weekend Chemie der liefde •v.-. De benaming 'zwarte-kousenkerk' vinden ze een bespottelijke karikatuur. Van emancipatie willen ze niet weten. Heilig geloven ze in de bijbelse plaats van huisvrouw en moeder. De meeste SGP-vrouwen liggen er dan ook niet wakker van dat hun partij dit najaar definitief in de statuten zal vastleggen dat zij geen lid mogen worden. Toch klinkt er hier en daar een zwak protest. Maar het dreigt onder te gaan in een stortvloed van bijbelteksten. HOOI 11 K \l T EEST mijne navolgers, gelijkerwijs ook ik van 1 Christus. 2 En ik prijs u, broeders! dat p a t^^s, in alles mijner gedachtig zijt, en behoudt3 de ¥0jger bcn; inzettingen, gelijk ik die u overgegeven heb. m, 3 Doch ik wil, 4 dat gij weet, 6 dat Chris- i3 lus 5 het Hoofd is van6 een iegelijken man, en de man liet hoofd der vrouw, c en 7 God m het Hoofd van Christus. 4 Een iegelijk man, s die bidt of 9 profe- gen> teert, hebbende op het hoofd, die inteert zijn eigen Iiooidis> ïeeringen en lli\ De meeste t SGP-vrouwen liggen er niet wakker van dat ze géén partijlid mogen worden 'Het is de vrouw niet toegestaan, dat zij lere, noch over den man heerse' De sociale woningbo Nederland wordt lai zeker steen voor stee De woningbouwcorp krijgen in toenemeni vrijheid om zelf hun stippelen. Een voorti weggelegd voor een i jonge, bevlogen diret corporatieland. Het denken heeft al voloi gedaan. Staatssecret kijkt langs de zijlijn vergenoegd, soms arg Een aparte bewindsr volkshuisvesting lijk toekomst overbodig, de poten onder zijn vandaan gezaagd. DE STEM ZATERDAG 13 FEBRUARI 1993 pE STEM Wat triest toch, lieve Jacqueli ne, dat mijn Valentijngevoel volledig is verdroogd. Greta Gar- bo zei het al tegen Melvyn Dou glas in de onvergetelijke film Ni- notchka: 'Liefde is een romanti sche aanduiding voor een dood gewoon biologisch, of wellicht chemisch, proces. Er wordt een hoop nonsens over gezegd en geschreven.' Ninotchka begint geleidelijkaan gelijk te krijgen. In het blad 'Time' lees ik een analyse van de chemie van de liefde, geschreven door de begaafde Anastasia Toufexis, die geheel duidelijk maakt waarom het zo stil en zo koud om ons heen geworden is. De verliefde mens, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, is een borrelend chemisch retort. Ik lees nu dat de euforie van de romantische liefde wordt opge zweept door zwermen chemische oproerlingen, die neerdalen uit de hersenen en die naaste familiele den zijn van amfetaminen. We spreken in dit verband over dopamine, norepinephrine en phenylethylamine. De laatste van deze drie chemische toverheksjes veroorzaakt het dwaze gedrag van verliefden. Op het moment dat de romantische liefde toeslaat gaat de stoomfluit in de pheny- lethylaminefabriek, begint het zuchten en hijgen en wellen de tranen op bij het lezen van droomverzen en het nachtelijk aanschouwen van de maan. Die fabriek ligt bij mij volledig plat en de heksen dopamine en norepi nephrine hebben zich langs de bospaden van de stress, waar over ze waren komen aangevlin- derd, weer in haar hutten terug getrokken. 