DE STEM SpOrt
Falko op ontdekkingsreis
Ard Schenk over Friese WK-favoriet Zandstra:
1000
Recordoverzicht
Persoonlijke records
Vijfde Nederlander
"E OFFERTE:
Signalement Falko Zandstra
Centraal Beheer
akkelijk als het tellen
antvangt dit moderne
eer Kijktelefoon.
offerte rechtstreeks op
RTL4 Text pagina 200.
parenverzekering, bel dan 055-798000
bterdag van 09.30 tot 16.30 uur.
OFFERTE
te waaruit blijkt hoeveel
r
'plicht mij tot niets en ik
men 3 weken reageer.
man vrouw
Samenwonend
soort woning, nl.
edrag
<elet Hout
ee Dja, f_
id adres)
postzegel naar:
heer,
00 VB Apeldoorn.
.«twerpen^ BRE
BREDA DEN HAAG
VERKOOP
VERHUUR
ONDERHOUD
TORENPASSAGE 29/30
BREDA
076-227350
7ATCDn
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1993
DEEL B
Vaam: Falko Zandstra.
P boren: 27-12-'71 te Heerenveen.
iirgelijke staat: verloofd met schaatsster Ellen Linnenbank.
lengte: 1.89 meter.
gewicht: 77 kg.
kleur ogen: brum.
prestaties tot nu toe:
Nederlands kampioenschap junioren:
'987: Alkmaar, achtste junioren C;
1)88: Eindhoven, eerste junioren C;
189: Heerenveen, eerste junioren C;
190: Groningen, eerste junioren A;
1)91: Heerenveen, eerste junioren A.
Vaderlands kampioenschap junioren sprint:
l))0: Alkmaar, eerste;
1)91: Assen, eerste.
Vaderlands kampioenschap all-round senioren:
1)91: Alkmaar, vijfde;
1)92: Alkmaar, eerste.
Vaderlandse afstandskampioenschappen:
*989: Heerenveen, 1500 meter 12e;
))0:Heerenveen, 500 meter 8e, 1000 meter 4e, 1500 meter 11e, 5000
meter 2e;
1)92: Heerenveen, 1000 meter le, 1500 meter 3e, 5000 meter 5e,
10.000 meter 4e;
1)93: Deventer, 1500 meter 2e, 5000 meter 2e, 10.000 meter le.
Kereldkampioenschap junioren:
1990: Obihiro (Jap) le;
1991: Calgary (Can) le.
Europees kampioenschap all-round:
1)92: Heerenveen le;
1)93: Heerenveen le.
Kereldkampioenschap all-round:
1992: Calgary 2e.
Olympische Winterspelen:
1992: Albertville, 1000 meter 10e, 1500 meter 7e, 5000 meter 2e.
Persoonlijke records:
ilO meter: 37.90, 1500 meter: 1.52.17, 5000 meter: 6.40.01, 10,000
r: 13.46.96.
Wereldrecords:
lunioren:
1500 meter: 1.53.26, 3000 meter: 3.57.64, 5000 meter: 6.47.10, kleine
vierkamp: 156.059;
senioren:
deine vierkamp: 156.059, grote vierkamp: 156.882.
Nederlandse records:
senioren:
meter: 1.52.17, 5000 meter: 6.40.01, 10.000 meter: 13.46.96,
deine vierkamp: 156.059, grote vierkamp: 156.882.
langlijst aller tijden (Adelaars-kalender):
le: zelfde tijden als persoonlijke records, punten-totaal: 156.639.
Zandstra (rechts) samen met Koss in het Viking-skipett.
ippij uit Apeldoorn.
