Herstel Flor es zal jaren vergen
hekelt
ip Dek
IK NIEU
SVD-paters pakken de draad weer op na de verwoestende aardbeving
9H
I - 1
leputeerde
overleden
gevaarlijke
ledytunnel
EXTRA
>RT
DONDERDAG 14 JANUARI 1993
hele rechterzijde van het
ertuig bekrast. De auto
önd geparkeerd aan het
ranjebolwerk in Hulst.
itsing
Axel
leel - Op de
lartwijk-Buthstraat in
Irleende de automobilist j
,4, Axel geen
i personenauto
or zijn plaatsgenoot W
tide voertuigen werden
aanrijding die hiervan
Ivolg was, aanzienlijk
nadigd.
pdering van donderdag 21
liari.
Jreskens
JD PAPIER - Leden
vemvereniging
J oom en korfbalclub BKC h
|n zaterdag 16 januari ot
^pier op.
is maandag in zijn wooi.
Ide ziekte, het oud-lid va
1 Jan Hoekstra overleden.
Jan Hoekstra
foto archief desem
i had geen kinderen. De crera-
fce zal in besloten kring plaes-
hnden.
Th. Kelchtermans wil na c
veg tussen Bergen op Zooi
et transport van alle gevaa-
[twerpse Kennedytunne) ver
ter verlopen. De wagens met
deze stoffen zijn te herkanen
pan de oranje-platen met d co
de van de gevaarlijk stoi die
wordt vervoerd,
dia de openstelling van de Jef-
kenshoektunnel in juli '91 kra
men uit de omliggende dopen
heel wat klachten omdat de
Zoomweg-zuid op de rechteoe-
ver nog niet klaar was. Vraht-
vagens van en naar Nederlnd
noesten daardoor ondèr mer
door de dorpskernen van Sa-
proek en Putte rijden. Volgas
Kelchtermans zal de nieuwe wg
bijkomend verkeer in de Lii-
kenshoektunnel tot gevolg he
pen. Hij heeft opdracht gegeva
lanaf de E17-autosnelwg
■Gent-Antwerpen) wegwijzers s
plaatsen om het verkeer via e
tunnel richting Nederland t
|oodsen. Aan Nederland is ge
maagd hetzelfde te doen, onde
neer op de Zoomweg.
Graaf van gemeente Axel
dsehap' van gedeputeerde
de buurtschappen Axdse
■rengat gehekeld. De Gnaf
rs te informeren over de op
moment dat er nog grcte
e haalbaarheid, uitermate
raar moment. Dan heb je
Graaf.
Axel zal in de vervolgfase zo
verzekerde burgemeester W.
de Graaf, de bewoners op
grondgebied van Axel (aclt in
totaal) zelf op de hoogte lou
den van de ontwikkelingen.
Nog voor de raadsvergadering
van deze maand kunnei de
bewoners van de Axelse Bas
sing een eerste brief vervach
ten waarin Axel haar sland-
punt over het plan van aaïpak
voor de Kanaalzone zal toe
lichten.
L dorp Watu Blapi op
L Indonesische eiland
Les ligt hemelsbreed
Misschien een kleine
lintig kilometer van de
lad Maumere, hoog in
le bergen aan de noord
ast van het eiland. De
arde aardbeving vorig
december zwaar be-
Ihadigde kerk staat op
It hoogste punt van dit
jorpdat 14.000 inwoners
It. Het kerkpleintje
liedt een weids uitzicht
leen schitterend tro-
Ijsch landschap. De onr
ingende bergen zijn be
moeid met kokosnoten-
jnen, bananen- en
raitbomen. In de verte is
Jaag het zwaar getroffen
llaurere en de Flores-zee
lichtbaan
In het SVD-missiehuis in En-
de is de kapel zwaar bescha
digd na de aardbeving.
I 1
hor onze verslaggever
pathieu Kothuis
i Blapi bereiken, vergt eni-
|e inspanning. Openbaar vervoer
naartoe is er niet. Te voet
leurt de tocht ettelijke uren. Per
to, over de kronkelige berg-
g, nog altijd ruim een uur.
[inks en rechts aan het weggetje
'ggen de bamboe- en bakstenen
'oningen van de boerenfamilies
"i Watu Blapi. De kinderen
[toeten de passerende bezoe-
|er eerst verrast maar rennen
p lachend en vriendelijk groe-
pd een heel eind met de auto
f berg op. De schade aan de
pzen lijkt hier na de aardbe
is duidelijk mee te vallen,
i de roomskatholieke parochie
Watu Blapi woont de Neder-
"■be pater Adriaan Schouten.
r Schouten van de orde Het
vddelijke Woord (SVD) uit Te-
leringen is hulppastoor in deze
larochie die onder leiding staat
ran de Duitse SVD-pater Lud-
pt Jessing.
perrast ontvangt pater Schouten
V8), geboren in Tiel, het onver
achte bezoek uit Nederland
pijzonder hartelijk. Na de thee
prt hij ons door het parochie-
ps, de kerk en het kindertehuis
F' 31 weeskinderen dat wordt
geleid door de Belgische Marie-
puine Colson uit Harelbeke.
pn flink deel van de achter
pad van de parochiekerk is na
F aardbeving weggeslagen en
rtoont een flink gat. In bijge-
I °,u™en en slaapkamers is de
iade ook groot. Wanden en
uren zijn ontzet of ingestort.
paar gebouwtjes waar de
aderen woonden zijn onbruik
baar geworden.
