raag
an een
ieur
weekend
Di
D;
kOzijnen
Sales
DE
ROOI
tNNEN
Rabobank S
VAN hoof
ring en selectie
Irak zit in de problemen. Het handelsembargo dat het land
sinds augustus 1990 treft, zorgt voor grote tekorten op het
gebied van voedsel en medicijnen. Onder de bevolking zijn de
afgelopen twee jaar al vele tienduizenden slachtoffers
gevallen, zo meldt de voorlichtingsdienst van president
Saddam Husayn. Hans Bos nam in Baghdad de gevolgen van
het embargo in ogenschouw. Het volk staat met de rug tegen
de muur, de rijken ontspringen de dans.
v
Schaarste en
torenhoge inflatie
maken leven voor
gewone Iraki
uiterst zwaar
De geheime dienst
geniet veel
voorrechten. Zo
houdt het systeem
zichzelf in stand
Rl 1993
X 59
t
t
L
1
len daad bij.
lantwoordelijke functie als
raag zekerheid inbouwen,
ragen om een opleiding op
11, aangevuld met Assuran-
le-B met diverse branche-
J ervaring in de buiten-
lop het gebied van assuran-
Iw kwaliteiten liggen verder
bmmercie, leiding geven en
louden. Waarbij u natuur-
I buiten kantooruren actief
i zichzelf daarbij als
kibel, en bent u (m/v) de
pen we dan snel tot zaken
premievrij pensioen en
leiten bent u bij ons in elk
pief naar de directie van de
4920 AA Made. Of bel
eer informatie met één van
fle heer A.W C. Verhoeve of
Ivkamer. Zij zijn te bereiken
1>S. Een psychologisch
1 uitmaken van de selectie-
DE STEM
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1993
Ie, commerciële instelling met
lor. U bent resultaatgericht en
jring in de commerciële buiten-
joren beschikt. Daarom spreekt
daarnaast een provisieregeling
Isiast en u ziet het mee uitbou-
Pging die u graag aanpakt. Uw
i op de markt;
agse werkweek;
den en een auto van de zaak.
I VOOR ONDERNEMERSONDERWIJS
itholieke scholengemeen-
EN, Centrum voor Onder-
zoor haar afdeling KMBO-
gende vacature aan
^NDS
pgerschapsverlof.
dig mogelijk.
>ver bovengenoemde va-
intóoruren contact opne-
Insen, coördinator van de
te Breda, telefoon 076-
vante onderwijsbevoegd-
aties dienen binnen 7 da-
aan de heer F.J. Jansen,
'ostbus 90191, 4800 RN
Het
I raaksc
isolement
Door Flans Bos
Elke donderdagavond zit
het verkeer in grote de
len van Baghdad muur
vast. Toeterende auto's
en tot de nok gevulde
autobussen met zingen
de, schreeuwende en trommelemde
Iraki's wekken de indruk dat een
voetbalwedstrijd is gewonnen of
een veldslag in Iraaks voordeel be
slecht.
Niets is minder waar. Het zijn
honderden bruidsparen die door
vrienden en familie worden bege
leid naar de huwelijksnacht, die de
betere kringen traditiegetrouw
doorbrengen in een (voor Iraakse
begrippen) luxe staatshotel. Zou
den zij dezelfde shampoo krijgen
als ik, afkomstig uit... het Kuwayt
Plaza Hotel?
Vrijwel niets herinnert in dit.
vruchtbare land tussen Eufraat en
Tigris aan de Golfoorlog die het
land begin 1991 vernietigend ver
loor. Met man en macht (en met
materiaal dat is 'geleend' van In
diase aannemers in Irak) zijn ge
bombardeerde bruggen hersteld,
huizen herbouwd en fabrieken
weer aan het draaien gebracht.
De Iraki's zouden niets liever doen
dan het recente verleden vergeten
en met een schone lei beginnen,
ware het niet dat de internationale
politiek nog een mandje appels met
hen heeft te schillen. Niet voor
niets is Baghdad al ruim twee jaar
alleen te bereiken door vanuit de
Jordaanse hoofdstad Amman per
autobus of taxi de duizend kilome
ter woestijn te doorkruisen die bei
de hoofdsteden van elkaar scheidt.
