Treii
OVERIGENS 1
Jeugdige Antilliaanse minister Römer bijt fel van zich af
De slagers van Soweto willen veranderen
Politiek heeft genoeg van radenmonarchie
DE STEM
Bord
Kabinet: Ko
Spreken is zi
ACHTERGROND
Interbellum
DESTEM-
-
Minder gereisd
door 'Kwartje
van Kok'
DE STEM
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1993
Er schijnen hier in
Tsjechië lieden te
zijn, vooral van
Westerse komaf, en vaak ver
blijvend in onbetamelijk dure
hotels, die beweren dat ze in
een achterlijk land terecht
zijn gekomen waar niets,
maar dan ook niets werkt.
Deze lieden verdienen een
flinke tik op hun vingers en
die krijgen ze ook. Veront
waardigd wijzen de Tsjechen
erop dat hun land al tijdens
het Interbellum behoorde tot
de top-tien van geïndustriali
seerde landen, dus waar pra
ten die verwende Westerlin
gen over?
Mij moeten ze dat niet vra
gen. Ik heb nooit problemen
en als ik ze toch heb, dan
worden ze altijd acuut en ac
curaat verholpen, geheel vol
gens de beroemde traditie van
vakmanschap waar de Tsje
chen sinds het begin van deze
eeuw het patent op hebben.
Neem nu het feit dat ik na
mijn verhuizing naar het
prachtige dorp Uhonice
merkte dat het een beetje las
tig was om mij telefonisch te
bereiken, vooral vanuit Ne
derland. Welnu, binnen zes
weken verschafte de Tsjechi
sche Telecom mij geheel gra
tis het volgende advies: u
moet contact opnemen met
Nederland, want daar zit iets
fout. Opgelucht dat de oor
zaak van het ongemak zo snel
was opgespoord, wendde ik
mij tot de Nederlandse PTT,
maar die bleek van niets te
weten.
In dat geval, zo verzekerden
de Tsjechen mij, ligt het aan
uzelf. Gebruikt u wel het door
ons voorgeschreven toestel?
Ah, betrapt. Inderdaad had ik
het originele Tsjechische toe
stel, dat toevallig heel sterk
aan het Interbellum deed
denken, geruild tegen zo'n au-
tomatic-dialing-handsfree-
easy-phone.
Hoofdschuddend verving de
monteur dat geval door het
oorspronkelijke apparaat en
stelde triomfantelijk vast dat
dit... hum, tja, kijk, uh... niets
uitmaakte. Ook voor deze
diagnose hoefde ik niets te
betalen. Sterker nog: Ik kreeg
een meneer op bezoek die
beleefd kwam meedelen dat
er tegen het einde van het
jaar een digitale centrale in
gebruik zou worden geno
men. Dan zou ik regelmatig
gebeld kunnen worden en
waarschijnlijk ook zelf kun
nen gaan telefoneren, mis
schien zelfs wel naar het bui
tenland.
Inmiddels is gebleken dat in
Tsjechië het einde van het
jaar enigzins uitgesteld moest
worden. Dat kan gebeuren.
Als je de hele tijd met je
hoofd bij het Interbellum
bent, wil je de dag van van
daag weieens uit het oog ver
liezen. Geeft niets. Wie ooit
bij de top-tien van de geïndus
trialiseerde landen heeft be
hoort, kan zich wel wat ver
oorloven.
Zelf heb ik, nog steeds in
afwachting van het einde van
het vorig jaar, een kamer in
Praag betrokken die nu dienst
doet als kantoor. Ik kan daar
bellen en gebeld worden. Dat
wil zeggen: meestal. Ik zat er
nauwelijks twee dagen, of het
was alweer afgelopen. Er was
een kabel gebroken.
door Stevo Akkerman
De stoep was opgebroken en
daar lag een kabel. Gebroken.
Functioneerde al sinds het In
terbellum, geen enkel pro
bleem, en nu opeens, zomaar:
gebroken. Gelukkig raken de
Tsjechen door zoiets absoluut
niet in paniek. Waar iedereen
onmiddellijk zou bezwijken
voor de verleiding van over
haaste acties, bewaren zij hun
kalmte en koelbloedigheid.
