juni. „We hebben altijd schouder aan schouder gewerkt, elf jaar lang. Toen we begonnen, hadden we nog geen kinderen. Alleen Ted Danson had een baby, Kate. We gingen trouwen, kregen kinde ren. Die namen we altijd mee op de set. Zo gaat het altijd. Het is net één grote familie. Dat zal ik missen, er is geen andere baan als deze, en zal er ook nooit zijn." Wit gaat u doen na 7 april? „Kijken hoe mijn kinderen groeien", grapt de Amerikaan, die vader is van kinderen van vier en vijf jaar. „Wel, ik ben gevraagd een film te regisseren, ik heb nog niet echt beslist, ik heb een idee dat nu wordt uitge schreven voor televisie, ik heb een boomgaard van fruitbomen. En ik ga reizen voor Rampak, waar mijn bedrijf Ekopak pas in op is gegaan. Met Ekopak begon ik drie jaar geleden in Seattle milieuvriendelijke verpakkingen te ontwikkelen van papiersnip pers om schadelijk petroche misch spul als piepschuim te 'vervangen. Iedereen is op zoek Door Maarten van de Rakt John Ratzenberger (45) draait zijn hand nergens voor om. Hij is een man van twaalf ambachten, maar zónder dertien ongelukken. Hij werkte in een circus, wierp zich op reclametekenen, improviseerde een act in de Amster damse Melkweg en nam de strijd op tegen het piepschuim. Maar bovenal werd hij bekend als de betweterige postbode uit 'Cheers', Cliff Clavin. naar zulk materiaal en wij zijn een van de weinige bedrijven die dat maken. Dus de toekomst ziet er zonnig uit." „Ach, en wat mezelf betreft, ik heb bijna dertig films gedaan, grote rollen, kleine rollen (onder meer 'A Bridge Too Far', 'Super man', 'Outland' en 'Gandhi' - red.). Ik heb scripts geschre ven, tv-series geregisseerd, alles wat ik nog moet doen is ervoor zorgen niet door een bus geraakt te worden." Timmerman Met onverzadigbare gretigheid stortte Ratzenberger zich in al lerlei avonturen: „Ik begon niet als acteur, maar als timmerman. Ik ben ook nooit naar een to neelschool geweest. Ik wist niks van acteren toen ik met 'Cheers' begon." Ratzenberger ontvouwt zijn le venswijsheid: „Mijn filosofie is, maak een avontuur van het le ven, steek je nek uit. Als iets interessant is, probeer het uit. Als het niet werkt heb je het tenminste geprobeerd, en als het wel werkt, des te beter. Je kunt ervan leren." „Ik was zeventien jaar, ik werd wakker en besloot bij het circus te gaan. Een circus in Indiana had mensen nodig, dus ik er heen. Verder werkte ik als dek- knecht op een oesterboot. Ik reisde en zocht baantjes. Er zijn altijd manieren om geld te ver dienen en te overleven. Zo ging ik eens reclame-teksten schilde ren op zaken en vrachtwagens. Ik kwam in 1971 voor drie we ken naar Europa met vijf dollar op zak en bleef er tien jaar. Dat typeert mijn leven. In Londen formeerde ik het improviserende theaterduo Sal's Meat Market, dat ook in de Melkweg in Am sterdam optrad." Vastlopen Was Ekopak ook een kwestie van 's morgens wakker worden met een'flitsend idee? „Zo gebeurde het precies. Ik zei tegen mijn vrouw: ik denk dat dit een goed substituut is voor polystyreen, en ik wil er wat geld in stoppen. Zij wist niks van een bedrijf leiden, ik ook niet. Zo gingen we met een buur man in zijn garage van start. In het begin hebben we er veel bloed, zweet en tranen in ge stopt. Uiteindelijk werd het te groot voor mij alleen. Ik besefte vast te zullen lopen als ik geen hulp vond en kwam erachter dat ik geen echte directeur was. Ik liet links en rechts weten dat ik op zoek