Goed ontwerp wekt emoties
Politieke i
op Filmfe
DCC-autoradio is een wereldprimeur
'Chuck' Jordan meer dan veertig jaar designer bij General Motors
Audi zorgt met Avus
voor opschudding
Bolsjoj Tht
ondergang
Volvo stopt na 20 jaar
met produktie van 240
Traploze automaat in
zwaardere Volvo 400
Ruimte-auto verovert
snel Europese markt
Rai is goed bereikbaar
KORT
Auto's
eenheidsworst
Prototypen zijn snel realiteit
Koerdische film in
Alle auto's lijken tegen
woordig op elkaar. Een
Mazda 626 en een Renault
Safrane ontlopen elkaar
volgens sommigen qua lijn
niet veel. De dictatuur van
de windtunnel heeft toege
slagen. Auto's vormen een
eenheidsworst. Hoewel dat
vroeger veel ernstiger was.
Want de vierkante carrosse
rieën van toen waren veel
eenvormiger dan nu het ge
val is.
Maar goed. Auto's zijn glad
der en lager geworden. In
derdaad om zo weinig mo
gelijk luchtweerstand op te
roepen. Vooral de midden
klassers oogden en ogen de
laatste jaren vaak alsof ze
uit een en dezelfde tekenka
mer afkomstig zijn. En toch.
Toch bestaan er veel meer
auto's met een individuele
tint dan vroeger. Want er
zijn cabriolets, coupé's,
tweezitters, ruimte-auto's,
luxe stationwagons en klei
ne stadskarretjes. Met name
die laatste categorie is her
ontdekt. Kijk naar Fiats
Cinquecento, Subaru's Vi-
vio, Nissans Micra of die
verfrissende Renault Twin-
go. Geen Spartaanse auto
mobieltjes waar de gebrui
ker zich na een rit van een
half uur gillend uit wurmt.
DE STEM CONSUMENT
Op de motorshow in Tokyo zorgde de Avus vorig jaar voor
opschudding. Het studiemodel is nu op de Rai te zien.
Door Jack Arentsen
Amsterdam - Iedere auto-tentoonstelling, in Tokyo, De
troit, Parijs, Genève of Amsterdam, betekent voor de
meeste bezoekers een grote 'droomwereld'. Op een auto
show kunnen mensen zich vergapen aan modellen waarop
de eigen beurs niet berekend is.
Een autotentoonstelling laat
ook een duidelijke blik in de
toekomst zien en dat gebeurt
dan in de regel met smaakma
kende modellen. Maar dat de
toekomst toch vaak heel
dichtbij kan zijn, hebben bij
voorbeeld de Franse fabrikan
ten Citroën en Renault laten
zien met eerdere prototypen,
waarvan nu in auto's als de
Citroën XM en de binnenkort
ook in Nederland leverbare
Renault Twingo, heel duidelij
ke afspiegelingen zijn.
De AutoRai heeft de komende
dagen opnieuw een bijzonder
aantal prototypen in huis. Au
to's die een prominente plaats
op de stand hebben gekregen.
En dat is een bewust gekozen
plek, want - vrijwel onopge
merkt - zijn er altijd vertegen
woordigers van de fabrikanten
of de importeurs in de buurt
die, goed luisterend naar de
reacties van de kijkers, de op
merkingen over zo'n prototype
noteren. Later wordt de fabri
kant uitvoerig geïnformeerd
hoe het publiek op zo'n al of
niet gedurfd model voor de
toekomst reageert.
De Audi Avus Quattro studie
zal wel nooit op de openbare
weg te zien zijn. Maar de stu
die toont wel aan dat opval
lende elementen uit het verle
den ook weer in het toekomst
beeld passen. De ver uitge
bouwde gewelfde wielkasten
met de opvallend grote wielen
en een vlak gestroomlijnde
carrosserie met de ver naar
voren geplaatste bestuurders
ruimte geven de wagen een
heel aparte lijn. De 12 cilinder
motor is als middenmotor ach
ter de beide zitplaatsen en
vóór de achteras gebouwd.
