ïsrcr-
OVERIGENS
Voedseldroppings uiterste middel om hongerenden te helpen
'Gecoördineerde aanpak Europees vreemdelingenbeleid nodig'
Jack Kevorkian is eenzame pionier van euthanasie in VS
DE STEM
rp&gx*
Anna
DE STEM-
Geslaagde p
Ergernis bij
over uitsprs
Voedseldrop
ACHTERGROND
Elektrische auto
Salaris
de stem
V
DE STEM
DONDERDAG 25 FEBRUAR11993
Onlangs stond in de Stem een
artikel over elektrische au
to's. Daarin werd een recent
onderzoek van het Centrum
voor Energiebesparing te
Delft aan gehaald. Uit dat
onderzoek zou blijken dat de
elektrische auto duurder was
en zeker niet minder vervuild
dan een benzine-auto. Dat
kwam vooral door het feit dat
voor het opladen van de ac
cu's electriciteit uit het net
gehaald werd. Nadat ik het
onderzoek zelf opgevraagd
had en bestudeerd bleek dat
dit onderzoek zeer onvollle-
dig geweest is.
De onderzoekers zijn verge
ten om te berekenen welke
milieuvoordelen er zouden
ontstaan indien de accu's met
zonnecellen opgeladen wor
den. Desgevraagd deelde één
van de onderzoekers mee dat
de milieuvoordelen ten op
zichte van de benzine- en
gasmotor dan erg groot zou
worden. De kosten zouden
evenredig nadelig zijn. De na
delen van een elektrische
stadsauto zouden dan blijk
baar alleen van financiële
aard zijn. Als we ons daarop
concentreren dan blijkt ver
der dat een groot deel van de
kosten bestaan uit opgelegde
belastingen zoals BVB (Bij
zondere verbruiks Belasting)
en dergelijke. Als de regering
dus echt iets aan het milieu
wil doen dan moeten ze de
belasting op milieuvriendelij
ke producten afschaffen. Als
ze dat doen dan komt de
vraag naar elektrische auto's
met door zonnecellen gevoede
oplaadstations vanzelf op
gang. Ik ken zó twintig perso
nen die staan te trappelen om
mee te doen mits de prijs niet
zo waanzinnig opgedreven
blijft.
De markt is groot. Uit onder
zoek is gebleken dat circa 1
miljoen auto's minder dan 20
kilometer per dag rijden en
vooral in de steden zelf blij
ven. Überhaupt rijden alle 5
miljoen auto's in Nederland
gemiddeld maar 45 kilometer
per dag. Als die 1 miljoen
stadsauto's allemaal elek
trisch worden dan wordt de
lucht in de stad stukken aan
trekkelijker en hoeft de
schooljeugd op hun fietstocht
naar school geen diesel- of
benzineluchten te happen.
Welke schade wordt daardoor
veroorzaakt en wat kost dat
niet? Waarom is dat niet ver
rekend bij de studie's over
elektrische auto's die alle
maal zo negatief uitkomen?
Integrale studie's zijn blijk-
7,
Beenhri ewerken-
P..M "en °P rijm.
uölicat/e betpten( nj-
dn
baar te moeilijk. Enfin. Als
straks de energie van zonne
cellen evenveel kost als de
netstroom en de lichte elek
trische auto's, ze hoeven ten
slotte niet zo zwaar te zijn
omdat ze niet meer dan 50
km/u rijden, ontwikkeld zijn
dan zullen ze een normaal
straatbeeld worden. Alle niet
integrale wetenschappelijke
studie's ten spijt. Zij zorgen
alleen voor een vertraging
met een jaar of tien.
Breda
B. Boer
Het IPO vindt het onjuist dat
Lubbers een streep haalt door
de aangekondigde salarisver
hoging van gedeputeerden
van de provincie van, schrik
niet, 18.000. Zij worden on
derbetaald zeggen ze. Deze
heren hebben een salaris van
133.000 per jaar en vragen
daar bovenop nog eens
18.000 per jaar. Een
schaamteloze vraag van deze
heren in deze slechte tijd. En
dan van overheidswege maar
prediken dat arbeid voor in
komen gaat. Bij salarisverho
ging van de arbeider wordt
weken overleg gepleegd voor
en over 'A of 1 procent.