was naar een partner. Rampak vond me." Nieuwe oorlog Waarom begint een zeer succes vol acteur zo'n bedrijp „Ik kijk naar mijn kinderen. Over twintig jaar vragen ze: wat deed jij om de aarde te redden, pap? Vroeger vroegen ze wat je deed in de oorlog. Dit is de nieuwe oorlog. We zijn niet bezig om de aarde te redden maar onszelf, de mensheid. De aarde zal er straks heus nog wel zijn. Ik moet mijn kinderen in de ogen kunnen kijken en zeggen dat ik mijn best heb gedaan." „Denken aan de toekomst, daar gaat het om. Er is een indiaanse stam in New England, die kent de regel van de zevende genera tie. Elke keer dat de oudsten een wet opstelden, dachten ze na over de invloed daarvan op de zevende generatie. Zo dachten ze na bij alles wat ze deden. Het is een heel simpele gedachte." Het is niet vreemd dat Ratzen berger lid is van het Social Ad ventures Network, een organisa- John Ratzenberger tussen zijn milieuvriendelijke produkten: We zijn niet bezig de aarde te redden maar onszelf.foto dijkstra tie van 300 sociaal bewuste on dernemers. „Die willen met hun bedrijf iets goeds doen. Omdat een bedrijf deel uitmaakt van de maatschappij heb je daar ver antwoordelijkheid voor. Kijk naar wat er met Detroit gebeur de, de Amerikaanse auto-indus trie. De fabrieken maakten slechts auto's, maar deden niks voor de gemeenschap. Zou het niet mooi zijn als Ford ervoor zorgde dat de scholen in de om geving al het materiaal kregen dat ze nodig hadden, dat de leraren een behoorlijk salaris kregen?" Prutsen „Mensen weten niet eens meer hoe iets werkt en hoe je iets repareert. Ze kijken te veel tele visie. Ze prutsen niet meer. Thuisgekomen van hun werk duiken ze niet meer in de garage om dingen te repareren. Het is een grote crisis. Als er iets kleins kapot gaat, is dat het einde van de wereld." Ratzenberger schuift naar het puntje van zijn stoel; veront waardiging sluipt in zijn stem. „Mensen zien televisie te veel als een god in plaats van een ge reedschap. Ze zouden om moe ten springen met een tv als met een oven. Je'doet toch ook niet de oven open om er de hele dag in te staren of om eten te zien koken. Als er iets op tv is kijk je, als het afgelopen is, zet dat rot ding uit en leef." „Als kinderen tv kijken, leren ze niks. Niemand leert iets van te levisie, TV is entertainment, geen leraar. Kinderen leren van de ouders. Als ze zien dat de ouders op de sofa liggen te kij^ ken, dan is dat precies wat ze doen als ze volwassen worden. En die mensen op de sofa zijn meestal de eersten die klagen over wat er mis is met de maat schappij en de kinderen van te genwoordig." „Zet dat rotding af. Trek de stekker uit, gooi er een moker door. Het echte leven is belang rijker. Als je je verveelt, ga vrij willigerswerk doen op een school of in een ziekenhuis. Beteken iets voor iemand. Mensen die de hele dag soap kijken, zou je in een gekkenhuis moeten stop pen."* 'Cheers', Nederland 1, 23.19 uur) 15, 01620-36056 ROOSEN- Hilversum (anp) - Het Holland Festival, de Nederlandse Muziekdagen, het North Sea Jazz Festival, het Kondrashin Concours en de dirigenten-meesterklas krijgen de hoogste prioriteit op Radio 4. Andere evenementen kunnen niet meer direct rekenen op uitzêndingen via de klassieke zender. De versterking van de profile ring is het vervolg op het on langs door het NOS-bestuur aangenomen beleidsplan. Alleen de TROS kan zich niet vinden in de voorgenomen versterking van de samenwerking op