Chei
De politiek als zondebok en panacee
Zd™fp£nser
ter»*
sS'TA"""
Felle discussies
over veiligheid
vliegveld Frankfurt
Niet voor elk pijntje bij dokter
4
Litouwers kiezen voor het eerst president
DE STEM!
Met pijn en
(Cabinet st
SSr^ss^
rmenen°'^erkl
Trofee
Greenpeace li
var
assagiers
op eigen verz
ACHTERGROND
Elektrische auto
Rokers
DESTEM-
DE LEERLING
TOVENAAR
DE STEM
ZATERDAG 13 FEBRUAR11993
Onlangs stond in De Stem
een artikel over elektrische
auto's. Daarin werd een re
cent onderzoek van het Cen
trum voor Energiebesparing
te Delft aangehaald. Uit dat
onderzoek zou blijken dat de
elektrische auto duurder was
en zeker niet minder vervuil
de dan een benzine-auto. Dat
kwam vooral door het feit dat
voor het opladen van de ac
cu's elektriciteit uit het net
gehaald werd.
Nadat ik het onderzoek zelf
opgevraagd had en bestu
deerd bleek dat dit onderzoek
zeer onvolledig geweest is. De
onderzoekers zijn vergeten
om te berekenen welke mi
lieu-voordelen er zouden ont
staan indien de accu's met
zonnecellen opgeladen wor
den. Desgevraagd deelde één
van de onderzoekers mij
mede dat de milieuvoordelen
t.o.v. de benzine- en gasmotor
dan erg groot zou worden. De
kosten zouden evenredig na
delig zijn. De nadelen van een
elektrische stadsauto zouden
dan blijkbaar alleen van fi
nanciële aard zijn. Als we ons
daarop concentreren dan
blijkt verder dat een groot
deel van de kosten bestaan
uit opgelegde belastingen zo
als BVB (Bijzondere Ver-
bruiks Belasting) en dergelij
ke.
Als de regering dus echt iets
aan het milieu wil doen dan
moeten ze de belasting op
milieuvriendelijke produkten
afschaffen. Als ze dat doen
dan komt de vraag naar elek
trische auto's met zonnecel
len gevoede oplaadstations
vanzelf op gang. Ik ken zó
twintig personen die staan te
trappelen om mee te doen
mits de prijs niet zo waanzin
nig opgedreven blijft. De
markt is daarentegen groot.
Uit onderzoek is gebleken dat
circa 1 miljoen auto's minder
dan 20 kilometer per dag rij
den en vooral in de steden
zelf blijven. Überhaubt rijden
alle 5 miljoen auto's in Ne
derland gemiddeld maar 45
kilometer per dag. Als die 1
miljoen stadsauto's allemaal
elektrisch worden dan wordt
de lucht in de stad stukken
aantrekkelijker en hoeft de
schooljeugd op hun fietstocht
naar school geen diesel of
benzineluchten te happen.
Welke schade wordt daardoor
veroorzaakt en wat kost dat
B ophoudt ziei
s<°ndPun,e'™j»»
niet? Waarom is dat niet ver
rekend bij de studie's over
elektrische auto's die alle
maal zo negatief uitkomen?
Integrale studie's zijn blijk
baar te moeilijk.
Enfin. Als straks de energie
van zonnecellen evenveel kost
als de netstroom en de lichte
elektrische auto's, ze hoeven
tenslotte niet zo zwaar te zijn
omdat ze niet meer dan 50
km per uur rijden, ontwik
keld zijn dan zullen ze een
normaal straatbeeld worden.
Alle niet-integrale weten
schappelijke studie's ten
spijt. Zij zorgen alleen voor
een vertraging met een jaar of
tien.
Breda
Boy Boer
Waar zijn we mee bezig beste
mensen. De rokers de zonde
bokken foei, dat mag niet.
Wat mag dan wel Te veel
parfum gebruiken dames en
heren. Weet je dat daar ook
mensen van over him nek
gaan.
Waarom niet mogen genieten
van een sigaret als daar be
hoefte aan is Waarom dan
niet zonder parfum, haarlak
enzovoorts Deze maat
schappij weet niet waar ze
mee bezig is. Zeker niet Ik
zeg nogmaals: Verbeter de
wereld, begin eens bij jezelf.