500 meter
Ned.rec.:
WK-rec.:
Wer.rec.:
1500 meter
Ned. ree.:
WK-rec.:
Wer.rec.:
5000 meter
Baanrec.:
Ned.rec.:
WK-rec.:
Wer.rec.:
37.53
36.76
36.89
36.41
1.54.31
1.52.17
1.52.17
1.52.06
6.44.20
6.40.01
6.41.73
6.38.77
13.43.54
13.43.54
10.000 meter
Ned.rec.: 13.46.96
WK-rec.:
Wer.rec.:
Puntenklassement
"Mrec.: 156.882
^K-rec.: 157.150
Werrec.: 156.882
Ström (No)
Ykema
Bae (Zkor)
Jansen (VSt)
Calgary
Medeo
Davos
20-12-1992
14- 2-1988
5- 3-1988
25- 1-1992
Koss (No)
Zandstra
Zandstra
Hoffmann (Dui)
Calgary
Calgary
Calgary
20-12-1992
22- 3-1992
22- 3-1992
20- 2-1988
Koss (No)
Zandstra
Koss (No)
Koss (No)
Heerenveen
Heerenveen
Heerenveen
20-12-1992
22- 1-1993
9- 2-1991
22- 1-1993
Zandstra
Koss (No)
Koss (No)
Heerenveen
Heerenveen
Heerenveen
24- 1-1993
10- 2-1991
10- 2-1993
Zandstra
Sighel (Ita)
Zandstra
Heerenveen
Calgary
Heerenveen
22/24-1-1993
21/22-1-1992
22/24-1-1993
Hamar - Persoonlijke records voornaamste deelnemers WK
Kn sen voor mannen in Hamar (achtereenvolgens 500, 5000,
'500,10.000 meter en punten):
Zandstra 97 on a(\ n
Zandstra 37.90
^•Koss(Noo) 38.17
6- Sighel (Ita) 37.38
ftsma 37.78
J-nadschieff (Oos) 37.85
•Veldkamp 38.79
Sjulga (Ukr) 37.67
q Adeberg (Dui) 37.07
in i °n (Zwe) 38.90
"■Sondral(Noo) 38.06
J- jnetkov (Rus) 38.30
o-Pavlov (Rus) 38.33
i4'5ah(Aus) 38.95
1?' 2°ger (Dui> 38.85
Marshall (Can) 38.76
6.40.01
6.38.77
6.43.91
6.43.61
6.47.93
6.41.86
6.55.19
6.54.44
6.50.35
6.53.33
6.56.07
6.50.37
6.52.14
6.52.97
6.57.94
1.52.17
1.52.62
1.52.38
1.53.52
1.52.31
1.55.35
1.53.24
1.52.71
1.54.92
1.53.54
1.53.50
1.53.72
1.55.18
1.54.48
1.55.29
13.46.96
13.43.54
13.58.39
13.56.92
13.56.11
13.49.81
14.28.24
14.49.19
14.17.69
14.38.63
14.30.80
14.40.55
14.17.70
14.25.63
14.13.04
156.639
156.764
157.150
157.827
157.884
158.916
160.347
160.543
161.125
161.170
161.280
161.301
161.442
161.588
161.636
Falko Zandstra: Zolang ik mezelf blijf verbazen, gaat het goed."
FOTO'S LEO VOGELZANG
Hamar/Heerenveen - 'Doe
maar gewoon, dan doe je
al gek genoeg'.
Een stelling, die hoog in
het vaandel staat van zo
wel Falko Zandstra als
Ard Schenk. De eerste dit
weekeinde dé favoriet -
met Koss, Ritsma, Sighel
en toch ook Veldkamp -
voor de wereldtitel all
round-schaatsen onder het
dak van het Viking-skipett
in het Noorse Hamar. De
laatste schaatsheld uit een
inmiddels bijna grijs verle
den.
Voor, tijdens en na het door hem
voor de tweede achtereenvolgen
de maal gewonnen Europees
kampioenschap van drie weken
terug in Heerenveen, verbaasde
de 21-jarige Falko Zandstra de
totale Nederlandse bevolking.
Zó ontspannen, zó afstandelijk
en toch oh zó sterk. Zandstra
zou spotten met de wetten van
de absolute topsport. Dat frêle
lijf, die dunne beentjes. Hoe was
dat in Godsnaam mogelijk?
Ard Schenk, die per 1 maart de
'pet' van voorzitter van de Bege-
leidings Commissie Kernploegen
afzet en die van chef de mission
namens het NOC voor de Win
terspelen van volgend jaar in
Lillehammer weer op z'n hoofd
drukt, vindt het geen moeilijk
verhaal.