Radio 4. Deze omroep is bezorgd dat de autonomie van de individuele omroep in het gedrang komt. Volgens zendercoördinator Ca role Muizelaar krijgen de uitver koren evenementen steun van meerdere omroepen. In het ver leden financierde de NOS bij- Van onze verslaggever De bekende schrijver Maarten 't Hart gaat voor de VPRO een Praatshow maken. Daarin zal hij ook te zien zijn als zijn vrouwe lijke variant Maartje 't Hart. wer de formule van het nieuwe Progrmamma is volgens een voorlichtster nog maar 'heel wei- rig te zeggen'. Er is zelfs nog 8®n naam verzonnen. De 48-ja- 't Hart zal in elk geval voornamelijk gasten verwelko- uit literaire kringen maar ook uit andere delen van het culturele leven. In september foot't Hart van start. In eerste ®stantie is de talkshow, die 45 ®raüten duurt, dertien keer te aen, Hilversum (anp) - De commer ce omroep RTL 4 houdt de ®lker langer aan het station ge lasterd dan de publieke televi- ezenders. Dat blijkt uit cijfers j® de afdeling kijk- en luister- derzoek van de NOS over fe- "riiari. Jjanneer gekeken wordt, dan 'Jtt een kijker gemiddeld bijna ,t uur en 43 minuten afge- Md op RTL 4. Voor Nederland on 3 is dat respectievelijk 54, I, en minuten. Het best beke- 7 programma was de voetbal- 1 Nederland-Turkije. voorbeeld de uitzendingen van het Holland Festival alleen. Door beperkte financiële moge lijkheden was dat niet langer mogelijk. Nu gaan zes omroepen daar aan meedoen. Die uitzen dingen zullen ook niet meer als van één bepaalde omroep, maar als 'een Radio 4-produktie' wor den aangekondigd. Wijziging van de wijze van aan kondiging lijkt een klein stapje, maar is volgens Muizelaar sym bolisch voor de weg die de om roepen wensen in de slaan. De transformatie naar de 'best denkbare klassieke zender van Nederland' staat centraal. Eens gezindheid over het aanbod van levende muziek wordt omroep- breed noodzakelijk gevonden. De belangstelling voor de klas sieke zender ontwikkelt zich de laatste tijd gunstig. De klassieke zender heeft een marktaandeel van 3,2 procent. Na de vorig jaar ingevoerde horizontalisering is de belangstelling voor de zender weer gegroeid. Vooral 'Muziek voor Miljoenen' tussen negen en elf uur 's ochtends is populair. De zenderredactie heeft in het beleidsplan een aantal doelstel lingen geformuleerd. Belangrijk daarin is de versterking van de relatie met de omroeporkesten verenigd in het Muziekcentrum voor de Omroep (MCO). Muizelaar verhult niet dat zij als NOS-functionaris graag verder was gegaan in de samenwerking met de omroeporkesten. VARA en VPRO zijn daar ook voorstan der van. In het verleden is bij voorbeeld door VPRO-directeur Van Beers gepleit voor integra tie. Dat streven blijft volgens haar onverkort overeind. De registratie van levende mu ziek speelt nu al door het och tend-, middag- en avondconcert een belangrijke rol op de zender. Muizelaar is echter niet tevreden over het aanbod. Teveel ligt de nadruk op de symfonische mu ziek van de grote orkesten. Ne derland heeft niet voor niets de grootste orkestdichtheid van Eu ropa. Het aantal opnamen daar van zal echter moeten afnemen, ten gunste van kamermuziek. Volgens Muizelaar was het tien jaar geleden nog wel een goed gebruik de grote reêitals en strijkkwartet-series op te ne men. Het eerste schilderij waar je bij binnenkomst in De Pont tegen aan loopt is het indrukwek kende 'Hoffen heisst: Wolken ziehen wollen'. Het is met lak- verf op polyester