'Time' leert ons dat na enkele jaren van topproduktie het men selijk lichaam die chemische spul len niet meer in voldoende mate kan aanzwengelen. De chemische basis voor romantische liefde is dan weggevallen. Mijn hersenen maken ook de in onze relatie zo voorname oxytocine niet meer, een chemisch wondermiddel dat actief is op een breed front en dat mensen er onder meer toe brengt elkaar te knuffelen. Uw oogop slag, Jacqueline, doet mijn oxyto- cinepotje niet meer pruttelen. Ik ben chemisch kaltgestellt en het eten van chocolade helpt niet. Love, zegt Anastasia, lijkt op stress en het is volgens haar dan ook niet verwonderlijk dat de che mische liefdeskoeriers uit onze hersenen dezelfde paden bewan delen als de chemische aanjagers van de stress. Misschien, Jacque line, is romantische liefde wel een mooie vorm van stress. Maar de ware liefde brandt niet eeuwig en de toorts wordt niet gedragen tot voorbij het graf, als in de film 'Bram Stoker's Dracula'. Een jaar tje of vier slechts, meent de anthropologe Helen Fisher. De ellende is vier miljoen jaar geleden begonnen in de savan nen van Afrika en wat wij thans als romantische liefde in onze knieën voelen knikken is een fluis tering van onze voorouders in het oor, waardoor een waterval van neurochemicaliën de verrukkelij ke gekte veroorzaakt, die in An gelsaksische landen Valentijn machtiger maakt dan Plato. Als het waar is dat er zonder chemie geen liefde is, dan ligt er een mooie taak voor de farmaceu tische industrie. Love, Jacqueline, was de zoete pijn van het hart met een pijl er dwars doorheen, leven met de voeten een meter boven de grond en het hoofd in de wolken. Het fluisteren van een naam, zoet verdriet en zoet verlangen. Love was zoete droefheid en wilde ex tase, vrijheid en slavernij. De zang van minstrelen, de zuchten uit de rose liefdesromans van Barbara Cartland en gekerm van de door bitse afwijzing dodelijk gekwetsten, aan wie de zin des levens is ontnomen. Maar zo is het niet langer, Jacqueline. Love is slechts chemie en voer voor anthrqpologen. Het is deson danks wel mooi dat één oogop slag voldoende is om ergens in de hersenen miraculeuze fabriek jes aan het werk te zetten, die de nobelste emoties uit het hart smelten. Moge Sint Valentijn u bijstaan. Amen. Door Marja Klein Obbink en Riet Pijnappels ■rt a J"»*. i: elk l t -• uat'-*.Aou*iyk t« zyn. zoo voor ti, i.it h f.l .»-r vrv :w, vor *r ot ',- r i: xii t e» 1' L:i tl f f.'l tt.ih ren t»» <!ekk»n: of anders» sn». dat tie a Ri.un.en en vr iwen, htm b M onteerec. 14 Kn t-v a i-> d a. 1> P .araa. dat m tanr.ntt ver* - er,;. \,-r ;he waren 2 i.a ht.vendien, dat bet avondmaal des Heeren onder ben niet recht gehouden werd, overmits de rijken in bet bijzonder te voren maal* b: waardoor iumig-.-n dronken tot het avond* n.ial kw om welke n ssbruiken te b-'-re» by htm voor draagt de instelling des avondmaal#, en de beteekenia des* Ztlreo. 26 E» leert tot w-Ik "iiui en op welk* w|js« bet moet gehouden worden. 29 Welke straffen te verwachte» tiebben, es aireede van God over sommigen l-? zónden wsrea, cUe hetzelve niet recht gebruikten. 33 Emdeljjk leert toy hoe zy dezelve misbruiken zullen beteren. v\ a/»L» ilr von 1 fihmfllS. a 1 Cor. 4, vs. 16; Filipp. 3, VS. I'-. 1 Tbess. I, vs. 40 JUU W piljS - CTTJ pa rerman togen, cedenki. 3 Or. overgtvtegtP. of» overleveringen. waardoor dan ver* itaaa worêes, gelök hü zelf daaas» verklaart, eenfge zjjaer bpvelea, niet die aru- :elea des geloof» zjfn» mmr éls aangingen de aiteriyke wijze, die is de varaaerm- •es es het plegen van den godsdienst behoorden gehouden te worden. 4 SMt w, at gij Iet op de orde van onderwerping» die 6od onder do mensehenja «tja gee»- gïjjk lichaam gesteld heeft» ©p dat gij niet doet wat tegen dezelvesstrydt. a. 23, 5 Dat Is» over hem gesteld, beerschappy over heg hebbende» ooM doet boven en over de andere leden. 