Laat de auto eens een keertje
staan, neem eens de fiets. Ge
bruik deze wereld eens beter
dan het nu gebeurt. De we
reld gaat kapot als iedereen
zo doorgaat. Laat daar de
mensen eens goed van door
drongen zijn.
Verbeter de wereld, begin
eens bij jezelf.
Breda
M. van Dijk.
Na de televisie-opname wordt presentator Peter-Jan Rens ingesloten
door tientallen dames. Ze variëren in leeftijd van 16 tot 40. Ze
willen allemaal zijn handtekening. Hij zet zijn naam geduldig op al
de aangeboden stukjes papier. Eén mevrouw biedt hem ruimte op
haar hand. Hij kijkt er niet van op. Met een viltstift schrijft de
Bekende Nederlander zijn naam op haar pols.
Mevrouw trots. Maar meteen ook vervuld van zorg: zou het er
morgenochtend nog leesbaar op staan? Want ze wil de handteke
ning aan haar vriendin tonen. Als bewijs dat ze oog in oog heeft
gestaan met Peter-Jan Rens.
De aap uit de mouw: Er bestaan weinig verzamelaars van
handtekeningen. Er bestaan vooral mensen die de bekende krabbel
even nodig hebben als trofee. Daarna mag-ie worden weggewassen.
Wat een opluchting! (HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie S 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326, fax 076-200462.
Voor bezorgklachten: S 076-236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
HuLrt, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9,4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen v.a. 1 januari 1993 (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per halfjaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses. i
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Als een handige
goochelaar moet de
20-jarige Ethiopiër die
eergisteren een Airbus van
de Lufthansa kaapte en
naar New York liet vliegen,
zijn wapen langs de
controle in Frankfurt
gesmokkeld hebben. Zijn 8
mm. pistool, dat hij
klaarblijkelijk onder zijn
muts verborgen heeft
kunnen houden, zorgt
inmiddels voor felle
discussies over de
veiligheid van het
vliegveld.
Door onze correspondent
Frans Wijnands
VOORAL AMERIKANEN en
Britten dringen aan op nog
strengere controles op de vlieg-
haven Frankfurt. Europa's
drukste vliegveld is voor alle
Amerikaanse vliegmaatschap
pijen de draaischijf tussen Eu
ropa en de Verenigde Staten.
Prompt wordt weer gespecu
leerd dat de bom, die indertijd
de vliegramp bij Lockerbie
veroorzaakte, in Frankfurt aan
boord van het toen verongeluk
te vliegtuig is gesmokkeld.
De Duitse autoriteiten reage
ren bijna gelaten, al is uiter
aard een diepgaand onderzoek
naar de veiligheidsregelingen
toegezegd. Maar Frankfurt is -
in theorie - een onneembare
vesting; althans voor de passa
giers. Wel wordt met enige te
genzin toegegeven dat lang niet
elke bestelauto aan de talloze
toegangspoorten wordt gecon
troleerd. En ook de vele
schoonmaakploegen lopen ge
makkelijk in en uit.
De veronderstelling dat de ka
per zijn wapen, een alarmpis
tool overigens, bij vertrek uit
Oslo al bij zich droeg en dus op
de transit-afdeling van de
Frankfurter luchthaven onge
moeid kon blijven, is onjuist.
De dader is namelijk in Frank
furt aan boord gegaan. Met een
ticket dat hem door de Duitse
autoriteiten was aangereikt.
Midden vorig jaar vroeg de
man in Duitsland asiel aan. Na
een half jaartje trok hij die
aanvraag in en liet zich in ruil
daarvoor het gebruikelijke
'huistoe-ticket' aanbieden.
Vervolgens dwong hij - om
puur persoonlijke redenen die
nog steeds niet duidelijk zijn -
de gezagvoerder via een tus
senstop in Hannover naar New
York.
„Met een pistool tegen m'n
hoofd, urenlang. De man was
verschrikkelijk nerveus, een
kous over zijn hoofd", vertelde
een opvallend lakonieke gezag
voerder gisteren na zijn terug
keer op Frankfurt.