De eerste drie dagen doen ze
niets.
Daarna sturen ze een expert.
Die stelt vast dat het hier
hoogstwaarschijnlijk gaat om
een geval van gebroken kabel.
Tja, daar kan voor het week
einde niets meer aan gedaan
worden. Maar dinsdag gaat
het kabelmagazijn weer open
en let maar eens op hoe snel
de zaak dan voor elkaar is.
Inderdaad deed de telefoon
het vanaf donderdag weer als
vanouds: krakend, ruisend en
rommelend als in die tijd
waarvan de naam al maanden
lang elke nacht door mijn
hoofd spookt: het Interbel
lum, bellum, bellum, bellum,
bellum.
De gemeenten die zich met deze jolige dagen vooral niet serieus
willen nemen, zweren hun plaatsnaam af en noemen zich Kielegat,
Stijlorenrijk, Kleigat, Kaaiendonk, Krabbegat of Tullepetaonestad.
Aan de gemeentegrenzen staat het pseudoniem geletterd op blauwe
borden; liefst óver het eigenlijke plaatsnaam-bord heen, dat daar
door aan het zicht onttrokken is.
Hoe moet dat nou met die enkele vreemdeling, die nietsvermoedend
Roosendaal zoekt of Etten-Leur, maar het nu niet vinden kan? Die
wordt getest. Öf hij haast zich tot buiten het carnavalsgebied, waar
de plaatsnamen gelukkig weer zonder vermomming zijn. Öf hij
raakt het spoor bijster en zijn zekerheid kwijt.
Als hij zich daarin schikt, is hij rijp voor het carnaval. (HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
01640-36850, fax 01640-40731
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326, fax 076-236215.
Voor bezorgklachten: 076-236888.'
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, S 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9,4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051,4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: S 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
De Antillen staan in een
kwaad daglicht. De
eilanden brengen niet
alleen veel criminele
jongeren voort, de
autoriteiten zetten ze ook
nog eens op het vliegtuig
naar Nederland. Beweerde
althans de Amsterdamse
politiechef Nordholt. Maar
de jonge Antilliaanse
minister van justitie mr.
Suzy Römer laat het niet
over haar kant gaan.
Door onze redacteur
Rinze Brandsma
„NEE, MINISTER Hirsch Bal-
iin heeft me geen enkele aan
wijzing kunnen laten zien die
hij of hoofdcommissaris Nord
holt zeiden te hebben.' Ik blijf
het verhaal dat criminele jonge
ren op Curasao in plaats van
straf in de gevangenis een vlieg
tuigticket naar Nederland zou
den krijgen dus ronduit bela
chelijk noemen."
De Antilliaanse minister van
justitie mr. Suzy Römer (34) is
nu niet alleen kwaad op de
Amsterdamse politiecommissa
ris Nordholt, maar ook op de
tv-verslaggevers van NOS/Den
Haag Vandaag. Donderdag
avond wekten die de suggestie
dat minister Römer, na overleg
met de Nederlandse minister
Hirsch Ballin (justitie en Neder
landse Antillen), de aanwijzin
gen nu ook serieus genoeg vindt
voor een officieel onderzoek.
Boos zoekt ze tussen de stapel
papieren in haar tas en trekt er
een brief uit die zij op 15 janua
ri al aan Hirsch Ballin schreef.
Daarin vroeg zij om bewijzen
voor Nordholts beweringen, op
dat zij een onderzoek op de
Antillen zou kunnen instellen.
Een gure harde wind buldert
om het Haagse hotel waar zij
tot zondag logeert. In de lobby
trekt zij haar sjaal vaster om
haar hals. „Mijn keel is mijn
zwakke plek."
Minister Suzy Römer verraste al
bij haar aankomst op Schiphol,
begin deze week, met haar on
diplomatiek, niet mis te ver
staan taalgebruik. „Bijzonder
belachelijke aantijgingen",
vond zij Nordholts opmerkin
gen, „stigmatiserend en gevaar
lijk in een Europa met opko
mend racisme." Zijn uitspraken
discrimineren, scheiden mensen
op basis van ras, aldus de ver
ontwaardigde minister.
