Dresden krabbelt overeind
Het 'Florence aan de Elbe' maakt eindelijk werk van de wederopbouw
Touwtrekken om
bedrijfsvestiging
M
ete Japanse
èctenhuizen
Op 13 februari 1945
maakte een geallieerd
luchtbombardement een
einde aan het bestaan
van Dresden. Het 'Flo
rence aan de Elbe' met
zijn prachtige bouwwer
ken in barok en rococo,
ging in één etmaal onder
in een regen van staal en
vuur. Wat resteerde was
een immense ruïne van
historische gevels.
Maar de doodsteek kwam
pas na de oörlog. De
vroegere zetel van de
Saksische keurvorsten
moest een socialistische
voorbeeldstad worden.
Niets mocht meer herin
neren aan het rijke verle
den. Het gevolg was een
desastreuze kaalslagope
ratie, waarbij - op een
toevallige uitzondering
na - geen steen op de an
dere bleef.
2,
Een straatbeeld in Dresden. Grauwe woonblokken en ruïnes. Op de voorgrond enkele houten
loodsen, waar kleine middenstanders proberen een bestaan op te bouwen.
foto wil wilnik
De puinhoop van de Frauenkirche, die van de communistische machthebbers niet mocht worden verwijderd omdat die voor hen het
symbool was voor het einde van een religieus tijdperk. foto wil wilnik
Door Hans Veldhuis
Er waait een gure wind door
winters Dresden. Op de Neu-
markt, het hart van de vroegere
Altstadt, maar nu een sfeerloos
plein, haasten de inwoners zich
voort. Onvriendelijk ogend en
gekleed in goedkope, vaal ge
wassen jacks en slobberige jas
sen. Grijze muizen in een naar
geestige omgeving.
Het enige dat hier leeft zijn de
etalages; fel verlichte en welge
vuld. Maar de artikelen zijn ge
prijsd op Westduits niveau, ter
wijl het gemiddelde inkomen
hier 30 tot 40 procent lager ligt.
Het aantal werklozen stijgt
voortdurend, nu steeds meer ver
ouderde staatsbedrijven sluiten
of als geprivatiseerde onderne
mingen in afgeslankte vorm
worden voortgezet. Hoewel de
Dresdenaren met 9 procent
werklozen relatief nog goed af
zijn in vergelijking met 15 pro
cent in de rest van de voormalige
DDR.
Ooit was Dresden een schitte
rende stad, een van de mooiste
van Europa. Maar veel is verlo
ren gegaan in de oorlog en voor
al wat daarna kwam: een bouw-
boom van grauwe woonkazer
nes. Er zijn maar weinig monu
menten die de geallieerde bom
men en de communistische slo
pershamers hebben overleefd,
maar die zijn wel zó mooi dat de
ze al jaren achtereen duizenden
toeristen trekken.
Kaalslag
De opera, het SchloB Pillnitz, de
katholische Hofkirche en de na
tuurlijk de 'Zwinger' - een van
de fraaiste barokcomplexen in
Duitsland en tevens onderkomen
voor een van de meest uitgebrei
de verzamelingen oude meesters
in de wereld - zijn juweeltjes van
bouwkunst. Ze zijn of worden
met liefde gerestaureerd. Maar
aan de achterkant van andere
historische gebouwen groeien de
bomen uit de muren. Een beeld
dat in de DDR-tijd de in ganzen
pas achter de staatsgids aan-
schuifelende toerist niet werd
getoond.
Monika is nog zo'n gids van voor
de 'Wende'. Ze is blij dat ze nu
eindelijk de waarheid kan ver
tellen. „Vroeger moest ik offici
eel dingen zeggen waar ik zelf
vaak heel anders over dacht,"
zegt ze. „Het was pure schizofre
nie."
b een afgesloten zaal van de
Stadtverwaltung laat ze iets van
het oude Dresden zien. Triest
stemmende foto's, die kort na
het bombardement moeten zijn
genomen, sieren nu de muren.
De zwart-witte beelden laten
een schilderachtig netwerk zien
van straten en straatjes met wel
iswaar gehavende, maar nog al
tijd mooie gevels. De ramen zijn
echter blinde ogen, waarachter
alle leven is verdwenen. „Maar
toen was Dresden nog te redden
geweest," weet ze. „Want in elk
geval was de facade van de stad
nog grotendeels in tact."