Hij zei geen moment bang te
zijn geweest, en de kaping te
hebben beleefd als een van de
'kapings-trainingen' die het
vliegend personeel bij Lufthan
sa regelmatig krijgt. Pas na
enkele uren werd de kaper iets
toeschietelijker. Hij trok zijn
gelegenheidsmasker af en
praatte, in het Engels, met de
bemanning.
deplichtige moest hebbi
had en dat zijn wapen, via
schoonmaakploeg, aan
van het vliegtuig was ges
keld. De waarheid blijkt
peler,-en tegelijk vervelJ
Want de kaper had het
bij zich toen hij de cc
passeerde.
Gezagvoerder Goebel van het gekaapte vliegtuig was niet
bang onderweg foto ap
Gèzagvoerder Goebel zei het
gevoel te hebben gehad dat hij
het vertrouwen van de ogen
schijnlijk intelligente kaper
won, vandaar dat hij geruster
was op een goede afloop dan de
autoriteiten in Duitsland en
Amerika.
„Toen we eenmaal geland wa
ren en stilstonden heb ik hem
mijn pilotenzonnebril als sou
venir aangeboden. Die nam hij
aan, en gaf me - zoals ook
beloofd - in ruil daarvoor zijn
pistool".
Al vlak na de kaping was in
Frankfurt het interne geruzie
over de schuldvraag begonnen.
Drie veiligheidsdiensten zorgen
op dat vliegveld voor de alge
mene veiligheid. De Bun-
desgrenzschutz zorgt voor de
bewaking van de gedeelten
waar de passagiers komen en
voor de bagagecontrole.
Aanvankelijk werd er van uit
gegaan, dat de dader een me-
De controles met röntgen*
ratuur, en op het lijf van
passagier, worden waterd
genoemd. Op Frankfurt al
al zijn ruim 700 veiligheid
ambten werkzaam. jaar[;
worden in jaszakken, fot0i|
fers, handtassen en andere b
gage enkele duizenden pij
len, messen en andere wan
ontdekt.
Wat het menselijk oog niet^
ziet de techniek, is het ve|
heidsmotto. Waarschijn!
heeft nu bij zeer hoge uitzo
dering het menselijk oog
gezien wat de kaper onder
muts verstopt hield.
Juist vanwege de allesbehai
volmaakte veiligheidscontro'
was een afvaardiging van
Duitse vliegersverenigj
Cockpit, uitgerekend opdet
van de kaping, in Bonn oa
praten over betere veiligheid
maatregelen op de
luchthavens.
Een pijntje hier, een zuchtje
daar. De Nederlander gaat
al snel naar de dokter. Die
mentaliteit ergert
staatssecretaris Simons
(Volksgezondheid). Hij
vindt Nederlanders
verwend. Kennelijk is het
stelsel van de
gezondheidszorg zo goed
en betaalbaar dat het
mensen verleidt voor
onderzoek naar de dokter
te stappen terwijl daar lang
niet altijd reden toe is.
Door Carla Joosten
AAN HET ongebreidelde ge
bruik van de gezondheidszorg
moet volgens Simons een eind
komen. Hij vraagt daarbij de
medewerking van huisartsen,
specialisten en verzekeraars.
Maar ook de consument moet
zich bewust worden 'dat alles
wat kan niet altijd hoeft'. Reden
voor een heuse publieksdiscus-
sie over de 'Keuzen in de zorg'.
Vorig jaar werden vooral art-
sen, verplegenden, vrouwen-,
ouderen- en consumentenorga
nisaties benaderd. In 1993 en
1994 moet het grote publiek
bereikt worden. Vandaar dat
staatssecretaris Simons (Volks
gezondheid) de huisartsen vol
gende week woensdag het boek
je Wat doe ik? Ga ik naar de
huisarts aanbiedt.
Het is bestemd voor de leestafel
in de wachtkamer en staat vol
tips voor veel voorkomende
klachten van aambeien tot zere
keel. Het boekje moet de Neder
lander ervan doordringen dat
een bezoek aan de dokter niet
altijd nodig is. In Denemarken
werkte het: daar leidde een
soortgelijke uitgave tot een op
merkelijke daling van het dok
tersbezoek.