„Ik had dat ontspannen gedrag
van Zandstra toen ik zelf schaat
ste ook. In 1971 reisde ik voor
het WK in Gothenburg pas op
vrijdagavond af. Wegens tenta
mens voor mijn studie fysio-the-
raphie. Heel Nederland stond op
z'n kop. Dat kon echt niet. Maar
ik won daar wel. Tijdens toer
nooien in Noorwegen verzorgden
we op zaterdagavond hele TV-
shows. Geen probleem. Ik vertel
de een verhaaltje; Kees Verkerk
kroop achter het orgel of speelde
trompet. Ik zocht - en ik denk
dat Zandstra dat op zijn manier
nu ook zoekt - iets om af te
reageren. Verkerk moest zich in
onze tijd - zoals Veldkamp -
dagenlang concentreren. Die
beet zich in een toernooi vast. Ik
moest juist van die druk ver
verwijderd blijven. Daarom spot
Zandstra volgens mij in het ge
heel niet met wat binnen de
topsport gebruikelijk is. Die jon
gen heeft afleiding nodig om
WK SCHAATS
HAMAR
optimaal te kunnen presteren."
„Bij Zandstra tekent zich juist
de ware kampioen, omdat hij
zich zelf elke keer weer blijft
verbazen. Hij verwondert zich
over zijn eigen stappen vooruit.
Als hij, zoals op de tien kilome
ter van het EK, een prestatie van
wereldformaat neerzet, zegt hij
tegen zich zelf: 'Verrek, dus dit
kan ik ook'. Hij is nog steeds op
ontdekkingsreis."
Grote voordeel
Zandstra's grote voordeel voor
dit WK in Hamar vormt zijn
geweldige zelfvertrouwen. Bij
het EK heeft die Koss tijdens
zijn rit op de 10.000 meter tegen
Zandstra waarschijnlijk ge
dacht: 'Laat maar gaan, Hamar
komt ook nog'. Maar de Noor
kreeg wel een verschrikkelijke
draai om z'n oren. Koss viel niet
aan, Zandstra deed het. Dat
werkt volgens mij dit weekeinde
door. Koss krabde zich achter
z'n oren en dat zal hij tijdens dit
WK nog wel een paar keer moe
ten doen. Of ik moet me heel
sterk vergissen."
Hein Vergeer, in 1985 op de
oude, inmiddels afgedankte, on
overdekte piste van Hamar we
reldkampioen, verzorgt de zake
lijke belangen van Falko Zand
stra. Vergeer, die in 1988 nood
gedwongen met schaatsen moest
stoppen wegens een nog altijd
niet genezen blessure, geniet met
volle teugen van de prestaties
van zijn beschermeling.
„Het sterkste punt van Zandstra
is dat hij altijd onder welke
bizarre omstandigheden ook zich
zelf zal en wil blijven", zo er
vaart Vergeer telkens opnieuw.
„Als we contact met elkaar heb
ben, praten we nooit over
schaatsen. Typisch, maar waar.
Falko komt spontaan en vrolijk
over. En is dat ook. Zijn TV-ge-
zicht verandert niet zodra de
lampen uitgaan. Dat maakt hem
aantrekkelijk voor het bedrijfs
leven. Voor het WK van Hamar
legde ik geen extra druk op hem.
Natuurlijk, wint hij dan zullen
er meer aanbiedingen binnen ko
men. Gelukkig streeft Zandstra
voorlopig het grote geld niet na.
Hij voelt zich gewoon gelukkig
zoals het nu rond hem reilt en
zeilt. In Nederland wordt dat
wel eens als een doodzonde ge
zien, maar dat ventje zit op die
manier in elkaar. En ik blijf
wars van wilde verhalen over
gouden bergen. Het is wel goed
zo."
Doorstoot
Hedman Bijlsma, geschiedschrij
ver van de Nederlandse schaats
sport verbaast zich geen moment
over de doorstoot van zijn pro
vincie-genoot in de vaart der
schaatsvolkeren. „Hij erfde het
talent van zijn grootvader Jouke
de Groot. Die beheerste van
1922 tot en met 1942 samen met
Tietje Pagels het korte baanrij-
den voor paren in Friesland. In
een seizoen verdiende die man
eens 1767,50 gulden. Vandaar
dat Falko's moeder nu nog zegt
dat haar vader zijn huis met zijn
sport bij elkaar schaatste. Ook
de moeder in het gezin Zandstra
kon er wat van. Teatske stond in
Friesland te boek als talent toen
ze nog op school zat."
„Als junior viel Falko Zandstra
in het begin helemaal niet op.
Hij schaatste omdat z'n buurjon
gen dat deed en omdat hij recht
tegenover de baan van Heeren
veen woonde. Lekker makkelijk.
