OVERIGENS
Ondergrens kinderrecht in Nederland punt van discussie
Partijen zetten hakken in het zand bij reparatie van de wao
Inwoners Sarajevo blijven toch eten ondanks boycot VN-hulp
Minister
DE STEM
Advertentie
Bonden kl
Lubbers
ACHTERGROND
Belgisch
wooncomfort
DESTEM-
A2l
Van Velzen laakt
verwijten Simoni
DE STEM
DE STEM
WOENSDAG 24 FEBRUAR11993
Met gebogen rug
steekt ze de
straat over. Ze
draagt een emmertje mee en
loopt in de richting van de
rioleringsput. Stomverbaasd
zie ik dat ze de nachtelijke
produktie uitwerpselen daar
langs de weg leegschudt.
Mijn zoontje besteedt er geen
aandacht aan, die is zelf ge
wend minstens twee
poepluiers per dag te produ
ceren. Met dit verschil dat zijn
uitwerpselen, opgevangen in
Pampers en Libero's, op de
afvalberg belanden en bij ver
branding zelfs bijdragen tot
een hoger dioxinegehalte in
de lucht. Toch weet hij inmid
dels dat wij thuis twee toilet
ten hebben en deze oude me
vrouw klaarblijkelijk hele
maal geen. Die doet het in
een emmer.
Het is amper twee dagen na
dit voorval, dat de Belgische
kranten de eerste gegevens
van de volkstelling uit 1991
publiceren. 'In 1991 had 13
procent van de woningen in
België geen badkamer of
douche en 8 procent van de
huizen nog geen toilet met
waterspoeling binnen de wo
ning', staat er gedrukt.
Dat is het dus. De bejaarde
mevrouw in ons dorp behoort
eenvoudig tot de 8 procent
van de huishoudens die twee
maal daags hun behoefte bui
ten de deur deponeren. Toch,
zo luidt de conclusie van het
Nationaal Instituut voor de
Statistiek, is het comfort in de
Belgische woningen de afge
lopen tien jaar enorm toege
nomen. In 1981 immers was in
een kwart van de huizen in dit
land helemaal geen bad of
douche aanwezig, laat staan
een WC.
Wel of geen toilet aan boord,
de mensen in ons dorp hech
ten er blijkbaar wel aan het
eigen woningbezit schoon te
houden. Ook een vorm van
wooncomfort, denk ik. Want
als ik zo 's ochtends door de
straten loop, op weg naar de
bakker en de krantenwinkel,
zie ik de oudjes fanatiek de
stoepen en de voorgevels van
hun huizen schrobben. Het
stinkt dan altijd naar chloor,
'Eau de Javel' die ze hier in
5-liters flacons uit de super
markt meesjouwen.
Maar als je dan in het voorbij
gaan een snelle blik naar bin
nen werpt, word je - opge
groeid in de Hollandse cul
tuur van uniformiteit - over
vallen door een treurigheid
van jewelste. Vaak ontbrdekt -
de hall. Wie de voordeur van
zo'n ouder Belgisch huis
opent, staat meteen in de
woonkamer. In 'het salon' of
'de living' zit vrijwel nooit
iemand. Dat is de 'schone
plek' voor als er hoog bezoek
is, de koning bijvoorbeeld of
de burgemeester. Maar die
komen dus nooit.
De familie, of wat er nog van
over is, kruipt meestal terug
in de aangebouwde woonkeu
ken met formica stoeltjes en
een plastic lichtkoepel. Het
weelderige bloemenbehang
van de niet gebruikte woon
kamer, loopt soms door tot in
de keuken, waar het overi
gens zelden een rotzooi is en
je van de crèmekleurige tegel
vloer kunt eten.
Door Bert Schampers
Zo netjes het huis aan de
voorkant lijkt, zo'n puinhoop
zijn de doorsnee Belgische
woningen aan de achterkant.
Gelukkig worden de meeste
van die illegaal aangebouwde
hokken aan het oog onttrok
ken en is de kans dat de
dienst publieke werken met
de slopershamer langskomt
gering. In een plaatselijk
krantje lees ik zelfs dat wan
neer de gemeente zou optre
den tegen iedereen die zonder
bouwvergunning in zijn tuin
aan het knutselen is geweest,
de helft van ons dorp zou
moeten worden afgebroken.
