weekend
ioom
993
ÏINGS-
lKER m/v
iingen met
jaarkaart.
OOSENDAAL
Soldaten verkleden
zich als
gemaskerde
Palestijnse
wraakcommando's
'Ons leger hoeft
toch niet kinderen
uit scholen te halen
omdat hun vaders
verdacht zijn?'
■niveau r
-TS/C of MAVO.
n bent van onbe-
et inzet, enthou-
igsvermogen kom
>ed verdienen. Je
aktische opleiding
gscentrum, waarna
t kunt noemen. En
beidsvoorwaarden
der krijg je goede
kunt doorgroeien
functie bij de
eidsdienst Groep.
;en een sollicitatie-
zonder postzegel
Veiligheidsdienst,
10551, 5600 BW
rouw B. Caniëls.
ZATERDAG 9 JANUARI 1993
ye mensen
Yiere.
RECREATIE
Ireatie binnenland
i:eatie management
Jeatie all-round
risme en recreatie CEL
latrice
i is een toonaangevend rijks-
entrum met vier hoofdstudie-
ituut heeft vestigingen in
I ïtricht, Roosendaal en Venlo. Wij
j carrières met zowel nationaal als
Istekende perspectieven. Een ge-
udentenaantal ervaart dat elke
geïnteresseerd in die
in snel onderstaande bon voor
ontvangt dan geheel vrijblijvend
p-informatie. Deze zal je duidelijk
|ut Notenboom als geen ander oog
farrière in een dynamische
RSPECTIEF
ds 9.1
tbus 307, 5600 AH Eindhoven
^5616 HC, Eindhoven, 040-52062V
itlging
itatlon)
3.00 u. business/hotel-
ECRETARIAAT. -g
als een der beste ter
wereld. De wijze waarop
de aanval van de
zesdaagse oorlog in 1967
werd omgezet in een
verdubbeling van het
land, dwong wereldwijd
hevig respect af, wat
echter bepaald niet gold
voor de politieke kant
van de bezetting. Maar
ook dit leger van
mannetjesputters en
ijzervreters kent
dienstweigeraars. En niet
weinig. Max Steenberghe
sprak met een aantal van
hen en maakte een
demonstratie van hun
Yesh Gvul-beweging
mee.
Door Max Steenberghe
De
weigeraars
van Yesh
(fYlll
Klaagmuur wachtlopen met weige
raars. Je zult nergens een regel of
uitspraak vinden die sympathie be
tuigt. Wat ze nu doen is veel slim
mer. Door andere opdrachten te
geven, verliezen ze geen man
kracht, want daar komt het in feite
op neer. En, een groter voordeel:
als er minder wordt geweigerd,
komt er ook minder over in het
nieuws en dat is natuurlijk de grote
opzet: doodzwijgen."
Het oogluikend begrip van de le
gerleiding maakt het ook moeilijk
de exacte grootte van het aantal
dienstweigeraars te peilen. Yesh
Gvul is geen echte organisatie met
geregistreerde leden; dienstweige
raars noemen zich sympathisanten
van de gedachte. Het aantal ver
oordelingen door de krijgsmacht
valt mee: 167 tijdens de Libanese
oorlog en eenzelfde aantal sinds
het begin van de Intifadah.
Volgens woordvoerder Chanoch Li-
vneh is dat het begin van een
rekensom: vóór elke arrestant heb
ben negen anderen een alternatieve
opdracht gekregen. En voor elke
alternatieve opdracht zijn er tien
afgekeurd op medische gronden. In
totaal komt hij op een grijs circuit
van zeker 10,000 weigeraars en
gewetensbezwaarden.
Sergio: „Een derde voordeel voor
hen is, dat de militairen die nu wél
in de gebieden zitten, veel gemoti-
veerder zijn. Er zitten geen zeur
pieten meer tussen." „Dat is juist
het punt waardoor ik ben gaan
twijfelen," mengt een nieuwkomer
zich in het gesprek. „Want het
roept een nieuw dilemma op. Als je
werkelijk begaan bent met het lot
van de bezette bevolking, is het
waarschijnlijk beter om er juist wél
heen te gaan. Anders lopen er
straks enkel beulen en sadisten
rond die ongestoord hun gang kun
nen gaan. Zou het niet beter zijn
als we wél gaan en deze monsters
in de gaten houden?"
Zoals altijd in Israël komen
nieuwsgierigen op de discussie af,
mengen zich erin en al gauw draait
het weer om het grote centrale
probleem: wat moet Israël met de
bezette gebieden: teruggeven of
houden? De schoolbel brengt red
ding: de leerlingen stormen naar
buiten en de actievoerders betrek
ken hun posten.