Haalbaar
„De Audi Avus Quattro is een
aanduiding van een haalbaar
toekomstbeeld," zegt men bij
Audi. „Met dit model willen
wij tonen dat besparing van
grondstoffen, een grote actieve
en passieve veiligheid, een
sportief rijcomfort en een tijd
loze, elegante vormgeving har
monisch samen kunnen gaan".
Spectaculair is de wagen, die
op de laatste autoshow in To
kyo voor veel opschudding
zorgde, zeker ook door de fel
glanzende aluminium carros
serie. De buitenkant werd met
de hand onderdeel voor onder
deel op maat geklopt. De niet
gelakte, gepolitoerde alumini
um carrosserie heeft een bui
tengewone glans.
De Avus Quattro presteert da
nig; het maximale vermogen is
509 pk/374 kW en de topsnel
heid ligt rond 340 km/h.
Van onze redactie consument
Amsterdam - Volvo stopt na bijna twintig jaar met de produktie
van de 240. De sedan werd al enige tijd niet meer gemaakt, maar
vooral door de grote belangstelling voor de schonkige stationcar
in de Verenigde Staten besloot Volvo de 240 stationwagon te
blijven maken. De produktie stopt in mei, aangezien de fabriek
met de nieuwe 850 Estate meent een waardige opvolger te
hebben voor de 240.
Volvo heeft in Zweden ruim drie miljoen exemplaren van de 240
gemaakt. De auto heeft gezorgd voor de opbouw van het
veiligheidsimago van Volvo. Terwijl alle auto's slanker en
ronder werden, volhardde Volvo twintig jaar lang in de produk
tie van de hoekige, zware 240.
Met de nieuwe 850 Estate hoopt Volvo de opvolger te
hebben voor de 240, waarvan de produktie nu gestopt wordt.
Van onze redactie consument
Amsterdam - Volvo past voor het eerst een traploos werkende
automatische transmissie toe in een auto met hoog motorvermo
gen. Tot nu toe was de automaat met de stalen duw-schakel-
band, ontwikkeld door Van Doorne's Transmissie in Tilburg,
slechts voorbehouden aan auto's met een klein vermogen.
Volvo toont op de AutoRai de 440/460 met 1.8/90 pk motor met
de VDT-automaat. Volvo, Japanse fabrikanten als Subaru en
Nissan en het Italiaanse Fiat werken al jaren met de vinding van
Van Doorne, maar altijd in hun kleinste modellen. Volvo noemt
dé VDT in de 400-serie 'hi-tech automaat'. Een van de voordelen
is volgens Volvo een veel lager geluidsniveau. Bovendien
accelereert de motor met de nieuwe automaat sneller dan de
versie met handgeschakelde versnellingsbak.
In de 400-modellen met tweeliter motor wordt voorlopig nog een
traditionele viertraps automaat geleverd.
Van onze redactie consument
Amsterdam - De zogenoemde MPV of APV (multi of all purpose
vehicle) heeft in de Verenigde Staten zo'n stormachtig succes
dat de klassieke stationcar voor het vervoer van personen en
goederen in de verkoopcijfers verder naar de achtergrond wordt
gedrongen.
Na de opkomst van de ruimte-auto in de Verenigde Staten,
volgen Japan en Europa nu ook de nieuwe trend. Analisten
hebben uitgerekend dat voor de komende vijf jaar met een groei
van 150.000 verkochte exemplaren op de Europese markten
rekening moet worden gehouden. De prognose voor 1997 is dat
het aantal ruimte-auto's dan tot 425.000 per jaar oploopt.
In Nederland zijn op dit moment tien typen ruimteauto's
leverbaar: vier uit de Verenigde Staten, vijf uit Japan en een uit
Frankrijk. In 1991 werden er ca. 4.000 van verkocht. Vorig jaar
liep dat aantal in ons land op tot 4.650 stuks en voor dit jaar
wordt een groei verwacht die naar het verkooptotaal van 5.400
stuks leidt.
Het succes van de ruimte-auto's is voornamelijk toe te schrijven
aan het feit dat ze doorgaans over zeer flexibel meubilair
beschikken en daardoor inzetbaar zijn voor gerieflijk vervoer
van een behoorlijk aantal passagiers, maar ook geschikt voor
goederenvervoer. Daardoor bieden de auto's veel mogelijkheden
voor recreatievervoer of vakantie. Tijdens de AutoRai is de
ruimtelijke Mercury Villager te zien, een nieuw produkt van
Ford en Nissan.
