Zy
racht!
Het smalle pad van 'n geboren optimist
Jan Timman voelt
zich sterker dan
ooit aan vooravond van kandidatenfinale tegen Nigel Short
SPORT
B3
perator (M/V)
Speelschema
de stem
ZATERDAG 9 JANUARI 1993
onica en
llPLOMA?
fc)MGAAN?
IVARING?
EEN TEAM
lA'S?
es en rapporten via
pr. Dit doe je graag,
lis het druk is. Je ver-
i)n het beheer van de
jneming.
beidsvoorwaarden.
land B.V.,
lening, bij voorkeur
uitzendwereld. U bent
communicatief sterk,
hl van de ondernemers,
ste 28 jaar.
ir uw reactie!
jouw die voor anderen
kruiwagen kan beteke-
graag snel reageren,
citatie en Curriculum
lagen na plaatsing van
e aan het districtskan-
lidbureau START, Sint
6a, 5017 GL Tilburg,
Bonants, personeels-
nt ons ook bellen voor
013-369200. Een psy-
medisch onderzoek
van de selectieproce-
IDBUREAU
hoofdkantoor van Nellcor Inc.
ning aktief op het gebied van d
'erkoop van hoogwaardige, elek-
]met als voornaamste toepassings-
fcn intensive care-afdelingen binnen
ling automatisering (Information
zoek naar een:
voor het onderhouden en het
scent geïnstalleerd I.B.M. AS/400-
k (3Com met TCP/IP) ten behoeve
in hoofdzakelijk Nederland,
inkrijk. De werkzaamheden worde"
n, waarbij de Computer Operator
sr Computer Operations Tele-
opleiding en/of ervaring over een
p M.B.O./H.B.O.-niveau;
serator in een commerciële werK-
gebruik van CL op een AS/400-
C-netwerkomgeving;
an de Engelse taal. Goede beheer
fitse taal vormt een pré;
snde instelling, in staat zelfstand#
)r, in voorkomende gevallen br
zelfstandige werkkring uitsteken
arbeidsvoorwaarden,
erzocht hun schriftelijke sollied"®'
curriculum vitae, te zenden naar-
Btering 1, Postbus 745,
t.a.v. de heer K. de Jonge-
en kunt U zich wenden tot
Computer Operations Tele*
op nummer 073-426565.
Voor de tweede keer in zijn carrière komt Jan
Timman (41) uit in de finale van het kandidatentoer
nooi. Het is de laatste hindernis op weg naar het
schaakwalhalla, de tweekamp om de wereldtitel
tegen de mondiale kampioen Gary Kasparov. Ko
mende zondag klinkt in San Lorenzo del Escorial
(Spanje) het startsein voor de match tegen de Engels
man Nigel Short (27). De tweekamp gaat in principe
over veertien partijen. Het gevecht staat voor Tim
man in het teken van revanche. Precies twee jaar
geleden blokkeerde Anatoli Karpov in Kuala Lumpur
het smalle pad waarop Timman zich naar de eind
strijd had geworsteld. Van Karpov heeft Timman
deze keer geen last. Het voormalig wonderkind Short
schakelde Timmans angstgegner uit in de halve
finales. Timman kwam zover door respectievelijk
Robert Hübner, Viktor Kortsjnoi en Artoer Joesoepov
uit te schakelen. De kandidatenfinale is een lucratie
ve bezigheid. De winnaar toucheert 225.000 gulden
en een bonus van 300.000 gulden, de verliezer
ontvangt 135.000 gulden.
Door Cas Overzier
Anisterdam/Escorial - „Al moet
ik in een houten tobbe een wa
terval trotseren, zelfs dan zal ik
de strijd aanbinden met de tot de
tanden gewapenden die beneden
wachten." Jan Timman grijpt in
zijn boek 'Het smalle pad' naar
een treffende beeldspraak. Zes
jaar later is de weg naar het
wereldkampioenschap nog
steeds even smal, maar de Am
sterdamse grootmeester is behal
ve geroutineerder ook strijd
baarder dan voorheen. „Mijn
voorbereiding op de match tegen
Short is zeer intensief geweest.