Het uitdelen van de brochures is
onderdeel van een actie tegen de
geheimzinnige misha'ervims: de ge
heime doodseskaders van het leger.
Soldaten verkleden zich als gemas
kerde Palestijnse wraakcomman-
do's die meedogenloos met verra
ders afrekenen. Alleen vallen de
doden deze keer natuurlijk in een
ander kamp.
Er zouden al meer dan 95 executies
zijn uitgevoerd, maar officieel
wordt het bestaan van de elitetroe
pen nog steeds ontkend. Premier
Rabin noemt het vuilspuiterij, ver
zinsels, leugens en neemt Yesh
Gvul kwalijk dat ze het moraal van
het leger en de bevolking onder
mijnt met niet-bewezen beschuldi
gingen.
De brochure rept niet over de alge
mene gewetensbezwaren, maar
roept de scholieren enkel op om
zich niet te melden voor deze
moordcommando's. De reacties lo
pen, zacht gezegd uiteen. Een paar
jongens lopen enthousiast op de
uitdelers af, en nemen stapeltjes
over om ze verder te verspreiden.
Maar vaker worden de brochures
na een blik op de kaft verscheurd.
Het zijn vooral de meisjes die hun
afkeer luid en duidelijk laten blij
ken. Eentje verzamelt wat brochu
res en steekt ze triomfantelijk in
brand. Ze wordt opzij geschoven
door een agent die met zijn zware
rijlaars de vlammen uitstampt. Een
ander meisje trekt het boekje ver
achtelijk uit de handen van haar
vriendje. Maar een ander wordt
juist kwaad als een knaap aan haar
zijde het ding wil versnipperen.
„Ben je helemaal? Lees het, lum
mel, als je je aanmeldt bij deze
rotzakken, hoef ik je niet meer."
Als de scène met de drie gorilla's
zich afspeelt, wordt de massa gela-
tener. Het massale verscheuren
(„wonderbaarlijk hoeveel haat kan
spreken uit het simpele verscheu
ren van papier," zegt een actie
voerder) neemt af. Een van de
gorilla's loopt naar een andere uit
delen „Pas op jongen, jij komt ter
hoogte van mijn kloten en ik ga
mijn brein niet met jou ver
moeien." „Pas jij zelf maar op,
want ik zou je blijkbaar hard kun
nen raken op die hoogte," kaatst de
Gvuller terug. En ook daar heeft de
primaat geen antwoord op. Hij
steekt een middelvinger op en sjokt
weg.
Bij de schoolpoort verschijnt een
man met duidelijk gezag. Hij neemt
het toneel zwijgend in zich op. Als
een leerling langs hem loopt en
onderwijl een brochure verscheurt
en op de grond gooit, trekt hij hem
aan een oor terug. „Raap dat op."
„Het is onzin," sputtert de knaap
tegen. „Daar zeg ik niks over, maar
je hebt hier geen rotzooi te ma
ken." De jongen wijst op de puin
hoop om hem heen. „Iedereen doet
het." „Ik zeg je dat jij het niet doet.
Raap op." En de jongen bukt ge
dwee.
De man is adjunct-school
hoofd. Gedachten over de
actie heeft hij niet. „Maar
het is de praktijk van de
democratie, en dat is goed. Ieder
een mag hier zeggen wat hij of zij
wil. Mijn leerlingen net zo goed als
deze mensen. Zolang ze buiten de
poort blijven, heb ik er niks op
tegen."
Wat hijzelf van de hele bezettings
situatie denkt? Hij lacht eens. „Ie
dereen heeft gelijk," zegt hij. Pas
na aandringen wil hij verder gaan.
„Ja, ik geloof dat er uiteindelijk
vrede zal komen. Het kan nog een
paar jaren duren, maar niet veel
langer. De mensen worden de oor
log moe. We zijn opeens een heel
eind opgeschoten met Syrië. Hoe
wel er nu nog hard nee wordt
geroepen, zullen we uiteindelijk de
Golan omruilen voor vrede."
„Er wordt hard tegen de ruil van
land voor vrede geprotesteerd.
Maar, zoals ik altijd maar zeg:
'Kijk naar de geschiedenis. Twee
dagen voor Camp David was 90%
van Israël tegen teruggave van de
Sinai. De dag nadat het verdrag
was getekend, bleek 70% er opeens
wel achter te staan."