Na dagen van Haags overleg
heeft zij haar boosheid niet la
ten inpakken. Zo blijft zij wei
geren het onderzoek naar de
affaire samen met de Neder
landse autoriteiten te doen. „Ik
weet heel goed wat ik zelf thuis
te doen heb. Ik ga het beleid
van Sociale Zaken uitzoeken, de
directeur van de gevangenis
moet verantwoording afleggen,
de procureur-generaal dient on
derzoek te plegen."
Nordholt moet eerst maar eens
met harde bewijzen komen,
vindt zij. „Ons zijn alleen geval
len bekend van jongeren van
onze eilanden die in Nederland
in staat worden gesteld af te
kicken." Aanwijzingen voor een
overheidsbeleid dat criminelen
tickets verschaft voor een enke
le reis Nederland, in plaats van
gevangenisstraf, die zegt zij niet
te hebben, zo herhaalt zij.
Waarom blijft zij zo boos en fel?
„Nee, het Is geen boosheid. Wel
vastberadenheid. En mijn ma
nier van uiten, denk ik. Ik zal
niet rusten voor deze zaak in
het juiste perspectief is gezet. Ik
erken de pijn en het leed dat
Suzy Römer
slachtoffers van criminaliteit
ondergaan. Maar begrijp dan
ook dat met die uitspraken over
Antilliaanse criminele jongeren
de Antillianen in hun totaliteit
tot slachtoffer zijn gemaakt. Ik
ben misschien wat 'outspoken',
maar ik ben het écht zat dat
onze hele gemeenschap gestig
matiseerd wordt."
Het hindert haar ook dat tot in
de Haagse politiek gesproken
wordt over het 'lozen' van jon
geren. „Ik voel daar iets in wat
hier in de oorlog gebeurd is. Dit
is misschien nog niet zo erg,
FOTO ANP
maar ook toen begon de joden
vervolging door met vingers
naar bevolkingsgroepen te wij
zen."
Met Nordholt heeft zij deze
week geen contact willen zoe
ken. „Ik heb hem in november
gesproken toen hij op Curayao
was. Ik heb hem toen gevraagd
waarom hij steeds zo praat over
Antilliaanse jongeren. In 1991
deed hij soortgelijke alarmeren
de uitlatingen. Hij zei dat hij
door de politiek in de steek was
gelaten, geen aandacht in Den
Haag kreeg. Dat hij gereed
schappen wilde hebben om zijn
werk te kunnen doen".
„Ik heb hem gevraagd of hij
niet begrijpt dat hij op die ma
nier een hele gemeenschap stig
matiseert. Hij blijft dat doen en
dat neem ik hem kwalijk. Laat
hem eerst maar eens met bewij
zen komen."
Wat vindt zij van de spontane
demonstratie in Rotterdam van
Antillianen die Nordholt bijval
len? Die zeiden wel 115-150
gevallen te kennen van jongens
die - in plaats van straf - zo uit
de gevangenis op het vliegtuig
naar Amsterdam gezet zijn? Ze
wuift het schouderophalend
weg, mompelt dat het slechts
om een klein groepje ging.
Zij heeft in haar hotel zelf veel
bijval gekregen: anti-discrimi-
natiegroepen die affiches
brachten. „En de telefoon van
het Antillenhuis stond rood
gloeiend van sympathiebetui
gingen." Minister Römer pakt
er andere cijfers bij, van Neder
landers die op Curagao zijn op
gepakt, vaak als drugskoerier,
en de executie van hun straf in
een Nederlandse cel mogen uit
zitten.
In 1991 waren dat er twee, vorig
jaar 21 en de eerste anderhalve
maand van dit jaar al zes. „Ik
noem dat toch ook niet lozen
van criminelen. Zij hoeven niet
in de gevangenis op Curasao
omdat ze dan dubbel gestraft
worden in verband met de mo
gelijkheid van bezoek. Ik ga op
basis van die gevallen toch ook
niet de Nederlanders stigmati
seren?"
