Toerisme
Frankrijk
MODE VISIE
Vereeuwigd op textiel
(ELEGENHEIDl
Suikerzieke chauffeurs slachtoffer van nieuwe Europese richtlijn
Adobo: heerlijk sausje
^rijaiut
Onderhoud huis doet
eigenaar liever zelf
Minister Baylet zeer tevreden over
bezoek acht miljoen Nederlanders
eszaak).
>articulieren
CONSUMENT
MEDISCHE RUBRIEK
Door Marijke Prins
Adobo is de naam van een saus uit de joodse keuken en hij is
heerlijk. Laat hem in de koekkast staan en gebruik hem af en
toe: in gehaktballetjes in de (tomaten-jsoep, in vinaigrettes en
bij stoofvlees, dat je een geheimzinnig vleugje wil geven. De
onderstaande hoeveelheid is niet mis, maar van adobo is het
goed uitdelen aan vrienden en familie. Bovendien kan adobo,
mits zuiver bereid en koel bewaard, maanden goed blijven.
Voorbereidingstijd: 30 minuten
Voor ruim een liter saus:
2 tenen schoongemaakte knoflook (10-15 gram)
1 schone prei (180 gram)
1 bos peterselie (90 gram)
1 rijpe tomaat (90 gram)
1 stok bleekselderij (60 gram)
1 middelgrote winterpeen (180 gram)
1 eetlepel gedroogde oregano
1 eetlepel sambal oelek (15 gram)
1 eetlepel zout (15 gram)
1 eetlepel suiker (15 gram)
V2 liter olijfolie
50 cc wijnazijn
De bovenstaande gewichtsmaten zijn gegeven ter indicatie; het
gaat om schoongemaakte groenten.
Hak of maal de verse ingrediënten (knoflook, prei, peterselie,
tomaat, bleekselderij en winterpeen) zo fijn mogelijk. Meng de
groente-massa, die in een mengkom wordt gestort, met de
overige ingrediënten (van elk ruim een eetlepel): gedroogde
oregano, sambal oelek, zout en suiker. Roer het mengsel
nogmaals goed door en voeg vervolgens azijn en olie toe. Roer
het geheel goed door. Laat de adobo een nacht afgesloten in de
koelkast staan. Verdeel hem vervolgens over goed schoonge
maakte potten.
Door Jetty Ferwerda
Het fotocopieerapparaat heeft
meer mogelijkheden dan me
nigeen denkt. Gleed er tot
voor kort moeiteloos een
blaadje papier door, nu is de
beurt aan textiel. Het is inge
wikkelder dan bij papier,
maar het principe blijft het
zelfde. De bedrijfjes waar ie
dereen zijn of haar T-shirt op
een persoonlijke manier kan
laten bedrukken, schieten dan
ook als paddestoelen uit de
grond.
Ook de bekende mode-ont
werpers hebben de foto als
textielprint ontdekt. Jean Paul
Gaultier begon er - zoals
altijd - als eerste mee. Drie
seizoenen terug verschenen op
het plankier al kostuums met
op de voor en achterkant na
tuurgetrouwe prints van het
menselijke skelet compleet
met spieren en pezen, In zijn
laatste wintercollectie pakt hij
het serieuzer aan met kos
tuums, colberts en jeans voor
zien van portretten van be
kende en minder bekende per
sonen. Filmsterren schitteren
naast filosofen, staatshoofden
en vrienden van Gaultier. Ook
grote overgooiers voorzag de
ontwerper van fotoprints met
de landkaart van Europa als
onderwerp.
Gaultiers idee sprak uiteinde
lijk ook andere ontwerpers
aan. Moschino, altijd in voor
een grapje, zet met zijn fluwe
len shirts menigeen op het
verkeerde been. Hij bedrukte
de stof met afbeeldingen van
borsten, zodat het lijkt alsof
het textiel doorschijnt.
Complice, in de ban van de
jaren zeventig, gebruikte
covers van Beatles-platenhoe
zen voor het versieren van
pantalons en colberts uit de
voorjaarscollectie. Ook Byblos
heeft in zijn nieuwe collectie
de fotoprint op uitzonderlijke
manier verwerkt. Op lange,
wijde mantels, afgezet met ve
ren prijken portretten van fil
mactrices als Marilyn Monroe,
Greta Garbo en Mariene
Dietrich.