Door onze correspondent
Rob Vunderink c
Moskou - In 1805 en 1853 1
waren er branden voor no-
dig, maar ditmaal is het
water dat het legendarische
Bolsjoj Theater met slui- i
ting bedreigt. Grondwater, s
afkomstig van de onder-
aardse rivier de Neglinka, 1
vreet aan het fundament en
maakt een restauratie in de
nabije toekomst onvermij
delijk.
De dreigende sluiting wordt
de nekslag voor het theater,
vreest directeur Vladimir Ko- 1
konin. De restauratie gaat
minstens twee jaar duren. Als
voor de verschillende gezel-
schappen geen tijdelijk onder- 1
komen wordt gevonden, is het 1
afgelopen met het Bolsjoj 1
Theater. Kokonin: „De men- i
sen denken dat het theater
alleen uit zuilen en een zaal i
bestaat, maar het belangrijk
ste zijn de mensen. Als die
zonder gebouw komen te zit-
ten, komt dat neer op theater- i
moord."
Het lichtroze gebouw is bijna
anderhalve eeuw oud en heeft
net een face-lift achter de rug.
Langer dan een jaar heeft het
beeld van Apollo met zijn
tweespan in de steigers geze
ten, zodat het leek of boven de
negen pilaren van de voorge
vel een reusachtige duiventil
stond.
Met de restauratie is volgens
directeur Kokonin een bedrag
van 500 miljoen gulden ge
moeid. Waar het theater dat
geld vandaan moet halen, is
niet duidelijk. De economische
crisis in het post-communisti-
sche Rusland heeft ook op cul
tureel gebied slachtoffers ge
maakt. Hoe groot de malaise is
bleek onlangs toen elders in
Moskou een regisseur van het
Maly Theater zich gedwongen
Door Rien van der Steen
Amsterdam - Het design van auto's in de afgelopen tijd
zal niet de geschiedenis in gaan als grensverleggend. De
auto's worden steeds beter, sterker en betrouwbaarder,
maar ze zien er steeds saaier en vervelender uit. Ze
winden niemand meer op, ontberen persoonlijkheid en
individualiteit. „Je kunt ze alleen maar uit elkaar
houden als je naar het embleem op de grille kijkt".
Charles M. Jordan, gepensio
neerd chef-ontwerper bij de
grootste onderneming ter we
reld, General Motors, heeft geen
hoge hoed op van hetgeen van
daag de dag de autofabrieken
verlaat. 'Chuck' Jordan vindt
dat alle auto's werkelijk steeds
saaier geworden zijn. 'Zoals een
Italiaans magazine schreef: de
technologie is vooruitgeschre-
den, het design in slaap gevallen.
De auto wekt geen emotie meer
op'.
Jordan: „Er zijn inderdaad veel
meer auto's gekomen. Meer dan
veertig merken zijn er op de
markt. En het is waar, dat het
daarom veel moeilijker is iets te
ontwerpen dat tot de verbeel
ding spreekt. Overheidsmaatre
gelen hebben ook tot gladdere en
lichtere auto's geleid. Bovendien
is het ontwerpen van auto's veel
duurder geworden. Wat vroeger
in de miljoenen liep, kost tegen
woordig miljarden. De autoba
zen wagen alleen geld aan ont
werpen die het zeker gaan ma
ken. Ze worden dus bij de consu
ment uitgetest en alleen in pro
duktie genomen als minstens
1.500 mensen er hun tevreden
heid over hebben uitgesproken."
Horizon
Maar Jordan, bij GM meer dan
veertig jaar verantwoordelijk
voor de ontwerpen van de
Buicks, Pontiacs, Oldsmobiles,
Cadillacs en Chevrolets ziet licht
aan de horizon: „Aan de lijnen
van de nieuwe BMW's, de Maz
da's en de nieuwste Cadillac zie
ik dat er veranderingen op til
zijn. Je ziet het ook aan de
prototypen die de grote merken
op de wereldshows laten zien.
De klanten hebben de vrije keus.