Ik voel me sterker dan ooit.
Timman blijft Timman. Een ge
boren optimist. Of het nu gaat
om 'gewone' dingen in het leven,
om gecompliceerde schaakstel-
lingen of kansen in de WK-cy-
clus. Hij is en blijft een positivo.
Dat zit nu eenmaal in zijn aard.
Short: „Jans grote nadeel is zijn
eeuwige optimisme." Timman:
„Maar het is ook mijn grote
voordeel."
De forse duikeling op de mondi
ale schaakladder, Timman staat
inmiddels achttiende, neemt hij
dan ook voor lief. De kwakke
lende resultaten van de afgelo
pen maanden zijn daar oorzaak
van. Bij het Interpolistoernooi
kostte een blunder hem een
plaats in de derde ronde. In het
snelschaaktoernooi van Parijs,
dat Timman vorig jaar nog won,
stopte Judit Polgar hem in de
eerste ronde onder het bord. Het
Aljechin-herdenkstoernooi ein
digde in een fikse teleurstelling.
Timman werd met drie remises
laatste.
Optredens die aan Timmans
zelfvertrouwen hebben ge
knaagd, zou je zo denken. Maar
als geen ander weet de Amster
damse grootmeester zelf dat de
echte buit te halen is in WK-
tweekampen, waar meerdere
partijen worden afgewerkt, zoals
de komende vier weken in Span
je. Bij de zware wandeling over
het smalle pad verbleken alle
andere toernooien.
Timman: „Voor mij staat inder
daad de WK-cyclus voorop. Die
is verreweg het belangrijkste. Zo
heb ik al mijn energie in de
preparatie op de match met
Short gestoken. Die plaats op de
wereldranglijst zegt me niet veel
meer. Het hele Elo-systeem is
onzuiver geworden. Als je hoofd
naar de kandidatenmatches
staat, heeft dat invloed op je
spel. Zoals laatst in Moskou.
Daar had ik problemen met mijn
repertoire. Dan kun je natuurlijk
looit een toptoernooi spelen."
«Dat resultaat kostte me twintig
Ho-punten, maar daar lig ik
ocht niet wakker van. Ook psy
chologisch doet het me niet veel.
Waaraan ik me wel erger, zijn de
ondermaatse commentaren op
mijn partijen in verschillende
schaaktijdschriften. Het zegt
niets over mijn vorm. Vorm is in
net schaken een mysterieus ver
schijnsel. Als ik kijk naar mijn
Prestaties, kan ik daar absoluut
geen enkele lijn in ontdekken."
er
bleken dus goede waarschuwin
gen. Het toernooi in Moskou
staat op zich, hoewel mijn spel
minder slecht was dan de score
doet vermoeden."
„Ja, ik ben blij dat de match
tegen Short in Escorial wordt
gehouden. We spelen in een
theater. Dat spreekt me sowieso
al aan. Bovendien is het er rusti
ger dan wanneer ik hier in Ne
derland zou spelen. Eigenlijk
heb ik nooit mijn matches in
Nederland willen spelen. De
tweekamp destijds tegen Joe
soepov (Tilburg 1986, - C.O.)
werd buiten mij om geregeld."
„Mijn voorkeur gaat uit naar
anonieme plaatsen. Dat is goed
voor de concentratie en het
werkt inspiratieverhogend. Daar
komt nog bij dat ik dan niet
wordt gestoord door berichtge
ving in de Nederlandse kranten.
Als je in eigen land speelt, berei
ken je toch altijd bepaalde din
gen die de media over je schrij
ven."
Weinig mensen
„Het liefst heb ik ook zo weinig
mogelijk mensen om me heen
tijdens een match. Jeroen Piket
zal de eerste dagen aanwezig
zijn en mijn vrouw Ilse komt
enkele dagen voor de loting. Zij
staat overigens officieel als mijn
secondant geregistreerd.
„Piket is eigenlijk niet mijn se
condant. Ik zou hem eerder als
mijn trainer willen bestempelen.