Deze verbindingsweg is de enige
levensader die Saddam nog rest. In
Irak is alleen nog het militaire
vliegveld bij Baghdad operationeel.
e laatste maanden laat een
I groeiend leger zakenmen-
I sen uit Groot-Brittannië,
Frankrijk, Duitsland en
zelfs de VS in Baghdad zijn gezicht
zien. Zij sluiten vette contracten af
voor de (onzekere) toekomst. Als
het handelsembargo wordt opgehe
ven, begint in Irak immers het
grote geldverdienen. Maar zelfs na
het beëindigen van het embargo zal
het nog maanden duren voordat de
situatie in Irak enigszins is genor
maliseerd.
De Engelstalige Baghdad Observer
staat dagelijks bol van de vernieti
gende uitwerking die het embargo
heeft op de Iraakse samenleving.
Met geen woord wordt echter ge
sproken over de aanleiding: de bru
te overval op Kuwayt. Niemand
heeft het over de vele duizenden in
Kuwayt gestolen auto's en auto
bussen die in heel Iraak gemakke
lijk zijn op te sporen. De meeste
grote 'Amerikanen' en veel relatief
nieuwg,2J2Mereedessen zijn in
Kuwayt 'gejat', evenals duizenden
koel- en vrieskasten, airconditio
ners, stereo-installaties en televi
sietoestellen. In Irak zijn voldoende
gestolen auto-onderdelen om dit
wagenpark nog een jaar of tien
rijdend te kunnen houden. Alles
wat in Kuwayt los en vast zat, is
naar Irak gesleept.
Het Al Qadissiya-kinderziekenhuis
in Saddam City, een dichtbevolkte
buitenwijk van Baghdad die sterke
gelijkenis vertoont met een vuilnis
belt, biedt de keerzijde van de
medaille. Overal groepen vrouwen
in zwarte chador die, met kinderen
op de arm, kamers met artsen pro
beren binnen te dringen.
De doktoren zijn omstuwd door
schreeuwende moeders en zetten
wanhopig krabbels op recepten die
hen onder de neus worden geduwd.
Aan alles is gebrek in dit zieken
huis, bestemd voor ruim één mil
joen (doorgaans arme) inwoners
van Baghdad. Er zijn nauwelijks
medicijnen, de beschikbare hoe
veelheid moet met velen worden
gedeeld. Antibiotica wordt ver
r-.a»c
Saddams gezicht is in Irak alomtegenwoordig. Het openbare leven is doordrenkt met zijn beeltenis.
strekt in halve doses, insuline is
niet beschikbaar, evenals melk, de
kens en bedden. De röntgenfilm is
op, het ontbreken van reserveon
derdelen maakt de meeste medi
sche apparaten onbruikbaar. On
danks de kou brandt op elke zaal
slechts één elektrisch kacheltje.
De kinderen lijden aan hepatitis,
mazelen, ondervoeding, malaria,
epilepsie, ademhalingsproblemen
en ga zo maar door. Zuurstof
tentjes, vervaardigd van aan elkaar
geplakte plastic zakken, tellen
vaak drie of meer bewonertjes. Al
leen noodzakelijke operaties wor
den nog verricht, vaak zonder ver
doving.
agelijks sterven in dit zie-
I kenhuis vele kinderen als
I gevolg van het handelsem
bargo dat de Verenigde Na
ties in augustus 1990 tegen Irak
hebben afgekondigd. Weliswaar
geldt het embargo niet voor voedsel
en medicijnen, maar ook deze die
Het opvallendste privé-paleis van Saddam komt in Babylon. Net naast de plek waar de opgravingen plaatsvinden,
laat hij op een heuvel die hoger is dan de historische toren een gebouw neerzetten dat zijn weerga niet kent.
nen in harde valuta te worden
betaald. En aan dollars heeft het
tegenwoordige Irak een schrijnend
gebrek omdat de olie-export geheel
is weggevallen.