Donderdag hebben zij en minis
ter Hirsch Ballin afspraken ge
maakt over hulp van Nederland
bij de versterking van politie en
justitie op de Antillen, verbete
ring van het gevangeniswezen
en hulp aan drugsverslaafden.
Niets nieuws, meent minister
Römer. Ze grijpt weer een brief
uit haar tas, van 21 augustus
vorig jaar, ook na overleg tus.
sen haar en Hirsch Ballin, Toen
al zijn afspraken gemaakt die
ook deze week 'besloten' zijn
Net zoals vorig jaar een Neden
lands-Antilliaans 'taskforce'
werd opgericht om met aanbe-
velingen te komen om de pro.
blematiek van de ontsporende
Antilliaanse jongeren aan te
pakken.
Die aanbevelingen zijn er; rond-
om de Koninkrijks-toekomst.
conferentie van 8 en 9 maart op
Curasao hopen de beide rege
ringen met uitspraken over een
gericht beleid te komen.
„De voogdijraad bij ons, die
voert al een ontmoedigingsbe.
leid. Er komt voorlichting dat
het leven in Nederland hele-
maal niet zo'n mooie illusie is."
Een toelatingsregeling, waar
politiek Den Haag nu op aan
lijkt te sturen (Hirsch Ballin wü
daar nu nog niet aan), daar is
zij fel op tegen. „Onbespreek-
baar en onaanvaardbaar, zeker
op deze gronden. Het stuit me
tegen de borst dat het in die
sfeer wordt getrokken."
Zij zegt de problematiek niet te
ontkennen. „Maar het is een
relatief kleine groep die voor
problemen zorgt. Jaarlijks gaan
drie- tot vierhonderd jongeren
van onze eilanden voor studie
naar Nederland. Ik heb hier ook
gestudeerd en gewerkt. Het
stoort me enorm dat hier nu
gepraat wordt in termen als
.Nederland als vuilnisbak voor
onze groep jongeren."
Zij is jong, de felle minister van
justitie. Nog maar 34 en aan
trekkelijk. Voor het eerst lacht
ze. „Ik was 33 toen in minister
werd. Misschien ben ik daarom
ook zo direct."
0E STEM
De Zuidafrikaanse politie
heeft geen beste reputatie.
Gewelddadig optreden was
jarenlang aan de orde van
de dag. Nu proberen de
'slagers van Soweto' echter
serieus hun imago te
verbeteren.
Door Raymond Hasselerharm
EEN MAN zit gehurkt bij enke
le jongetjes die cricket spelen.
Hij geeft advies, aait ze over de
bol en draait zijn hoofd naar de
camera, terwijl hij zijn poli-
tiepet opzet. „Wij zijn er om u
te dienen", kwijlt een vrouwen
koor op de achtergrond als de
agent losjes zijn jasje over de
schouder werpt en wegwandelt.
Tv-promo's en affiches moeten
het imago van de Zuidafrikaan
se politie verbeteren en dat gaat
soms erg ver. Een affiche met
een blanke politieman die twee
zwarte schoolkinderen helpt bij
het oversteken van de straat is
ongeloofwaardig en zal veel
zwarten herinneren aan 1976.
In dat jaar doodde de politie
honderden schoolkinderen die
zich verzetten tegen het ver
plichte onderwijs van Afri
kaans, de taal van de onder
drukker. Het bloedbad in Sowe
to was slechts een van de talloze
excessen van de Zuidafrikaanse
politie, enthousiast uitvoerder
van apartheidswetten.
Duizenden zwarten, zoals Steve
Biko, werden gemarteld en ge
dood in politiecellen en on-
Zuidafrikaanse politie schiet op een groep demonstranten
danks waf imago-poetsen lijkt
er weinig veranderd. De voor
aanstaande anatoom-patholoog
dr. Jonathan Gluckman onthul
de onlangs dat 90 procent van
de zwarten die hij onderzocht
nadat ze stierven in politiecel
len, waren gedood door de poli
tie. „Dit zijn weerzinwekkende
moorden", aldus Gluckman.