De school is inmiddels leeg, het
plein ook op de snippers, de politie
en wat Gvullers na. We lopen met
Sergio naar de bus. Ook hij heeft
snippers in zijn haar. Wat voelt hij
als er zo op zijn goedbedoelde actie
wordt gereageerd? „Ach, vandaag
is het de achtste keer dat ik hier
sta. En het valt best mee. De kinde
ren zijn jong; vaak is verscheuren
een eerste en automatische reactie.
Niet vanwege de inhoud, maar uit
baldadigheid of stoerdoenerij voor
vriendjes en vriendinnetjes. Maar
ik let goed op. En zeker driekwart
van de scheurders komt even later
terug om nog een boekje te halen.
En dan lezen ze het wel.
Het leger van Israël geldt
Protest voor het Israëlische mi
nisterie van defensie tegen de
gevangenhouding van een leger-
kapitein die weigerde in de be
zette gebieden te dienen, foto ap
hem aan te willen lopen. Maar hij
ziet ze niet meer, staat druk te
praten met de meisjes die hem aan
alle kanten omsluiten. De drie kij
ken besmuikt naar de nog steeds
alerte politiemacht. En kiezen eie
ren voor hun geld. Schoppen tegen
de snippers en lopen drukgebarend
weg. Er lijkt een zucht door de
menigte te gaan, die vervolgens
weer tot leven komt en het geluid
weer laat aanzwellen.
„Bang? Nee, niet echt. Ik heb wel
engere dingen meegemaakt. Kom
op, ik heb drie jaar in het leger
gezeten en dit zijn en blijven
schooljochies, hoor. En heb geleerd
dat je de wijste moet zijn. Niet
reageren, niet provoceren. Geweld
loos verzet kan een agressor al zijn
kracht ontnemen, kijk maar naar
Ghandi. Sta pal voor je principes,
dat dwingt respect af. En het
werkt, dat heb je gezien."
Bennie is een van de tien
leden van Yesh Gvul, die
deze vrijdagmiddag bro
chures uitdeelt aan de
poort van de middelbare school in
de beruchtste wijk van Jeruzalem.
Ze doen het al weken achter el
kaar. De eerste week werden ze
uitgejouwd, de tweede week be
dreigd, de derde, vierde en vijfde
keer in elkaar geslagen door leden
van de militante Kach-partij. Als
de zwarte kraaien uit The Birds
moeten de gelovigen op de bloe
menkinderen hebben ingehakt,
aangevoerd door een even hard
meevechtende rabbi. Vandaar de
politiebewaking.
Yesh Gvul wekt nog steeds de
meest extreme reacties op in Israël.
De beweging is tien jaar en wat
maanden oud en telt volgens eigen
cijfers meer dan 10.000 (niet-gere-
gistreerde) leden en/of sympathi
santen.
Yesh Gvul is een club van dienst
weigeraars. „Nou, geen echte wei
geraars," zegt Joseph, een grijzen
de man in geitewollen outfit. „Het
zijn dienstplichtigen en beroepsmi
litairen die weigeren de bezette
gebieden in te gaan."
„Wacht, nee, ook dat dekt de la
ding niet. Weigeren kan op morele
gronden gebeuren - je bent tegen
geweld - of om politieke redenen
- je bent tegen de bezetting op zich.
Er zijn vele gradaties. De een wil
geen orde handhaven bij demon
straties, omdat dat meestal uit
draait op schieten, maar loopt wel
wacht. Een ander wil ook geen
wachtlopen, maar enkel niet-gewa-
pende taken uitvoeren. Een derde
weigert de gebieden in te gaan,
maar heeft geen problemen met
ordehandhaving in Tel Aviv. En de
vierde weigert elke vorm van
dienst. Duizenden leden, duizenden
variaties. Zoals alles hier in Is
raël..."
Yesh Gvul werd opgericht, of liever
gezegd: ontstond in 1982 toen Is
raël de Libanese oorlog ontketen
de. De oppositie kwam voor het
eerst zelfs vanuit het leger: twee
duizend militairen, waaronder me
nig hoge officier protesteerde tegen
het heilloos en overbodige bloed-'
vergieten.
Protest tegen de oorlog kwam tot
in de hoogste rangen voor. Kolonel
Elia Geva weigerde zijn troepen
naar Bayrut te sturen, omdat dat
een zinloze actie was. Hij werd
gedegradeerd. Yehul Ram, adju-
dant-hoofd van staven protesteerde
niet uit politieke, maar op militaire
gronden - de oorlog was niet te
winnen - en werd oneervol ontsla
gen.