6 Namel., behoorende tot zy» if A Om de rib van Adam De predikantsvrouw uit Werkendam vraagt zich, verbaasd en een tikkeltje meewarig, af of Riet Grabijn, de voorvechtster van kies recht voor vrouwen binnen de SGP, eigenlijk wel gelukkig is. Heeft ze misschien geen man? Of geen kinderen? Ze vouwt haar handen op het tafel kleed. Haar ogen zijn zacht en vriendelijk en geven haar een inne mend uiterlijk, ondanks de haren, die strak zijn opgestoken in een knot. Met de beste wil van de wereld kan ze mevrouw Grabijn niet begrijpen. Ze vindt het tegennatuurlijk, zegt ze, een vrouw die ambitie heeft buiten haar gezin. Haar man, dominee A. van Hete- ren, luistert aandachtig naar zijn vrouw. Met soms een goedkeurend knikje. Hij is, zoals gereformeerden plachten te zeggen, een 'zware'. Streng in de leer. Godvrezend. Het traditionele zwarte pak, zijn bleke gezicht en de strenge ogen onder strepen zijn rechtlijnigheid. Hij vreest verschraling van het geloof. De discussie over lidmaatschap van Coby Visser-Sluiter: „Ik voel me werkelijk bedreigd door de overheid, die vrouwen wil dwingen te gaan werken, en die zo hardnek kig probeert het traditionele rollenpatroon te doorbreken. Ik vraag daar helemaal niet om. En er zijn bosjes vrouwen die er niet om vragen.foto de stem johan van gurp de SGP voor vrouwen is zijns in ziens overbodig, ook anno 1993, want de bijbel is immers niet tijd gebonden. „Wij geloven dat de bij bel ook in deze tijd houvast biedt. Maar helaas dringt ook in onze kringen de emancipatie door," zegt hij. Helaas? Hij knikt nadrukkelijk: „Het emancipatiestreven is niet gestoeld op Gods Woord. De maatschappij vindt dat de vrouw bevrijd moet worden van het gezin en het huis houden." Het klinkt wat gepikeerd. „Daar zijn wij het absoluut niet mee eens. Integendeel, wij vinden dat het moederschap wordt onder gewaardeerd." De dominee, van christelijk-gere- formeerde huize, is welwillend om zijn geloofsovertuiging toe te lich ten, maar is tegelijkertijd op zijn hoede. Hij weet dat de buitenwe reld soms, op zijn zachtst gezegd, wat vreemd aankijkt tegen zijn gemeente. Maar niet voor niets, zo onderwijst hij, staat in de bijbel geschreven: 'Mijn volk zal alleen wonen.' en 'En in de wereld zult gij verdrukking hebben.' De bijbel ligt vóór hem op tafel, opengeslagen op 1 Korinthe 11, vers 3, zodat hij onbijbelse argu menten over de 'door God gegeven' plaats van de vrouw met het Woord Gods kan bestrijden. Hij leest voor: „Doch ik wil dat gij weet, dat Christus het Hoofd is van iedere man, en de man het hoofd van de vrouw, en God het Hoofd van Christus." De vrouw heeft een dui delijk dienende taak, legt hij uit, en dat betekent niet dat ze onderdanig is aan de man. Nee, ze heeft een éndere plaats, in het gezin, als moeder en als hulp van haar man. Derhalve is een regeerambt niet voor haar weggelegd, zie 1 Ti- motheus 2:12: 'Het is de vrouw niet toegestaan, dat zij lere, noch over den man heerse'. Toch is hij bereid, aangemoedigd door zijn vrouw, om enige nuance aan te brengen. Een vrouw mag wel een leidinggevende functie hebben in de verzorgende sector en in de onderwijswereld, vindt hij. Mits ze geen kinderen heeft, want haar dienende taak als moeder staat altijd voorop. Nu knikt zijn vrouw goedkeurend. Ze glimlacht. Het woord 'dienen' stoort haar geenszins. Vóór haar trouwen werkte ze als medisch analiste, maar na het jawoord gaf ze, zonder een spoor van twijfel, haar baan op. Nu 'dient' ze als moeder van drie kinderen en als predikantsvrouw, en bezoekt sa men met haar man zieken, bejaar den, pasgeborenen