Onlangs moesten wij bij ons
buren op bezoek. De 82-jarige
buurman, 'ere-hoofdcommis-
saris van politie', nodigde ons
uit om een fles wijn te komen
'ledigen'. Maar na een half
glaasje ging de kurk er al op
en werden we gevraagd aan te
schuiven voor koffie en taart.
Onze zoon werkte de oudjes -
zij is 81 en slecht ter been - op
de zenuwen. Zo stonden we
na amper een uur alweer bui
ten, te kort om het toilet en
badruimte op comfort te in
specteren.
Maar ik moet toegeven, dat ik
buurman nog rtómCiriéCeen
emmertje poep op straat heb
betrapt.
Agressief adverteren is in. Niet alleen bedrijven, maar ook zieken
huizen en ideële organisaties schromen niet pittige advertentietek
sten te gebruiken voor de goede zaak. Een Arnhems ziekenhuis
gebruikt als eerste in Nederland advertenties om meer spermadono
ren binnen te halen. Een interkerkelijke organisatie schetst in een
paginagrote advertentie een droevig makend beeld van de ellendige
situatie van Roemeense adoptiekinderen. Wie helpt deze kinderen?,
luidt de pakkende oproep. Er is veel kritiek op deze wervingscam
pagne. Ook van de zijde van Foster Parents Plan, een organisatie
die rond kerst financiële adoptiekinderen 'verkoopt' aan bedrijven.
De vertegenwoordigers van die bedrijven mogen ze dan cadeau
doen aan relaties. Soms is het beter te zwijgen. (HV)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326, fax 076-236215.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur® 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
r
Na de moord op de
tweejarige peuter Jamie
Bulger door twee tienjarige
jongens klinkt in Groot
Brittannië alom de roep om
jeugdige misdadigers
strenger te straffen. Maar
zo'n aanpak is in Nederland
omdenkbaar, zeggen
deskundigen van Justitie.
Door Paul Bolwerk
De moord op Jamie Bulger heeft
diepe verslagenheid en grote
woede teweeg gebracht in
Groot-Brittannië. Twee jongens
van tien jaar uit Liverpool zijn
voor dit misdrijf door de plaat
selijke rechtbank in staat van
beschuldiging gesteld. Ze krij
gen ook een poging tot ontvoe
ring van een tweede kleuter ten
laste gelegd.
Een vergelijkbare zaak heeft
zich in Nederland nimmer voor
gedaan. Maar hoe worden zwa
re geweldsdelicten door zeer
jonge verdachten in Nederland
afgehandeld?
Jeugdige criminelen tot twaalf
jaar zijn vrij van elke vorm van
strafvervolging. Tot hun acht
tiende hoeven verdachten geen
gevangenisstraf te vrezen. Het
accent van de uitvoering van
het kinderrecht in Nederland
ligt namelijk in tegenstelling tot
in Engeland niet op straf, maar
op behandeling.
De peutermoord in Liverpool
heeft ogenblikkelijk de roep om
herinvoering van tuchtscholen
en lijfstraffen in Groot-Brittan-
nië doen weerklinken. De Britse
minister Clarke van binnen-
Emotionele taferelen maandag in Liverpool, toen de twee
tienjarige jongetjes werden voorgeleid voor de rechter, foto epa
landse zaken schroomde niet
om, gevoed door de nationale
verontwaardiging, te pleiten
voor strengere straffen voor
jeugdige delinquenten.
Tal van ingewijden in de Neder
landse kinderrechtspraak slaan
de recente ontwikkelingen in
Engeland met verwondering ga
de.
„Die minister Clarke komt wel
met een zeer primitieve reac
tie", zegt mr. J. Junger-Tas,
hoofd van het Wetenschappelijk
Onderzoek en Documentatie
centrum op het ministerie van
justitie in Den Haag. Met ver
bazing heeft zij kennis genomen
van het feit, dat twee tienjarige
jongens op verdenking van twee
geweldsmisdrijven voor een
speciale kinderrechtbank zijn
gedaagd.
„De gepleegde delicten zijn gru
welijk, maar ze mogen nooit een
rechtvaardiging zijn om de jon
gens eens stevig te straffen. In
Nederland zou zoiets ondenk
baar zijn", aldus Junger.