De maquette van het huidige
Dresden mag dan één bouwput zijn, dat wil niet zeggen dat de
gemeente alle investeerders met open armen ontvangt. Integen
deel. Verscheidene grote ondernemingen die zich in het recente
verleden in de stad wilden vestigen, hebben zich al teruggetrok
ken nadat deze bedrijven kennis hadden gemaakt met een
verlammende besluiteloosheid van de plaatselijke overheid.
Ook de Limburgse ondernemer Jan Huynen, oprichter van het
Maastrichtse telecommunicatiebedrijf Tadicom Europe, is daar
op gestuit. Eind vorig jaar mocht hij - na lang touwtrekken -
van de Landesregierung een stuk grond kopen aan de Elbe. Daar
moet een produktiebedrijf komen met 1000 hoogwaardige
arbeidsplaatsen.
Maar ondanks die formele toezegging ligt het stadsparlement,
dat zich gepasseerd voelt, sinds enkele weken plotseling dwars.
Het beroemde uitzicht van de stad naar de heuvels zou voor een
appel en een ei zijn opgeofferd aan de macht van westers
kapitaal. Na talloze aanpassingen wordt het gebouw 28 meter
hoog.
De kwestie wordt in de Duitse pers nauwlettend gevolgd omdat
het investeringsklimaat in de vroegere DDR toch al onder druk
staat. Jan Huynen geeft de schuld van het probleem aan de
politici die volgens hem nög niets begrijpen van de economische
wetten.
„De zaak wordt sterk overtrokken door puur onbenul. Wij
mogen daar bouwen Die toezegging hebben we in huis.
Wanneer het stadspa. ent daar nu een stokje voor zou steken
omdat de welstandscoi. 'sie tegen is, dan kunnen ze een heel
forse rekening tegemoet zien. We wachten dus rustig af of het
verstand het alsnog zal winnen. Per slot van rekening lopen er in
Dresden 30.000 werkloze elektronica-technici rond. Maar wordt
het tóch nee, dan gaan we naar Leipzig. Daar halen ze ons met
vlaggen binnen. Uiteindelijk trek ik toch aan het langste
touwtje."
Dresden na het allesvernietigende bombardement van de geallieerden.
Dresden in 'dezelfde zaal werkt
nogal ontnuchterend op wat had
kunnen zijn. Het gaat vooral om
grote kale vlakten en fantasielo
ze woonblokken: de troosteloos
heid ten top. „Geen stad heeft
zoveel ruimte in het centrum;
voor investeerders dus een bui
tenkansje," klinkt het. Ze reali
seert zich niet dat ze met die
opmerking even lijkt te zijn te
rug gevallen in haar oude rol.
Over de harde werkelijkheid
zwijgt ze in alle talen.
^ten Saneringsgebied
In tegenstelling tot Oberbürge-
meister Dr. Herbert Wagner. In
een toespraak tot de gemeente
raad windt hij er geen doekjes
om: „De situatie is zo drama
tisch, dat Dresden in feite hele
maal tot saneringsgebied ver
klaard zou moeten worden. De
toestand van veel huizen is be
klagenswaardig. Bovendien is er
een enorm gebrek aan woon
ruimte. En laten we elkaar geen
sprookjes vertellen. Wie de bur
gers nu belooft grote aantallen
woningen uit de grond te zullen
stampen, maakt de mensen net
zoveel wijs als diegenen die ons
veertig jaar lang voor de gek
hebben gehouden."
De oorzaak ligt in de communis
tische daadkracht, die van Dres
den een voorbeeld van de socia
listische vooruitgang wilde ma
ken. Alles wat aan het rijke
verleden deed denken, moest
daarvoor tegen de grond. De
cultuur moest wijken voor het
toekomstige arbeidersparadijs.
Dat enkele waardevolle gebou
wen werden gered, was eerder
toeval dan beleid.
De straatnaambordjes van com
munistische voormannen en an
dere vormen van heldenverering
waren al snel na de 'Wende'
verdwenen. Alleen een leus in
neonletters op het dak van een
woonkazerne, schuin tegenover
het gemeentehuis, herinnert nog
aan vroeger. Het licht is welis
waar voorgoed gedoofd, maar de
boodschap is nog duidelijk lees
baar: Möbel aus der DDR. Tradi
tion und Fortschrit für modernes-
Wohnen. Even verderop is een
blinde gevel van een kantoor
pand weggemoffeld achter een
groot groenmazig kunststofgor
dijn, waarop nog vaag de oude
vlaggen met hamer en sikkel
zichtbaar zijn.
