Homowijk als toeristische attractie van liberale Amerikaanse stad
SUSKE Wl
HAMBONE
GIDS
Praktische
informatie
DE STEM
DE STEM
RADIO 1
Elk heel uur en 7.30, 8.30, 12.30,
13.30,17.30, 18.30 en 06.30 Nieuws.
EO; 7.07 Tijdsein. KRO; 12.07 Echo.
14.05 Dingen die gebeuren. AVRO;
17.07 AVRO Radiojournaal. KRO:
20.04 Meden en Perzen. AVRO:
22.04 Tussen de oren. NOS: 23.07
Met het oog op morgen. VPRO:
0.04-7.00 Nachtleven met om 0.04
Street Beats: 3.02 De geruistuin;
4.02 Grand disco classique; 5.02
Aan de bak.
RADIO 2
Elk heel uur nws. NCRV: 7.04 Goe
demorgen Nederland. 7.53 Woord
onderweg. 8.04 Hier en Nu. 8.15
Goedemorgen Nederland. 9.04 Wie
weet waar Willem Wever woont?
10.04 Muziek bij de koffie. 11.04
Plein publiek. 12.04 Ted's lunchpak
ket (13 04-13.15 Hier en Nu). 14.04
G'oud nieuw. 15.04 Pas op de
plaats. 16.04 Discogram. 16.47 Iets
anders. EO: 17.04 Alle mensen.
VPRO: 18.04 Ekkel horizontaal.
TROS: 19.04 Poster. 20.04 Music all
in. 21.04 Voor wie graag luisteren
wil. 22.30 Coulissen. 23.04-24.00
Sesjun
RADIO 3
Elk heel uur nws. AKN: 6.02 Break-
fast-club. 9.04 Arbeidsvitaminen.
11.04 Baas van de dag. VARA: 12.04
Denk aan Henk. 14.04 Carola. AKN:
15.04 Popshop. VOO: 17.04 Rinkel-
dekinkel. NOS: 18.04 Avondspits.
EO: 19.04 Spoor 7. NCRV: 20.04 Pa
perclip magazine. VPRO: 21fl4 Villa
65. TROS: 0.04 TROS Nachtwacht.
VPRO: 2.00 Zone. AKN: 4.02-6.00
Pyjama FM
RADIO 4
7.00, 8.00, 13.00, 18.00 en 20.00
Nieuws. VOO: 7.02 Ochtendstem
ming. 9.02 Muziek voor miljoenen.
11.00 Het ochtendconcert: I. Noord
Hollands Filharm. Ork. met viool. II.
The Academy of the Begynhof Koor
en Ork. 13.04 Klassiek op verzoek.
VARA: 14.00 Middagconcert: Uit
VARA's matinee archief: Om-
roepork. 15.15 Gabriel Fauré. 16.00
De Nederlanden: Rond 1700. KRO:
17.00 Zin in muziek.18.04 KRO Klas
siek. 19.30 Het orgel. 20.02 Avond
concert: Symfonieork. Beierse om
roep met sopraan. 22.00 Laudate.
23.00-24.00 Deze eeuw
OMROEP BRABANT
Elk heel uur en 07.30 ANP-Nieuws,
gevolgd door Brabants nieuws en
actualiteiten. 7.45 De krant in Bra
bant. 7.51 Weerman Johan Ver-
schuuren. 7.55-8.00 Nieuwsover
zicht. 9.07 M.uziekkiosk. 10.07 Draai
bank. 11.03'Brabants nieuws. 11.07
Van harte. 12.05 Brabants nieuws,
actualiteiten en service. 12.53 Be
richt voor boer en tuinder.
12.55-13.00 Nieuwsoverzicht. 14.07
Muziekkiosk. 16.07 Tussen Amster
dam en Brussel (Kunst en cultuur).
17.05 Brabants nieuws, actualitei
ten en achtergrondprogramma.
17.45 De agenda. 17.55-18.00
Nieuwsoverzicht
OMROEP ZEELAND
7.00 ANP-Nws. 7.05 Nieuws en ac
tualiteiten, met om 7.15 Het weer in
de provincie. 7.32 Regionaal
nieuwsoverzicht. 7.40 De dag van...
7.50-8.00 De agenda. 12.00 ANP-
Nws. 12.05 Nieuws en actualiteiten,
met om 12.15 Het weer in de provin
cie. 12.32 Regionaal nieuwsover
zicht. 12.35 Te kust en te keur.
12.55-13.00 De agenda. 13.00 ANP-
Nws. 16.00 ANP-Nws. 16.03 Een vak
apart. 17.00 ANP-Nws. 17.03
Nieuws en actualiteiten, met om
17.15 Het weer in de provincie.
17.32 Regionaal nieuwsoverzicht.
17.35 Zeg u 't maar. 17.55-18.00 De
agenda. 18.00 ANP-Nws
San Francisco's roze hart leeft
Regenboogvlaggen wappe
ren overal in de wijk Cas
tro in San Francisco. Het
is de geuzenvlag van de
homogemeenschap in dit
hart van de bijna Europees
aandoende stad aan de
Amerikaanse westkust.