Zijn kritiek kwam tegelijkertijd
met de publicatie van een onaf
hankelijk Brits onderzoek naar
de Zuidafrikaanse politie.
'Imcompetent' was een van de
conclusies van de Engelse pro
fessor Waddington die ook con
stateert dat de politie vrijwel
geen geloofwaardigheid heett
bij de inwoners van de zwarte
wijken.
FOTO AP
„Waddington kent de situatie in
Engeland en komt dan hier een
mening geven over een politie
korps in Afrika in een totaal
andere situatie", schimpt poli-
tiebrigadier J. Fourie. Toch
moet ook hij toegeven dat de
politie dringend dient te veran
deren om te kunnen participe
ren in een nieuw democratisch
Zuid-Afrika.
Fourie: „We moeten meer ge-
meenschapsgericht worden. De
mensen moeten zich realiseren
dat de politie er voor hen is, dat
we een vriend zijn en geen vij
and." De politie-opleidingen
worden aangepast, buitenlandse
deskundigen aangetrokken,
wijkbewoners krijgen betere
toegeang tot de politiebureaus
en adviescommissies worden in
gesteld waarin ook gewone bur
gers zitting hebben.
Toch zal het een moeizame weg
worden want de afschuw van
politie in de zwarte wijken is
"'^root en de reacties zijn eensgé-
zind. „Ze vallen alleen onze
kinderen lastig, maar als we de
politie nodig hebben tijdens In-
katha-aanvallen dan komen ze
niet", zegt een vrouw. Haar
buurman knikt instemmend.:
„Deze politie moet verdwijnen."
Een van de agenten die regel
matig te maken heeft met de
afkeer van burgers is sergeant
Nkosi. Hij wordt, evenals ande
re zwarte agenten, gezien als
een heuler met het blanke
apartheidsregime. Zijn huis is
drie keer aangevallen door een
woedende menigte en het gezin
ontsnapte met veel geluk aan
stenen, scherven en vlammen.
„Ik begrijp het niet", verzucht
Nkosi, „de mensen zijn tegen de
politie maar als er wat gebeurt
smeken ze ons om hulp."
Nkosi heeft inmiddels al heel
wat van zijn collega's onder de
aarde zien verdwijnen. De radi
cale zwarte organisatie APLA
heeft de oorlog verklaard aan
de politie en samen met crimi
nelen en anarchistische jonge
ren schieten zij met grote regel
maat agenten dood. Zo werden
vorig jaar 269 politieagenten
vermoord, zestig politiestations
aangevallen en 95 huizen van
agenten vernield. In totaal wer
den in 1992 ruim tweeduizend
aanvallen uitgevoerd op verte
genwoordigers van leger en po
litie. „Iedere keer als ik naar de
begrafenis van een collega, ga,
dan heb ik het gevoel dat gen
familielid is overleden. Het is
vooral zo erg omdat het zo nuf
teloos is dat ze sterven", zegt
sergeant Nkosi.
Zuid-Afrika is een van de meest
criminele landen ter wereld en
voor bestrijding daarvan is een
goed functionerend politiekorps
een absolute voorwaarde. Vorig
jaar werden 19.000 mensen ver
moord, en iedere maand vinden
tweeduizend gewapende over
vallen plaats.
„We zullen met dit korps verder
moeten want er is geen alterna
tief", meent universiteitsmede
werker Janine Ranch, tevens lid
van een regeringscommissie
over de politie. „Een aantal lei
dinggevenden moet verdwijnen
vanwege hun apartheidsverle
den en de anderen moeten wor
den getraind zodat ze accepta
bel worden voor de zwarte wij
ken. Maar dat zal niet eenvou
dig zijn want de wonden zijn
nog vers en de haat zit diep."
Ooit gehoord van de adviescom
missie oefentherapeuten-Cesar?
Of van de Raad van deskundi
gen standaardenbeheer, of de
commissie rubricering nieuwe
gevaarlijke stoffen van de open
klassen? Ze bestdón.