Bouwkranen
Hoewel het verkeer sinds de her
eniging is verzevenvoudigd en
voor het merendeel bestaat uit
Mercedessen, BMW's, Opels en
Audi's, zijn de pruttelende Tra-
bants nog niet uit het straat
beeld verdwenen. Sommige be
rijders laten via hun achterruit
zelfs weten dat hun kunstoffen
bolide van een katalysator zou
zijn voorzien. Een grapje dus,
want de mededeling staat haaks
op de geur die ze verspreiden.
Ondanks alle economische pro
blemen van de nieuwe Bunde-
slander lijkt het nu toch de goe
de kant op te gaan. Talrijke
reusachtige bouwkranen steken
overal de lucht in. Drie banken
zijn nog ondergebracht in nood
gebouwen, maar op de achter
grond verrijst een kersvers uit de
grond gestampt warenhuis.
Maar er is nog veel te doen. Er
staan nog veel kantoorpanden
met oorlogs-averij, die later half
opgelapt werden en nu in een
desolate staat verkeren. Terwijl
de bovenverdieping, op een paar
vreemd in de lucht stekende res
tanten na, is verdwenen werd
van het plafond met eenvoudig
middelen een nieuw dak ge
maakt. Het zo opgevangen re
genwater smakte decennia lang
op een achterplaatsje, waar zich
vervolgens spontaan een eik
door het beton boorde die dit
in-trieste beeld nu in elk geval 's
zomers aan het oog onttrekt.
Dezelfde provisorische construc
ties zijn toegepast bij de woon-
ruïnes die vlak achter de door
gaande wegen liggen. De nog
wankel overeind staande resten
worden met simpel gemaakte
daken overeind gehouden.
Eerste naaimachine
Nee, een symbool als Fortschrit
für modernes Wohnen zal Dres
den vooreerst niet worden.
Daarvoor zijn de zorgen van al
ledag te groot. Bovendien gaat
alle gemeentelijke aandacht op
dit moment uit naar de toekom
stige werkgelegenheid. Want van
de wetenschap dat Dresden met
8000 ondernemingen voor de
oorlog de vierde industriestad
van Duitsland was (na Berlijn,
Hamburg en Leipzig) eet nie
mand nu nog een boterham.
Toch trekt nog de magnetische
faam van de stad, waar ooit de
eerste Duitse naaimachine werd
gemaakt, de eerste stoomloco
motief reed en zelfs de eerste
openbare straatverlichting van
foto archief de stem
de wereld brandde. Vrijwel met
een na de 'Wende' meldden zich
de nodige investeerders; ook al
omdat de technische universiteit,
verschillende hogere vakscholen
en onderzoeksinstituten veel
hoogwaardige kennis vertegen
woordigen. Zo wordt er nu een
deel van onze Fokker 100 ge
maakt. Ook de Airbus-industrie
heeft zich ondertussen in Dres
den gevestigd, evenals Siemens
en AEG. Verder een cementin-
dustrie, een brouwerij, een far
maceutisch concern, een grote
uitgeverij, een sigarettenfabriek
en enkele bedrijven in de elek
tronica. Daaronder ook de nieu
we telefoonfabriek van de Lim
burgse zakenman Jan Huynen,
ooit directeur-eigenaar van de
nu verdwenen Maastrichtse Eu
rohal.
Uit al die bedrijvigheid put
Dresden hoop voor de toekomst.
Prioriteit bij de restauratie van
het centrum, heeft - althans bij
de gewone mensen - de herbouw
van de Frauenkirche. Het trieste
restant, dat nauwelijks nog aan
een kerk doet denken, staat al in
de steigers. Een groot spandoek
Iaat optimistisch weten dat het
werk begonnen is. Maar waar
het geld vandaan moet komen
weet nog niemand. Het karwei
zou in 2006 klaar moeten zijn
omdat de stad dan 800 jaar be
staat.
Aan de voet van de immense
berg puin voelt de bezoeker zich
klein en machteloos. Het is een
monument dat de waanzin van
oorlog nog treffender in beeld
brengt dan de Berlijnse Ge-
dachtniskirehe. De communisten
zagen er nog een ander symbool
in: het einde van de clericale
macht. Maar daarmee hadden ze
de gevoelens en de traditiege
trouwheid van de inwoners on
derschat.
De Dresdenaren beschouwden
de puinhoop als een herinnering
aan betere tijden. Ondanks de
overal aanwezige geheime Stasi
agenten en constante politiebe
waking nam het aantal demon
straties en betogingen met de
kerk als magnetisch centrum
jaar na jaar toe. Met een jaar
lijks hoogtepunt op de dag van
het bombardement. De puinhoop
van de Frauenkirche werd daar
door het symbool van een vrij
Dresden.