Castro wordt al zo'n dikke
vijftien jaar gedomineerd
door homoseksuele man
nen en vrouwen. Niks geen
stiekem gedoe hier. In Cas
tro heerst het 'onder-ons-
gevoel'.
Trevor Hailey (52) is een geblok
te vrouw. Kort haar, groeven in
het gezicht en een veerkrachtige
tred, die past bij haar karakter.
Zij is de officieuze stadsgids van
het roze district. Hailey houdt
sinds 1989 rondleidingen door
deze homowijk. Zoals meer les
bische vrouwen heeft ze een car
rière in het militaire apparaat
achter de rug: ze is een gewezen
marine-verpleegster.
Castro is een lange, drukke, bre
de winkelstraat, met wat vertak
kingen, met veel cafés, restau
rants en een rijk gedecoreerd
theater uit 1922 dat de wijk haar
naam heeft gegeven. De rest van
de buurt bestaat uit rustige
woonstraten. Winkels, banken,
cafés, restaurants, advocaten
kantoren en gezondheidswinkels
zijn van homo's of worden door
homo's bemand.
De ranke, houten Victoriaanse
huizen reiken spits naar de he
mel. Veel hoeken, trappen naar
voordeuren, erkers, veranda's,
pastelkleurige gevels. Wie deze
vriendelijke - maar inmiddels
peperdure - woningen vergelijkt
met de megalomane hoogbouw
in de grote Amerikaanse steden
of de oorlogszones in de ergst
verpauperde buurten, raakt
haast bevangen door lichtzinnig
heid. San Francisco telt in totaal
zo'n kleine 14.000 yictoriaanse
huizen.
Leger
Tijdens een bijna vier uur duren
de tocht vertelt Trevor Hailey
over de wijk en haar inwoners.
En hoe de stad het Gay Mecca of
the World is geworden. Over
goudzoekers, zeelui, bohémiens,
hippies en de vrijgevochten
sfeer, die zij steeds weer oprie
pen. Over de stad waar nog
altijd met genoegen wordt ver
teld dat zij al sinds bijna ander
halve eeuw 'het beste van het
slechtste' te bieden heeft. Het
eerste travestietencafé werd in
1908 geopend. Niet dat homo
seksualiteit hier gepraktiseerd
werd. De meeste homo's uit die
tijd namen hun 'geheim' het graf
mee in.
„Het was de Tweede Wereldoor
log die het deksel van de pan
deed vliegen", vertelt Hailey.
„De samenleving veranderde:
mannen gingen overzee, vrou
wen namen hun plaats in fabrie
ken en kantoren in. Het besef
here today, gone tomorrow leef
de heel sterk. Homoseksuelen
waren niet langer criminelen,
maar zieken van geest. Ze gin
gen niet meer de gevangenis in,
maar het ziekenhuis of ze wer
den oneervol ontslagen."
Treasure Island in San Francisco
werd het eindstation voor men
sen die uit de krijgsmacht wer
den gebonjourd. Veel ontslagen
homoseksuelen bleven in San
Francisco hangen. Zo ontliepen
zij de schande en schaamte van
het thuisfront. Hailey: „Deze
mensen namen risico's. Ze had
den toch niets meer te verlie
zen." Later kon een homosek
sueel ook eervol ontslagen wor
den. Sinds 1982 zijn er 12.966
lesbische vrouwen en homosek
suele mannen uit het leger gezet.
Openheid
In de wijk Castro ging het in het
begin van de jaren zeventig
langzaam bergafwaars met de
'oorspronkelijke' katholieke Ier
se en Italiaanse bewoners. Enke
le homoseksuelen zagen de
kracht van de buurt. Zij kochten
de huizen op voor een schijntje.
Er kwamen steeds meer huizen
vrij, omdat veel van de oude
bewoners zich niet meer op hun
gemak voelden bij de nieuwe
buurtgenoten.
Hailey: „Die eerste gays wilden
hier een eigen gemeenschap
creëren. Tevoren waren ze ver
oordeeld tot de groezelige bars.
Nu konden ze in alle openheid
hun leven leiden."
Hoeveel homoseksuelen er pre
cies in Castro (90 procent is er
homoseksueel) wonen, is niet be
kend. Geschat wordt dat de be
volking van de hele stad San
Francisco (totaal 720.000 inwo
ners) zo'n 100.000 k 150.000
mannelijke en vrouwelijke ho
moseksuelen telt.