Ze zijn zich meer bewust dan
vroeger. Ze kunnen auto's kopen
die betrouwbaar zijn, snel en
met een hoge kwaliteit. Maar ze
willen er een die hen onder
scheidt van de massa. Omdat de
auto aan zoveel eisen moet vol
doen, is slechts design het sleu
telwoord dat het verschil maakt.
Fabrikanten worden wakker. Ze
beseffen, dat een opwindend
ontwerp voor verkoop zorgt."
Gevoel
Jordan heeft het niet over
staartvinnen, spoilers of smalle
koplampen als hij over vernieu
wend design praat. „Dat is de
oude, strikt visuele definitie. De
sign in de negentiger jaren zal
sensueler, emotioneler zijn. Het
gaat er niet zozeer meer om hoe
een auto er uit ziet, meer hoe hij
voelt, hoe hij klinkt, hoe hij
ruikt. De ontwerper van van
daag moet een goed gevoel voor
marketing en planning hebben.
Snelheid
Hij moet antwoord weten op tal
van vragen. De autokoper kan
vertellen wat hem niet bevalt
aan zijn huidige auto. De ont
werper zal daar oog en oor voor
moeten hebben. Het grote pro
bleem is dat de ontwerper moet
voelen, wat de klant over vijf
jaar wil. Want een succesvolle
auto bouwen op basis van wat
mensen zeggen wat ze vandaag
willen, kan niet. Wie dat doet
gaat door op de huidige voet. En
bouwt saai uitziende auto's, die
snel vervelen in het straatbeeld."
Een auto ontwerpen zal ook
sneller moeten gebeuren, aldus
Jordan. Geen tien of vijf jaar
mogen duren. De smaak van de
mensen verandert snel, dus zal
de ontwerper nog sneller moeten
zijn. Zijn ontwerp start met de
mensen, waarvoor het produkt
bestemd is. De proportie is be
langrijk. De herkenbaarheid
moet groot zijn, zonder dat het
beeld verveelt. Amerikaanse au
to's moeten ook in de rest van de
wereld aanspreken. En dat geldt
evenzeer voor de Europese en
Japanse merken. Een auto moet
mooi zijn, tot de verbeelding
spreken. Dat is essentieel voor
een ontwerper.
„De meeste prototypes van au
to's die ik op shows m Tokyo en
Frankfurt zie, zien er uit als een
schoolproject van de kunstaca
demie. Sommige zijn gewoonweg
aartslelijk. Goed design is in
mijn ogen heel wat anders. Na
tuurlijk. Auto's van morgen
moeten zuiniger zijn, sneller en
voor minder geld te ontwikkelen
en te maken. Maar om succes te
hebben zullen ze de emotie van
de koper aan moeten spreken.
Daarom zal de visie, de fantasie
en het oordeel van de competen
te ontwerper het verschil uit ma
ken."
Charles 'Chuck' Jordan: „Het gaat er niet zozeer meer om hoe
een auto er uit ziet, meer hoe hij voelt, hoe hij klinkt, hoe hij
ruiktFOTO NATIONAAL FOTOPERSBUREAU
Van onze redactie consument
Amsterdam - Vanaf het NS Station RAI is de Rai wandelend in
zeven minuten te bereiken. Vanaf dat station doet tramlijn 4 et
twee minuten over. Rai-bezoekers uit Limburg, Midden- et
Oostbrabant, de Betuwe en uit de richting Nijmegen-Arnhem
reizen per trein het best naar NS Station Amsterdam-Amstel,
Vandaar rijdt de Amstelveenlijn (sneltram lijn 51) in vijl
minuten naar de uitstaphalte Station RAI.
De Rai is per auto bereikbaar via de A 10 zuid. Grote oranje
borden verwijzen naar de parkeerplaatsen. Gratis pendelbussen
vervoeren de bezoekers vanaf de parkeerplaatsen naar de
tentoonstelling.
De Nederlandse Spoorwegen spelen in samenwerking met de
Rai in op de autotentoonstelling. Daaruit is een Trein pkj
Toegangregeling ontstaan, die bestaat uit een treinreis retour
tweede klas naar Amsterdam, een dagkaart voor de (snel)tram/
bus/metro in Amsterdam en een toegangsbewijs voor de Auto
Rai. Er is een speciale folder voor gemaakt, die op alle stations
te krijgen is.