Als de heren vinden dat ze
onderbetaald worden moeten
ze maar opstappen. Laten ze
zich het lot maar aantrekken
van het DAF-personeel en ve
le anderen die met 1.600.—
per maand de straat op wor
den gestuurd zonder sociaal
plan. Dus die mensen moeten
gaan leven van 18.000
per jaar; het bedrag wat deze
heren bovenop hun salaris
van 133.000 vragen. Een
schaamteloze vraag van een
overheid die bezuinigingen
predikt, want als deze heren
een salarisverhoging krijgen,
gaan wij weer wat provincia
le opcenten betalen voor hun
vorstelijk salaris.
Made
L. van Gils
Een loket op het stadskantoor. Geboorteaangiften staat erboven.
Ervoor drie zenuwachtige vaders. Stefan blijkt het eerste knaapje
gedoopt te moeten worden. Het dochtertje van nummer twee heet
Stefanie. De derde stamt uit een familie die niet met de tijdgeest
meegaat: Jan-Karei luidt de roepnaam.
Dubbele namen zijn uit. Het zijn nu Stefans, Michaels en Marks. In
1961 waren dat nog Jan, Pieten Henk. Meisjes zijn wat conservatie
ver. Weliswaar hebben Bep en Marietje het af moeten leggen tegen
Stefanie, Laura, Lisa en Susan, maar de populairste naam uit '61
heeft zich met een kleine aanpassing kunnen handhaven: Anna in
plaats van Annie. Zuster Anna ziet nog steeds iets komen. CH)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
01640-36850, fax 01640-40731
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326, fax 076-236215.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
@01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: S 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Voedseldroppings moeten
de hongerende bevolking
in het oosten van Bosnië
uit de ergste nood helpen.
De geschiedenis heeft
echter geleerd dat
dergelijke droppings niet
zonder gevaar zijn voor alle
betrokkenen, omdat de
lukraak-factor zo'n grote rol
speelt. Niet iedereen is
daarom even enthousiast
over de voorgenomen
broodbombardementen op
Bosnië.
Door onze redacteur
Paul de Schipper
De operatie 'Manna voor
Bosnië' kan beginnen. De Vere
nigde Naties hebben gisteren
groen licht gegeven voor voed
seldroppings in ex-Joegoeslavië.
Broodbombardementen vanaf
vier kilometer hoogte moeten
honderdduizend Bosniërs van
de hongerdood redden. Hulpor
ganisaties vragen zich echter af
of het middel niet erger is dan
de kwaal.
„Mensen kunnen daar nu dood-
gebombardeerd worden met
eten. Dat hebben we bij de
Kurden gezien, daar vielen er
doden." Directeur De Milliano
van Artsen zonder Grenzen
stond erbij en zag dat al een
keer gebeuren: op de grens van
Irak en Turkije, eind mei 1991.
Geen wonder dat hij wat cy
nisch is over deze nieuwe VN-
actie. „Bovendien", zegt hij,
„zijn die droppings door Ameri
kaanse vliegtuigen maar een
druppel op een gloeiende
plaat."
De geschiedenis leert dat voed-
Voedseldropping in oosten van Bosnië
Voedselpakketten worden op golfijzeren pallets van
1 x 1,2 meter over rails uit het vliegtuig geschoven.
De parachute opent zich daarna automatisch De
droppings zullen, i.v.m. beschietingsgevaar, vanaf
minimale hoogte van 300 meter geschieden. Onder
normale omstandigheden is dit 180 meter.
seldroppings riskante operaties
zijn voor alle betrokken omdat
de 'lukraak-factor' zo'n grote
rol speelt. Vandaar ook dat
voedseldroppings altijd een al
lerlaatste alternatief zijn om
hongerenden te helpen.