Of ze ook werken? God mag het
weten. Ze maken deel uit van
het wijd vertakte stelsel van
externe adviesraden van de re
gering. Van groot tot klein, van
Raad van State en SER tot
bovengenoemde organen, vor
men ze, ruim honderdveertig in
getal, een ijzeren ring rond het
Binnenhof. Regering en volks
vertegenwoordiging zitten in
die ring gevangen.
Naast de verplichte advisering
door de Raad van State over elk
in te dienen wetsvoorstel,
schrijven rond 160 wetten in
circa 500 gevallen de regering
het vragen van advies voor. Dat
vreet tijd. Het leidt tot wat
tegenwoordig heet stroperig
heid van beleid.
Het is echter niet alleen de
tij dfactor die een Kamercom
missie, waarin alle politieke ge-
ledigen zijn vertegenwoordigd,
tot de overtuiging heeft ge
bracht dat er drastisch gekapt
moet worden in het woud van
adviesorganen. Zeker zo be
langrijk is een ander motief.
Door PvdA-fractievoorzitter
Wöltgens in diens Eindhovense
rede van oktober 1990 aange
duid als het herstel van het
primaat van de politiek.
De CDA'er G. de Jong, voorzit
ter van de Kamercommissie, zei
het bij de presentatie van het
rapport 'Raad op Maat' Wölt
gens na. Met een nauwelijks
verholen ondertoon van afkeer
verklaarde hij dat de Kamer
geen trek meer heeft in hapkla
re brokken.
Daarmee typeerde hij trefzeker
de gegroeide praktijk in de 'ra
denmonarchie' (term van prof.
Goedhart) Nederland. De com
missie-De Jong spreekt van een
regelrechte wildgroei van ad
viesorganen. „Er blijken geen
leidende principes geweest te
zijn voor de inrichting van de
gegroeide structuur, anders dan
de blijkbaar algemeen aanvaar
de idee dat 'het veld' bij de
ontwikkeling van uitvoering
van 'het beleid' betrokken dien
de te worden".
Dat had natuurlijk alles te ma
ken met de democratiserings-
en inspraakgolf uit de late jaren
zestig. Maar de verworvenheden
van die jaren dreigen zich nu
tegen zichzelf te keren. Het ide
aal om door middel van advise
ring zo afgewogen mogelijk be
leid tot stand te brengen, dreigt
te verzanden in het ontlopen
van keuzes, in grauwheid van
beleid, in uitstellen of zelfs na
laten van beleid.
Dat wordt ook veroorzaakt door
het feit dat vele adviesorganen
zijn verworden tot onderhande
lingsforums van belangengroe
peringen. In een vrij groot aan
tal gevallen nog aangevuld met
vertegenwoordigers van de mi
nisters die om het advies ge
vraagd hebben. Hoogste ideaal
van vrijwel elk adviesorgaan is
het uitbrengen van een advies
waarin alle deskundigen en ver
tegenwoordigers van maat
schappelijke organisaties, die in
het orgaan zitting hebben, zich
kunnen herkennen.
Het advies als compromis; het
compromis als advies. Vooral
om te bereiken dat de politiek
er dan niet meer omheen kan.
Zo dreigen adviesraden meer en
meer de taken en bevoegdheden
van regering en parlement over
te nemen. Het 'regering regeer'
dreigt tot een farce te worden.
Daar komt nog bij dat zich
sluipenderwijs een vermenging
tussen adviseren en overleggen
heeft voltrokken. Met hetzelfde
orgaan waaraan advies wordt
gevraagd, overlegt de regering
ook over de vormgeving van
beleid. Daardoor worden ver
antwoordelijkheden ondoor
zichtig en kan iedereen zich
achter iedereen verschuilen.
Politici met gezond zelfrespect
dienen aan die ontwikkeling
een halt toe te roepen. Maar ook
de adviesraden zelf dienen zich
te realiseren dat hun geloof
waardigheid op het spel staat
wanneer zij berusten in een ont-
G. de Jong, voorzitter Ka
mercommissie 'adviesraden'.