,.e z*are aardschok betekende
1® e kinderen, bewoners en
L,per5 'n deze missiepost een
K anSstiS avontuur.
r boven wonder vielen
|ciJ, pen doden of gewonden.
L ,s een enkeling heeft een
L ™te schrammen en kneu-
Pgen opgebpen. Pater Schou.
V1 I achteraf nog steeds
in ^at zfln parochie er
E.ls afgekomen. „Je zag de
|s„l toer meters heen en weer
tiet meer. ^'aan k°n je gew00n
jjro
Pater Ben Baack: „Je wordt steeds gevoeliger voor aardbevingen."
Pater Schouten met'ehkele kinderen uit het kindertehuis van Wafu Blapi.
Vooral voor de kinderen in het
weeshuis was het natuurver
schijnsel een angstige ervaring.
Baby's en kleuters vielen uit hun
bedjes en zetten het op een hui
len. Samen met de Indonesische
helpsters van het tehuis rende
Marie-Jeanne de gebouwtjes in
en uit om de kinderen zo snel
mogelijk in veiligheid te bren
gen.
„Ik heb een Mariabeeld gepakt
en hier midden op het grasveldje
gezet. Daar zijn we met de kin
deren in een kring omheen gaan
zitten en weesgegroetjes gaan
t bidden. Meer konden we op dat
'moment niet doen," zegt Marie-
Jeanne.
De Belgische werkt al 17 jaar als
hoofd van het kindertehuis in
Watu Blapi waar baby's van bij
de geboorte gestorven Indonesi
sche moeders worden opgevan
gen. Als ze oud genoeg zijn gaan
de kinderen terug naar hun fa
milie om plaats te maken voor
nieuwe weesjes. In deze afgelo
pen jaren heeft het huis al 640
kinderen opgevangen.
Pater Schouten, zelf al 44 jaar
werkzaam op Flores, zegt de
grootste waardering te hebben
voor het werk dat Marie-Jeanne
Colson nu al jaren in dit kinder
tehuis op Flores verricht. Zelf is
zij veel te bescheiden om veel
over haar werk uit te weiden.
Na 15 jaar als onderwijzeres in
België te hebben gewerkt besloot
Colson haar leven een andere
wending te geven en ze ging als
vrijwilligster naar Zaïre. Op ver
lof in België volgde ze een cursus
als verpleegster waar ze op haar
nieuwe post veel voordeel van
hoopte te hebben. Na ernstige
politieke onlusten moest ze na
haar terugkeer Zaïre echter al
spoedig halsoverkop verlaten.
In België ontmoette ze daarna
een van de SVD-paters die
werkzaam is in het diocees Ende
op Flores en haar besluit was
snel genomen. Ze kwam naar het
katholieke Flores en werkte ver
volgens in verschillende paro
chies en missieposten voordat zey
17 jaar geleden, haar werkplek
vond in Watu Blapi. Met haar
inzet is het weeshuis in de paro
chie uitgegroeid tot een uiterst
belangrijke voorziening in de re
gio Maumere waar de sterfte
onder moeders in het kraambed
nog erg hoog ligt.
Watervoorziening
Ondanks de schade aan het kin
dertehuis en de gebouwen in de
parochie zijn pater Schouten en
Marie-Jeanne Colson dolgeluk
kig dat de grote waterbassins
voor de opvang van regenwater
bij de aardbeving niet zijn ver
nield.
Pater Schouten: „Dat zou pas
echt rampzalig zijn geweest. We
zijn volledig van die bassins af
hankelijk voor onze watervoor
ziening." In het droge seizoen op
Flores is die regenwatervoorraad
voor het kindertehuis vaak maar
nauwelijks voldoende.
Ondanks deze meevaller is de
schade in de missiepost al groot
genoeg. Pater Schouten prijst
zich gelukkig dat hem al eerder
door het SVD-missiehuis in Te-
teringen een bijdrage is toege
zegd uit de in Nederland gehou
den kerstaetie. De schade die de
aardbeving in Watu Blapi heeft
aangericht is daarmee echter
niet goed te maken en het extra -
tje zal opgaan aan de hoogst
noodzakelijke reparaties. Het
weeshuis van Watu Blapi wordt
jaarlijks met particuliere acties
in Nederlahd en België gekos-
tigd.
Aan de weg van Maumere naar
Watu Blapi ligt in Kewapante
,1*1.
ook de zwaar getroffen parochie
van de Duitse SVD-pastoor
Hans Weritz (49). De dertig me
ter hoge kerktoren heeft de
aardbeving niet overleefd. Het
grote kruis van het toren ligt
half bedolven onder een berg
puin.