Als het niet nodig is, geen stap te
veel", weet Bijlsma, van '86 tot
en met '92 secretaris van het
schaatsgewest Friesland nog
heel goed.
Jan Zwier, Zandstra's eerste
trainer bij de Hardrijders Club
Heerenveen (HCH) maakte die
gemakzucht van tiener Zandstra
op het ijs van dichtbij mee. „Hij
viel alleen op omdat hij als
schriel manneke met een mini
mum aan inzet toch tot aardige
prestaties kwam", duikt Zwier
in het naaste verleden. „Ik was
toendertijd met twintig van 'die
knapen bezig. Falko was een
beetje lui, al zag ik wel dat hij
talent had. Liep er de kantjes
vanaf. Vond ik niet erg. Het
moest spelenderwijs gaan. Dat
hij toen niet honderd procent
voluit ging, lijkt me nu in zijn
voordeel werken. Zandstra is
nog lang niet versleten. Staat
pas aan het begin, waar anderen
reeds uitgeblust zijn."
„Als jongen niet serieus. Altijd
aan het klieren en kwallen",
diept Lou Bethlehem, jeugdtrai
ner van het gewest Friesland van
Falko Zandstra, uit zijn geheu
gen. „In 1987 eindigde hij als
achtste bij het NK junioren C.
Toen zei hij direct dat hij het
jaar er op kampioen zou worden.
Ik vond dat louter bravoure en
lachte 'm in zijn gezicht uit.
Maar hij stond er wel hè, dat
volgende seizoen. Voor het eerst
kreeg ik toen bewondering voor
'm. Vooral omdat hij die keer liet
zien dat winnen belangrijk voor
hem is. Als ik Zandstra nu op TV
zie, schiet ik wel eens in de lach.
Van onze verslaggever
Hamar - Mocht Falko Zandstra morgen in het Noorse
Hamar wereldkampioen all-round worden, dan is de
21-jarige Heerenvener de vijfde Nederlandse schaatser,
die in één seizoen zowel de Europese als de mondiale titel
voor zich opeist.
Kees Verkerk (1967: Lahti/Os-
lo), Ard Schenk (1970: Inns-
bruck/Oslo; 1972 Davos/Oslo),
Hein Vergeer (1985: Eskilstu-
na/Hamar; 1986: Oslo/Inzeil)
en Leo Visser (1989: Gothen-
burg/Oslo) gingen de Friese
'spillepoot' voor.
Zandstra's eventuele triomf
zou de zeventiende wereldtitel
in de geschiedenis van het va
derlandse schaatsen van de
mannen worden.
De lijst van Nederlandse wereld
kampioenen ziet er als volgt uit:
1893: Amsterdam, Jaap Eden;
1895: Hamar, Jaap Eden;
1896: Sint Petersburg, Jaap Eden;
1961: Gothenburg, Henk van der
Grift;
1966: Gothenburg, Kees Verkerk;
1967: Oslo, Kees Verkerk;
1970: Oslo, Ard Schenk;
1971: Gothenburg, Ard Schenk;
1972: Oslo, Ard Schenk;
1975: Oslo, Harm Kuipers;
1976: Heerenveen, Piet Kleine;
1980: Heerenveen, Hilbert van
der Duim;
1982: Assen, Hilbert van der
Duim;
1985: Hamar, Hein Vergeer;
1986: Inzeil, Hein Vergeer;
1989: Oslo, Leo Visser.
Zo volwassen als hij over komt.
Dan denk ik soms aan dat mage
re ventje en ga me stil zitten
verbazen."
Fenomeen
Sjoerd de Boer doet dat allang
niet meer. Als senioren-coach
van het Friese schaatsgewest ge
looft hij als geen ander in het
'fenomeen Falko Zandstra'. „Het
is een zeer vinnig kereltje. Vroe
ger had hij een broertje dood aan
afzien, maar winnen wilde hij
altijd en immer. Een keer daagde
ik hem uit voor een wedstrijdje
op de mountain-bike. Op een
zandhoop bij Joure. Zelf kwam
ik tien maal boven, Falko zeven
keer. De week daarop daagde hij
op zijn beurt mij uit. En hij won.
Ik verdenk hem er nog steeds
van dat hij stiekem ging trainen
daar in Joure, maar dat geeft
niets. Zandstra bleek toen en
blijkt nu een echt doorzettertje,
die meer dan de concurrentie
zijn pijngrenzen steeds weer ver
legt".