Komend seizoen wordt een
groot aanbod van kleding met
fotoprints verwacht. Zwart
wit foto's op lange overhemd
blouses bijvoorbeeld (Hennes
Mauritz), maar ook sappige
fruitdessins, romantische ro
zen en andere bloemen zullen
jasjes en jeans opvrolijken.
Wie het te lang vindt duren of
niets van zijn gading kan vin
den, kan altijd nog z'n jeans
onder het copieerapparaat
leggen.
\RI1993
|iek om te zoenen I
bedankje, jubileum, receptie
prte, verloving, overwinning
tmen, Abraham, openbare
maar door, mag best eens in
f en wel op de pagina
h. Moeilijk is dat niet en duur
fet te zijn. Prijs per regel of
(esp. 2,40*, één grote reqel
la 2,89 resp. 3,04*.
plaatsen van een foto of
et een formaat van 35 x 45
1 wij 15,96 resp. 16,76*
be tarieven op aanvraag. Bij
ite betaling wordt 4,50
prekend. Foto's worden niet
Bel 076-236442 of geef uw
vóór plaatsing af bij één van
ken. Schriftelijke opgaven
uitend geaccepteerd indien
E bekend zijn, ook indien uw
(ling bijgevoegd is.
1 ons het recht voor teksten
^f van redenen te weigeren,
ever klachten bereiken over
1 tekst behoudt de uitgever
|t voor om de naam van de
gever bekend te geven.
tarieven gelden op zaterdag
erenigingsnieuws
op 2 kolom op donderdag
Vandaag ziet
ENNY SARA
Benny, Anja, Linda,
r, Stefan. De gehele
doorlopende recep
tie.
maand
MOSCOVITSAUS
warme groenten en frites
.50 p.p. Bfr. 522
jour onze correspondent Wilko Voordouw
'arijs - Wij Nederlanders mogen trots zijn op onszelf.
vindt Jean-Michel Baylet, de Franse minister van
Ioerisme. De bewindsman verkeerde in bijna euforische
temming, toen hij de cijfers van het toerisme in 1992
id maakte. „En het blijft goed gaan," beloofde hij.
[ffant door het effect van de Olympische winterspelen
van Albertville kennen onze wintersportgebieden een
vare explosie. Ten opzichte van begin 1992 bedraagt de
itoei vijftien procent."
yet is dus vooral tevreden
mr de belangstelling voor
^Jikrijk vanuit Nederland en
België- Absoluut gezien ko
ven de meeste buitenlandse toe-
isten uit Duitsland (14 miljoen),
aar vlak daarachter zitten de
jngelsen, Italianen, Belgen en
lederlanders elkaar op de hie-
en, meent hij. „Als je dan kijkt
aar de bewonersaantallen en
iet aantal mensen dat Frankrijk
dan winnen de Neder-
anders. Meer dan acht miljoen
ip een bevolking van vijftien
miljoen," aldus de minister, die
wk met innige tevredenheid
rijst op een Europees opinie-on-
gepubliceerd in het
Le Parisien waaruit
loet blijken dat een op de zes
lederlanders dolgraag zou ver-
naar Frankrijk.
In totaal bezochten in 1992 60
miljoen buitenlanders Frankrijk,
m bleven minstens een nacht,
jaar eerder waren dat nog
ar' 52 miljoen buitenlandse
risten. „Dat heeft natuurlijk
les te maken met de blijvende
tamheid, maar ook met het
de prijsbeleid. Vergele-
m met de meeste andere indus
trielanden steeg de inflatie nau
welijks. Vandaar dat Frankrijk
voor buitenlandse toeristen
goedkoper werd. We hopen dat
de devaluatie van het Engelse
Pond, de Spaanse Peseta en de
Italiaanse Lire, die na de zomer
periode plaatsgrepen, een niet al
te ongunstige invloed op het
Franse toerisme heeft."