„Het gaat erom dat niet alleen
de bobo's in de gezondheidszorg
zich bezighouden met die op
lopende kosten. Voor een echt
cultuuromslag moet je ook de
consument bereiken", zegt Rob
Scheerder, hoofddirecteur Ge
zondheidszorg van het ministe
rie van WVC.
„De consument moet ook maar
eens gaan nadenken. Maar met
alleen praten krijg je hem zover
niet. Hij moet het ook voelen in
de portemonnee", zegt Scheer
der, doelend op de discussie
over de bekostiging van de ge
zondheidszorg.
Die politieke gevechten over de
basisverzekering voor alle Ne
derlanders gaan gewoon door,
maar intussen moet de consu
ment zich vast bewust worden
dat ook een leek kan kiezen om
wel of niet naar de dokter te
gaan. Niet alleen vanwege de
centen, maar ook omdat onno
dig gedokter een mens eerder
zieker dan gezonder maakt.
Om het grote publiek te berei
ken sponsort WVC in 1993 tele
visieprogramma's van de NCRV
en KRO. De TROS-serie Me
disch Centrum West ontbreekt
in het actieplan. Scheerder:
„Dat is geen vehikel om dit
soort discussies mee los te we
ken. Die serie spitst zich toe op
de rampspoed en romantiek die
zich afspeelt bij personeel en
patiënten. Het zet mensen echt
niet aan het denken".
De door WVC geleide publieks-
discussie moet ook gaan over de
inrichting van de toekomstige
gezondheidszorg. Moeten alle
soorten transplantaties moge
lijk zijn? Is een leeftijdsgrens
voor kostbare operaties ge
rechtvaardigd? En moeten dure
technieken zonder meer worden
benut? Scheerder van WVC
moet er niks van hebben dat
juist die technologie in de me
dia veel aandacht trekt.
„Je ziet het gewoon gebeuren.
Voor een beenbreuk is een rönt
genfoto voldoende. Maar nee, de
patiënt heeft iets in de krant
gelezen en roept: ik wil onder
de scan".
Het ministerie maakt ook dank
baar gebruik van initiatieven
van anderen. Zo willen verlos
kundigen een debat over thuis-
bevallen aanzwengelen. De
thuiszorg is een onderwerp dat
zeker ook nog de nodige discus
sie zal opwekken.
„Maar het is ook niet zo
de mensen allemaal niet i
resseert. Ik krijg op spreekbi
ten vragen als: waarom zijn
regels zo veranderd dat i
Simons: Wat doe ik?'
foto de stem/johan van gurp
Dan gaat het niet alleen over de
kraamhulp en gezinszorg, maar
ook over de vraag wie de oude
ren moet verzorgen? Een 55-ja-
rige vorig jaar tijdens een bij
eenkomst van een vrouwenor
ganisatie: „Van mij wordt ver
wacht dat ik voor de zieke moe
der van mijn man ga zorgen. Je
laat dat mens natuurlijk niet
stikken, maar onder ons gezegd:
pE STEM
Haag - Het kabinet heeft g:
nn voorstel van premier T
ren op
bers
definitief ingestemd met
afsplitsing van Rijnmond vap
Provincie Zuid-Holland.
tipt aanvankelijke plan van mir
„„les en staatssecretaris De Gr,
Mauta van Binnenlandse Zaken oi
huidige 12 provincies op termijn c
- en Nederland te verdele
heffen
Van onze verslaggever
Den Haag - Een enorme che:
Nederlandse kust, in de vor
januari gezonken Nordfrakt
Dat stelt de milieuorganisatie
op de betrokken ministeries^Greenpeace. Minister Maij (Ver-
.ui, ^eer en Waterstaat) denkt echter
dat het wel los loopt met de
gevaren
voor het milieu.
De Nordfrakt was geladen met
ongeveer 2.400 ton loodconcen-
traat, toen ze in oktober vorig
jaar ongeveer 50 km voor de
kust bij Egmond zonk. De lading
lood is tien keer zo groot als de
hoeveelheid lood die normaliter
jaarlijks in zee komt.
ik vind het te gek dat vrouw
er steeds maar vanzelfsprek#
voor op moeten draaien!"
