De revival van de kachel: 6 De mensen willen vuur zien
Hyundai G
Walcheren wil af van eenzijdig imago en hele jaar toeristen trekken
4C-Anae lijk
Twee halen
»en betalen
Parijs
CONSUMENT
Rai-primeur Vol\
Opel 24 jaar aan
DE STEM
DONDERDAG 14 JANUARI 1993
'God's eigen cultuurtuin'
Walcheren is een popu
laire vakantiebestem
ming. Dit recreatiegebied
neemt met ruim negen
•miljoen overnachtingen
ongeveer eenzesde van
het totale verblijfstoeris-
me in Nederland voor
zijn rekening. Probleem:
de meeste toeristen die
nen zich aan in de maan
den juli en augustus.
Maar Walcheren wil ook
buiten het hoogseizoen
gasten trekken.
Door Hans Bos
Wie de toren va» de Grote Kerk
in Veere beklimt, heeft eenmaal
boven gekomen het 'echte Ne
derland' aan zij» vUeten liggen..
Decimeter voor decimeter ont
wrongen aan het zoute water
onder het slaken van de kreet
luctor et emergo. Het is pure
overzichtelijkheid wat de klok
slaat: Domburg, Vlissingen en
Middelburg aan gene einder en
Veere onder de voeten, aan de
rand van een reep getemde zee.
Aan drie kanten water; de vierde
zijde speelt een ondergeschikte
rol.
Ramp is hier op ramp gestapeld
in de loop van vele eeuwen.
Noormannen, Spanjaarden,
Fransen, Duitsers en Engelsen
hebben hun voeten geveegd, ter
wijl tussendoor de Noordzee
haar tanden liet zien. Die histo
rie maakt Walcheren boeiend. Er
is heel wat gebeurd tussen de
aanleg van de 'vliedbergen' in de
Middeleeuwen en de bouw van
de hypermoderne Arsenaaltoren
aan de oever van de Wester-
schelde. Hebben al die miljoenen
badgasten dat wel door? Wal
cheren ligt voor een deel met de
rug naar de zee, en samen met
zon en zand (de drie z's) vormt
die doorgaans het voornaamste
reisdoel van de horden bruin-
bakkers, surfplankbemanners,
tentopzetters en bermtermieten,
die zich bij zonsopgang in kara
vaan westwaarts spoeden.
Dat is jammer, want juist buiten
het (korte) hoogseizoen is Zee
land zo aantrekkelijk. Zon en
warmte horen in feite niet bij het
Westeuropese karakter. Dat
komt veel beter tot zijn recht
onder een zuidwester, oog in oog
met een opgewonden zee. Of na
dien, achter een kop dampende
chocola in een modieus haven-
grand-café. Als dat op Walche
ren öpen is, want veel onderne
mers sluiten de tent in herfst en
tie weer te b«wonderen. Het]
tarische sehelpenkabinet
daadloos aan bij de Ze«j
venals de
tlé mrr de klederdracht
provincie.
Zéel'ïïld telt nog 2.200 boi
«fch elke dag fraai in h«t
Steken. De meeste bevinden,
ih' Amemuiden (het plaats»
de kjtólt). Een spreuk in het
seum: „Tijd is geld, maat
geld oak tijd worden?"
Sissi
Veere is het kleine broertje/j
E(conomische) A(utomobiel)
ab) in Deventer - per 1 janua-
versterkt met de leden van de
iwmene) Nederlandse) A(uto-
obiüsten) C(lub) - heeft voor
it probleem een aardige oplos-
n2 bedacht: de renteloze scha-
^financiering. De gedupeerde
van Middelburg. Het ,tomobilist kan de schade in
stadhuis is dan ook een fc nUt maandelijkse termijnen
van dat in het bestuurlijke! ildoen. Voorwaarde is wel, dat
trum Middelburg. Domburg* "-rade hoger is dan 1.500
schade hoger is
Gezicht op Vlissingen vanuit de nieuwe Arsenaal-toren.
winter, in afwachting van Pasen,
Hemelvaartsdag en Pinksteren.
Seizoenverlenging is bijgevolg
een van de belangrijkste thema's
in het provinciale beleid. Maar
waar is dat tegenwoordig niet
het geval.
Verwend
De Walchersen zijn overigens
verwend. Sinds de watersnood
ramp in 1953 is het aantal toe
risten gedurende drie decennia
jaarlijks met bijna elf procent
gestegen. Met name Westduitsers
en Belgen dragen daaraan bij.