Woordvoerder W. Hooglugt van
de hulporganisatie Mensen in
Nood in Den Bosch: „Het is
absoluut een uiterste middel als
alle andere middelen falen."
Instanties die ervaring hebben
met voedselsteun vanuit de
lucht wagen zich niet aan cij
fers, maar de indruk is gewet-
De vracht
vliegtuigen
hebbende
beschikking over
een computer, die
rekening houdend met
omstandigheden zoals
o.a.winden gewicht van
de pallet, uiteindelijk het
moment van de dropping aan
geeft. Een pakket van 1000 kg
valt met een snelheid van 100km/uur.
tigd dat dikwijls niet meer dan
50 procent van het afgeworpen
eten ook werkelijk in de daar
voor bestemde maag eindigt.
Hoe lager, hoe doeltreffender is
de regel bij het uitwerpen van
voedsel.
Doeltreffend in de dubbele zin
van het woord. Bij een lage
vlieghoogte vallen geparachu
teerde containers of zakken in
een beperkt gebied. Bij de aan
wezigheid van luchtafweer en
onberekenbare dorpsrambo's
zoals in ex-Joegoslavië is het
voor piloten minder aantrekke
lijk om als een schietschijf laag
over te vliegen. Dus moet het
van grotere hoogte.
Het hoofd van de hulpoperaties
van het VN-Hoge Commissa
riaat voor de Vluchtelingen in
Sarajevo, Larry Hollingworth:
„Bij droppings van 4.000 meter
hoogte kunnen pakketten ge
makkelijk bijna twee kilometer
van hun doel terechtkomen."
De eerste grote voedseldrop
pings dateren uit de Tweede
Wereldoorlog. Oudere Neder
landers herinneren zich de ope
ratie Manna, die op 24 april
1945 begon; een initiatief van
de geallieerde generaal Ei
senhower. Lancaster-bommen
werpers wierpen tot 8 mei 2600
ton voedsel af boven hongerend
west-Nederland. De bedoeling
was dat het op vliegvelden zou
worden gedropt. Maar in Rot
terdam-zuid regende het in die
dagen repen chococla in de dak
goten. De dropping-zone, zuide
lijk van de Maasstad, bleek zo
drassig dat zelfs een paard en
wagen er niet kon komen. „De
dozen margarine vielen in wa
ter, kroos en modder," aldus
ooggetuigen. Evenzo bij Schip
hol. Omwonenden vonden de
opengebarsten zakken bas
terdsuiker kilometers in de om
trek.
In de februari-dagen van 1953
was Nederland opnieuw het to
neel van een voedseldropping.
Zierikzee kreeg, ongevraagd,
een twee dagen durend brood
bombardement te verwerken.
Bij Brouwershaven vielen de
jerrycans zoet water te pletter
omdat ze zonder parachutes
werden gedropt en bij Steen
bergen sneuvelde een bus, om
dat een vliegtuig gevulde zand
zakken omlaag gooide.
Boer J. Verolme uit het destijds
ondergelopen Oude Tonge is een
van de weinige Nederlanders
die een voedseldropping aan
den lijve ondervond en het maar
net overleefde: „Ze hebben me
in '53 bijna doodgegooid met
een zak broden. Ik was onder
weg om een dijkgat te helpen
dichten toen een vliegtuig plot
seling met broden begon te
gooien."
Eind jaren '60 ontdekten hulp
organisaties het vliegtuig als
middel om door rampen of oor
logsgeweld geïsoleerde bevol
kingsgroepen van de honger
dood te redden. Ze gebruikten
in eerste instantie de luchtbrug
als voorlaatste mogelijkheid. De
eerste grote luchtbrug in de ge
schiedenis is de bevoorrading
van Berlijn in 1948, aan het
begin van de Koude Oorlog.
Anno 1993 vliegen in het Afri
kaanse Mozambique Russisi-
sche Anatovs dagelijks naar af
gelegen stoppelvelden om daar
hun lading graan te lossen en
weer te vertrekken. Nederland
se paters van de congregatie der
Heilige Harten in Bavel doen in
Mozambique hetzelfde met klei
ne vliegtuigjes. Plaatselijke op
perhoofden komen op de fiets
naar de landingsbaan. Staan ze
daar niet te zwaaien, dan is het
onveilig en landen de paters
niet.