weefsel ge schilderd, het dateert uit 1992 en meet 3 bij 5 meter. Dat klinkt reusachtig en dat is het ook. Maar ook omvang is be trekkelijk: maat en licht bren gen de immense ruimte van De Pont terug tot een beheersbare plek, menselijk maar onverbid delijk. Wat goed is wordt beter, wat matig is valt eerder door de zeef. En Sigmar Polke triom feert daar. Het doek hangt monumentaal, en is dat ook. De plaats is veel betekenend. Het doek kan als een samenvatting worden be schouwd van alles waar het de Duitser Sigmar Polke om gaat, van alles ook wat hij schilde rend heeft ontwikkeld. Het is een hoogtepunt, voor zover zich dat uiteraard nu laat aanzien. Rechts in de hoek staat een op 17e eeuwse wijze getekende fi guur ingespannen de wolken te mennen. Vuistdikke touwen zijn om twee grote wolken ge bonden en komen uit in de handen van de voerman die zich schrap zet. Daartussen zien we een land schap dat uiteen valt in kleur vlakken van verschillende grootte, in schakeringen van geel en bruin, en een grote blauwe veeg. Precies in het centrum van het beeld de zwar te contouren van een zeil scheepje dat naar de horizon vaart. Het beeld is een meta foor. Sigmar Polke schildert de kunstenaar, schildert zichzelf in zijn ultieme poging de wol ken te dwingen, de elementen te beheersen. Het is een figuur van alle tijden, staande in een rijke traditie, die iets wil wat niet kan. Staande in het niemandsland, geen land en geen licht, een plaats die dus alleen maar in het schilderij kan bestaan, zoekt hij de materie aan zich te onderwerpen om heerser te worden in zijn eigen heelal. Een geval van kosmische zelf vergroting. Het is de schilder die de hemel bestormt, een Ica rus die de hemel tegemoet wil vliegen, een alchemist die uit grondstof goud wil maken. Waar Brueghel de hoogmoedige Icarus vanuit een hoge hemel neer laat storten in de zee en het ideaal tot aardse verhou dingen terug brengt, daar 'Mixed media' van Jean-Pierre Caumiant. foto molenaars houdt de hoofdfiguur in Polkes voorstelling stand. Sigmar Pol ke houdt de teugels strak in handen, zijn oeuvre, in de grote musea overal ter wereld aan wezig, is een voortgaande ver beelding en hij is de regisseur. door Frits de Coninck Hopen betekent yoor hem: aan de wolken willen trekken. Aan Polke is al veel aandacht besteed. In Nederland in het afgelopen najaar, ter gelegen heid van de grote over zichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amster dam. Altijd wordt Polke in tek sten over hem een alchemist genoemd. Dat heeft in het bij zonder betrekking op de veel heid aan onconventionele ma terialen waarmee hij werkt. In feite schildert hij met alles, behalve met klassieke olieverf uit een tube. Hij is voortdurend op zoek naar nieuwe kleuren door allerlei grondstoffen te combineren en zelfs chemische reacties aan te laten gaan. Dat kan zelfs tot gevolg hebben dat de stoffen door blijven werken, dus nadat de schilder het werk voor voleindigd heeft ver klaard. Een ramp voor toekom stige restauranteurs, maar dat terzijde. Hij gebruikt even ge makkelijk bladgoud als arseni- cumhoudend Schweinfurter groen. Polke is ten aanzien van het materiaal waarmee hij werkt sterk beïnvloed door Joseph Beuys, de peetvader van de na oorlogse kunst, die de kunst open stelde voor alle materiaal, als het (in zijn geval) maar vet en vilt was. Maar de dogmatiek van Beuys ontbeert Polke. Zijn artistieke verbeelding is vrij, letterlijk