Dat werkt uitstekend, want ik
ben ook zijn trainer. Laatst, tij
dens het toernooi in Groningen
dat Piket won, speelde hij een
variant tegen Joesoepov die ik
voor mijn match tegen Joe
soepov had voorbereid. Piket
had de eerste drieëntwintig zet
ten al op het bord gehad, Joe
soepov moest alles achter het
bord uitvissen."
„Over de voorbereiding en sa
menwerking met Piket ben ik
dik tevreden. Hij is een speler
die in opkomst is en over ver
schrikkelijk veel energie be
schikt. Bovendien pakt hij de
zaken uiterst serieus aan. Vaak
hebben we zelfs telefonisch con
tact wanneer hij bijvoorbeeld
plotseling een nieuw idee heeft,
dat in mijn programma past. In
Escorial zal hij echter alleen de
eerste week aanwezig zijn. Daar
na heeft hij zelf weer toernooi-
verplichtingen. Ik werk tenslotte
niet op contractbasis met Piket,
zoals Short dat wel met Kavalek
doet."
Computers
„Ik besef dat ik de afgebroken
partijen in de match zelf moet
analyseren. Maar dat is dan ook
een bewuste keuze. Het liefst
werk ik alleen, zonder secondan
ten. Hoewel ik met mensen als
Andersson en Hort altijd goed
heb kunnen werken. Hort leeft
verschrikkelijk met je mee. Te
Jan Timman.
veel, als je het mij vraagt. Ik had
altijd de indruk dat hij er meer
onder leed dan ikzelf."
„Of ik computers gebruik bij het
analyseren In de voorbereiding
heb ik er wel gebruik van ge
maakt. In plaats van boeken
waarin varianten staan, heb je
dan een data-base waarin partij
materiaal is opgeslagen. Dat
spul neem ik natuurlijk mee
naar Spanje. In mijn computer
staat iets- wat ik wellicht tegen
Short kan gebruiken. Dat is er
voor mij in gestopt. Nee, wat dat
is, kan ik natuurlijk niet prijsge
ven. Ik weet dat Short iets soort
gelijks heeft."
„Los van dat alles vind ik het
gebruik van computers overigens
een zorgwekkende ontwikkeling.
Het is oneerlijk als je over iets
dergelijks kunt beschikken bij
het analyseren van afgebroken
partijen. Ik zie wat dat betreft
wel iets in het idee van Kasparov
die heeft voorgesteld dat 'Deep
Thougt' (een sterk programma,
C.O.) tijdens matches en toer
nooien niet gebruik mag worden.
Een gentlemans agreement dat
overigens niet valt te controle
ren. Hoewel ik tegenstander ben
van de afschaffing van afgebro
ken partijen, ziet het ernaar uit
dat het in de toekomst toch zal
gebeuren. Komende zomer wil
de wereldschaakbond een klok
invoeren, waarmee afgebroken
partijen niet meer mogelijk
zijn."
„De match tegen Short wordt er
een zonder problemen. Beiden
concentreren we ons op schaken.
Ik wil natuurlijk winnen, maar
wil het leven van mijn tegen
stander buiten het bord niet
zuur maken. Short denkt daar
hetzelfde over. Hij is een van de
sportiefste grootmeesters die ik
ken. Hij drijft op zijn talent en
heeft een aantrekkelijke stijl, zo
als ik. Dat maakt ons treffen
interessant. De strijd zal op het
bord worden uitgevochten. De
garanties voor een boeiende
match zijn aanwezig. Een favo
riet aanwijzen is daarom moei
lijk."
„Natuurlijk zou ik er extra moti
vatie uit putten als ik mijn te
genstander echt onaangenaam
vind. Tegen Kasparov zou ik me
zeker niet extra hoeven op te
laden. Misschien dat het juist
daarom voor de schaakwereld
interessant zou zijn wanneer er
een andere wereldkampioen
komt. De sfeer in de schaakwe
reld zou er in ieder geval op
vooruit gaan. De vriendelijkheid
is met Kasparov als kampioen
ver te zoeken."