Gratis
De Rai, die dit jaar het honderdjarig bestaan viert, biedt ieder
die in februari zijn of haar rijbewijs haalt, een gratis toegangs-
bewijs voor de AutoRai. De Rai schat het aantal mensen dal
aanspraak op het cadeautje zal maken op 15.000.
„Dertien jaar heb ik met
voor televisie zóveel i
opgedaan. Dat is een g
Sjoukje Hoyrr
Door Jos Kessels
Rotterdam - Soms is de ontstaa
heel wat boeiender dan de film z<
de eerste echte Koerdische film,
van Rotterdam deze week de vuu:
De film werd gedraaid in het g
Turkse deel van Koerdistan en
de opnamen werden steeds ge- k
torpedeerd door het Turkse le- o
ger. De producent van de film
werd opgepakt en gemarteld in z
de gevangenis. Hij kwam pas vrij t
toen de mensenrechtenorganisa- e
ties zich met de zaak gingen c
bemoeien.
Om de Turkse censuur te ontdui- z
ken werd het ruwe materiaal z
naar Duitsland gesmokkeld. De 5
regisseur van de film durfde zelf v
deze tocht niet te ondernemen en e
liet de film verder over aan de s
scenarioschrijver Erdem, een c
balling die al vele jaren in Duits- v
land woont. i
Erdem stond voor de taak wijs te o
worden uit duizenden meters
chaotische opnamen, waar ook c
nog eens geen geluid bijzat. I
Ruim een half jaar was hij bezig t
met knippen en plakken. Ook de c
nasychronisatie was een lastige
klus, omdat het lang duurde eer e
de juiste stemmen gevonden wa- o
ren. I
v
Het resultaat is heel wat minder r
spannend. 'Siyabend en Yece' is I
gebaseerd op een oude Koerdi- s
sche legende over een jongeman i
en een meisje, die in vrijheid v
willen leven, maar telkens k
dwarsgezeten worden door de r
omgeving. Uiteraard staat het z
gegeven in samenhang met de c
politieke situatie van de Koer- i
den. c
De makers presenteren het ver- r
haal als een sprookje. Een oude e
man vertelt het verhaal in een 1
grot aan een groep kinderen. De 1
film zit vol dromerige en idylli-
sche beelden van het Koerdische c
leven: spelende kinderen in
weelderige valleien, zonovergo-
ten bergtoppen, kabbelende ri- e
viertjes, handwerkende vrouwen
in kleurige gewaden. De zoete
folklore geeft je steeds meer het i
gevoel van: leuk dat het er is,
maar het had er net zo goed niet j
hoeven te zijn.
De films uit het voormalige Joe-
Van onze redactie consument
Wetzlar - Volgens Philips is
de Digitale Compact Cassette
(DCC) het pasklare antwoord
voor digitale muziek in de
auto. En dat vooral op een
veilige manier, want de cas
sette kan een flink stootje
hebben. Bij een CD, althans
zonder wisselaar in de kof
ferbak, zijn er altijd risico's
op beschadiging.
Wie thuis al een Philips digitale
cassetterecorder DCC 900 heeft,
kan van de CD-collectie alles
digitaal op de speciale cassettes
opnemen. Die kunnen dan, naast
uiteraard voorbespeelde casset
tes in de auto of via de portable
DCC-speler beluisterd worden.
De portable komt medio mei en
DCC-autoradio enige maanden
daarna op de markt.
Hoewel Nederland de hoogste
CD-dichtheid van de wereld
heeft, ziet Philips de toekomst
voor DCC hoopvol tegemoet.
Naast de nieuwe digitale bandjes
zijn de gewone muziekcassettes
ook te beluisteren en af te spelen
op de DCC-speler.
Snelzoeksysteem
Uiteraard is er tussen het afspe
len van DCC en een gewone
muziekcassette (MC) het nodige
onderscheid te horen en verschilt
het bedieningsgemak enorm.
Neem alleen de bandsnelheid al.
Het zoeken van voorbespeelde of
zelf vooraf gecodeerde DCC's
gaat vele malen sneller.