Op de Haifa-straat in Baghdad
maken vele honderden mannen
naar passerende automobilisten het
internationale gebaar voor het tel
len van geld. Voorzien van koffers
,met Iraakse dinars, 'copy-money'
in de volksmond omdat het eruit
ziet als gekopiëerd geld, trachten
ze de klanten te bewegen tot het
wisselen van dollars.
Is dit het land waarvan tsaar Peter
de Grote heeft gezegd: wie hier
regeert, beheerst de wereld? Ja, dit
is het land dat door de gigantische
olievoorraad tot de rijkste naties
op deze aardbol behoort. Of zou
kunnen behoren. Maar het is tevens
het land van Saddam Husayn, de
president die Irak sinds 1979 met
harde hand regeert. Die zijn volk
eerst uitputte met een jarenlange
oorlog tegen Iran en zich vervol
gens bezondigde aan een overval
op Kuwayt.
Iraki's verdelen hun jongste ge-,
schiedenis in twee episodes: vóór
en nó de Golfoorlog. De jarenlange
veldslag met Iran leverde welis
waar veel doden op, maar liet de
economische orde vrijwel onaange
tast. De oorlog tegen Kuwayt en
het algehele handelsembargo heb
ben gezorgd voor groeiende tekor
ten, een gigantische zwarte markt
en een gierende inflatie. Eén dollar
is officieel ruim drie Iraakse dinar
waard; op de zwarte markt brengt
de Amerikaanse munt zonder meer
tussen de 25 en 35 dinar op, afhan
kelijk van internationale spannin
gen.
Westerse produkten zijn alleen nog
op de zwarte markt te krijgen,
vaak tegen exorbitante prijzen.
'Made in USA' is door het regiem
zelfs geheel taboe verklaard. Deze
spullen komen nu het land binnen
via allerlei duistere smokkelroutes.
Maar ook de contrabande uit Jor
danië en Turkije is absoluut niet
voldoende om aan de vraag van de
vijftien miljoen Iraki's te voldoen.
Aan de Iraakse grens wordt
de taxi, waarmee ik naar
Baghdad reis, binnenstebui
ten gekeerd. Alle wagens
worden ook aan de onderzijde
geïnspecteerd. Eenmaal aan de an
dere kant van de grens blijkt mijn
chauffeur behalve twee nieuwe
buitenbanden, onder meer 1500
ventielen en acht speelfilms te heb
ben gesmokkeld. De standaard
procedure luidt als volgt: een
chauffeur gaat met oude reser
vebanden naar Jordanië en komt
met splinternieuwe terug. Een gou
den handel, want aan banden is in
Irak groot gebrek.
Irak schreeuwt om reserve-onder
delen, bloem, rijst, olie, suiker,
thee, eieren, vlees, vis en medicij
nen. Het maandelijkse rantsoen
omvat per persoon op dit moment
1,5 kilo rijst, 1,5 kilo suiker, 9 kilo
bloem, vier stukken zeep, twee liter
bakolie, vijf scheermesjes, vijf
'doosjes lucifers en een pond thee.
Vlees, kip of melk zijn alleen in de
vrije verkoop voorhanden. Kinde
ren jonger dan één jaar krijgen
twee blikjes melk per maand.
En dan de prijzen. Een kilo schape
vlees kost 75 dinar (omgerekend 6
gulden), een kip 100 dinar: een
kapitaal voor de gemiddelde Iraki.
Voor een kilo tomaten, aardappe
len, wortelen of sla dient vijf dinar
per kilo te worden neergeteld, voor
één ei 2,5 dinar. Een kilo suiker
kost nu op de zwarte markt 600
dinar, tegen tien dinar in 1988. De
meeste prijzen bedragen het hon-
derdvoudige van die van vóór 'de
oorlog'.
Er is slechts één uitzondering: ben
zine. President Saddam kan zijn
olie internationaal aan de straat
stenen niet kwijt. Voor vier dub
beltjes kan de Iraki zijn tank tot de
rand toe vullen.
Hoe anders is het met de huisves
ting. De huur van een 'redelijk'
huis of appartement bedraagt 1000
tot 1500 dinar per maand en moet
tegenwoordig voor een heel jaar
vooruit worden betaald. De wo
ningnood groeit, zeker in Baghdad.