Vanuit de Kenyase hoofdstad
Nairobi dirigeert de Lutheran
World Federation (LWF) al en
kele jaren een groep 'manna-pi-
loten'. Zij onderhouden met
Hercules-vliegtuigen een lucht
brug op door rebellen belegerde
Zuidsudanese stad Juba, een
stad waar 300.000 mensen al
drie jaar op de rand van een
hongersnood verkeren.
Coördinator Koepp van de L\yp
verzorgde in mei 1991 een drop.
ping in de moerasgebied van
zuidoost-Sudan toen daat
40.000 gevluchte Etiopiërs
dreigden te verhongeren en
luchtbrug onmogelijk bleek.
Mensen in Nood in den B<
financierde die operatie. „Dat
ging wèl goed," herinnert Hoog.
lugt zich, „vooral omdat we van
tevoren wisten dat er beneden
mensen waren die voor de ver-
deling zorgden."
In het met honger bedreigd
Bosnië maken de dorpsrambo's
met hun loshangende wapens,
een luchtbrug te riskant. Van^
daar het idee om het eten dan
maar omlaag te gooien, ook
heerst er op de grond een totale
wanorde.
De gang van zaken met de in-
middels niet meer tellen be
standsovereenkomsten heeft be
wezen dat toezeggingen van
'krijgsheren' op zijn zachtst ge-
zegd gewantrouwd moeten wor
den. De leider van de Bosnische
Serviërs, Karadzic, heeft de vei
ligheid van de Amerikaanse
vliegtuigen gegarandeerd: „De
Serviërs zullen nooit schieten
op een Amerikaans vliegtuig.
De moslims zullen dat wel
doen."
„Een linke operatie," vindt men
bij Artsen Zonder Grenzen. Di
recteur De Milliano: „De men
sen krijgen niet alleen de spul
len letterlijk op hun hoofd,
maar het grote probleem is dat
het niet de juiste reactie is op de
situatie. De bevolking wordt er
belegerd en beschoten door Ser
viërs. Je geeft mensen te eten,
maar geen bescherming. Ze
worden dan met een volle in
plaats van met een lege maag
worden doodgeschoten."
De Belgisch koninklijk
commissaris voor het
migrantenbeleid, Paula
D'Hondt heeft gisteren
afscheid genomen. Het
commissariaat is erin
geslaagd een beleid te
ontwikkelen, waarmee de
Belgische regering verder
kan. Maar het
vreemdelingenbeleid
vereist een Europese
aanpak, vindt de scheidend
commissaris.
Door Bert Schampers
Bij haar afscheid als koninklijk
commissaris voor het migran
tenbeleid in België heeft de
Vlaamse politica Paula D'Hondt
gisteren gepleit voor een ge
coördineerde Europese aanpak
van het vreemdelingenpro
bleem.
Het Belgische EG-voorzitter
schap moet volgens haar in de
tweede helft van dit jaar werk
maken van de integratie van
migranten en een humaan Eu
ropees beleid voor de beheer
sing van migratiestromen.
Paula D'Hondt werd in maart
1989 werd zij benoemd tot ko
ninklijk commissaris voor het
migrantenbeleid. Aanleiding
was de onverwacht grote stem
menwinst van het extreem
rechtse Vlaams Blok bij de ge
meenteraadsverkiezingen van
oktober 1988 in Antwerpen.
Bij de presentatie van haar
eindrapport, gisteren in Brussel,
constateerde mevrouw D'Hondt
dat het commissariaat erin is
geslaagd, ondanks alle moeilijk
heden, de structuren te beïn
vloeden en een beleid te ont
wikkelen, waar de regering mee
verder kan.