Ruim veertig procent van de be
zoekers aan Zeeland is uit ande
re landen afkomstig. Waar ande
re, toch óök aantrekkelijke re
gio's op de plaats rust maken,
groeit Zeeland gestaag door.
De Nederlandse gasten komen in
hoofdzaak uit de buurprovincies
Zuid-Holland en Noord-Bra
bant, met elk een aandeel van
bijna dertig procent. Gelderland
is goed voor 14 procent, Overijs
sel, Utrecht, Noord-Holland en
Limburg nemen elk vijf tot ze
ven procent voor hun rekening.
Laten we het niet hebben over
de drie genoemde z's. Die kan
ieder voor zich invullen. Nee,
Walcheren, 'God's eigen cultuur
tuin', is een mooie stek om via
hoofdpaden, binnenweggetjes en
het strand te voet, te fiets of te
paard te verkennen. Hier en daar
een beetje kaal, haast zuinig,
maar op onverwachte plekken
ineens enorm rijk gestoffeerd.
Walcheren moet je liggen, dat
staat als een paal boven water.
Walchersen zijn doorgaans gast
vrij en vriendelijk, maar tegelij
kertijd zakelijk en bovendien re
ligieus snel overtuigd van het
eigen gelijk. Vooral de bezoeker
die wat meer mee tracht te krij
gen van de echte Walcherse in-
borst kan stuiten op een zekere
gereserveerdheid.
Walcheren kent geen echte
hoogbouw en valt vrijwel geheel
onder de noemer: de kerk in het
midden en de rest er omheen. De
totale omtrek van het voormali
ge eiland bedraagt zo'n 70 kilo
meter, dus voor iedereen moet de
klus te voet of per rijwiel te
klaren zijn. Het' nauwkeurig af
gebakende Walcheren telt drie
bewegwijzerde fietsroutes. Zelfs
om het Veerse meer is een com
plete route uitgezet. Een kind
kan de was doen, als het tenmin
ste kan lezen.
Wandtapijten
We beginnen met de 'pièce de
résistance', Middelburg. Met
1.100 geregistreerde monumen
ten staat het kwantitatief op de
derde plaats in Nederland. Bij
het Duitse bombardement in
1940 gingen 600 gebouwen de
lucht in; het grootste deel is
sindsdien in oude luister her-
foto hans bos
steld. Een monumentenroute,
desgewenst onder deskundige
leiding* ...brengt meer aan het
licht.
In de haven van Middelburg,
ooit een bloeiende VOC-have»-
stad, ligt de Schorpioen, een van
de drie monumentale 'raadsche
pen' die de Nederlandse marisè
in de vorige eeuw heeft gekend.
Vervolgens gaat het binnendoor
naar het Abdijplein. Daar be
vindt zich het Zeeuws Museum.
Daar zijn de zestiende-eeuwse
wandtapijten met historische ta
ferelen na twintig jaar restaura
jan Keunen
«venter - Automobilisten, die eé
L.verzekering met hoog eigen
een ongeval aardig in de finar
schade aan eigen auto, die r
„«—gen verzekering of die van de
«fctergKHiA, evenals defrhaald, kan in de tienduizendei
♦ai-— a. doet zich meestal voor o
"tomobilist nog onvoldoende h
l9i**!tl nieuwe wagen.
tje'
die
ven
zijn,
won
Gar
Het
guld
mee
lede
zoge
brie!
Eurc
ƒ79
bij
woo
van
auto
de
And
per
vooi
niet
een
de
dooi
uitv
daai
gelij
voer
tier
betg
uitè
89
EAC
1 ja
reis
nui
Ko
EAC
'zui
gree
elk(
Aut
en
als
rinj
gee
rati
ran
de
waj
bi
led
aan
„waarde is, dat de gedupeer-
zijn auto laat repareren bij
o van de honderd door EAC
selecteerde garagebedrijven,
ie zijn aangesloten bij de Ratio
;ner Groep of bij de groep
lekerheid door vakwerk': be-
ijven die werken met het
icwa-garantiebewijs. EAC-al-
jneen manager R. Jeronimus
.ft volmondig toe, dat deze
leling kan dienen als 'lokker-
«wdste dorp sp Walcheren,! ilden (inclusief btwk Tweede
eenlm»tfttKi#rdige achtei
De RaWneffiise koningin
Sylva Üf Iteizerin Elisabeth!
si) van Oostenrijk kwanJ
kin**, terwijl de ben
sfchfldferS tfoorop en Mi
Domburg hoog in het
hadden vanwege 'het
licht'.
