Stank overheerst op Shetlands
Vred
Veiligheid olietankers verre van optimaal
CDU-er Scl
Milieuramp bedreigt economie, flora en fauna van eilanden
Overheid draait op voor
kosten van schoonmake
Bretonse kust vertoont
nog steeds sporen ramp
Olie bedreigt leven van
duizenden vogels en vissen
Bemiddelaars
OLIERAMP
11
'Misschien kan de Braer nog
met lading worden geborgen
Vissers uit
La Coruna
gooien netten
weer uit
Israël spreekt be
vredesakkoord
DE STEM
DONDERDAG 7 JANUARI 1993
Van onze speciale verslaggever
Paul de Schipper
Quindale Bay - De stank
op de Shetland Eilanden is
alles-doordringend. Het is
de stank van olie, die in
zee gestroomd is uit de lek
geslagen tanker Braer en
het is de stank van bestrij
dingsmiddelen.
Schurend tegen de rotsen heeft
de tanker tot gisteravond al
driekwart van zijn 85.000 tons
lading ruwe olie verloren. Strie
mende regenvlagen en storm
winden jagen fijne oliedruppels
in wolken omhoog langs de rot
sen. Op de 50 meter hoge heuvels
stromen beekjes ruwe olie door
het gras. Het mos, de stenen,
alles is vettig, kilometers ver.
Achter een kantoortje van de
kustwacht liggen vuilniszakken
vol met dooie eenden.
Gemeente-werklieden rijden met
een zandstrooier, omdat de met
lucht bezwangerde olie neerslaat
op het asfalt en daardoor de
wegen glad en het verkeer in
gevaar brengt. De hele Shet-
landgemeenschap, boeren, zalm
kwekers en vissers leeft in angst,
want de olietragedie dreigt de
economie en ecologie van deze
woest-schone eilanden volledig
te vernietigen.
Vergiftiging
De bewoners van de Shetland
Eilanden vrezen voor het afzeg
gen van toeristische boekingen,
voor vergiftiging van de weide
gronden en voor vernietiging
van de florerende zalmkwekerij,
die aan 600 man werk biedt en
jaarlijks 100 miljoen gulden op
brengt. Gisteravond bedreigde
een 25 kilometer lang veld met
De olie uit de Braer eist haar tol.
olie de westkust van de Shetland
Eilanden. Deels was de smurrie
al op de stranden terechtgeko
men. De olie bedreigt duizenden
zeevogels, waaronder onder an
dere een kolonie van 7000 eider-
eenden. Dat zijn de vogels waar
aan in Nederland vooral de
Zeeuwse mosselkwekers een gro
te hekel hebben.
„De vernietiging is veel groter
dan verwacht", aldus Jonathan
Wills, een milieudeskundige uit
Lerwick, de hoofdstad van de
Shetland Eilanden. Autoriteiten,
bergers en vogelredders moeten
bijna machteloos toekijken. Ze
zijn gedwongen te wachten tot
de ontketende natuur tot rust
komt.
Breken
Dat kan nog lang duren. Want
de gemiddelde windkracht voor
de Shetland Eilanden ligt in de
ze tijd van het jaar rond 42
knopen per uur. Bovendien heb
ben Schotse metereologen voor
vanmiddag een storm van wind
kracht 9 tot 10 uit het zuidwes
ten voorspeld. Het risico dat de
Braer dan zal breken is lang niet
denkbeeldig. In dat geval zou de
ramp voor de eilanden totaal
worden.
Het Nederlandse bergingsvaar
tuig Smit Lloyd 121 van het
Rotterdamse bedrijf Smit-Tak
nam gisteren poolshoogte bij het
wrak. „Die krijg je er zó nooit
af", luidde de eerste, nuchtere
reactie van kapitein Maarten
Bos. De bergers van Smit-Tak
gingen gisteravond in conclaaf
met de lokale autoriteiten om
zich te bezinnen over eventuele
bergingsplannen.