Wopke de Vegt, de huidige coach
van de sprint-kernploeg en in de
tijd van Anne-Jan Portijk trai
ner van het opkomend talent
Zandstra, noemt de nummer
twee (achter de Italiaan Sighel)
van het WK van vorig jaar in
Calgary volstrekt uniek. „Falko
valt op sehaatsgebied met nie
mand te vergelijken. Uit het ver
leden niet en uit het heden niet.
Zandstra beschikt over veel
sport-intelligentie. In zijn hoofd
zit bij wijze van spreken een
computertje dat hij alleen kan
programmeren. Toen ik hem
trainde, deed hij het altijd rustig
aan tot het moment dat de stop
watch uit m'n broek kwam. Op
dat ogenblik werd hij ineens
wakker. Zandstra beschikt te
vens over een stuk self-manage
ment, zoals ik dat noem. Beperkt
zich tot zijn eigen winkeltje, laat
zich nooit door invloeden van
buiten af gek maken. In Fries
land wordt over hem geschreven
als het nieuwe wonder. Dat kan
ik beamen en ook weer niet.
Uniek, dat blijft de beste om
schrijving."
Moeder Teatske Zandstra wordt
er wel eens bang van. „Ja, als ik
bedenk wat onze zoon bij de
mensen te weeg brengt, breekt
het angstzweet me uit. Na het
EK stond het huis weer vol met
bloemstukken. Ook van wild
vreemden. En postzakken vol
gelukwensen. Eigenlijk te gek
voor woorden. Dat maakt me
bang. Voor ons blijft hij gewoon
de lieve zoon, die toevallig goed
kan schaatsen. Niet andersom",
zegt mevrouw Zandstra met na
druk. Dat de dubbelvoudig Eu
ropees kampioen het talent van
haar vader kreeg, wil de Friezin
niet volmondig te bevestigen.
„Als kleuter bleek Falko een
wildebras. Z'n opa overleed toen
hij vijf was. Mijn vader werd een
beetje tureluurs van hem, zo'n
druktemaker was ie. Thuis denkt
Falko bijna nooit aan het
schaatsen. Hij houdt van heel
andere dingen. Muziek is zijn
grote passie. Hij bezit ontzettend
veel CD's. Door het schaatsen
heeft hij daar nu meer geld voor.
Dat, fluistert hij me wel eens in,
betekent voor hem de grootste
winst van zijn sport. Dat hij de
muziek kan kopen die hij wil en
mooi vindt. Zonder er voor te
hoeven sparen. Ach, vaak begrij
pen wij als ouders niet hoe be
roemd onze jongen is geworden.
AI hoeft die persoonsverheerlij
king van mij niet. Falko blijft
Falko. Altijd en immer. Zeker
weten."
Olympisch kampioen op de tien
kilometer Bart Veldkamp maakt
Falko Zandstra tijdens trai
ningskampen en rond de toer
nooien van zeer nabij mee. Vele
malen viel de 25-jarige 'nestor'
van de Nederlandse all-round-
kernploeg van verbazing van de
banken in de diverse kleedka
mers. „Ik vind het vaak komisch
zoals hij met zijn sport omgaat.
Na de vijf kilometer op de vrij
dagavond van het EK stapt hij
de kleedkamer binnen en begon
direct over de nieuwe stereo in
zijn auto te lullen. Dat hij dat
nog moest regelen. Ik begrijp
daar niets van. Totaal tegenge
steld aan mijn persoontje. Zand
stra speelt binnen de ploeg ook
vaak de domkop. Daar trapten
we in het begin vrolijk in, maar
dat heeft hij ons wel afgeleerd."
„Zijn techniek? Het klink gek,
maar ik zou zo niet willen
schaatsen. Zandstra zwabbert.
Kijk je naar zijn tijden dan word
je natuurlijk wel direct compleet
gek. Hij gaat veel sneller vooruit
dan ik ooit voorzien had. In alle
opzichten. Op vertraagde beel
den op de video kun je beeldje
voor beeldje zien dat hij alles en
iedereen in de maling neemt.
Zijn bewegingen, en dan zeker in
de bochten, zijn juist voor dat
smalle lijf van hem heel secuur
ingeslepen. Zoiets kun je niet
aanleren. Dat heb je of dat heb
je niet."