Vlissingen is weer een val
apart. Van deze stad zei K;
in 1556 tegen zijn zoon P]
„Houdt die stad in waarde,^
de Koningin, de sleutel der a
Jaren geleden is het gemeenl
stuur begonnen met de broi
dige face lift. De moderne tt
stelt iHHhers hoge eisen. Vli'
gen is nog steeds een werl
rflet een «et volks karakter,
wijkend van het stijve ami
Hftarswiago van Middelburg.
telt echter inmidl
©bk een stadswandeling li
allerlei indrukwekkende
hojpwwerken, al zijn die 4
gaSms véél moderner. Het
nhal-complex tussen W<
schelde en oude haven
rïtieme expo, theater, caroi
en luxe appartementen) n;
zijn veltooiing en is in de
van 1993 vtiór publiek toegar
lijk.
Verzeek
Op Se Vlissingse boutaj
Schuiven de grootste zeescta
op een steenworp afstand
ttepdpeuWtrs voorbij. De 01
lijn net jaarlijks 850.00
giert ie Vlissingen aan waf.
witf kidl, bij het aansetaii
van kövenl ziltigheid niet
beheersen na een beleefd
zoek is Wellicht een van
loodsbootjes, op weg naar
van de langzaam opstome
superschepen, bereid een pi
gi«r mee te nemen,
noodzakelijk zijn: gevoel t|
humor en een stevige maag.
[an onze redactie consument
brijs - In 95 Parijse hotels
jeldt tot 7 maart het princi-
twee halen een betalen,
vel twee overnachtingen
[oor de prijs van een.
|oor het vierde opeenvolgende
Bar organiseren Maison de la
rance, de VW van Parijs en
tance Hotel Promotion geza
menlijk de actie 'Bon Week-End
Parijs'. Informatie over het
anbod en de deelnemende ho-
ils (2, 3 en 4 sterren) is te
aden in de gelijknamige bro-
bure. Die is schriftelijk aan te
ragen bij Maison de la France
nsengracht 670, 1017 KX
sterdam).
Een oude kolenhaard. Als brandstof wordt tegenwoordig hout, bruinkool of eierkool gebruikt.
De tijd van de kolenboer is voorbij.
Door Nico Koolsbergen
In de herfst kwamen de
zwarte mannen. Voordien
was de gang ontruimd, de
stoelen in de keuken waren
opzij gezet om de doorgang
naar het tuintje zo ruim mo
gelijk te maken. De schoon
maakspullen stonden klaar
en op de stoelen in de kamer
lagen oude lappen.
Want de mannen kregen na het
sjouwen van de kolenzakken al
tijd een kop koffie. Na hun
vertrek moest er worden ge
poetst, ook door de kinderen,
maar het kolenhok lag vol. Er
hoefde geen kou te worden gele
den. Wat hadden we het goed.
De potkachel werd opgevolgd
door een echte kolenhaard.
Toen kwam het aardgas en de
oud-ijzerhandelaar wilde voor
de haard maar een paar gulden
geven. Want iedereen stapte
over op gas en wat moest hij
met die oude dingen beginnen?
Nog later kwam de centrale
verwarming. De vertrouwde
stralingsbron in de woonkamer
verdween. Geen vlammetjes
meer om naar te turen, en waar
moest met Sinterklaas de
schoen worden gezet? Kachels?
De generatie die na omstreeks
1970 werd geboren, kende ze
alleen uit verhalen.
„Maar de mensen willen vuur
zien," zegt Wil van Gurp. Met
het vertrek van de kachels en
haarden kwamen de open haar
den op. Ze werden gemetseld in
de nieuwbouwhuizen. Met te
gelplateaus en een rek voor de
wijnflessen. Gezellig hout sto
ken, in de knetterende vlammen
turen en een klep om het toch
tende schoorsteengat af te slui
ten.
Toen volgden de oliecrises en
kwamen de open haarden onder
vuur te liggen. Energiebewuste
stokers schaften zich een geslo
ten kachel aan waarin alle
denkbare materialen konden
worden verbrand. Allesbran-
Wil van Gurp en een 'ouderwetse' open haard. Deze brandt echter op gas. De schouw is vm
grenen. foto's wout van assendelFT
ders. Soms werden zulke ka
chels opgenomen in het cv-sys-
teem waardoor de gasketel min
der hoefde te draaien. Heel effi
cient, maar gezellig was het
vaak niet meer. „Want de men
sen willen vuur zien," zegt Wil
van Gurp.