Scheerder beseft dat het i
gemakkelijk is de Nederlai
bewuster met de gezondheidL
zorg te laten omsprii® Greenpeace heeft gisteren met
baar actieschip Solo poolshoogte
genomen op de plaats waar het
Noorse vrachtschip gezonken is.
Inmiddels zijn duikers in op-
voor mijn pillen elke veertii dracht van Rijkswaterstaat be-
dagen naar de dokter moet
ze niet meer voor een half ji,
krijg? Dan leg ik uit dat
proberen het medicijngebruik
ontmoedigen, maar ja, wie lij
aan chronische slapelooshi
zal die medicijnen toch bïj
slikken".
„Soms werken maatreg:
averechts. Dat zie je ook bij
specialistentarieven,
we die, dan gaan ze meer
ren, terwijl we net probeeri
hen duidelijk te maken
eens te kijken of die open
wel nodig was. Ik
gezondheidszorg altijd met
waterbed: als je er op
komt ergens anders een bubb
naar boven"
gonnen met een nieuwe inspectie
van het wrak, dat op ongeveer
22 meter diepte ligt.
De duikers moeten de juiste lig-
(AD VERTE NTIE)
m P,
Het lijkt alsof het
presidentschap van
Litouwen niet meer aan de
neus van Algirdas
Brazaurkas voorbij kan
gaan. Maar de populariteit
van tegenkandidaat Statys
Lozoraitis stijgt met de dag.
Morgen moeten de
Litouwers gaan stemmen.
HET BELOOFT op het laatste
moment nog een spannend
weekeinde te worden voor de
waarnemend president van Li
touwen, Algirdas Brazauskas,
de gedoodverfde winnaar van
de verkiezingen die morgen
worden gehouden. Hij heeft in
de opiniepeilingen weliswaar
nog een riante voorsprong op
zijn rivaal Statys Lozoraitis,
maar deze wordt steeds kleiner.
De laatste voorspellingen zijn
dat de ex-communist Brazaus
kas 54 procent van de stemmen
in de wacht zal slepen en Lozo
raitis 33 procent. Vorige maand
was de kloof nog groter. Maar
nadat ex-president Vytautas
Landsbergis zich vorige maand
terugtrok ten gunste van Lozo
raitis, steeg diens ster snel in de
i V' tJ
Lozoraitis foto epa
opiniepeilingen. In een toe
spraak voor de televisie riep
Landsbergis zijn landgenoten
op hun stem aan de onafhanke
lijke Lozoraitis te geven. Waar
nemers menen dat Lozoraitis
niet voldoende tijd heeft om
Brazauskas van de Litouwse
Democratische Arbeiderspartij
(LLDP) te kloppen.
De voornamelijk uit ex-commu
nisten bestaande LLDP ver
sloeg tijdens de parlementsver
kiezingen in november de Saju-
dis van Landsbergis. Deze be
weging was de drijvende kracht
achter het onafhankelijkheids
streven van Litouwen in 1991.
Na de overwinning van zijn
partij werd Brazaukas voorzit
ter van het parlement en daar
mee waarnemend president.
Eind vorig jaar werd de nieuwe
grondwet goedgekeurd van de
Baltische staat die bepaalt dat
er binnen vier maanden na de
parlementsverkiezingen ook een
president moet worden gekozen.
Zondag is het dan zover. Dan is
het de eerste keer dat de Litou
wers na hun onafhankelijkheid
direct hun president mogen kie-
zen. De campagne voor de eer
ste presidentsverkiezingen is
dan ook met verhitte gemoede
ren gevoerd. De kandidaten
toerden intensief door het land
om zoveel mogelijk handen te
drukken en T-shirts en buttons
uit te delen. Brazauskas zag
zich zelfs genoodzaakt in hartje
winter een duik te nemen in het
ijskoude water van de Oostzee
om geruchten te smoren over
zijn zogeheten kwakkelende ge
zondheid.
Brazauskas maakte zich popu
lair toen hij in 1989 als leider
van de Litouwse communisti
sche partij orders uit Moskou
naast zich neerlegde, de banden
met de Sovjetpartij verbrak en
aanstuurde op een onafhanke
lijk Litouwen. In november vo
rig jaar won zijn partij de ver
kiezingen nadat velen gedesillu
sioneerd waren geraakt over de
regering van Sajudis.