Het idee van een commissariaat
- niet gebonden aan een minis
terie - werd aanvankelijk nogal
"sceptisch bekeken. De benoe
ming van mevrouw D'Hondt
werd gezien als een troostprijs
voor de nu 66-jarige Oost-
vlaamse. Ze was immers in het
kabinet van Martens buiten de
boot gevallen en moest genoe
gen nemen met een volgens haar
collega's minderwaardig baan
tje.
Het commissariaat moest in het
begin met tal van praktische
problemen afrekenen. Een eigen
kantoor ontbrak, evenals de
noodzakelijke financiële midde
len.
Paula D'Hondt maakt zich onder meer sterk voor stemrecht
voor migranten in België. fotode stem/johan van gurp
De eerste nota van de konink
lijk commissaris, over de inte
gratie van migranten in de Bel
gische samenleving, verdween
in november 1989 ongelezen in
de bureaulade van de meeste
politici.
Toen in mei 1991 ernstige mi
grantenrellen uitbraken in de
Brusselse gemeenten Vorst, Mo
lenbeek en Sint-Joost, werd het
commissariaat gekwalificeerd
als een overbodig instrument,
dat er blijkbaar niet in was
gelaagd de opstand van de
tweede en derde generatie
Turkse en Marokkaanse jonge
ren te voorkomen.
Maar Paula D'Hondt vocht te
rug. Zij verweet de politici hele
maal geen interesse te tonen in
het vreemdelingenprobleem.
„Nog geen vijf ministers hebben
mijn rapport hebben gelezen.
Hoe wil je dan dat er een con
crete oplossingen komen?", zei
ze in 1991 boos voor de televi
siecamera's.
De rellen bleken een keerpunt
te zijn. Er kwam enerzijds meer
waardering voor Paula
D'Hondt, anderzijds vreesde het
Vlaams Blok blijkbaar haar in
tegratie-inspanningen zo, dat
de partij een ware hetze begon
tegen de commissaris.
Het werk van de commissaris en
haar team wordt nu voortgezet
door het 'Centrum voor gelijk
heid en racismebestrijding', een
instelling die door de Belgische
regering in het leven is geroe
pen.
Paula"1 "D'Hondt, die in 1Ö92
maar liefst 302 toespraken hield
over het integratie, racisme en
extreem-rechts, kijkt met zorg
naar de toekomst. „Wij zijn in
onze opzet geslaagd, maar het is
de vraag hoe de Belgische poli
tici met onze aanbevelingen
omgaan. Ik blijf ook angstig
voor Europa en België, al hoop
ik dat het gezond verstand van
de Belgen zal zegevieren in de
benadering van extreem-rechts.
Extremisme brengt slechts
kommer en kwel, dat zien we
dagelijks in Joegoslavië."
Volgens mevrouw D'Hondt
heeft België op het gebied van
racismebestrijding en integratie
een stap voorwaarts gezet. „We
zijn op Europees vlak een part
ner van formaat geworden
een partner waarnaar wordt ge
luisterd. Het komt er op aan dat
werk voort te zetten."
Paula D'Hondt maakt zich ver
der sterk voor stemrecht op
meentelijk niveau voor migran
ten. „Je kunt in Europa niet om
deze groep van 7 miljoen men.
sen heen." Een voorstel van dt
Vlaamse minister Demeesteron
migranten in België stemrecht
te verlenen, stuitte vorig jaar op
hevig verzet van bijna alle poli
tieke partijen. Preritier Dehaene
moest gisteren toegeven dat
stemrecht 'vroeg of laat iets is
waar we niet omheen kunnen.'
Toch vindt hij de politieke rech
ten van migranten op dit mo
ment geen prioriteit.
Migrantenorganisaties in B<
hebben met overwegend met te
leurstelling gereageerd op het
vertrek van de koninklijk com
missaris, al vinden sommigen
dat Paula D'Hondt de afgelopen
vier jaar ook te veel de nadruk
heeft gelegd op de plichten van
de migranten, zonder eerst werk
te maken van hun rechten.