Positieve balans
Jean-Michel Baylet is een van de
weinige Franse ministers die, zo
vlak voor de Kamerverkiezingen
in maart, een geheel positieve
balans presenteert. „Vorig jaar
was het toerisme de belangrijk
ste bron van rijkdom voor
Frankrijk. De activiteit in de
sector liep met 5,8 procent op
van 207 miljard gulden tot bijna
220 miljard gulden. Het positief
saldo voor de Franse betalings
balans bedroeg ruim negentien
miljard gulden, tegen 17,2 mil
jard gulden in 1991. Daarmee
levert de sector meer op voor de
Franse economie dan de wapen
industrie, de agro-sector of de
auto-industrie," aldus de trotse
Franse minister. Uit de door hem
tekening birgit tijdink
Breda - Bouwbedrijven verliezen langzaam maar zeker
terrein bij het onderhoud van woningen. Particuliere
eigenaren doen in deze marktsector, jaarlijks goed voor
een omzet van 15 miljard gulden, veel zelf. Daarnaast
neemt het zwartwerken steeds meer toe. Naar schatting is
hier jaarlijks een bedrag mee gemoeid tussen de 340 en
600 miljoen gulden.
Frits Meijer, verbonden aan
het onderzoeksbureau OTB
van de Technische Universi
teit in Delft, schrijft de con
clusies in zijn proefschrift
'Technisch beheer door eige
naar-bewoner; ontwikkelin
gen en perspectieven'. In het
proefschrift wordt een enigs
zins somber beeld geschetst
over de positie van de bouw
bedrijven, die actief zijn op de
particuliere woonmarkt. Meij
er constateert dat het bouwbe
drijf langzaam maar zeker ter
rein verliest bij het onderhou
den en verbeteren van eigen
woningen.
Het Eurodisney-park, op der
tig kilometer van Parijs, heeft
gezorgd voor omstreeks zeven
miljard francs (2,3 miljard gul
den) aan extra inkomsten. Hier
een uitbeelding van de nieuw
ste attractie, 'Belle en het
Beest'. foto disney
niet het enige. Ik verwacht ruim
schoots boven de 60 miljoen bui
tenlandse toeristen uit te komen.
Maar die verdere groei aan klan
ten kan de bv. Frankrijk niet
langer alleen kwijt op de flanken
van de bergen of aan de stran
den. Dus gaan we vanuit het
ministerie het Groentoerisme
stimuleren. Het landschap, de
rust, het architectonisch erfgoed
en de gastronomie zijn de nieu
we polen van interesse voor de
toeristen. Wij moeten er voor
zorgen dat er voldoende over
nachtingsmogelijkheden zijn van
goede kwaliteit en dat de promo
tie van de diverse landstreken in
irdeis."
Deuk
Of de acties van de boeren en de
wegblokkades van de vrachtwa
genchauffeurs het toerisme aan
het begin van de zomer niet
hebben gehinderd en of het ima
go van Frankrijk daarmee geen
deuk heeft gekregen? „Zeker
wel. Maar we moeten niet verge
ten dat het om lokale en margi
nale reacties ging. En dat de
toeristische activiteit als geheel
niet is gehinderd. Er zijn uiter
aard toeristen, zowel Frans als
buitenlands, opgehouden. Maar
gemeten over een heel jaar valt
dat best mee. Net als de acties,
in november, van de bananënte-
lers op de Franse Antillen. De
activiteit ondervindt even hin
der. Maar we moeten dit soort
zaken niet dramatiseren."
De wintersport kende een groei van vijftien procent. Volgens minister Baylet is dat een 'ware
explosie'. foto archief de stem
MAANDAG 11 JANUARI 1993
Zoals het er nu naar uitziet
zullen mensen met diabetes die
insuline spuiten na medio '94
met langer een auto mogen
besturen die zwaarder is dan
3400 kilo. Die moeten dan ge
leidelijk allemaal van bus en
vrachtwagen af. Zo wil de Eu
ropese Gemeenschap het en
Nederland is het daarmee eens.
„Daarmee zet Nederland de
Wok twintig jaar terug", zegt
mevrouw Van Wolf van de
Diabetes Vereniging Neder
land verontwaardigd.
En H.H. Warmink, als hoofd-
geneeskundige verbonden aan
bet Centraal Bureau voor Rij
vaardigheidsbewijzen: „We
moesten natuurlijk weer eens
voorop lopen, want officieel
gaat die Europese richtlijn pas
ln 1996 in. De klok twintig jaar
terug? Maak er maar veertig
van."