De paniek en verwarring na de
aardbeving staat Weritz nog le
vend voor ogen. „De mensen
waren zo panisch dat ze bij de
beving van de kust tot halverwe
ge Watu Blapi de bergen inren-
den en daar de nacht verder
doorbrachten."
De Duitse SVD-er Josef Rieger,
2,5 jaar door zijn missiehuis in
Duitsland uitgeleend aan Flores,
maakte de aardbeving op het
eiland niet zelf mee. Hij werkte
tijdelijk in een SVD-missiepost
op Samoa in de Pacific. Op Flo
res was hij aangesteld in het
groot-seminarie van Lelalero
waar bij de aardbeving twee
doden zijn gevallen. Het semina
rie is nu volledig verwoest. De
600 Indonesische priesterstuden
ten zijn naar west-Flores geëva
cueerd.
Rieger hoeft niet meer terug
naar Lelalero. „Ik kan er niks
meer uitrichten. Mijn kamer is
weg, mijn boeken zijn weg. Alles
is verwoest." Rieger wacht op
het vliegveld van Kupang op
West-Timor op zijn vlucht naar
Ruteng, de zetel van het bisdom
op west-Flores waar hij de rest
van zijn tijd op Flores zal volma
ken.
Prima leven
Pater Ben Baack (78) geniet in
Ende, aan de zuidkust van het
eiland, al dertien jaar van zijn
AOW uit Nederland. „De helft
wordt ingehouden door het mis
siehuis, van de rest kan ik hier
prima leven." Zijn kamer, volge
stouwd met boeken, werd bij de
aardbeving gespaard. Hij kijkt
uit op de 'kathedraal' van het
bisdom Ende dat de aardbeving
met slechts lichte schade heeft
overleefd. Op het kerkplein heb
ben enkele Indonesische families
hun tenten opgezet waar ze sinds
de aardbeving verblijven.
Pater Baack, afkomstig uit
Groenlo, reageert nogal nuchter
op de aardbeving. „Bevingen ko
men hier wel vaker voor. Je
wordt er steeds gevoeliger voor."
Deze ergste beving die Baack
sinds '61 op Flores heeft meege
maakt, is voor hem zeker geen
reden om Flores de rug toe te
keren om zijn oude dag verder in
het SVD-missiehuis in Neder
land door te brengen.
„Zolang ik mezelf hier nog goed
kan bewegen hoef ik niet zo
nodig terug. Het viel me bij mijn
laatste verlof in Nederland al op
dat daar niks opwekkends meer
gebeurt. Hier zie je nog resultaat
van je werk. Binnenkort worden
er weer 25 nieuwe priesters ge
wijd. De tijd van missionerihg is
hier wel afgelopen."
Baack, al 42 jaar op Flores,
rondde voor zijn vertrek uit Ne
derland nog een studie af als
landbouwkundig ingenieur in
Wageningen. Door de oorlog
duurde die studie acht jaar en
pas in '50 kon Baack vertrekken.
In de directe zielzorg heeft
Baack op Flores echter nooit
gewerkt maar hij werd 'geestelijl
en technische adviseur van di
plaatselijke boer enbond in Ende
Dat werk doet Ba ack, zij het wa
rusterig aan, nog steeds. D<
katholieke boerenbond, oor
spronkelijk een mas-sa-organisa-
tie voor de plaatselijke boeren, i:
nu echter uitgegroeid tot eer
katholieke landbouwvoorlich-
tingsdienst met 26 medewerkers
De officiële boerenbond op Flo
res is een landelijke organisatü
geworden onder directe leiding
van de regering in Jakarta.
„Onze eerste dpelstelling in die
beginjaren was het levenspeil
van de plaatselijke boerenfami
lies omhoog te brengen. We gin
gen langs de deur met olie er
textiel en alle spullen die de
boeren nodig hadden," zeg,
Baack. Maar die aanpak werkte
niet. De organisatie leverde de
goederen op krediet maar door
de hoge inflatie werd de onder
neming een financiële ramp.
Later startte Baack met zijn me
dewerkers met landbouwcursus-
sen voor de boeren. „Het waren
vooral motivatie- en bewustwor
dingscursussen. De mensen had
den hier geen zelfrespect en zon
der zelfrespect krijg je ook geen
zelfvertrouwen."
Die cursussen sloegen na veel
aanvangsproblemen wel aan. De
boeren gingen anders boeren,
haalden een hogere produktie en
werden veel onafhankelijker van
de landeigenaren op Flores.
Baack kreeg eer van zijn werk en
werd uiteindelijk beloond met
een benoeming tot bisschoppe
lijk adviseur voor het sociaal
werk in het bisdom Ende, een
functie die hij tot vijf jaar gele
den uitoefende.
Volgens pater Baack zal het nog
jaren duren voordat Flores de
gevolgen van de aardbeving te
boven zal zijn. Het eiland kent
bovendien maar een betrekkelijk
klein aantal bouwvakkers dat ,bij
de herbouw van woningen en
gebouwen kan worden ingezet.
De grootste hulp zal van elders
moeten komen.
De parochiekerk van Kewapante van SVD-pater Hans Weritz
is na de aardbeving onbruikbaar geworden. foto's de stem