De onrustig tussen het puin
wakkerende waxinekaarsjes zul
len nog jaren blijven branden.
Maar zelfs met een nieuwe Frau
enkirche zal Dresden nooit meer
Dresden zijn.
produceren en afwerken van han
n reklamedrukwerk in offset Hei
"n van het prepress gedeelte Het
en van projekten.
lomoio, Koperwiek 57, 4872 VVN
ur. Verpakkingsbedrijf en koeriers"
K Systeem, Leeuwerikstraat 13b
St. Willebrord, het plaatsen van
plafonds en systeemwanden.
Tailor Systems, Reesstraat, V 2A
Halsteren. Pension- en africhtings-'
ven van instructie paardrijden. oD.
van scharrelvarkens,
andelsonderneming Internado BV
straat 23, 4816 KB Breda. In-
van containers en transportmidde.
ijgoederen.
PPELBEURS ROTTERDAM
ptie-aardappelen, los verladen al
in gulden per 100 kg, excl. btw
RDAPPELEN:
0/50mm 3,50-4,00, Bintje 40/55n,m
5, Bintje 50mm opw. 7,25-8,25, Bin-
m opw. (frites! 7,25-8,25, Eigenhei-
mm opw. los verladen geen note-
AARDAPPELEN:
40/50mm 2,50-3,50, Bintje 50mm
rites) 5,50-6,00.
York (dpa) - De Ameri-
e dochterbedrijven van de
grootste effectenhuizen in
zijn in aanvaring geko-
met de beurscommissie in
renigde Staten (SEC),
bedrijven betalen in het
van een schikking boetes
50.000 tot 200.000 dollar
ns overtreding van de effec-
palingen.
het vierde, Nikko Securi-
pant de SEC een zaak aan
ns het verhullen van 18 mil-
ollar aan verliezen op 'spe-
ieve valutatransacties',
chterbedrijven van Nomu-
curities, Daiwa Securities
amaichi Securities hebben
olgens de SEC onder meer
dig gemaakt aan het ver-
n van verliezen van cliën-
en betrokkenheid bij het
daal rond onwettige han
gen bij de veiling van
sobligties in 1989.
bethl steel 1714 17
boetng co 34V, 3414
can.pacific 1314 13%
chevron 77 77
chiquita 1414 14%
chrysier 38 39%
crtrcorp 2614 2614
cons.edison 3514 35%
digit.equipm. 48% 47%
dupont nemours 46 46%
eastman kodak 53 53%
exxon corp 63% 63%
ford motor 46% 45
gen. electric 84% 84%
gen. motors 37% 37%
goodyear 67% 67%
hewlett-pack. 76 74
int. bus.mach. 53% 54%
int tel.tel. 75% 75%
kim airlines 13% 13%
mcdonnel! 53% 52
merck co. 38% 38%
mobil oil 66% 67%
penn central 26 27%
philips 12 11
primerica 55% 54%
royal dutch 84 83%
sears roebuck 53% 53
sfe-south.pac. 13 13%
texaco inc. 61 62%
united techn. 45% 44%
westinghouse 13% 13%
whitman corp 14% 14%
woolworth 27% 29
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
e gedaan/bieden
d ex dividend
f gedaan/laten
g bieden en ex dividend
h lalen en dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
DE STEM BUITENLAND ZATERDAG 27 FEBRUARI 1993 A7
1476
I 321
324
1 560
450
350
406
455
1 872
1154
3 903
3 431
482
1 399
1 762
D 1031
633
3 742
339
0 537
10 398
0 459
0 310
0 313
0 715
0 410
0 601
0 356
10 338
0 629
377
W 1010
10 2500
iO 410
iO 420
•0 1066
10 616
10 346
1504
10 348
10 462
10 307
10 362
30 485
00 357
00 648
30 320
30 509
30 315
30 365
1,10
3,50
6,50
9,60 b
14,90 a
17,50 a
2,00
6,50
5,70
I,90
3,80
6,00
II,20
6,80
3,50
1,60
6,50
1,60
3,40 a
6,50
3,10
5,10
7,50 b
11,50
1,50
2,90
2,30
17,10
2,90
1,20
4,90 b
2,00 a
2,80 a
2,80
2,80 a
1,10
0,40
1,00
0,50
6,90
5,50
0,50
0,80
1,80
1,20
1,50
3,60
1,20
2,80
8,20 b