De Europese Commissie is van
mening dat mensen met diabe-
'es een gevaar op de weg kun-
nen z'jn. Want soms maken ze
een hypoglycemic door, of ze
ijden aan retinopathie of an-
ets wel aan een perifere neu
ropathie en dat kun je achter
et stuur van vrachtwagen of
niet hebben. Juist. Dat be
hoeft enige uitleg.
onze lichaamscellen gebrui
ken als universele brandstof
cose ofwel druivesuiker, dat
m onze darmen wordt gemaakt
1 zetmeelprodukten als aard-
Ppelen, brood en macaroni,
aar om onze spieren te laten
wegen en onze hersenen te
aten denken is méér nodig:
uline. Dit in de pancreas
"gemaakte hormoon zorgt
tvoor dat de glucose vanuit de
bloedbaan in onze lichaamscel
len wordt gesleept. Mensen met
een onbehandelde diabetes
hebben hier om verschillende
redenen een gedeeltelijk of vol
ledig tekort aan zodat hun cel
len dreigen te verhongeren.
Het lichaam gaat omzien naar
andere brandstoffen zoals vet
en eiwit en door die te verbran
den gaat het lijf steeds meer
lijken op iemand die zijn huis
sloopt alleen maar om de ka
chel aan te houden.
Het overgrote deel van de pa
tiënten, 150.000 mensen, kan
de suikerziekte keren met ver
standig eten of met pillen die
het bloedsuiker verlagen. Deze
soort sluipende diabetes ont
staat op oudere leeftijd. 80.000
Mensen hebben vanaf hun
jeugd zo'n absoluut tekort aan
insuline dat ze meerdere malen
per dag, hun hele verdere leven
lang, het tekort aan dit hor
moon moeten bijspuiten. Ze
zijn van die spuiten volledig
afhankelijk; zonder insuline
kunnen ze niet overleven.
Met pillen, verstandig leven en
injecties kan dan wel een on
middellijke ramp worden ge
keerd, maar daarmee is de kous
niet af. Op de lange duur kun
nen er afwijkingen ontstaan
aan hart en bloedvaten, ogen,
nieren en zenuwen. Het net
vlies van het oog kan worden
aangetast en deze zogeheten
diabetische retinopathie is tus
sen de 20 en 75 jaar de belang
rijkste oorzaak van blindheid.
Gelukkig kan men tegenwoor
dig de schade aan het netvlies
door kleine lasjes met laserstra
len aanzienlijk beperken. Ver
lies van gevoel en kracht in de
Mensen met diabetes vorm
geen gevaar op de weg.
ledematen, de perifere neuro
pathie, is moeilijker te behan
delen.
Hoe deze late complicaties ont
staan weet men niet precies.
Waarschijnlijk, zoals laatst een
deskundige schreef in een En
gels medisch vakblad, „omdat
we insuline geven op de ver
keerde tijd, ook nog op de
verkeerde manier, zonder dat
we een natuurlijk peil aan glu
cose bereiken." Om die late
complicaties te voorkomen is
men de laatste tien jaar de
diabetes steeds scherper gaan
regelen. Dus in plaats van één
injectie per dag meerdere, tot
vier, injecties; de patiënt con
troleert voortdurend de hoe
veelheid glucose in zijn bloed
en spuit naar bevind eventueel
wat eenheden insuline bij. Of
dat zal helpen is nog steeds niet
duidelijk, al is men wel optimis
tisch gestemd.
Maar. De wal lijkt nu het schip
een beetje te keren. Te veel
insuline laat de glucosebrand-
volgens deskundigen
foto de stem ijohan van gurp
stof in het bloed zo pijlsnel
dalen dat er een hypoglycemic
- letterlijk 'te weinig glucose in
het bloed' - onstaat. De geoe
fende diabeet voelt dat aanko
men. Als hij overvallen wordt
door een geeuwhonger, hart
kloppingen krijgt en ook nog
zweterig wordt, slikt hij snel
wat suikerklontjes. Daarmee
voorkomt hij een ernstige 'hy
po' die van concentratiestoor
nissen, moeheid, duizeligheid
en onaangepast gedrag kan lei
den tot een echte coma.