Kritiek
Ondertussen is op de Shetland
Eilanden en in Engeland de kri
tiek naar aanleiding van de
olieramp losgebarsten. „De ka
pitein is veel te snel van boord
gegaan", aldus Dave Theobal,
kapitein van het nog voor de
stranding te hulp geschoten ber
gingsvaartuig Star Sirius. „Hij
had makkelijk een sleepkabel
vast kunnen maken, maar toen
wij kwamen was er niemand om
die lijn aan te nemen."
„Bij ons geldt eerst mensen en
dan het milieu", reageerde de
Britse kustwacht op verwijten
als zou men de bemanning van
de Braer wat al te snel van boord
hebben gehaald.
De lokale autoriteiten van de
Shetland Eilanden hebben in
middels al om schade-regelingen
gevraagd. Ze willen die zowel
van de centrale regering in Lon
den hebben als van de rederij,
als van de verzekeraars. Engelse
parlementsleden drongen er gis
teren bij premier Major op aan
om tankers ouder dan 15 jaar,
tankers zoals de Braer, voortaan
uit de Britse wateren te verban
nen.
In een aantal steden in Engeland
zijn collectes gestart om het door
de olieramp aangerichte leed te
bestrijden. Overigens hebben de
aurtoriteiten van de Shetland
Eilanden het aanbod van vrij
willigers die vogels willen ko
men redden en schoonmaken re
soluut van de hand gewezen.
„We hebben alle middelen. We
hebben er jaren voor getraind,
we kunnen het zelf aan", aldus
Malcolm Green, voorzitter van
de Shetland Island Council, de
Eilandraad.
Greenpeace kraakt de bestrij
ding van de olieramp door de
Britse autoriteiten volledig af.
„Met de sproeimiddelen die ze
met vliegtuigen omlaag gooien
maken het alleen maar erger",
aldus gisteren de Greenpeace
visserij-deskundige Willem den
Heijer. Greenpeace voert vrijdag
overleg met de lokale autoritei
ten met als doel de bestrijding
van de olieramp milieuvriende
lijker te maken.
Verzekering reders dekt niet alle schade
Oslo/Kopenhagen (dpa) -
Een Noorse financiële
krant besteedde gisteren
een hele pagina om de le
zers duidelijkheid te ver
schaffen over wie nu eigen
lijk aansprakelijk kan wor
den gesteld voor de
olieramp bij de Shetlands.
Maar het valt te betwijfelen of
de ingewikkelde aandeelhou
dersconstructies tussen de in
Londen levende Noorse reder
Arvid Bergvall en zijn Ameri
kaanse partner Michael Hud-
ner uit Stamford - Connecti
cut, wel belicht kunnen wor
den.
De twee reders, die een vloot
van 45 tankers en andere
schepen bezitten, gelden in de
VS als pioniers op het gebied
van het in elkaar knutselen
van gecompliceerde 'syndica
ten'. Bij dergelijke syndicaten
is het nauwelijks mogelijk
wijs te worden wie verant
woordelijkheid draagt bij het
in de vaart houden van sche
pen.
Zo wordt de tanker Braer, die
valt onder de in Liberia gere
gistreerde dochteronderne
ming 'Braer Corp.', gebruikt
door Bergvall and Hudner-
Holding. Braer Corp. heeft de
tanker aan een bedrijf op de
Bermuda's verhuurd, terwijl
het schip in de vaart wordt
gehouden door twee Ameri
kaanse rederijen in New York,
die daarvoor door het be^
op de Bermuda's zijn gen®.;
tigd.
Voor het hoofd van de De«t
zeeliedenvakbond, He®
Berlau, bestaat er geen twijj
over het doel van dergeli
praktijken. „De reders wilj,
zich indekken voor de final
cieel dodelijke gevolgen v.
een olieramp", zei hij. Del®,
ten van het schoonmaken
de door olie veroorzaakte \>t
vuiling zijn immens. Derget
ke kosten worden door de»
ternationale aandelenjunj
afgeschoven op de belast®
betaler, aldus Berlau.