grenzeloos. Zijn schil deren is het scheppen van een beeld dat veroverd wordt door de inwerking van verf, beeld drager en verbeelding. En niets in deze trits is neutraal. Wat blijkt bij nadere beschou wing Wat zich in 'Hoffen heisst' laat aanzien voor een horizon, is heel gewoon de sti- knaad die de twee lappen po lyester verbindt. En de ge noemde kleurvakken zijn kleurprints die al aanwezig wa ren voordat de lappen ordinaire textiel werden omgetoverd tot schilderij. Gordijnstof, voorbe drukt, zo verkrijgbaar op de markt, dat is de beelddrager waarop Polke werkt. Maar hij werkt er niet alleen óp, hij werkt ook mét het doek. Het stofmotief is een gegeven dat door kijken, denken en schilde ren wordt gemaakt tot beeld motief. Daarbij de steeds weer andere verf in voortdurend wisselende kleur. Zo ontstaat een gelaagdheid aan stemmin gen, vormen, emoties, abstrac ties die op elkaar inwerken, geleid door de hand van de tovenaar. Schilderij na schilde rij, steeds opnieuw en steeds anders. In De Pont hangen zeven doe ken van hem, uit 1984 en uit 1992. Ze hebben gehangen in de tentoonstelling in het Stede lijk, maar hier, op deze plek, lijken ze nog beter iets van hun Detekenis prijs te geven. Sig mar Polke, voor wie kijken wil. Sigmar Polke in De Pont, Wil- helminapark, Tilburg, tot 31 mei. De kunstenaar Jean-Pierre Caumiant (1948) is een Waal die tot 1983 als architect heeft gewerkt. Dat op zich onbelang rijke gegeven wordt opmerke lijk bij het zien van zijn werk. Dat heeft niets van ruimtelijk heid of van formele abstractie, kwaliteiten die je in het denken van een architect verwacht. Caumiant schildert en bouwt zich een heel eigen gesloten wereld die zwanger gaat van symboliek. Hij schildert donker, zwart, naar het lijkt met een teerach- tige verf. Dat is de zware grondtoon die de vormen bijeen lijkt te houden die vervolgens worden aangebracht. Hij doet dat door te krassen in het verf- oppervlak of door menselijke gestaltes te schilderen tegen een witte, nisvormige achter grond. Soms spaart hij in het zwart een mandorla uit, een amandel vormig vlak waar in de vroeg christelijke tijd Christus in werd afgebeeld. In plaats dar- van zet Caumiant een wit, ge abstraheerd kruisvormpje op die beladen plaats. Hij werkt in zijn schilderijen ook met staaf jes ijzer die gebundeld worden en in strakke orde worden be vestigd tegen een lichte achter grond. Maar op één plaats zal hij de orde doorbreken door een bundeltje weg te laten. In zijn beelden, kastjes eigen lijk, speelt Caumiant op soort gelijke wijze met vormen en symbolen, die hij overal van daan haalt. Het gebruik is te willekeurig om tot één vaste betekenis te leiden die andere interpretaties uitsluit. Ze lijken net zo gemakkelijk op totems als op ouderwetse huisaltaar tjes uit onze eigen cultuur. Jean-Pierre Caumiant in Galerie Molenaars, Ginnekenweg 79, Breda, tot 21 maart. Door Janny Kok Rotterdam - De argeloze bezoeker van de tentoonstelling 'Sandwiches 1991-1992' in Museum Boymans-van Beuningen Rotterdam zal een glimlach nauwelijks weten te onderdruk ken als hij de objecten van Ger van Elk ziet. In de tentoonstellingsruimte ligt bijvoorbeeld een driedubbele hou ten sandwich met enorm grote gelakte vrouwennagels en neuzen, die uit de naden steken. En wat te denken van een zwart geschilderde boomstam met vier bijlen erin gestoken en doorsne den met drie cirkelzaag-bladen met daarop het portret van de maker zelf. Is