In vergelijking met de al stukken
vlotter draaiende DCC 900 voor
in de huiskamer, gaat het er in
de auto nog eens drie keer snel
ler aan toe. Het maakt niet uit of
gezocht wordt vanaf het midden
van een spoor naar een nummer
""h+Araan op het andere spoor.
De DCC 821 is het topmodel autoradio van Philips.
Met autoreverse, de hogere
bandsnelheid en een geluidskop
met negen digitale sporen en
twee analoge sporen gaat er een
voudig niks mis.
Verfijningen
Marcel Noordanus, product-ma
nager DCC: „Er moeten nog en
kele verfijningen aangebracht
worden. Sony dacht met zijn
Music Disk te scoren. Maar heeft
grote problemen door kwaliteits
gebrek. Denken dat je de beste
bent en daar dan niet naar han
delen, breekt je op."
Het nieuwe DCC-systeem voor
autoradio's wordt op de AutoRai
gepresenteerd. In de zomer moe
ten de apparaten voor ongeveer
1800 gulden in de winkel liggen.
Dat het zo lang heeft geduurd
eer DCC geschikt was voor de
autoradio heeft met de inbouw
te maken. De nieuwe apparatuur
moet immers passen in de ruimte
van de diverse dashboards. De
grootste klus was het vinden van
ruimte voor de digitale cassette
speler in de toch al uiterst com
pact gebouwde autoradio-com
binatie.
Verder moet een DCC-autoradio,
net als een normale autoradio
schokbestendig zijn en bestand
zijn tegen grote temperatuurwis
selingen. De twee modellen die
op de markt komen, de DCC 801
en DCC 821, kunnen temperatu
ren aan tussen -20 en +80° C
weerstaan.
De DCC 801 heeft tekstweerga
ve, Dolby, een PLL-Quartz syn-
thesizer/BQR-tuner met 36 voor
keurzenders en een vermogen
van 2x30/4x12 W TMP. De
duurdere DCC 821 heeft daar
naast nog RDS/EON ontvangst,
regiokeuze en programmakeuze.
Naast radio-ontvangst kan de
nieuwe DCC-autoradio de oude
MC en de CD - als een aparte
CD-wisselaar is aangesloten -
afspelen.
Geluidskop
Voor een optimaal bandcontact
en een sterk signaalniveau voor
zowel DCC als MC is een geheel
nieuwe geluidskop ontwikkeld.
Die beschikt over 18 microsco
pisch smalle sporen. De digitale
kanalen lezen de magnetische
opnamen van de conventionele
en de, nieuwe muziekcassette.
Twee sporen worden zodanig
aangestuurd dat ze naast het
digitale bandspoor samen ook
een analoog spoor kunnen lezen.
Elk leesspoor op de DCC-kop
meet nog geen 2/10 millimeter
en de optimale leeszone is
slechts 7/100 millimeter. Dat be
tekent een vrij forse tolerantie
om toch prima geluid te krijgen.
Uit vibratieproeven is gebleken
dat de DCC-speler een constante
trilling van 202 kHz aankan.
In de Philips-fabriek in het
Duitse Wetzlar benadrukt Noor
danus het emotionele waarde
verschil tussen Music Disk en
DCC. „Bij MD heb je niet meer
dan een anoniem en kwetsbaar
flopje in je handen. Dat zegt de
muziekliefhebber niks. De DCC
is gevat in een slagvast doosje
met afbeelding en er zit een
extra boekje in met muziekinfor-
matie. Verder beschermt een me
talen schuifje de band tegen stof
en beschadiging."
Omzet groeit
Aan auto-radio's en speakers
wordt dit jaar ruim drie miljard
gulden omgezet. Met name op
het gebied van de 'power' zal de
geldomzet flink toenemen, zo
verwacht Philips. L. Snijders,
directeur van de Car Audio Divi
sie: „Je moet maken wat de
klant vraagt en puur kwaliteit
leveren. Via Acustar in Amerika
hopen we nu ook door te stoten
op die enorme 'car-radio'
markt."
Minstens 50.000 auto's in ons
land hebben geen radio. In de
700.000 occasions die er jaarlijks
verkocht worden is slechts 10
van de meestal eenvoudige radio
vervangen door een betere.