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
wikkeling die hen verstrengelt
met de overheid.
Met het uitbrengen van het rap
port heeft de politiek een eerste
stap gezet. Overigens wordt de
ze diagnose niet voor de eerste
keer gesteld. Tussen 1980 en
1992 adviseerden drie zware
commissies (Vonhoff, Van der
Ploeg en Van Zon) tot kappen in
het oerwoud.
In de praktijk kwam er weinig
van terecht. Ook al zijn er nogal
wat bomen gekapt (in 1979 wa
ren er nog 387 externe adviesra
den), zoals dat gaat in de natuur
zo ging het ook hier. Als je
bomen kapt, krijgen de over-
blijvenden meer lucht en licht
om uit te groeien. Zo namen de
raden per sector in omvang toe,
maar ontstond er geen grotere
samenhang.
De commissie-De Jong wil dat
binnen drie jaar alle externe
adviesorganen zijn opgeheven
(met uitzondering van de Raad
van State en vooralsnog de
SER) en dat per departement in
beginsel één nieuwe adviesraad
wordt opgericht.
Zij wil een strikte scheiding
tussen overleg (belangenbehar
tiging) en advisering. Van nieu
we adviesraden zouden uitslui
tend onafhankelijke deskundi
gen lid mogen zijn. De verplich
ting om advies te vragen moet
worden gescharpt en ook de
Kamer moet adviezen in kun
nen winnen. Adviesorganen
moeten worden gebonden aan
termijnen waarbinnen gevraagd
advies moet zijn uitgebracht.
De commissie heeft met haar
ideeën niet het kind van de
jaren zestig met het badwater
weggegooid. Maar de vraag
blijft of de praktijk niet weer
barstiger zal zijn dan de leer.
Zo lijkt het vrijwel uitgesloten
dat met één adviesraad per de
partement kan worden vol
staan. Nemen we het meest
sprekende voorbeeld: het minis
terie van Welzijn, Volksgezond
heid en Cultuur. Een zo breed
en in een aantal opzichten niet
samenhangend beleidsterrein,
dat geen zinnig mens zou kun
nen verzinnen hoe daar met één
raad zinvol te werken zou zijn.
De volksgezondheidssector is
rijk voorzien van adviesraden.
Het is goed denkbaar dat daar
tot clustering' wordt gekomen.
Maar tegelijkertijd moet wor
den voorkomen dat zo'n heel
het beleid omvattende raad
wordt opgesplitst in allerlei
commissies, die snel geneigd
zullen zijn zich weer te ontwik
kelen tot min of meer autonome
sub-raden.
De commissie lijkt te optimis
tisch over de kansen om de
nieuw in te stellen raden te
bemannen/bevrouwen met uit
sluitend onafhankelijke des
kundigen. Deskundigheid is
voldoende voorhanden. Maar
onafhankelijkheid? Stel dat ook
die in voldoende mate aanwezig
is -wat ernstig moet worden
betwijfeld -, dan nog zal de po
litiek aan de weet willen komen
wat de kansen zijn op maat
schappelijke aanvaarding van
voorgenomen beleid.
Niet ondenkbaar is dat de poli
tiek zichzelf dan een advise-
ringscircuit schept buiten het
officiële circuit om. Dat kan
niet de bedoeling zijn.
Maar anders dan SER-voorzü-
ter Quené vreest, hoeft het niet
zo te zijn dat bij sanering van
het adviestelsel volgens de idee-
en van de commissie-De Jong
de maatschappelijke organisa
ties buiten de boot vallen. De
meeste van hen zijn voldoende
georganiseerd en gelegitimeerd
om zelfstandig de politiek van
hun opvattingen te doen blij
ken.