In Amerika is euthanasie
zo'n taboe dat het hele
onderwerp tot voor kort
zelfs niet in de wetboeken
voorkwam. De enige arts
die er Openlijk voor uit
komt dat hij patiënten uit
op hun verzoek uit hun
lijden helpt, is Jack
Kevorkian. Een nurkse man
wiens activiteiten vaak het
averechtse resultaat
hebben dat ze
'menswaardig sterven' in
Amerika steeds moeilijker
maken.
Door Mare de Koninck
OVER ZOIETS als wettelijk ge
regelde euthanasie kunnen
Amerikanen slechts, maar wel
volop, in de kranten lezen. De
kranten immers en de andere
media in de VS verhalen de
laatste tijd volop van de nieuwe
euthanasiewet in The Nether
lands. Zoals ze ook kond doen
van homoseksuelen in het Ne
derlandse leger en van spuiten
ruil voor drugsverslaafden in
dat kleine exotische land aan de
Noordzee.
Mensen die in Amerika verkie
zen vervroegd te sterven omdat
ze ondraaglijk lijden, moeten
voor hulp-bij-zelfdoding te
recht bij een eenzame euthana-
sie-pionier in de noordelijke
deelstaat Michigan (waar overi
gens grote concentraties wonen
van Amerikanen van Neder
landse komaf). Zijn naam is dr.
Jack Kevorkian en hij is al
jaren de meest omstreden arts
in de Verenigde Staten.
'Arts' is intussen misschien te
veel gezegd, want sedert no
vember 1991 is dokter Kevor
kians vergunning om de artsenij
te praktiseren opgeschort. De
'zelfmoorddokter' zoals hij
Kevorkian met zijn 'zelfmoordmachine'.
wordt genoemd, heeft daarom
geen toegang meer tot de che
micaliën (sodium pentothal en
potassium chloride) die hij te
voren placht te gebruiken om
zijn patiënten die daarom vroe
gen uit hun misère te verlossen.
En dus gebruikt de dokter uit
Royal Oak, Michigan, sedert
dien een 'suicide machine'. En
dus stierven vorige week twee
kankerpatiënten, Jonathon
Grenz en Martha Ruward uit
Californië, als volgt: onder toe
zicht van dr. Kevorkian trokken
zij met een touw, dat bevestigd
was aan een van hun vingers,
een klep open van een gasfles
gevuld met koolmonoxide. Via
een plastic buis stroomde het
gas in hun longen.
Na twintig minuten kon de arts
hun dood vaststellen en belde
hij, zoals hij inmiddels gewend
is te doen, de lokale politie in
zijn district ten noordwesten
van Detroit. De agenten maak
ten proces-verbaal op en de ad
vocaten van de zelfmoorddokter
gaven de gebruikelijke perscon
ferentie.
Het is niet dat 'geassisteerde
zelfmoorden' in de praktijk van
de 66-jarige huisarts Kevorkian
aan de orde van de dag zijn. In
de afgelopen anderhalf jaar
heeft hij, zorgvuldig als hij in
overleg met patiënt en familie
te werk gaat, er vijftien uitge
voerd. Maar ook een serie van
vijftien maakt de vijftiende in
zekere zin tot routine, ook al is
elke voorgeschiedenis en uitein
delijke euthanasie van elke pa
tiënt uniek en van een autono
me tragiek. En de eerste paar
van de vijftien gevallen hebben
zoveel publiciteit in de gehele
Verenigde Staten afgedwongen,
dat er bij de vijftiende een on
vermijdelijke verdoving van de
publieke aandacht is ontstaan.
Maar geenszins is zulke verdo
ving ontstaan bij de ontelbare
Amerikanen die uitzichtloos en
pijnlijk ziek zijn, die van dr.
Jack Kevorkian hebben verno
men, die een einde willen ma
ken aan hun leven en die niet
weten hoe te handelen. Al zul
len er ook elders in de VS artsen
bereid zijn euthanasie te geven
aan terminaal zieken, het taboe
in het land is zo groot dat zulke
medici anoniem blijven en pa
tiënten zelf het onderwerp
meestal niet te berde durven
brengen. Het resultaat is een
dagelijkse stroom van smeek
brieven en -telefonades uit alle
uithoeken van Amerika naar 's
lands enige 'openbare' zelf
moorddokter.