Tot hun twaalfde jaar komen
kinderen, ongeacht de ernst van
het misdrijf dat ze hebben ge
pleegd, niet in aanmerking voor
strafrechterlijk onderzoek en
-vervolging. De kinderrechter
kan echter wel besluiten om de
zeer jeugdige crimineel een
'maatregel van buitengewone
behandeling' op te leggen. Dit
houdt in, dat zo'n kind op een
(veelal gesloten) afdeling van
behandelinrichting terecht
komt. Junger: „Zo'n maatregel
wordt alleen bij buitengewoon,
uitzonderlijke gebeurtenissen
toegepast."
Nederland telt drie overheidsin
stellingen (Den Eng, Overberg
en Nieuw Lloyd) voor de zoge
heten buitengewone behande
lingen. Daarnaast zijn er zes
particuliere opvangcentra als
De Dreef, Nederlandse Mettray,
De Marke, Alexandra (voor
meisjes), De Kempe en de
Heldring Stichting.
De overheids- en particuliere
voorzieningen hebben in 1990
(meer recente cijfers zijn niet
bij Justitie voorhanden) respec
tievelijk 24 en zes kinderen on
der de twaalf jaar voor pedago
gische en psychiatrische bege
leiding onderdak geboden.
De bepaling van de zogenoemde
ondergrens in het kinderrecht is
overigens al jaren punt van dis
cussie in Nederland.
Onderzoekster dr. M. Bol van
het Wetenschappelijk Onder
zoek en Documentatiecentrum
is gepromoveerd op een proef
schrift, waarin ze zonder meer
pleit voor de opheffing van de
onderste leeftijdgrens (twaalf
jaar) in het jeugdstrafrecht. Zij
doet dat op basis van litera
tuurstudies over de ontwikke
lingspsychologie van het kind.
„Uit tal van onderzoeken in de
ontwikkelingspsychologie is ab
soluut niet aan het licht geko
men, dat kinderen onder de
twaalf jaar geen schuldbesef
hebben. Daarom kom ik met
mijn pleidooi om de bepaling
van de ondergrens niet in de
wet vast te leggen, maar over te
laten aan de beoordeling van de
kinderrechter."
Een kinderrechter (of raadka
mer met drie kinderrechters)
neemt in de regel een besluit op
basis van een persoonlijkheids
onderzoek van de Raad voor de
Kinderbescherming en een psy
chiatrisch onderzoek door een
onafhankelijke deskundige.
Tussentijds kan de jonge ver
dachte in een instelling worden
geplaatst.
Voor jeugdige criminelen tot
achttien jaar is het kinderrecht
van toepassing. Dat houdt in,
dat ze niet veroordeeld kunnen
worden tot gevangenisstraffen.
Het accent van de sancties ligt
niet op straf, maar op behande
ling. In het uiterste geval krij
gen ze een maximale straf van
zes maanden in één van de
zeven tuchtscholen in Neder
land.
Jeugd-tbs bestaat nog wel,
maar wordt vrijwel niet meer
toegepast. Over het algemeen
volgt op het verblijf in een
tuchtschool een opname in een
opvangvoorziening voor buiten
gewone behandeling. „Bij zware
misdrijven gaat het toch vaak
om psychisch gestoorde jonge
ren", zegt Junger.
De ernstigste misdrijven, ge
pleegd door jeugdige crimine
len, zijn veelal zeden- en ge
weldsdelicten. De jongste moor
denaars vallen in de leeftijdsca
tegorie veertien tot vijftien jaar.
De door hen gepleegde misdrij
ven passen opvallend vaak in de
categorie 'relationele moorden',
zoals zoon brengt dronken of
mishandelende pa om.
In Nederland zijn slechts enkele
gevallen bekend, waarbij een
kind een ander kind ombrengt.
Een geruchtmakende, maar te
vens gedateerde affaire is de
moordzaak in Baarn. In de
nacht van 1 op 2 augustus 1960
werd een jongen door drie
vriendjes, onder wie een vijf.
tienjarige, om het leven
bracht.
Het verhoor van zeer jeugdige
verdachten van zeer ernstige
misdrijven wordt over het alge.
meen met uiterste omzichtig,
heid verricht. De harde aanpa]
zoals Engelse politiekorpse
voorstaan, is zeker geen g(
meengoed in Nederland. Zo1.,
ruwe benaderingswijze van kin"
deren wordt als achterhaald be-
schouwd.