Welnu. Bij die 'scherpe' rege
ling van suikerziekte komt zo'n
hypo drie keer zo vaak voor.
Erger nog. Bij die intensieve
behandeling (en ook bij diabe
tes die langer dan 15 jaar be
staat) blijven die eerste waar
schuwingen, niemand weet pre
cies waarom, ook nogal eens
weg.
Terug naar het rijbewijs. „Bij
eenderde van alle insuline spui
tende automobilisten is tijdens
het autorijden een hypo van
wisselende ernst geconsta
teerd", aldus het Engelse medi
sche blad BMJ van 21 novem
ber. Deze ongemerkte hypo's
zijn een ernstig probleem, maar
„de waarschuwings verschijnse
len komen weer terug als de
diabetes ietwat minder scherp
wordt behandeld." Voor de
Europese commissie is dat
blijkbaar niet goed genoeg, als
die haar zin krijgt dan mogen
mensen met diabetes die insuli
ne spuiten niet langer achter
het stuur van vrachtwagen of
bus.
Motorrijden (A-rijbewijs) en
het besturen van een personen
auto (bewijs-B) mag wel, maar
rijbewijzen C,D en E zijn
voortaan taboe. Is dat terecht?
Nee, schrijft de Utrechtse inter
nist en diabetesdeskundige
prof. dr. D. Erkelens in het
Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde: diabeten zijn
geen gevaar op de weg. Als ze
goed zijn ingesteld, er geen ern
stige complicaties zijn en geen
onaangekondigde hypo's optre
den dan komen ze in aanmer
king voor rijbewijs A tot en'
met E.
In het Nederlands Tijdschrift
voor Geneeskunde geeft hij
een vermakelijk overzicht van
het diabetische gevaar. In de
Amerikaanse staat Wisconsin
waren op een totaal van 5665
ongelukken 21 toe te schrijven
aan diabetes, 13 aan epilepsie
en werden liefst 1025 veroor
zaakt door jonge mensen onder
de 25. Jeugd, dat is pas een
risicofactor in het verkeer! „De
kans op verkeersongevallen bij
diabetici ligt zelfs onder het
door Jan Paalman
gemiddelde." Het Academisch
Ziekenhuis Groningen regis
treert sinds 1970 alle verkeers
slachtoffers die daar binnenko
men en noteert ook of het
slachtoffer al dan niet diabetes
heeft.
Het aantal autobestuurders met
diabetes die het slachtoffer
werden van een verkeersonge
val bleek niet hoger te zijn dan
het aantal diabeten in de bevol
king. Ook in Groningen lopen
diabeten vergeleken met 'nor
male' mensen een even grote,
en wellicht kleinere kans, op
een ongeval. Mensen met dia
betes drinken minder alcohol,
zijn, getraind door hun ziekte,
buitengewoon voorzichtige
mensen en nemen verantwoor
delijke maatregelen om de kans
op ongelukken zo klein moge
lijk te houden.
De Diabetes Vereniging Ne
derland bereidt een actie tegen
de Europese richtlijn voor, sa
men met het Werkverband Or
ganisaties van Chronische Zie
ken (want ook gehandicapten
en mensen met epilepsie kun
nen van de richtlijn de dupe
worden).
beschikbaar gestelde gegevens ven miljard francs (2,3 miljard Baylet verwacht voor 1993 nog
blijkt dat het Eurodisney-park, gulden) aan extra inkomsten, betere cijfers dan het afgelopen
op dertig kilometer van Parijs, Het pretpark is open sinds vorig jaar. „Het is met de wintersport
heeft gezorgd voor omstreeks ze- jaar 11 april. al goed begonnen. Maar dat is
Ook voor:
EVENEMENTEN
KOUDE SCHOTELS
DINERS
BUITENSHUIS
ZAALTJE 30 PERS.
Vanuit het ministerie wordt dit jaar het groentoerisme sterk gestimuleerd. Het landschap, de
lust, het architectonisch erfgoed en de gastronomie moeten nieuwe polen van interesse worden
Ii'oor de toeristen. foto vnu