De term Yesh Gvul, (Hebreeuws
voor 'Er is een grens'), was de
aanhef van de brief. Het woord
'grens' kan in twee betekenissen
worden opgevat. Letterlijk: Israël
dient binnen haar grenzen te blij
ven, en figuurlijk: er is een grens
aan wat het leger kan, wil of mag
doen. Bij puur toeval werd de slo
gan vlak voor het uitbreken van de
Intifadah-opstand in 1987 ook
overgenomen door militairen die
uit gewetensbezwaren niet wilden
dienen in de drie bezette gebieden
v^n Gaza, Golan en de Westelijke
Jordaanoever.
„De meest gehoorde kreet was: 'een
leger moet tegen soldaten vechten,
maar mag geen burgerbevolking
onderdrukken'. En dat laatste was
in feite onze opdracht. De hele
bezetting van de gebieden op zich
is al omstreden, laat staan dat je de
bevolking het leven nog moeilijker
maakt dan het al is," zegt Sergio,
een jong lid in knalrode losgebrei-
de trui.
„Ik hou niet bepaald van geweld,
maar als Israëli snap ik dat er een
leger moet zijn. Anders worden we
vandaag nog terug de zee inge
jaagd. Maar dat leger hoeft toch
niet kinderen uit hun scholen te
halen omdat hun vaders verdacht
zijn, hoeft toch geen vrouwen op te
pakken, zinloze wegversperringen
op te richten en identiteitscontroles
uit te voeren met als enig nut het
pesten van de burgerbevolking? De
mensen hebben het moeilijk ge
noeg. Ik wil best vechten voor mijn
land, wil er zelfs desnoods voor
sterven als het wordt aangevallen.
Maar ik ga geen achtjarige meisjes
pesten."
Net als elke Israëli heeft Sergi zijn
drie jaar dienstplicht vervuld en
wordt hij vrijwel jaarlijks opgeroe
pen voor herhalingen. Tot vier keer
toe heeft hij een oproep geweigerd,
wat hem tweemaal celstraf kostte.
„Ach, de gemiddelde straf is 35
dagen zwaar, maar in de praktijk
ben je binnen de gevangenis een
bewaker van de Palestijnse veroor
deelden."
„Na die 35 dagen krijg je een
nieuwe oproep of opdracht. Dat
kan een herhaling van de eerste
zijn, zodat je opnieuw kunt weige
ren en een verdubbeling van de
straf riskeert. Maar sinds een paar
jaar houdt het leger er terdege
rekening mee, en hoef je opeens
niet naar Gaza, maar moet je bij de
Zopas schetterde het
schoolplein nog van la
waai: gillende meisjes,
schreeuwende jongens,
gelach, gezang, geroep,
startende motoren, ge
toeter. Maar als bij toverslag sterft
het weg. De ME'ers die lui tegen
hun bussen hangen, rechten de
ruggen en grijpen met een automa
tisch gebaar naar hun wapens. Een
alomheersende dreiging hangt
voelbaar in de lucht, verstomt het
geluid. Alle hoofden draaien naar
hetzelfde punt: de schoolpoort.
Het beeld ontrolt zich als een film
scène. Een jongen die zonder pro
blemen in het hippiebeeld van
twintig jaar geleden zou passen, is
omringd door drie beulen van ke
rels. Zijn paardestaartje danst ter
hoogte van hun sleutelbeenderen.
Israëlische militairen worden ingezet in de bezette gebieden. Een
deel van de dienstplichtigen heeft gewetensbezwaren tegen 'taken van
bezettende aard'. foto epa
Zonder een woord te zeggen, pak
ken de drie beurtelings een brochu
re uit de handen van de hippo. En
om beurten verscheuren ze het
drukwerk. Tergend. Grijnzend.
Zwijgend. De snippers gooien ze in
zijn gezicht, om weer een volgende
brochure van zijn stapeltje te pak
ken. Hij laat het vriendelijk la
chend toe.
Als ze elk drie boekjes hebben
verscheurd, staat de jongen enkel-
hoog in papier. Een voor een tilt hij
zijn voeten op, schudt eventjes met
zijn hoofd, zodat de snippers uit
zijn haren dwarrelen. Als de vol
gende poot zich uitstrekt naar zijn
stapeltje, grijpt hij de hand. Drukt
hem. Bedankt de heren voor hun
belangstelling. En draait, nog
steeds glimlachend, om en loopt
kalm naar een dichtbij staand
groepje meisjes om hen een voor
een een brochure in de hand te
drukken.
De drie 'missing links' staan ver
bouwereerd te kijken, lijken achter