Veel kiezers waren vooral te
leurgesteld geraakt over de
sterk verslechterde levensstan
daard, onder meer als gevolg
van de bezuinigingsdrift van
president Landsbergis. Het land
kende in 1992 een gierende in
flatie van meer dan 1.000 pro
cent en de industriële produktie
verminderde met de helft.
Brazauskas zei na de overwin
ning van vorig jaar dat hij de
door Sajudis ingezette hervor-
:dal(
kiï
steld
tuss
moet j
een j
Brazauskas foto ap
mingen zal doorzetten, maar de
scherpe kantjes eraf zou halen.
Tijdens de huidige verkiezings
campagne pleitte hij voor ver
betering van de relatie met het
Westen. Ook riep hij het Westen
op met economische hulp over
de brug te komen. „De sleutel
voor de buitenlandse politiek
moet zijn pragmatisme
coëxistentie met al onze bun
aldus Brazauskas.
Zijn rivaal Lozoraitis ontkel
de vorig jaar diplomatieke
rust toen hij suggereerde
regio rond de Russische
stad Kaliningrad bij Litoui
gevoegd zou moeten wordf
Kaliningrad, dat tot de Tw«
Wereldoorlog bij Duitsland
hoorde, ligt ingeklemd
■Litouwen en Polen. Litoira
functionarissen haastten
nadien te verklaren dat
slechts een eigen mening belt
en dat niet aan de huidige gre
zen getornd zal worden.
Lozoraitis stelde zijn
Ier woensdag voor om samet
werken in een nieuwe
waarbij hij Brazauskas het pi
mierschap aanbood. Deze
echter dat het niet gepast is
aan de vooravond van de
kiezingen te praten over va
ling van de ministerspost:
Maar ook Brazauskas
aangegeven een overeenki
te willen sluiten, zodat héte
geheel denkbeeldig is dat ba
partijen na de stemmenslagi
zondag een compromis
ken. (rtr/anp)
Amsterdam - Alle passagiers i
Ïuidportugesft^aïfij verongelul
doen aan de Rijkspolitie Dienst
ie verklaringen van de passa-
fers worden ter beschikking ge
teld aan de onderzoekers in
'ortugal. Ze worden ook in het
iederlands onderzoek door de
Raad voor de Luchtvaart be
rokken.
Met die beslissing wordt toege-
t gekomen aan de wens van
groot deel van de passagiers
om gehoord te worden. Volgens
ex-passagierS R. Sötemann heb
ben de inzittenden dingen waar
genomen, die niet op een cock-
pitvoice- of een flight datarecor-
ier kunnen staan.
Zo beweren diverse passagiers
één van de motoren al in
stond voor het vliegtuig
de landingsbaan raakte. Boven
dien zou een motor gedurende de
hele vlucht een vreemd geluid
hebben gemaakt en verliep de
aanloop tot de landing ongebrui-
dat
brand
Woensdagavond zond de RVU
een tv-discussie uit over het
thema vervagend idealisme.
Aan de discussie nam ook Pv-
dA-voorzitter Rottenberg deel.
Zijn aanwezigheid verengde de
discussie al snel tot het graag
gespeelde gezelschapspelletje
Hakken op De Politiek. Aan de
kijkers werd gevraagd aan te
geven uit welke hoek de aanzet
tot opleving van idealisme moet
komen. Tot zichtbare verlegen
heid, zo niet ergernis van de
gespreksleider wees 37 procent
van de kijkers de politiek aan
als de gewenste idealen schep
pende bron. Dat kwam slecht
uit. Alsof de kijkers een ander
spel aan het spelen waren!
Hakken op de politiek is zo oud
als het politieke systeem zelf.
De politiek heeft het altijd ge
daan en dan vooral zelden goed
en meestal slecht. De houding
tegenover de politiek voltrekt
zich in golfbewegingen. Nu eens
is de politiek in, dan weer uit.
In een fase waarin ze uit is,
betoogt de ene na de andere
(semi-)wetenschapper dat de
politiek de mensen niet meer
interesseert. Als bewijs daarvan
wordt aangevoerd dat de deel
name van de burger aan het
politieke leven gering is, ja zelfs
steeds geringer wordt.