„Bij het verhoor van jeugdige
verdachten door gespecialiseer-
de rechercheurs moet het ver-
trouwen worden gewonnen. Al
leen zo ontstaat een contact en
is het mogelijk om een jongere
aan het praten te krijgen. Uit
eindelijk gaat het toch erom de
achtergrond ('hoe, waarom
waar') van een delict te kunnen
schetsen."
„Jeugdige verdachten kunnen
zich vaak ook moeilijker uit
drukken of aangeven, waarom
ze een bepaald misdrijf hebben
gepleegd. Vaak weten ze dat
niet eens. En echt, met de vuist
of tafel slaan of grof uit de hoek
komen, haalt niets uit. Door
intimidatie klappen ze gewoon
dicht", verduidelijkt mr. D.
Mensing van Charante, hoofd
van de afdeling jeugd- en ze-
denzaken van de Arnhemse ge-
meentepolitie.
Zij kan zich slechts één voorval
herinneren van een rechtszaak,
waarbij een veertienjarige ver-
dachte uit Arnhem poging tot
moord ten laste werd gelegd.
Mensing van Charante: „Kinde
ren als daders van ernstige mis
drijven zien we niet zoveel. Als
slachtoffers, te vaak."
De vakcentrales FNV, CNV
en MHP zijn vastbesloten
geen duimbreed te wijken
tijdens de
cao-onderhandelingen
waar het gaat om de
reperatie van de wao. Ze
willen per se dat
werknemers die
arbeidsongeschikt worden
70 procent van hun
laatstverdiende loon
houden. En dat is al
bepaald geen vetpot.
Door Eugène Leenders
en Pieter Vtfillemsen
Dertig procent van je loon moe
ten inleveren omdat je arbeids
ongeschikt bent is al straf ge
noeg. Meer korten is volgens de
vakbonden ronduit a-sociaal en
dus onbestaanbaar en onbe
schaafd voor Nederland.
De drie vakcentrales FNV, CNV
en MHP maakten daarom giste
ren tijdens een persbijeenkomst
in Amsterdam nog eens duide
lijk dat ze gedrieën hun been
stijf houden, tijdens de cao-on
derhandelingen.
Cao-coördinator Lodewijk de
Waal van de FNV: „Er zijn nog
steeds mensen die menen dat
wao'ers met een uitkering van
70 procent te veel taartjes eten,
maar wij weten wel beter."
Vorige maand ging de Tweede
Kamer akkoord met het voor
stel van het kabinet om de uit
keringen van toekomstige
wao'ers te verlagen. Wie nu ar
beidsongeschikt raakt, krijgt na
een jaar ziektewet een gewen-
ningsuitkering al naar gelang
de leeftijd van een half tot twee
jaar. Daarna volgt een wao-uit-
kering die afhankelijk is van
leeftijd en laatstgenoten salaris.
In plaats van de oude regeling
die voorzag in een uitkering van
70 procent krijgt bijvoorbeeld
een 28-jarige werknemer die
45.000 gulden verdient nog
'maar 50,5 procent van het
laatstverdiende loon.
Verzekeraars sprongen in het
wao-gat en bieden allerlei po
lissen aan om iedereen in de
gelegenheid te stellen zich bij te
verzekeren. De vakbonden ra
den hun leden aan erg voorzich
tig te zijn met het afsluiten van
die individuele verzekeringen.
Vooral mensen die 'wao-gevoe-
lige' banen hebben zoals b
voorbeeld in de bouw, zullen
hoge premies moeten betalen.
De bonden willen daarom col
lectieve verzekeringen afsluiten
per bedrijfstak. Risico's worden
hierdoor gedeeld en iedereen
kan zich bijverzekeren zonder
absurd hoge premies te betalen.
De werkgeversorganisaties
VNO en NCW riepen hun leden
de afgelopen weken op om niet
in te gaan op de vraag om
collectieve verzekeringen en al
helemaal niet om mee te betalen
aan zo'n verzekering. Wat dat
laatste betreft hebben ze giste
ren ondersteuning gekregen van
premier Lubbers die de onder
nemers ernstig afraadt de kos
ten van herverzekering voor
hun rekening te nemen.