Museum
Wil van Gurp uit Boekei heeft
zich in de historie van de ka
chels en open haarden verdiept.
Het was een hobby, hij wilde
eigenlijk makelaar worden.
Maar het lot beschikte anders
en zo zit hij nu al twintig jaar in
de kachel- en haardenbranche.
En houdt hij er het kachelmu
seum 'De Drie Kronen' op na
dat nostalgisch ingestelden te
rugbrengt naar hun kinderja
ren. Want wat waren die oude
kachels en haarden mooi, en
wat gek dat niemand dat toen
in de gaten had.
Ze zijn terug van weggeweest,
evenals de oude schouwen. Van
Gurp en de paar andere Miwte-
laren die in deze warmtebron
nen zijn gespecialiseerd, strui
nen Europa af op zoek naar
complete kachels en onderée-
len. Soms - als er v«el vraAg
naar een bepaalde haard ie -
wordt een oud model gekopi
eerd. Dat komt tegenwoordig
geregeld voor, want zo'rl drie
jaar geledeil is er een kentering
opgetreden in de smaak van 'het
publiek'. In de grote golf van
'cocooning' zijn de bloemetjes,
it fcJAuWö en de warmte t
gekeerd in de woningen.
-j 1»*\
FrfjMNtertjes
Van 'G*fp ^eeft alle so
haarden en kitehels in voorraï|
ook eigentijdse nieuwe mc
len. „Maar die dae ik weg,"
hij. De prijskaartjes verteWl
het verraai: open haarden cl
kachels die tot voor kort sl
pafu mifte kostten, gaan er r-l
sofis veor nog geen duizerl
gulden tdt. En nog komen 4
kopers niet. Want de straïïl
aêdeflen passen niet meer .'I
Woningen waar de romanï>|
Weer-dé ruimte heeft gekrege'
„t>e Wensen willen vuur zien.'
Antieke kachels zijn gevi-
Melk dan honderd jaar oi
Jaawma's zijn nog te ta?
Gietijter «1 koper en de krull'l
v£n tiPt fin de siècle blijken cl
In «tÊSign-ihtereurs niet te mil
staffik. De techniek heeft ecl#|
niet «til jjegtaan. Op het
tientallen jaren oude haard"!
en kachels zijn soms van recffl'l
te datum. Vaak branden ze'il
gas, hoewel tie illusie van «C
houtvuur overtuigend is. Gascj
zetten voör open haarden p®!
sen in een een kleine schot'l
aantrekkelijk voor kleinbehff j
den.
Schouwen
Een verhaal apart zijn
schouwen. Oek hier is 'or
weïd' populair. De modebeu-1
te woonbladen staan vol "l,:
jes' «M iffiterieurs of gei-
derven Ale de ouderen nog 4
facth jttUgd hebben gekend
Gurp is trots op zijn gi
scfWuWen waarvan er één ei#
le maAhden geleden de obs»
kaft Eigea Huis Interieur Sjl
de.,Hij heeft «te gok gewaagd1*
een schouw laten ontwerpen
echt donkerbruin is, van MC
hout. Dat is even slikken,
dat wel i1992? „Het is
experiment," zegt Van G»
„maar ik verwacht dat er
vraag naar echt donker komt
Door Rien van der Steen
Of het voertuig ooit in Ne
derland verkocht wordt
weet nog niemand. Maar op
de komende AutoRai staat
hij er wel. De Grandeur. Een
heuse limousine van Hyun
dai. Een directieauto van
Koreaanse makelij. Als de
reacties op de Nederlandse
a
zi
d
D
o
li
Volvo heeft met de 850 Estate e
AutoRai.
Volvo laat in februari op de AutoR I
net model 850 zien. De 'Estate' va
beleeft in Amsterdam zijn wereldpr
Volvo verkocht vorig jaar ruim 3.
sedan in Nederland. De nieuwe Est;
twee versies van de vijfcilinder
achterbank, waarbij de hoofdsteun!
verzinken als de bank plat moet.
Jn de stagnerende automarkt v I
Nederland vorig jaar meer auto's d:
ge cijfer steeg het marktaandeel v;
GM, Opel, vorig jaar van 13,5 toj
'1.400 Opeis verkocht. Daarmee st;
van de autoverkopen in ons land.
le verkoop van de Amerikaanse
gelijk. Daarvan werden er in to'
gezet. Algemeen directeur Joop
verwacht dat er dit jaar in to
verkocht worden, bijna 20.000 mini