De hoofdstad is hoe langer hoe
meer een wijkplaats geworden voor
Irakezen die het in het onveilige
noorden en zuiden van het land
niet meer uithouden, dan wel onge
wenst zijn.
m
a zonsondergang worden de
wegen naar Mosul in het
Noorden en Basra in het
zuiden van Irak het domein
van Koerdische, respectievelijk
Shi'itische rebellen/bandieten. Ze
FOTO'S HANS BOS
dwingen automobielen tot stoppen
en ontdoen de inzittenden behalve
van geld en sieraden ook van hun
reservewiel. Doorrijden bij een ille
gale wegversperring betekent gega
randeerd enkele salvo's uit de in
Irak rijkelijk aanwezige Kalashni-
kovs.
De salarissen hebben met de infla
tie in Irak geen gelijke tred gehou
den. Een ambtenaar/militair ver
dient nog steeds 300 dinar per
maand. Artsen en andere academi
ci kunnen in overheidsdienst reke
nen op zo'n 600 dinar. De meesten
hebben twee of zelfs drie banen om
in hun levensonderhoud te voor
zien.
Prostitutie, tot voor kort een vrij
wel onbekend verschijnsel in Irak,
tiert steeds weliger, terwijl het
aantal diefstallen en overvallen ex
plosief stijgt. De echte armen staan
tegenwoordig op de zogeheten 'die-
venmarkt' in Baghdad. Daar trach
ten mannen en vrouwen delen van
hun huisraad kwijt te raken om
met de opbrengst de onvermijdelij
ke ondergang nog even uit te kun
nen stellen.
Nadeel van het huidige handelsem
bargo is duidelijk dat het voorna
melijk de midden- en lagere klas
sen treft. Zij zien hun maandelijkse
inkomen wegsmelten als sneeuw
voor de zon. De rijkeren, naar
schatting ongeveer vijf procent van
de bevolking,kopen en verkopen
dat het een lieve lust is en verdie
nen daar grof geld mee. Saddam
roept in het openbaar weliswaar
dat aan deze praktijken een eind
moet komen, maar zijn eigen fami
lie (door hem benoemd op politieke
en economische sleutelposten) ver
rijkt zich als weinig andere.
Tarik I. is met zijn 35 jaar een
gedesillusioneerd man. Twaalf jaar
geleden moest hij, net afgestudeerd
als jurist, het leger in. Dat heeft hij
pas zes maanden geleden mogen
verlaten. Nu heeft hij voor 300
dinar een baantje in een zieken
huis. Tarik weet nauwelijks hoe hij
het hoofd boven water moet hou
den met vrouw, drie kinderen en
een vierde op komst.
Gratis bevallen in een staatszie-
kenhuis staat vrijwel gelijk aan
pure zelfmoord. Maar voor een pri-
vé-kliniek is geld nodig. Vijftig
dollar per dag willen de artsen
daar (onder de tafel) hebben voor
een redelijke verzorging en de ver
strekking van de juiste medicijnen.
En hoe kom je aan dollars met zo'n
minimaal inkomen?
Hij zou Irak nog liever vandaag
dan morgen verlaten, maar dat is
vrijwel onmogelijk. Een uitreisvi
sum voor Jordanië, het enige land
waar Iraki's welkom zijn, levert al
de nodig problemen op. Geen enkel
land ter wereld is vervolgens be
reid de bewoners van Irak onder
dak te verlenen in de overtuiging
dat elke Iraki zijn dagen slijt met
het uitdenken van terroristische
acties.
Het is Iraki's af te raden
kritiek te hebben op het
beleid van president Sad
dam Husayn, de Iraakse
'vader des vaderlands'. Er zijn in
Irak al ontelbaar veel kritische
mannen en vrouwen spoorloos ver
dwenen. Saddam zit, ook na de
Golfoorlog, vaster in het zadel dan
ooit. Voorzichtige schattingen wij
zen erop dat hij slechts kan reke
nen op een steun van dertig tot
veertig procent van de bevolking.