De onderhandelingen in de me
taal zijn daardoor na vier ge
spreksronden nog geen milime-
ter opgeschoten. Toch komen er
scheurtjes in het werkgevers
front. De bouw is in ieder geval
bereid om het bijverzekeren
door te rekenen, terwijl enkele
grootwinkelbedrijven zoals Al-
bert Heijn en de Bijenkort deze
week lieten weten in principe
bereid te zijn wel aanvullingen
te geven op de verlaagde wao-
Vertegenwoordigers van de vakbonden tijdens de persconferentie. Vlnr De Waal (FNV),
Sprenger (FNV), Moller (MHP) en Van der Knaap (CNV). foto anp
uitkeringen.
De vakbonden handhaven hun
eis dat alle arbeidsongeschikten
70 procent van hun laatstver
diende loon kunnen behouden.
De eis dat de werkgevers voor
het bijverzekeren moeten op
draaien heeft in ieder geval de
Industriebond FNV al wel laten
vallen. De 200.000 werknemers
in de metaalindustrie zijn be
reid een collectieve verzekering
voor eigen rekening te nemen.
Het kost de werkgevers geen
cent.
Toch gaat de werkgeversorgani
satie FME niet door de bocht
want, aldus een FME-woord-
voerder: „Nu is het de wao die
ter discussie staat, straks is het
weer iets anders. Bovendien
leidt die collectieve verzekerin
gen er toe dat het beroep op de
wao alleen maar groter wordt.
En dat terwijl het nu allemaal
juist erom is begonnen om het
beroep op die wao te verminde-
De Waal knapt bijna uit zijn vel
bij dit soort beweringen. De
Waal: „Ook minister De Vries
waarschuwt voor collectief bij
verzekeren. Absurd want zelfs
de Tweede Kamer gaat er van
uit dat wao'ers zich kunnen
bijverzekeren. Dat bijverzeke
ren is voor het kabinet toch ook
reden geweest om óók de be
staande ziektegevallen buiten
de wao-bezuiniging te houden."
De vakbonden geven er de voor
keur aan om bij te verzekeren
via de pensioenfondsen. Die
fondsen houden toch al een ad
ministratie van de werknemers
bij. Bovendien hopen de vak
centrales dat pensioenfondsen
wat makkelijker in de tijd kun
nen schuiven met premies. De
premies zouden dan de eerste
jaren wat gematigd vastgesteld
kunnen worden, tot er finan
ciële ruimte komt door daling
van de wao-premie.
Maar het risico onderbrengen
bij een verzekeraar die banden
heeft met de bedrijfsvereniging
heeft ook voordelen. Dan is (iet
hele traject van begeleiding ;en
preventie voor ziekte en ar
beidsongeschiktheid in één
hand. Een ;vonn waarvoor ;de
uitgeverijen hebben gekozemis
die van het scheppen van gen
aparte stichting voor de bijvp-
zekering. De huidige werkne
mers betalen in dat geval jde
uitkeringen van de arbeidson
geschikten in die bedrijfstak.
De vakcentrales noemen gjie
vorm van wao-aanvulling niet
erg gelukkig, omdat er jaarlijks
moet worden onderhandeld
over de wao-aanvullingspremie.
Naast FNV-voorzitter Stekelen
burg reageert ook cao-coördi
nator van het CNV Cees van der
Knaap woedend op de uitlatin
gen van Lubbers dat werkge
vers niet moeten betalen voor
de wao-reparatie.
Van der Knaap: „Ik wordt l|et
wel een beetje zat dat we conti
nu voor de poten worden gelo
pen." Volgens de vakbondsman
schetsen bewindslieden ;?n
werkgevers consequent een ver
keerd beeld van de opstellipg
van de vakbeweging.
Van der Knaap: „Men moet niet
vergeten dat het kabinet het
wao-servies kapot heeft ge
gooid. Wij proberen de brok
stukken te lijmen. Maar dan
moet ons niet worden verweten
dat je barsten in het servjes
ziet."
Een oude vrouw zoekt tussen het vuilnis naar voedsel in de
Bosnische hoofdstad Sarajevo. De bevolking van Sarajevo heeft
allerlei middelen gevonden om in leven te blijven. foto epa
De inwoners van Sarajevo
hebben geleerd hoe ze
kaas kunnen maken van
melkpoeder. Van rijst
maken ze soep, om het
meer te laten lijken. Ze eten
vlees van de zwarte markt"
zonder te vragen waar het
van afkomstig is.