Zo absoluut is het euthanasie-
taboe dat, paradoxaal genoeg,
hulp verlenen tot zelfmoord tot
voor kort in bijna alle deelsta
ten van de VS niet eens verbo
den was. Het hele onderwerp
kwam immers niet in de wet
voor. Dat is inmiddels, als ge
volg van Kevorkians openheid
terzake, grondig veranderd. In
29 van de 50 Amerikaanse deel
staten zijn de afgelopen jaren
en maanden wetten aangeno
men die medici en anderen ver
bieden in suicide te assisteren.
De dertigste staat die op het
punt staat zulks te doen - de
wet is aangenomen, maar treedt
pas op 30 maart aanstaande in
werking - is... Michigan.
In feite hebben de activiteiten
van Kevorkian dan ook het ave
rechtse resultaat dat ze 'mens
waardig sterven' in Amerika
steeds moeilijker maken. En dat
is niet op de laatste plaats het
gevolg van de belabberde public
relations die de roemruchte arts
er persoonlijk op nahoudt. Hij
is een in zichzelf gekeerde, wei
nig charmante, man die zelden
interviews geeft en zich nauwe
lijks moeite getroost om princi
piële tegenstanders van eutha
nasie uit te leggen waarom hij
denkt dat het goed is wat hij
doet.
Kevorkian neemt al gauw zijn
toevlucht tot een uitdagende
houding en tot het uitschelden
van degenen - zoals de wetge
vers in Michigan - die hem de
voet dwars willen zetten. Enkel
de New York Times is er de
afgelopen -weken in geslaagd
hem, en dan alleen nog telefo
nisch, te interviewen. „Die poli
tici zijn uit op het wettelijk
verlengen van menselijke ellen
de, uitsluitend om de barbaarse
religieuze kliek te behagen", al
dus de doker in die krant.
Kevorkian zei ook dat hij door
zal gaan met zijn euthanasie
praktijk in Michigan nadat d<
verbiedende wet - die een arts
met maximaal vier jaar gevan
genisstraf bedreigt - van kracht
zal zijn geworden. „Die wet kan
me niet snel genoeg komen.
Laat de grote 'ontmaskering
maar beginnen. In de rechtszaal
zal dudelijk worden wat voor
wrede gekken de wetgevers
zijn."
De advocaten van Kevorkian
hebben meer gevoel dan de arts
zelf voor de noodzaak politici
en andere tegenstanders gedul
dig op te voeden inzake het
euthanasie-vraagstuk. De juris
ten plegen daartoe in hun con
tacten met de media te citeren
uit de brieven die Kevorkian
krijgt en die enig inzicht geven
in het onbeschrijfelijke en ho
peloze lijden dat sommige zie
ken langdurig moeten doorma
ken. In Michigan en elders blij
ken die educatieve pogingen
succes te hebben. Uit de meest
recente enquêtes blijkt dat een
meerderheid van de Amerika
nen weinig waardering h
voor dr. Kevorkian persoonlijk,
maar wel instemt met het soort
hulp dat hij biedt.
Als de 'suicide doctor' spoedig
inderdaad voor zijn rechters z
staan, kan zijn proces mogelijk
de euthanasie-discussie in Ame
rika eindelijk bovengronds ha
len. Met alle gevaar voor de
hysterie waarmee in Amerika
op elk gevoelig maatschappelijk
en moreel terrein opponenten
elkaar te lijf plegen te g
Maar ook met nieuwe hoop voor
de talrijke Amerikanen die in
het werk van hun helaas wat
zonderlinge held dr. Jack Ke
vorkian een nog eenzame stap
zien die heel Amerika met hem
zou moeten zetten.
yan onze verslaggeefster
Breda - De van oplichting
verdachte zakenman Jan de
Jfuijper is afgelopen vrijdag
door de rechtbank in Breda
failliet verklaard.
jjet faillissement werd aange
vraagd door mevrouw E. van
Deurzen uit Roosendaal.