Boven alles lééft Castro. Het
heeft twee gezichten: een werk
en een speelgezicht. Overdag
heerst bedrijvigheid. Er is een
divers aanbod aan winkels in
Castro: een boekenzaak, kle-
'Cruisin' the Castro' met
Trevor Hailey kost 30 dol
lar, inclusief brunch. Er zijn
enkele specifieke homofesti
viteiten in San Francisco.
Gay Pride Week in juni bij
voorbeeld. Deze feestweek
wordt vooraf gegaan door
Roze Zaterdag. En dan is er
nog het Castro Straat Festi
val in oktober en Halloween
op 31 oktober.
In Castro zijn enkele hotels
en pensions die zich vooral
op een homoseksuele klan
tenkring richten. De ho
mokranten The Bay Area
Reporter, The San Francis
co Sentinel en The Bay Ti
mes brengen lezers snel op
de hoogte van culturele pro
gramma's, lokaties van ho
mobars en restaurants en
ander vertier.
Informatie:
United States Travel and
Tourism Administration,
Museumplein 19,
1071 DJAmsterdam,
telefoon: 020-6647746.
dingwinkels, een condomerie,
een zaak die vitamines verkoopt,
een kruidenier, een doe-het-zelf-
zaak (met een deels verrassende
invulling van dat begrip) en een
drogisterij.
Hier is ook het pand waar Har
vey Milk zijn fotozaak dreef.
Milk was de eerste openlijk ho
moseksuele Amerikaan die een
belangrijk politiek ambt be
kleedde. Hij werd in 1977 geko
zen in het gemeentebestuur. Tij
dens zijn eerste ambtstermijn
werd hij vermoord.
Bij een geldautomaat staat een
man, type leerliefhebber. Zijn
blote billen uitdagend onbedekt
in zijn leren broek. Er wordt op
straat gekust en geflirt. Hier lo
pen cowboys, daar iemand die
het hoogtijtenue van een Schot
heeft gekocht, even verderop
nelly's (de klassieke mietjes uit
platte tv-series) en butchen (de
even sjabloonachtige manwij
ven).
Vanaf 17.00 uur komt het uit
gaansleven op gang. Soms slaat
de kolder goed toe in Castro.
„Gays hebben toch de neiging te
overdrijven", lacht Hailey. „Ook
in het gewone uitgaan. Het kan
er hier provocatief aan toe
gaan."
Op de vraag of homo's hier ook
te maken hebben met agressie en
potenrammers, rolt een klateren
de lach uit Hailey's mond. „Kom
nou, dat zou zelfmoord zijn in
deze buurt." Toch zijn er nog
altijd Pink Barets, homoburger
wachten, actief. Want de tole
rante stad kent ook heel veel
niet-tolerante inwoners en be
zoekers.
In Castro zijn de echo's van die
andere attracties - zoals Golden
Gate Bridge, Alcatraz, China
town, cable cars en de bochtige
Lombard Street - nauwelijks
hoorbaar. En toch zijn dat de
attracties die een groot deel
trekken van de 13,5 miljoen toe
risten, die jaarlijks naar San
Francisco komen. Bezoekers
worden in Castro ondergedom
peld in een andere levensstijl.
Hailey kent haast iedereen in
Castro. Wie er met haar rond
wandelt, hoeft zich geen voyeur
te voelen; hij wordt in ieder
geval niet zo behandeld. Maar
evengoed wordt de homoseksue
le wijk wel als een bezienswaar
digheid beschouwd en geëxploi
teerd. Er lopen dan ook mensen
op straat, fotocamera's in de
aanslag, die zich midden in een
freakshow wanen.
De invloed van de homogemeen
schap is in de hele stad merk
baar. Het oorringetje voor man
nen zou hier geïntroduceerd zijn.
De mode is er fleuriger, zelfs in
het financiële district. Commu
nicatie-adviseur Jeffrey
J. Knollmiller: „Homo's, die veel
in het witteboordencircuit te
vinden zijn, hebben nu eenmaal
meer gusto, meer durf".
Inwoners van de stad vertellen
dat door de aanwezigheid van
een grote, uitbundig buitenshuis
levende homogemeenschap het
aantal cafés, restaurants (3.191
luiden de laatste tellingen), thea
ters en galeries groter is dan
gemiddeld in de VS. Trevor Hai
ley: „Hetero's steken veel energie
in het opvoeden van hun kinde
ren. Die energie wordt hier an
ders aangewend. En homo's zijn
creatiever, omdat ze altijd vin
dingrijk hebben moeten zijn om
als groep te overleven".
Invloed
Maar de invloed van homo's be
perkt zich niet tot uiterlijkhe
den. Ze hebben een grote politie
ke stem. Drie van de elf supervi
sors in het gemeentebestuur zijn
bij voorbeeld homoseksueel.