en jubilarissen. Vorige maand werden op een be sloten hoorzitting in Putten de me ningen van de kiesvereningen van de Staatkundig Gereformeerde Partij over het vrouwenlidmaat schap gepeild. Negentig procent van de vergadering, die uiteraard alleen uit mannen bestond, stemde tegen en daarmee is de SGP de enige politieke partij in Nederland die nog vrouwen weert. In het najaar zal het verbod in de statuten van de partij worden vastgelegd. De kleine, rechtse partij is echter niet vies van de broodnodige stem men van de vrouwelijke achterban. De vrouw mag namelijk wel stem men, 'met inachtneming van de haar door God gegeven plaats.' In 1989 dankte de SGP haar plaats in de Tweede Kamer aan haar vrou welijke kiezers. Mevrouw Van Heteren geeft toe dat ze het 'zuiverder en rechtlijniger' zou vin den als alleen de mannen zouden stemmen. Nu zijn het ei genlijk twee stemmen voor de man, ze lacht weer, het is ondenkbaar dat zij op een andere politieke partij zou stemmen dan haar man. Maar hoe kan ze zichzelf vinden in een partij, die eigenlijk zegt 'weg met de vrouwen'? Van deze argu mentatie wil ze niets weten. „Ik stem op een partij die wil regeren volgens het Woord van God." Haar man vult aan: „Ze stemt op een partij die de vrouw een bijbelse plaats toekent." Een paar straten verderop in het streng-protestantse Werkendam woont Coby Visser-Sluiter, moeder van vier kinderen en schrijfster van kinderboeken. Ze draagt haar ha ren opgestoken, een kleurig sjaaltje om en haar rok tot op de kuiten. Ze stemt, op verzoek van de dominee, in met een gesprek. De vrouwenge meente is voor buitenstaanders moeilijk te benaderen, deels uit traditie, omdat een vrouw hoort te zwijgen, deels uit angst voor onbe grip. Coby heeft altijd op de SGP ge stemd. „Een stukje traditie, denk ik. Maar ook omdat ik in die partij het meeste terugvind van mijn ei gen levensinstelling. De SGP heeft de bijbel als richtlijn. Coby komt uit een christelijk-gere- formeerd gezin. „De bijbel is geen puzzelboek," vertelt ze, overtui gend. „Het biedt duidelijke grond patronen aan, zoals de Schep pingsorde, waarin God Adam als eerste schiep, en Eva uit de rib van Adam. Niet uit zijn voeten, zodat hij haar kan vertreden, ook niet uit zijn hoofd, zodat hij over haar kan heersen, nee, uit zijn rib, de plaats vlakbij zijn hart, zodat hij haar kan liefhebben en beschermen." Ze vindt het een mooie interpretatie van het scheppingsverhaal: „De man is geen heerser over de vrouw in de negatieve betekenis van het woord". Kribbig wordt Coby als het woord 'emancipatie' valt. Ze is gelukkig, zegt ze, thuis, in haar rol van moeder en huisvrouw. „Ik voel me werkelijk bedreigd door de over heid, die vrouwen wil dwingen te gaan werken, en die zo hardnekkig probeert het traditionele rollenpa troon te doorbreken. Ik vréég daar helemaal niet om. En er zijn bósjes vrouwen die er niet om vragen." Ze heeft een onwankelbaar geloof. Voelt zich als vrouw dan ook nooit tekort gedaan door de Heere. „Als de Heere het zo wil en het staat in de bijbel, dan vind ik dat voldoen de. Het gaat niet om wat ik zelf voel of wil." Dan schiet ze in de lach, om de geladenheid van haar woorden te relativeren. „Als je een rechtscha pen kerel naast je hebt, zoals ik, dan heb je geen enkele behoefte aan emancipatie." Toch klinkt er hier en daar een zwak protest tegen de bijna onaan tastbare mannenheerschappij. Het gebeurt weliswaar voorzichtig, in dachtig het Woord, maar de signa len zijn niet mis te verstaan. Riet