Door Laurinda Keys (ap)
DE GEMEENTERAAD van Sa
rajevo besloot vorige week niet
langer VN-voedselhulp te ac
cepteren, uit solidariteit met de
hongerende moslims in het oos
ten van Bosnië. De Hoge Com
missaris voor de Vluchtelingen
van de Verenigde Naties, Sada-
ko Ogata, maakte vrijwel een
eind aan de pogingen om voed
selhulp te leveren aan Bosnië,
omdat alle partijen de leveran
ties zouden tegenwerken. Welis
waar werd Ogata teruggefloten
door secretaris-generaal Bou
tros Boutros Ghali, maar duide
lijk werd wel dat ook zonder
Ogata's hulp-stop er weinig
voedsel op de plek van bestem
ming komt.
De beslissing van de gemeente
raad heeft niet veel aanpassin
gen gevergd van de 380.000 in
woners van de Bosnische hoofd
stad. Het is ze tot nu toe steeds
gelukt, zij het moeizaam, om de
nog geen drie ons voedsel die de
VN hun dagelijks verstrekte aan
te vullen.
Moeders eten minder zodat him
kinderen meer hebben. Ge
meenschappelijk koken is weer
in zwang geraakt, evenals de
ruilhandel. Vrouwen met baby's
ruilen blikjes vis voor verse
melk. Alleenstaande, oudere
vrouwen die rijst over hebben
koken samen met hun buren,
die over zout, bakolie en brand
stof beschikken.
De 18-jarige Fardus Sultan ver-
telt dat haar nicht haar zeven
maanden oude baby stukjes
brood in de mond stopt, waar
hij op kan zuigen. De moeder
heeft geen borstvoeding en de
familie heeft nog maar een blik
baby-melkpoeder over.
Selma Serdarevic, die met haar
acht leden tellende familie in
één huis woont, zegt: „We heb
ben een zak rijst bewaard en
dat is alles wat we eten. We
mengen een hoop water met een
beetje rijst en maken soep."
Tips voor creatief gebruik van
voedselpakketten worden net zo
intensief uitgewisseld als de be
nodigde ingrediënten.
Families die aan de rand van de
stad wonen blijven hun koeien
melken en eieren rapen, hoewel
om hen heen vrijwel voortdu
rend wordt geschoten. Ze ver
kopen of ruilen wat ze niet
kunnen gebruiken en af en toe
komt de slachter van de ge
meente een koe halen, om het
vlees op de markt te verkopen.
'Dooie koe' is de algemene be
naming geworden voor al het
vlees dat op de markt te koop is.
Het is een zeldzaam produkt.
De meeste huishoudens kunnen
ongeveer eens per twee weken
aan een beetje vlees komen.
Mensen komen ook aan eten
door omkoping, connecties en
diefstal. Soms ziet men hoe een
soldaat achter een controlepost
een pakket voedsel in de open
tas van een vrouw laat glippen.
Ze doen dat als het een familie
lid is soms voor niets, of anders
voor geld of sigaretten.
Aan het begin van de oorlog
werden in Sarajevo magazijnen,
winkels en bedrijven systema
tisch geplunderd. Partijen plas
tic tassen, fietsen, gezinsver
pakkingen kauwgum, pakken
toiletpapier en cosmetica begin
nen nu hun weg te vinden naar
de markt in het centrum. De
goederen worden meestal ver
kocht voor sigaretten of Duitse
marken, het belangrijkste be
taalmiddel voor extra voedsel,
brandstof, geïmporteerde sterke
drank of andere luxe-goedereft.
De 36-jarige Ismeta Mmedaê»
doet de beste zaken op de
markt. Voor twee mark per fles
verkoopt zij een bittere bier
soort, die door de haastige Be
reiding erg naar gerst smaakt?
De sluiting van de laatste bak
kerij van de stad, afgelopen
maandag, betekende een harde
slag. Het gerantsoeneerde, ge
subsidieerde brood vormde een
belangrijk onderdeel van Be
voedselvoorziening in zieken
huizen, vluchtelingencentra en
gaarkeukens. Dankzij een
schenking van dieselolie door
de VN kon de bakkerij donder
dag weer aan de slag.