„Homoseksuelen in San Francis
co zijn politiek erg actief", stelt
Sharon Rooney, directeur public
relations van de plaatselijke
VW. „Ze stemmen in grote aan
tallen. En ze zorgen ervoor dat
hun invloed op bijvoorbeeld cul
tuur en geschiedenis op school
onderwezen wordt."
Die politieke macht is gestoeld
op economische gronden. Homo
seksuele mannen en vrouwen
zijn door de bank genomen goed
opgeleide mensen met hoge in
komens: ze verdienen zo'n
10.000 (lesbiennes) tot 20.000
dollar (mannelijke homo's) bo
ven het landelijk gemiddelde.
Ramon G. McLeod van de San
Francisco Chronicle kwam vorig
jaar tot de slotsom dat homosek
sueel Amerika jaarlijks zo'n 400
miljard dollar te besteden heeft.
Aids
Castro heeft er sinds een jaar of
tien een gezicht bij gekregen. De
moderne pest is hier dag en
nacht zichtbaar. Hij is af te lezen
op het gezicht van broze mannen
in een café of boekwinkel. De
vlekken in hun gezichten maken
duidelijk dat de dood dralend
dichterbij komt. Als een lijkwa
de ligt deze doem over dit dis
trict. Hailey isoleert met haar
handen een paar huizenblokken.
„Hier zijn tussen 1980 en 1987 al
meer dan duizend mensen ge
storven aan aids." Er gaat geen
dag zonder een begrafenis voor
bij.
In een voormalig winkelpand
aan Market Street naaien, knip
pen en plakken mensen continu
verder aan de immense quilt die
de aidsdoden herdenkt. In juni
1987 maakte Cleve Jones de eer
ste lap voor zijn aan aids overle
den partner. Nu telt de quilt al
bijna 30.000 delen.
In het atelier werken 22 vaste
krachten en honderden vrijwilli
gers aan dit Names- (Namen-)
project, dat inmiddels interna
tionale dimensies heeft gekre
gen. „De quilt helpt mensen hun
verdriet te verwerken", vertelt
een medewerkster. „Maar het
project trekt ook de aandacht,
vertelt mensen hoe enorm groot
het aids-probleem is. En het
helpt geld in te zamelen."
De Aids Memorial Quilt is het
grootste kunstwerk ter wereld,
wordt hier gezegd. Maar hoe
indrukwekkender de quilt - die
alle kleuren van de regenboog
draagt hoe meer doden. „Het
is de Vietnam-muur van de ho
mobeweging", zegt Trevor Hai
ley.
RADIO 5
Elk heel uur t/m 18.00 Nieuws. NOS:
6.45-6.50 Mededelingenrubriek met
uitgebreid weerbericht en Scheep-
vaartberichten. 7.05 1008 AM. 8.55
Waterstanden. TROS: 9.02 Perspec
tief. 10.02 De duvel is oud. RVU:
11.02 Kleur bekennen live. TELEAC:
12.00 Faros. NOS: 13.10 NOS-Bijla-
ge. 14.02 Een leven lang. NCRV:
15.02 Schuim en as. NOS: 17.10
Radio UIT. PP: 17.50 CDA.IOS: 18.02
Achtergrondprogramma: 18.02 Ne
derlands; 18.20 Arabisch: 18.40
Turks. EO: 19.00 Waar waren we
ook alweer? NOS: 19.15 Nieuws en
actualiteiten in het Turks. 19.50
Nieuws en actualiteiten in het Ma
rokkaans en Berbers. 20.40 Nieuws
en actualiteiten in het Chinees.
VOO: 21.00 Club Veronica trend.
TELEAC: 22.00 Knoop in je zakdoek.
22.30 Omgaan met stress.
23.00-24.00 Faros
DONDERDAG 25 FEBRUARI 1993
De nieuwe Amerikaanse
president Bill Clinton
ondervindt dezer dagen
dat het terugbetalen van
een openstaande reke
ning niet altijd gemakke
lijk is. De aanzienlijke
steun die hij van zijn ho
moseksuele achterban
kreeg, moet hij nu verta
len in homovriendelijke
daden. Zoals het toelaten
van homo's tot het man
nelijk bastion bij uitstek:
het leger. Het liberale
San Francisco is dè Ame
rikaanse gay city. En in
die homovriendelijke
stad is de wijk Castro het
roze hart. Daar worden
zelfs rondleidingen ge
houden. Een wandeling
naar het hart van de re
genboog aan de hand van
Trevor Hailey, een voor
malige marine-verpleeg
ster.
Door Johan van Grinsven
'Gay Mecca of the world'
wordt de homowijk Castro in
San Francisco genoemd. Hier
wonen veel Clintonaanhan-
gers; zij wachten op inlossing
van zijn verkiezingsbeloften.
De voormalige marine-verpleegster Trevor Hailey leidt mensen rond door de homowijk van
Francisco. foto's johan van grin$v£