Gemakshalve wordt er aan
voorbij gegaan dat participatie
van de burger aan de politiek
zich in Nederland nimmer heeft
uitgedrukt in hoge ledentallen
van politieke partijen. Boven
dien is er in de laatste twintig
jaar nauwelijks sprake geweest
van een dalende trend in het
totale ledenbestand. Te gemak
kelijk ook wordt gewezen op
afnemende deelname aan ver
kiezingen. Waar is slechts dat
steeds minder mensen warm lo
pen voor verkiezingen voor ge
meenteraden, staten en Euro
pees Parlement. Voor Kamer
verkiezingen geldt dit niet. Niet
of nauwelijks komt men de re
denering tegen dat kritiek op de
politiek niet per definitie bete
kent dat de belangstelling voor
politiek terugloopt. Heel wel
valt de stelling te verdedigen
dat kritiek juist uit belangstel
ling voortkomt. Of uit teleur
stelling omdat de politiek niet
voldoet aan (te) hoog gestelde
verwachtingen.
Want vast staat dat er veel van
de politiek wordt verwacht. Te
veel zelfs. Daaraan zijn de poli
tieke partijen zelf niet helemaal
onschuldig. Zij hebben zonder
uitzondering de burger gesti
muleerd zijn verwachtingen
steeds naar boven toe bij te
stellen. Tegelijkertijd verloren
de tegen elkaar opbiedende par
tijen de aloude waarheid uit het
oog dat belofte schuld maakt.
De burger is niet gek. Het duurt
niet lang voordat hij de kloof
tussen beloven en doen ontdekt.
Maar het duurt wel lang voor
dat hij zijn verwachtingspa
troon en daarmee zijn houding
tegenover de politiek bijstelt.
Dat geldt niet alleen voor de
burger als individu, het geldt
ook voor de burger in groeps
verband. Neem bijvoorbeeld het
bedrijfsleven. Al jaren predikt
het de leerstelling van de zich
niet-bemoeiende overheid. Laat
het bedrijfsleven zich in vrij
heid ontwikkelen binnen een
door de overheid gewaarborgd
gezond economisch klimaat.
Maar wanneer het mis gaat,
wordt als eerste naar de over
heid gewezen; de politiek krijgt
de schuld en van de politiek
wordt de oplossing geëist. De
politiek als zondebok en pana
cee.
Men ziet datzelfde beeld op het
hele terrein van overheidszorg.
Van alles en nog wat wordt van
de politiek geëist. Goede huis
vesting, sociale zekerheid, werk,
gezondheidszorg, goed onder
wijs, veiligheid op straat, bruik
baar openbaar vervoer. Het rij
tje is met gemak uit te breiden.
Maar als de politiek aan al die
gerechtvaardigde wensen wil
tegemoetkomen en dus niet
voorbij kan aan de kosten er
van, springt diezelfde burger
haar op de nek.
De politiek heeft op dat ver
schijnsel gereageerd door de
bürger het etiket op te plakken
van de calculerende, zijn eigen
belang najagende burger, die
zwelgt in zijn individualiteit en
zich weinig of niets aantrekt
van de wereld rondom hem.
Wat de burger de politiek ver
wijt, verwijt de politiek de bur
ger: gebrek aan idealen. En zo
versterken politiek en burger
het beeld waarop cynici en (se-
mi)intellectuelen met toene
mende hartstocht inspelen.
Soms wordt er tegengas gege
ven. Nog onlangs door onder
zoekers van de Wetenschappe
lijke Raad voor het Regerings
beleid (WRR) en van de Land
bouw Universiteit Wageningen.
Zij kwamen tot de conclusie dat
het beeld dat de politiek schetst
van de niet te vertrouwen, cal
culerende en frauderende bur
ger niet klopt met de werkelijk
heid. Politici destilleren uit de
statistieken over criminaliteit
een te somber en te generalise
rend beeld van het gedrag van
de burger. Zij hekelen de doc
trine, die in de politiek ruim
wordt aangehangen, dat indivi
dualisering gelijk is aan egoïs
me. Voorzichtig komen ze tot de
conclusie dat voor de burger het
zoeken naar geborgenheid en
gemeenschap op z'n minst een
even sterke drijfveer vormt als
het najagen van eigenbelang.