De 60-jarige Ruza Cenan, die#
de markt staat met een alle
gaartje aan artikelen, van zad#
voor kool tot ongebruikte pl#"
tic tassen, vertelt al 20 dag#
geen VN-voedselhulp meer
hebben gekregen. Woensdag
had ze haar maandelijkse pak'
ket moeten krijgen, zegt Cenan,
zich blijkbaar niet bewust van
de hulpweigering. Volge®
functionarissen van de gemeen
te heeft hun boycot de steiin
van de bevolking. Een aantel
mensen op de markt zegt
boycot te begrijpen. Toch sta#
ze er niet allemaal achter, da»-
voor is de ellende te groot.
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Minister M
Weggen (Verkeer) eist geld
uit de verkoop van PTT-a
delen.
Zij vindt dat dit gebruikt
worden voor de aanleg van
gen en openbaar vervoer,
denkt daarbij onder andere
de A-73 in Limburg en de A
in Brabant.
Maij heeft dit gisteren laten
ten. Volgend jaar wordt het e
ste deel van de PTT-aandele
NS-
Utrecht (anp) - De N
mogelijkheid boventalli;
ontslaan. De vakbonde:
kunnen bewegen dit plai
Dat meldden onderhandelal
van de vervoersbonden van Fi
en CNV en de spoorwegvakbc
FSV dinsdag, na afloop vanj
onderhandelingen over de soc
le gevolgen van het NS-t|
komstplan 'Sporen naar '9
De onderhandelingen over
sociaal plan zullen -op 3 mal
worden voortgezet. Een dag e-
der zal president-directeur
Besten van de NS bekend mak
hoe het bedrijf er nu voor staat
Behalve een verwacht verl
van zeker 100 miljoen guld
over 1993, moeten de NS ine,
culeren dat de rijksbijdrage va
de trein-exploitatie (450 miljof
in zes jaar tijd wordt afgebouv
De bonden vrezen dat hierdc
zo'n 3.000 van de in tot,
28.000 banen komen te verv
len.
De bonden vonden de sfeer
dens het overleg 'construct!
Desondanks blijven er gri
Den Haag - CDA-voorzitter
Velzen is gisteren in de clii
gegaan met kardinaal Simoi
Hij is het volstrekt oneens
Simonis dat gebrekkige vo
lichting door het CDA m
heeft geleid EïöPüé'riïzie tus
Nederland en het Vaticaan o
de Nederlandse euthanasiew
geving.
Simonis maakte zijn opmerk
gen afgelopen weekeinde via
radio. Van Velzen wijst de kar
naai er op dat het CDA uitvoe
de CDA-afdelingen en de
merkringen heeft geïnforme
over de betekenis van eutha
siewetgeving die kortgelee
door de Tweede Kamer w
aangenomen.
Aan de toezegging dat het C
informatie over de euthanasi
westie zou verstrekken, is
ook ruimschoots voldaan,
schrijft Van Velzen.
Eind vorige week ontstond
diplomatieke rel tussen Net
land en het Vaticaan, nadat
hoge functionaris van het V;
caan in een uitzending van
dio Vaticaan de Nederlan
euthanasiewetgeving vergel
met praktijken in Hitler-Du
land. De Nederlandse reger
reageerde daar woedend op.
DE REPARATIE van de nieu
grote struikelblok in de cao-
ganisaties VNO en NCW zi
Er valt niet te praten over
kosten van de werkgevers.
Dit standpunt wordt slech
achterban. De werkgevers
achter het advies van hun
anderen zijn bereid te pratei
Bijenkorf hebben bijvoorbei
gestudeerd op mogelijkhei
kabinetsingrepen in de wao.
Minister-president Lubbers
discussie gemeld. In het
Lubbers dat de werkgevers
moeten laten aankomen al:
collectieve reparatie van
werkgevers. Ook over de
opvatting. In het spoor van
beslist: 'Nul is nodig, nul is
Hoewel het argument van
van de wao-reparatie niet br
(het kost naar zijn idee werk
handelwijze niet als erg tact
De vakbonden hebben al fu
de eerste taak van de politie
tussen werkgevers en werkr
zoverre gelijk dat de politie
gemengd in het steekspel
vervelender is de manier w
kan alleen maar voor nog m
Daarnaast valt het op dat Li
de kwaliteit van de nieuwe
Lubbers noemt het besluit
een 'heroïsche beslissing'.
De werkelijkheid is dat na j;
ze discussie de regering ee
geving heeft gebaard. De
door dit gestuntel veroorzat
geen voortrekkersrol moet
reparatie van de wao. Teruc
*e) op zijn plaats.