dan nu kunst met een knipoog, die goed is voor een glimlach, of dodelijke kunstkri tiek. „Ik heb niet zo graag dat erom wordt gelachen", aldus Ger van Elk. „Sommige dingen zijn wel schrijnend, hoor. Ik heb alleen geen zin om deze kunst uit te leggen. Iedereen moet er maar in zien wat hij wil. Als ik er niet in ben geslaagd er iets mee uit te leggen, is dat jammer." Van Elk is het 'gevecht' aange gaan met hout, metaal, fotogra fie en naamloze kitsch-land- schapjes. De houten 'sandwich' wordt doorboord door enorme bouten, die de 'kunstvulling' be hoorlijk onder druk zetten. De aangebrachte verfslierten rond de bouten maken duidelijk dat de materie behoorlijk onder druk staat. De kunstenaar - van huis uit kunsthistoricus - geeft ermee aan hoe de kijk op kunst kan verschuiven. Het persoonlij ke zit in het loslaten van kunst historische conventies en de aan dacht voor" (eigen) gevoelens. Maar de 'sandwiches' zijn ook een vingerwijzing naar eerder werk en naar mogelijke toekom stige ontwikkelingen. De tentoonstelling duurt tot 26 april. 1 FILMS GOES - Grand Theater 20 u. The Bodyguard. HULST - De Koning van Engeland 20 u. Under siege. 20 u. Deans. 20 u. Dracula. 20 u. The Bodyguard. 20 u. Body of evidence. VLISSINGEN - Alhambra 1 20 u. Under siege. - Alhambra 2 20 u. The last of the Mohicans. - Alhambra 3 20 u. Dracula. - Alhambra 4 20 u. Body of evidence. ANTWERPEN - Rex - 12, 14, 16, 20 en 22 u. Honey I blew up the kid. -Rex-Club - 12, 14, 16.30, 19 en 21.30 u. Sneakers. -Odeon 1 - 14, 16.30, 19 en 21.30 u. Trespass. - Odeon 2 - 15.15, 17.45 en 20.15 u. Trespass. - Odeon 3 - 14, 16.30, 19 en 21.30 u. Singles. -Odeon 4 - 14, 17.15 en 20.30 u. The best intentions. -Rubens - 14, 16, 18, 20 en 22 u. Under siege. - Quellin I - 14, 16, 18, 20 en 22 u. Tom Jerry. -Quellin II - 14, 17.15 en 20.30 u. Daens. -Quellin in - 14, 16, 18, 20 en 22 u. Death becomes her. -Metro I - 14, 16, 18, 20 en 22 u. Body of evidence. -Metro H - 14, 16.20, 18.40 en 21 u. The last of the Mohicans. -Brabo - 14, 16.20, 18.40 en 21 u. Damage. - Tijl - 14,16, 18, 20 en 25 u. Con senting adults. -Wapper - 14, 16.30, 19 en 21.30 u. Bitter moon. -Sinjoor - 14 en 16 u. Beauty and the beast. 19 en 21.30 u. The bodyguard. -Ambassades Club 1 - 14, 16, 18, 20 en 22 u. Raising cain. -Ambassades Club 2 - 14 en 16.30 u. The bodyguard. 20 en 22 u. Beauty and the beast. -Ambassades Club 3 - 14, 16, 18, 20 en 22 u. Sister act. -Ambassades Club 4 - 15, 17, 19 en 21 u. Sister act. BRUGGE - Complex Zwart Huis 20 u. The last of the Mohicans. 20 u. Trespass. 20 u. Sneakers. - Memling 20 u. Honey I blew up the kid. - Van Eyk 20 u. Under Siege. GENT - Decascoop 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Body of evidence. 14.30, 17, 20 u. Honey I blew up the kid. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Accidental hero. 14.30 en 17 u. Tom Jerry. 17, 20 en 22.30 u. Trespass. 14.30 u. Ferngully. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Under siege. 17, 20 en 22.30 u. Consenting adults. 14.30,17, 20 en 22.30 u. Stalingrad. 22.30 u. Singles. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. Sneakers. 14.30, 17, 20 en 22.30 u. The last of the Mohicans. 20 en 22.30 u. Dracula. 22.30 u. A few good men. 14.30 en 17 u. Hone alone 2. 14.30, 20 en 22.30 u. Bodyguard. 14.30 u. Beauty and the beast. 14.30,17 en 20 u. Daens.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1993 | | pagina 15