„Hij wil alles op zijn weg vernie
tigen. De ene keer zegt hij dit, de
andere keer dat. Zo heeft hij
Short al eens getipt als zijn uit
dager („It will be Short and the
match will be short" -C.O.) en in
Buenos Aires gaf hij mij weer de
beste kansen. Bij hem weet je het
nooit. Op een bepaald moment is
hij als persoon onuitstaanbaar.
Daarom wil ik ook geen verga
deringen meer bijwonen waar
Kasparov bij is. Dat heeft totaal
geen zin. Aan de andere kant is
hij wel de man die altijd mensen
weet te vinden die bereid zijn
dingen voor het schaken te doen.
Kasparov heeft de schaaksport
nog professioneler, commerciëler
en populairder gemaakt. Denk
bijvoorbeeld maar eens aan het
gezicht dat hij trok toen Karpov
in Sevilla een blunder maakte.
Dat plaatje heeft alle televisie
stations in de wereld bereikt."
Tegen Kasparov
„Naar een tweekamp om de we-
relditel tegen Kasparov wil ik
niet vooruitkijken. Dat is nog te
ver weg. Of hij in het voordeel is,
omdat hij meer tijd heeft zich
voor te bereiden? Dat weet ik
niet. Het is een privilege dat al
heel lang geldt voor de wereld
kampioen. Dat kun je niet van
de ene op de andere dag afpak
ken. Ik geloof niet dat zijn voor
deel zo enorm groot is, want hij
weet immers nog niet wie zijn.
tegenstander zal zijn."
„Dat er in de tweekamp om de
wereldtitel al meer dan zes mil
joen gulden voor de verliezer is
gereserveerd, zegt me ook niets.
Aan geld denk ik niet. Het inte
resseert me niet. Als ik echt rijk
had willen worden, had ik geen
beroepsschaker moeten wor
den."
„Voorlopig bekommer ik me om
het treffen met Short. Mijn voor
bereiding was langer en grondi
ger dan andere keren. Ik heb
flink gesleuteld aan mijn reper
toire. Niet alleen voor de WK-
match, maar ook voor het toer
nooi in Linares dat een maand
later wordt gehouden. Daar wil
ik eveneens goed presteren."
„In El Escorial spelen we twee
partijen achter elkaar, dan een
dag rust, vervolgens een partij,
een dag rust, twee partijen enzo
voort. Een eerlijk systeem, om
dat we dan telkens na een rust
dag beurtelings met wit en met
zwart spelen."
„Ook zijn we overeengekomen
dat er geen time-outs worden
opgenomen. Dat fenomeen had
trouwens al veel eerder moeten
worden afgeschaft. Time-outs
zijn vooral een vervelende zaak
voor de organisatie. Mensen die
bijvoorbeeld voor niets komen.
Als een van ons ziek wordt, heeft
hij dus pech."
„Natuurlijk zijn er uitzonderin
gen. Zoals laatst bij Nikolic. Die
kreeg tijdens een toernooi een
hartaanval in de speelzaal. Zijn
volgende partij werd uitgesteld.
Alleen bij de match om het we
reldkampioenschap hebben de
spelers recht op een time-out.
Nee, waar die match wordt ge
speeld is nog niet bekend. Nu
Los Angeles zich heeft terugge
trokken, is de FIDE op zoek naar
andere kandidaten
Timman ruikt de kans van zijn
leven. Die laatste hindernis, Ni-
gel Short, moet voor hem te
nemen zijn. Is het Timmans laat
ste kans in de WK-cyclus Zelf
omzeilt hij die vaak gestelde
vraag het liefst. Begrijpelijk, als
je ziet hoe de WK-strijd als rode
draad door Timmans kleurrijke
schaakleven loopt.
Voor de inmiddels 41-jarige
grootmeester uit Amsterdam be
gon de WK-cyclus in 1972. De
eerste stap op het smalle pad
zette hij op 20-jarige leeftijd.