Grabijn, fervent voorvechtster voor vrouwenlidmaatschap van de SGP, zette een aantal jaren geleden de koers. Ze is een van de tien vrou welijke leden van de kiesvereniging in Den Haag. Tot nu toe mochten kiesverenigingen zelf bepalen of vrouwen wel of niet geweerd moes ten worden. Van de 272 kiesvereni gingen in het land lieten alleen Den Haag, Groningen en Schoonhoven vrouwen toe. Dat veroorzaakte zo veel onrust in het land dat het hoofdbestuur besloot om de achter ban erover te laten stemmen. Het verschil in opvatting ligt in de vraag of de bijbelse regels alleen betrekking hebben op de positie van de vrouw in het gezin en kerk, of ook op de positie van de vrouw in de maatschappij. Mattie Schouten, Nederlands Her vormd, gelooft het eerste en onder scheidt zich daarmee van de meer derheid van haar vrouwelijke ge loofsgenoten. Ze woont in het con servatieve protestants-christelijke Andel. De ochtend van het gesprek hangt de mist zwaar over het land van Heusden en Altena. De dorpen met hun hoge kerktorens liggen als schimmen in de polder. Andel lijkt verlaten, er is geen mens op straat. De vier dochters van Mattie zijn net de deur uit, naar de reformato rische school in het dorp. Haar zoontje van anderhalf kruipt op schoot. Achter haar staat een orgel. Iedere ochtend staat het hele gezin om half zeven op, vertelt ze, om samen voor het ontbijt psalmen te zingen, de bijbel te lezen en te bidden. Haar opvattingen wijken nauwe lijks af van haar gélóofszusters in Werkendam. Ook Mattie vindt dat de plaats van de vroüvsï'iri de eerste plaats in het gezin is. Maar er zijn ook ongetrouwde vrouwen en vrou wen zonder kinderen. Voor hen, meent ze, zou een politiek ambt mogelijk moeten zijn. „Maar," voegt ze er besmuikt aan toe, „onze mannen zijn bang dat de vrouwen gaan regeren." In de omgeving staat Mattie be kend als geëmancipeerd. Ze is cor respondente van het Reformato risch Dagblad en is derhalve geïn teresseerd in politiek. „In onze kringen praten vrouwen niet over politiek. Daar is blijkbaar geen behoefte aan. Maar het zwijgen van de vrouw betekent volgens mij niet dat je niets mag zeggen. Ik ben ervan overtuigd dat er voor vrou wen een wezenlijke rol in de poli tiek is weggelegd. Begrijp me goed, wel in afhankelijkheid van de man. Dat .betekent als man en vrouw het oneens zijn, de man het laatste woord heeft. Tenzij het tegen je geweten in gaat." Mattie probeerde voor deze och- tend een aantal SGP-vrouwen uit te nodigen om deel te nemen aan het gesprek. Tevergeefs. Een paar vrouwen wilde alleen komen in gezelschap van hun man, anderen wilden hun visie op de plaats van de vrouw alleen op papier zetten, bang om tijdens een confrontatie in een hoek te worden gedreven. Hun reactie is niet verwonderlijk, legt Mattie uit. De vrouwen zijn ge wend de mannen voor hen te laten spreken. Bovendien leven ze in een gesloten gemeente. Met eigen ker ken, scholen, verenigingen, zelfs met eigen winkels. Vrouwen kopen hun kleren in reformatorische mo dezaken, donkere, lange rokken voor oudere vrouwen, maar kleuri ge rokken voor meisjes en en jonge vrouwen. „Wij gaan ook graag mo dieus gekleed. We zijn allemaal, hoe recht reformatorisch ook, ge voelig voor mooie kleren." Mattie voelt zich veilig en ver trouwd in haar gemeente, zegt ze. „We zijn van elkaar afhankelijk. Bij andersdenkenden moet je soms op je tenen lopen om je te bewijzen of te verontschuldigen voor je leef wijze. Ze vinden ons bekrompt; zwaar." Ze denkt even na over de vraagl zij