Een scheiding tussen belangen
behartiging en (zo onafhanke
lijk mogelijke) advisering op
hoofdlijnen kan de kwaliteit
van de advisering ten goede
komen en de politiek weer haar
eigen verantwoordelijkheid te
ruggeven, die ze zich ten on
rechte heeft laten ontstelen.
yan onze Haagse redactie
pen Haag - De werkloos
heidsuitkering in het onder
wijs, het wachtgeld, word
vooral voor jonge lerarer
fors verlaagd en in duur be
perkt. Daar tegenover staa
dat jonge leraren er in salari
aanzienlijk op vooruitgaan
pe salarisverhoging kan op
lopen tot 575 gulden pe
maand.
Pat zijn twee belangrijke resul
taten van de maandenlange on
derhandelingen tussen de onder
wijscentrales en het ministerii
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Treinkaartje
jaarlijks ongeveer zes p
kosten van het autogebrui
koppeling is nodig om
vanaf 2000 als zelfstam
draaien.
Het kabinet heeft de verzelfstan
diging gisteren goedgekeurd ei
zich grotendeels achter de advie
zen van de commissie-Wijffel:
hierover geschaard. In dat advie
staat ook dat de NS alleen op
eigen benen kunnen staan als di
overheid een beleid voert da
openbaar-vervoergebruik stimu
leert.
Dat kan door het autogebrui]
meer in prijs te laten stijgen dai
het openbaar vervoer, parkerei
Den Haag (anp) - De bezui
nigingen en ombuigingen
die het kabinet in 1991 in
het kader van de Tussenba
lans heeft genomen, hebben
er toe geleid dat er minder
kilometers met het open
baar vervoer en de auto zijn
gereisd.
Zonder Tussenbalans zou
het aantal reizigerskilome
ters bij de Nederlandse
Spoorwegen in de periode
mei '91/juni '92 300 miljoen
tot 400 miljoen hoger zijn
geweest.'Tn het streekver
voer zou dat 200 miljoen tot
300 miljoen kilometer zijn
geweest. Het aantal autoki
lometers zou naar schatting
1,1 tot 1,3 miljard hoger zijn
uitgevallen.
Dit blijkt uit een onderzoek
naar de gevolgen voor het
reizen, de mobiliteit, van de
maatregelen die in het ka
der van de Tussenbalans
zijn genomen. Minister
Maij-Weggen van verkeer
en waterstaat en staatsse
cretaris Van Amelsvoort
van financiën hebben de re
sultaten van het onderzoek
vrijdag naar de Tweede ka
mer gestuurd.
Een van de maatregelen van
de Tussenbalans was het
verhogen van de accijns op
benzine met 25 cent per li
ter in juli '91 ('Het kwartje
van Kok'). Gemiddeld ging
de prijs van alle brand
stofsoorten in de onder
zochte periode met 9,5 pro
cent omhoog. In die periode
stegen de tarieven van het
stads- en streekvervoer met
negen procent, die van de
NS met zes procent.
TUSSEN MENING en feit hee,
buitenlandse journalist dat dl
euthanasie, dan vraagt hij nie
de wet is, maar geeft hij zijn
thuis doen er nog een sche
Nederlandse wetsvoorstel als
den onder de bevolking. De td|
nazi-Duitsland is vervolgens sr
van de boulevardpers verwa
serieuze media en van veran
niet. Zij worden geacht de
onderdrukken en eerst precies
ls- Het wetsvoorstel zelf te leze
9aan hoe er gedacht wordt en
jn een zo gevoelige zaak de de
Het Vaticaan, een doorgaans
mstelling, keurt de nieuwe N
van Rome, voorzover het ten
katholieke kerk. Als onafhank
buiten onze zaken te houden
waarmee mgr. Sgreccia dit
9edaan heeft, vallen echter n
vooroordeel, waar een welove
Kardinaal Simonis, in Nederla
van het gezag van de Romeir
van de vergelijking met nazist
voorzichtige wijze - het woc
hanteert, bewijst de gevoelig!"
dot hij het doet, betekent dat
teider der Nederlandse kerkp
net Romeinse gezag. Een hooi
ue Nederlandse regering nee
op. Terecht. Wat Rome zegt,
nebben uitspraken door of
9ezag. Zo'n gezag mogen de
neid gebaseerde woorden var
een Heilige Stoel hoort niet ae