Het zonetoernooi in Helsinki
bleek echter een te grote horde
voor de jonge internationale
meester. Drie jaar moest Tim
man wachten op zijn volgende
kans. Maar ook die mogelijkheid
ging aan zijn neus voorbij. Als
kersverse grootmeester slaagde
hij er weer niet in zich te kwali
ficeren voor het interzonetoer-
nooi.
Slecht speelde Timman in Reyk
javik zeker niet. Een reglemen
taire nul (hij verscheen te laat
Sterk»
«Wat ik wel weet, is dat ik
«erker moet zijn dan ooit. Als je
naar deze WK-cyclus kijkt, heb
w de drie matches met twee
punten verschil gewonnen. In de
vorige bedroeg het verschil tel
kens slechts een punt. De slechte
resultaten tijdens de afgelopen
toernooien betekenen een waar
schuwing. Voor mijn match te-
§en Hübner speelde ik een slech
te oefentweekamp tegen Seira-
wan. En voor de match tegen
Jtortsjnoi speelde ik een onsta-
le toernooi in Amsterdam. Dat
Van onze verslaqggever
Escorial - Het speelschema
van de tweekamp tussen
Jan Timman en Nigel Short,
die zondag in San Lorenzo
del Escorial (bij Madrid) be
gint, ziet er als volgt uit:
zondag 10 januari: eerste
partij, maandag 11-1: twee
de partij, woensdag 13-1:
derde partij, vrijdag 15-1:
vierde partij, zaterdag 16-1:
vijfde partij, maandag 18-1:
zesde partij, woensdag 20-1:
zevende partij, donderdag
21-1: achtste partij, zater
dag 23-1: negende partij,
maandag 25-1: tiende partij,
dinsdag 26-1: elfde partij,
donderdag 28-1: twaalfde
partij, zaterdag 30-1: der
tiende partij, maandag 1 fe
bruari: veertiende partij.
Woensdag 3-2 en donderdag
4-2 zijn bestemd voor even
tuele beslissingspartijen.
FOTO'S WIL VAN GOOL
voor een van zijn partijen) en het
overlijden van zijn vader tijdens
het zonetoernooi waren mede
debet aan de misgreep. Niet voor
niets liet Timman vervolgens
maandenlang zijn gezicht niet
zien op toernooien.
Het jaar 1978 bracht de omme
keer. Op 27-jarige leeftijd trad
Timman in het huwelijk, won
twee grote evenementen achter
een en plaatste zich voor de
eerste keer voor het interzone-
toernooi. In die periode werd het
'Timman-comité' opgericht. Het
initiatief van Waling Dijkstra en
Martin Vael moest wereldkampi
oenskandidaat Timman in alle
opzichten steunen. De verwach
tingen waren hoog, maar het
resultaat bleef (voorlopig) uit.
Opmars
Het gelukte Timman niet zich te
plaatsen voor de kandidaten
matches en hij zat weer voor drie
jaar in de wachtkamer. In '80 en
'81 stootte hij door op de wereld
ranglijst. Door een aantal triom
fen in sterk bezette toernooien
(onder meer het IBM-toernooi,
waarin hij eindigde vóór Karpov
en Las Palmas, vóór Karpov en
Kortsjnoi). Voordat het startsein
van het interzonetoernooi in Las
Palmas klonk, bivakkeerde Tim
man op de tweede plaats van de
mondiale schaakladder.
Een ongekende weelde, maar dat
bood geenszins garantie voor een
plaats in de kandidatenmatches,
zo bleek. Zijn score van vijftig
procent in Las Palmas (1982) is
onvoldoende. Vijf toernooizeges,
waarvan de laatste (Zagreb) vlak
voor aanvang van het interzone
toernooi in Taxco (Mexico), vij
zelden Timmans zelfvertrouwen
op. Voor het eerst in de WK-cy-
cli zagen zijn papieren er goed
uit.
In Taxco ('85) zette Timman een
belangrijke stap. Voor de eerste
keer in dertien jaar schaarde hij
zich tussen de echte kandidaten
('Een stille triomf'). Nog in het
zelfde jaar wandelde Timman
vrolijk verder. Na het kandida
tentoernooi in het Franse Mont-
pellier trok hij de beslissings
match tegen Tal naar zich toe en
kwalificeerde hij zich voor de
halve finales.