Gevreesd moet worden dat deze
conclusie degenen die de stel
ling hebben betrokken dat idea
lisme uit is, slecht uitkomt. Ze
tast hun bijna tot levenshou
ding geworden cynisme aan.
Veel van de kritiek op de poli
tiek (c.q. de overheid) vindt
haar voedingsbodem in cynis
me. De politiek deugt niet; de
politiek brengt niets voor el
kaar; van de politiek valt niets
meer te verwachten; de politiek
is niet te vertrouwen; politiek is
alleen maar een spel en het
wordt nog slecht opgevoerd
ook. Geen wonder dat men in
verlegenheid komt als blijkt dat
mensen toch nog van de politiek
vragen om meer idealisme.
Waarom deze beschouwing?
Niet om de politiek door dik en
dun te verdedigen. Er is vol
doende mis met de politiek om
haar de kritiek niet te sparen.
Ze is vooral met haarzelf bezig;
op zoek naar nieuwe ideologie-
en (al is ook dat al een
woord) of vertaling van oi
idealen als solididariteit, r«ï
vaardigheid, kwaliteit van
samenleving, tolerantie, burj
schap naar de huidige tijd.
heeft de balans tussen co®
sus en het in coalitieland o®<
mijdelijke compromisste®
enerzijds en politisering an®
zijds - het duidelijk maken®
tegenstellingen, het durven?
komen voor het eigen inzicB
te veel uit het oog verloren.'
haar zoektocht naar nie®
verten laat de politiek ziek'
veel verleiden tot modege*
ligheid.
Allemaal redenen om de f'
tiek op haar huid te z®
Maar cynisme, dat een uiting1
van het ontbreken van i<
me, helpt noch de politiek
de burger verder. Cynisme"
alles en iedereen naar bern
Wie trouwens echt om zich
kijkt, wie te maken heeft S-
jongeren, kan niet blijven be®
ren dat er geen idealisme
is.
Critici van de huidige san
ving, van de politiek, mi®
oppassen voor generalis®
Dè jeugd is niet zonder it'""
me, dè politiek is niet
niks. De 'stille culturele rewj
tie' (Van Dam) die zich
samenleving voltrekt en z
in toenemende individual®
ring, betekent niet per d
versterking van het eg
Die twee begrippen op één W
gooien, getuigt van een
slordigheid in denken.
Hebt u parapsychologische ver
mogens Hoe die te gebruiken
en te testen ontdekt u in het
maandblad Para-Astro. Para- g
Astro is te koop in uw kiosk. 1
Grote woorden zijn bedoeld vod
toom die vandaag krachtterm c
en ander te verbergen. Hij mag
bjks op eigen benen verder kan
de staat hoe dan ook hard nodig
aangepast.
In het verleden bazuinde de vli
dat het goed ging met het bed
een grotere partner om het in c
doen. De inhoud van het contre
toorn aan zijn hoofdaandeelho
een geheel andere toon. Het lee
Minister Andriessen voelde zich
leit gesteld. Nauwelijks voorov
emgsmacht over de werkgelegt
cl yor|der Den Haag te ra
akkoordje met de Duitse concu
reden. De voorganger van mir
indertijd Fokker openlijk in de
nad daardoor het gevoel nog r
ruimte te beschikken. Econorr
deter buiten de deur gehouden
het gebrek aan afstemming tu
economische Zaken wreekte z
esultaat te mager en heropent
veel koopmansbluf van bek
®ts gunstiger papier,
e vliegtuigmarkt stortte vervol
Y0°rwaarden op en eiste nie
i niet gecharmeerd van de Dui'
contract' en weigerde elke di
J 9|steren na lang gedeliberee
/'«ere fusie- of overnamepartr
en zelfstandig Fokker, ruim ei
h-J1 kerkgelegenheid, dus over
tuslaggevende argument
J®,er Andriessen heeft er g
Ha-, ij °P de korte termijn,
v ®rnte belangrijk voor. Voor d
hanJi rSa ecbter weinig goeds,
"andelmgen van de laatste we
larwV n 11161 de Duitsers w
9ere termijn biedt deze over