Saddams portret is onvermijdelijk
aanwezig op elk overheidsgebouw
en in elke werkkamer. Saddam in
gala-uniform, in dishdasja, in bur
gerkloffie. Saddam met wapen, met
sigaar, met telefoonhoorn, aan het
ziekbed of met kind. Schilderijen,
beeldhouwwerken, monumenten,
Saddam doordrenkt het hele Iraak
se leven op een manier die slechts
te vergelijken is met zijn Noordko-
reaanse evenknie Kim il Sung.
Saddams veiligheidsdienst Muha-
barat is zonder twijfel de grootste
ter wereld. De werknemers opere
ren in burger. Elke westerling kan
er in Irak op rekenen dat de veilig
heidsdienst zijn gangen 24 uur per
dag nauwlettend gadeslaat, ook al
merkt hij het niet. Taxichauffeurs
worden regelmatig ondervraagd
over de activiteiten van hun passa
giers.
Leden van de geheime dienst ge
nieten in Irak belangrijke voor
rechten. Ze krijgen tegen gunstige
voorwaarden onder meer vakan
ties, auto's en voedsel. Zo houdt
het systeem zichzelf in stand.
Dat Saddam zich een prominente
plaats in ^de. rnodeniéjgeseh.iedems
grote aantal privé-paleizen
dat hij in aanbouw heeft. De meest
opvallende woontempel ligt onge
twijfeld in Babylon. Net naast de
plek waar de opgravingen plaats
vinden, laat Saddam op een heuvel
die hoger is dan de historische
toren een gebouw neerzetten dat
zijn weerga niet kent. Volgens de
officiële lezing betreft het hier een
'uitkijkpost voor toeristen', maar
fotograferen is ten strengste verbo
den...
In Kerbala, de Shi'itische bede
vaartplaats ruim honderd kilome
ter ten zuiden van Baghdad, waar
bijna twee jaar geleden een op
stand plaatsgreep tegen het bewind
van Saddam, is duidelijk waar het
regime toe in staat is. De opstande
lingen wisten zich twaalf dagen te
verschansen in de moskee, gelegen
in de oude binnenstad. Om een
beter schootsveld te verkrijgen
heeft Saddam's leger rond de mos
kee deze binnenstad geheel' met de
grond gelijk gemaakt. Twee rege-
ringsgidsen melden onafhankelijk
van elkaar: 'Amerikaanse bombar
dementen' en 'woningverbeterings
project'...
Kalim (31) heeft mijnbouw
kunde gestudeerd, maar
slijt zijn dagen achter het
stuur van een taxi om niet
van de honger om te komen. Als
artillerist is hij in 1991 betrokken
geweest bij de invasie in Kuwayt.
Zelfs met het mes op de keel zou
hij nog zijn trouw betuigen aan
Saddam. „Het was fout om Kuwayt
binnen te vallen, maar ze hebben er
er wél naar gemaakt. Kuwayti's
zien zichzelf als goden. Ze zuigen
onze olie weg en brengen die tegen
spotprijzen op de markt. Daardoor
kon Irak na de peperdure oorlog
tegen Iran niet meer aan zijn ver
plichtingen voldoen. Saddam zat in
het nauw en dacht dat hij onge
straft Kuwayt in kon nemen. Uit
eindelijk is het altijd Iraaks grond
gebied geweest," zegt Kalim.
Als Saddam weg zou vallen, is
een burgeroorlog tussen
Sunnieten, Shi'ieten en
Koerden onvermijdelijk.
Omringende landen mengen zich
vervolgens ongetwijfeld in het con
flict. De huidige president zorgt
voor rust, zij het met harde hand,
zo stelt Kalim.
Het huishoudelijk personeel van
het Palestine Hotel ziet de stoet
bruidsparen elke donderdag met
angst en beven tegemoet. Het is
gebruikelijk dat de bruidegom na
de huwelijksnacht de met maag
denbloed bevlekte lakens toont aan
zijn ouders. Het Palestine Hotel
beschikt echter al enige tijd niet
meer over voldoende zeep om de
lakens te wassen.