Het organiseren van de match
tegen Artoer Joesoepov ging niet
van een leien dakje. Timman
overwoog zelfs niet te spelen,
omdat zijn voorbereidingstijd
niet afdoende was. De FIDE
(wereldschaakbond) hield echter
voet bij stuk en vond uiteindelijk
in Tilburg (1986) onderdak voor
de tweekamp. Timman startte
ijzersterk, maar op de helft van
de krachtmeting stortte hij in.
Een regelrechte afgang (6-3)
werd zijn deel.
Kandidatenflnales
Timman gaf de moed echter niet
op. Twee jaar later versloeg hij
de getalenteerde Rus Salov en
maakte hij in de kwartfinales
van de kandidatenmatches korte
metten met Portisch. In het Lon-
dense Sadler's Wells theater ('Ik
heb altijd al een zwak gehad
voor het spelen in oude, gamme
le theaters') moest zijn vriend en
voormalige secondant Speelman
eraan geloven. Ook deze match
besliste Timman in de laatste
ronde.
In zijn eerste kandidatenfinale
(maart 1990) stuitte Timman op
Anatoli Karpov. De oud-wereld
kampioen werd na zijn overwin
ning van 6>/2-2'/2 in Kuala Lum
pur opnieuw de uitdager van
Gary Kasparov. Timmans prilste
poging in de WK-cyclus leverde
hem andermaal een finaleplaats
op. Eerst veegde hij met Hübner
en Kortsjnoi de vloer aan
(4V4-2V4). Joesoepov vormde in
de halve eindstrijd geen pro
bleem. In Linares revancheerde
Timman zich voor de nederlaag
die hij zes jaar daarvoor in Til
burg leed: 6-4.
Natuurtalent
Timmans opponent in de finale
heet dit keer dus geen Karpov.
Die bleek in de halve eindstrijd
verrassend genoeg te licht voor
Nigel Short, de 27-jarige Britse
grootmeester die het schaken
met de paplepel is ingegeven.
Short staat te boek als een na
tuurtalent. In zijn tiende levens
jaar klopte hij Viktor Kortsjnoi
tijdens een simultaan in Londen.
Als twaalfjarige kwam Short
reeds uit op het Brits kampioen
schap, twee jaar later passeerde
hij de Elo-grens van 2400 punten
en weer een jaar daarna de 2500.
Daarmee schaarde de in Leigh
geboren spelletjesfreak zich in
het rijtje van wonderkinderen,
van wie Fischer, Karpov en
Kasparov de duidelijkste expo
nenten zijn. Zijn ambities in de
richting van het wereldkampi
oenschap kregen echter pas ja
ren later gestalte. In '85 kwalifi
ceerde hij zich als enige Britse
schaker voor het kandidaten
toernooi.
Zijn eerste poging in de WK-cy-
clus strandde in de kwartfinales
(nederlaag tegen Speelman). Zijn
tweede poging leverde Short een
finaleplaats op. Speelman,
Gelfand en Karpov versloeg hij
in voorbeeldige stijl. De sterkste
Engelse schaker in 150 jaar
neemt de loodzware race naar
een mogelijke wereldtitel bloed
serieus. Als trainer en secondant
neemt hij de Amerikaanse groot
meester Lubosh Kavalek in de
arm. Kavalek staat bij Short
onder contract en zal hem ook in
El Escorial begeleiden.
Het deert Short niet dat hij in
middels naar de dertiende plaats
van de wereldranglijst is gezakt
door een aantal matige resulta
ten in toernooien. „Mijn ranking
is niet belangrijk. Hoewel de
cyclus om het wereldkampioen
schap enorm lang en zwaar is, is
de wereldtitel de belangrijkste
prijs in het schaken," zegt Short.
Jan Timman: „Ik weet dat ik mijn afgebroken partijen zelf
moet analyseren, maar dat is een bewuste keuze. Het liefst werk
ik alleen, zonder seconden."