Van Deurzen is een van de
schuldeisers van de zakenman,
die binnenkort voor de recht
bank in Breda moet verschijnen
voor oplichting.
pe vrouw, met wie De Kuijper
Amb
moe
van
leiddi
l proce
oktober
:rd
de
zaken
Van onze Haagse redactie
Den Haag Een proefproject
hun directe chef ziek
dagen bezoek kregen
goed uitgepakt. Het
ziekteverzuim met 24
Het proefproject is van
1991 tot oktober 1992 uitgevoerd
onder 4600 ambtenaren bij
ministeries van algemene zal._..
binnenlandse zaken en financie-
en.
Vroeger moesten ambtenaren
zich bij een secretariaat ziek
melden en kregen ze na 10 of 14
dagen een briefje van de Be
drijfsgezondheidsdienst. Volgens
de leider van het proefproject, C
van de Heuvel, waren er zelf:
afdelingen waarbij de zieke
ambtenaren na het bellen var
een speciaal telefoonnummer
door middel van het intoetsen
van cijfers konden doorgegeveijj
dat ze ziek waren.
Door het management in te
schakelen bij het registreren var
het ziekteverzuim en nauw sa
men te werken met de Bedrijfs
gezondheidsdienst, zijn verbluf
fende resultaten bereikt.
Het lagere ziekteverzuim heef
bij Binnenlandse Zaken in eer
jaar tijd een besparing van ééi
miljoen gulden opgeleverd. Ii
totaal is de besparing 4,5 miljoei
gulden. Het proefproject bij d<
drie ministeries is inmiddels om
gezet in een definitief project
De Bedrijfsgezondheidsdiens
overlegt met de andere ministe
Groen Links: gesprol
Van onze Haagse redactie
Den Haag - WD, PVDA en
de vakbeweging, aan uitspra
tie van de wao.
Lubbers zegt in het blad 'Di
Werkgever' van het NCW dat c
werkgevers geen afspraken mod
ten maken met de bonden ovq
de reparatie van de wao en dl
zij desnoods moeten aanstur£|
op een conflict met de werkm
mers. Kamerleden Brouwer e
Rosenmöller (beiden Groq
Links) willen nu van premii
Lubbers weten of hij zijn ui
spraken namens het hele kabin
heeft gedaan. Als dat zo is, wi
len zij weten wanneer het kab
net hiertoe heeft besloten.
De reparatie van de wao sta
bij veel cao-onderhandelingi
centraal. Werkgevers in de m
taal willen niets weten van cc
lectieve herverzekering. De bo
den hopen op meer succes in
DE VERENIGDE STATEN heb
gehouden van het conflict in
smeekbeden om hulp van dt
geen gehoor gegeven, het v
schap om zich intensiever me
gehonoreerd.
De nieuwe president Clinton
oordeel te komen, maar daari
standpunten voor de dag.
gemeenschap verklaarde hij
willen vervullen in het stre
uitzichtloze, smerige oorlog
heeft.
Clinton heeft woord gehoude
De Verenigde Staten geen
nood van tienduizenden hor
alle waarschijnlijkheid zullen
kaanse vliegtuigen hun voede
Het Amerikaanse plan heeft
De Verenigde Naties hebbe
steld. Secretaris-generaal B
Amerikaanse solo-actie het
Franse en Britse VN-function
ken over de kwestbare positi
het oorlogsgebied bevinden,
alleen Turkije en Pakistan de
den.
Ondanks alle secpsis zetten
van derde landen. Een tere
voormalig Joegoslavië is zc
talloze goed onderbouwde t
Pen. Maar wat schiet de hoi
mee op?
De internationale gemeens
Machteloos en gefrustreerd,
andere op onwil strandt, gr
bevolking. Wellicht leidt de
die passiviteit wordt doorbro
Wanneer dat niet het geval
tevreden gevoel dat door
hongerlijdende medemenser