de buitenwereld vindt. Is onverdraagzaam in haar veroon ling van de goddeloze maatsè pij? Ze knikt resoluut. „SoniB zaken, zoals abortus en euthanaij; p moeten wij zonder pardon vera delen. Op Gods Woord. Ik i heel verdrietig als ik zie hoe i sen de Here hebben losgel mag zo niet." Ook in het Zeeuwse Yerseke stri de 61-jarige Margrita Antonia Herder-Galenkamp de strijd Don Quichotte tegen de winè lens. De plaatselijke kiesverenig van de SGP heeft haar het lidma schap geweigerd. In haar props appartement schrijft ze brio met klare taal naar het ReformI risch Dagblad. 'Een vrouw bestuurstalenten van God gegi die trede aan! In de kerk is di de leider en de vrouw moet gen, maar in het landelijk bs moeten ook vrouwen zich nii maken en dat tot Gods eer. schreef ze een week na de verf ring in Putten. Ze is een belezen vrouw beheksten schudt ze teloos uit haar mouw. h weduwe en heeft veel om te lezen en te bidden. „Dtp» veel met God over de rol var vrouw in de politiek. Ik geloof Hij de weg banen wil. Maar 4 kunnen jaren'overheen gaat mensen zijn driftkikkers, we ten geduld hebben. Jaren gel® werden de vrouwen overal W de deur gehouden, nu mogen*' naar de studievergaderinger. de gemeente." Grote bewondering heeft de g" formeerde weduwe voor Riet bijn. Ze noemt haar trots voorvechtster'. In Yerseke st echter alleen in haar bewondert „Je loopt tegen .een muur. De® wen willen niet praten over pij tiek. Het is nuttig om te hand" ken op de vereniging, maar e meer te doen. Er is al zoveel tl' verloren gegaan." Haar man zou, als hij nog J leven, haar waarschijnlijk veri den om, op haar eigen inge'°l manier, te vechten voor polity gelijkwaardigheid, vertelt als hij nog zou leven, zou ze ook gehoorzaam zijn. Zoals z' tijd was. „Maar ik ben ervan tuigd dat God het wel goed»»1 Anders deed ik het niet. Ze zal echter niet op de bard® te vinden zijn. „Er mag geen n» over ontstaan in de gemeente zie is iets van de Satan. Ma»', mensen moeten de bijbel soed zen. Op grondslag van de niet aan te tonen dat de vrouw» in de politiek mag. Denk koninginnen van Scheba, aan-' der Deborah en Hulda de pr°'f; Wij moeten de bijbel niet al» afstoffen, maar ook lezen." Door Hans van den Broek en lie eer Ai ee lat E ten, als trot koopwoning. In Winterswi kenden het een brief van concreet aan sen kunnen advertenties i wetse manie zing is met succes van lijkt verzeker Een speciali sinds kort rechten en pi en verhuurde wegein kon wachten: hui waar ze aan fronten, en worden zij corporatie be Deze voorbee kende snelhe lingen in de sociale wonir der. De tijd wijze van sp stuurd werd honderd huiz waren, lijkt ons te liggen. Staatssecreta huisvesting) de woningno jaren negen krachtig 'Van En in huizen of eigenaren sumenten'. Bleef in eer bijdrage bepi van de maanc ste jaren wo nadrukkelijk! beleid van de 80 procent vi ten bewoners uit cijfers v^ ningraad (N waardige one bij het vaststc toezichthoudi van de buur bestuursledei De voor Ne< overlegeconoi in corporatie recteur, zoals wegein, vind Woonbond (e ders) direct g zou moeten 1 genbehartigii geld harder n VERVOLG VOO In Sint Vincei de boeken, on zuimde de ja; kosten te beta De opzet om beginnen, mis de Nederlanc omstreden pei bliekelijk naa pathiseerde oi ge Zuidmoluk zeventig drie voerden, waa betreuren. De BVD, De en minister eensgezind de ken om Owel eiland te ontzi „Daarna was van Anguilla trum van de maken," zegt Julia en haar kemper waren

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1993 | | pagina 38