Ook inzage in de verzeke
ringspolis van de Braer h
geen duidelijkheid. Het
jaar geleden in Japan gebam
de schip en de olielading
den door de Noorse verzeis
ringsmaatschappij Skuld v«
ruim een miljard gulden
verzekerd. Maar de polis del
niet de schoonmaakoperatis
en andere kosten van de
volgen van een milieurai
die derhalve zullen moete.
worden betaald uit de Brik
staatskas.
Mocht de overheid probe®
de rederij voor schadeverg»
ding aansprakelijk te stelle
dan zal zij stuiten op een
doordringbare constructie vs
deelnemende bedrijven
Londen, Liberia, de Bermi
da's en Stamford - Connect
cut.
I VERVOLG VAN VOORPAGINA
Van onze correspondent
Ploudalmezeau - Wie een morbide grap wil uithalen kan in
Portsall nog altijd een ansichtkaart kopen met de kustlijn, die
wordt ontsierd door de mammoettanker Amoco Cadiz. De foto
met het in twee stukken gebroken schip legt bepaald geen
windeieren aan de lokale souvenirhandelaar.
„Het is de kaart die ik het meest
verkoop. Want alle toeristen her
inneren zich de ramp."
De kaart is een van de laatste
resten 'ramptoerisme', die over
zijn gebleven in Portsall. Het is
pal voor dit gehucht, ruim dertig
kilometer ten noorden van Brest,
dat op 16 maart 1978 de 230.000
ton metende Liberiaanse mam
moettanker Amoco-Cadiz ver
gaat. De boot breekt in tweeën
en alle olie stroomt weg.
In enkele dagen tijd wordt ruim
tweehonderd kilometer Bretonse
kust bezoedeld. Unieke kolonies
jan van genten, aalscholvers en
andere zeevogels duiken als ge
bruikelijk naar de vis. Alleen is
het water bedekt met een laag
zwarte prut. Naar schatting
ruim 15 duizend vogels leggen
het loodje, tienduizenden andere
worden gered door de inderhaast
toegestroomde hulpploegen. Het
leger wordt ingezet.
Van onze correspondent
Barcelona - Een maand
na de vorige ernstige mi
lieuramp in Europese
wateren, begin december
voor de haven van de
Spaanse plaatsje La Cor
una, ligt de Atlantische
Oceaan er voor die kust
weer opvallend schoon
bij.
Nu er geen olie meer op het
water zichtbaar is, zijn de
autoriteiten begonnen met
het schoonmaken van de
ongeveer 200 kilometer
strand (in totaal zo'n
360.000 vierkante meter) die
met olie uit de gestrande
Griekse tanker Aegean Sea
zijn besmeurd. Die klus
moet voor het einde van
deze maand zijn geklaard,
terwijl de vissers sinds 1
januari al weer toestem
ming hebben him netten in
het getroffen gebied uit te
gooien.
Is de olieramp in visueel
opzicht alweer verleden tijd,
de broederschappen van
vissers en de milieu-organi
saties blijven erop hameren
dat het jaren zal kosten
voor het milieu deze klap te
boven is. Ondanks herhaal
de verzoeken weigert de
Spaanse regering voorals
nog de Galicische kust tot
rampgebied te verklaren.
88 Gemeenten worden zwaar ge
troffen. De oesterkwekers kun
nen hun oogst wel weggooien.
Garnalen, kreeften, mosselen en
andere zeedieren stierven tijde
lijk uit.
Pas na vier jaar zijn de oesters
uit de Noordbretonse wateren
weer eetbaar. Vijf jaar later
werd de eerste kreeft weer ge
vangen. De Bretonse vissers, die
•met vaak kleine bootjes de kust
wateren afvangen, betaalden een
zware tol.
Zo ook de toeristensector. Net
aan het eind van de zeventiger
jaren begon Bretagne als pleis
terplaats in te komen. Hotelon
dernemers hadden enkele goede
weken vanwege het ramptoeris
me. Maar toen de meeste olie
van de rotsen -over een lengte
van ruim 200 kilometer, tussen
de rede van Brest en Saint-
Brieuc- was gehaald, bleven ook
die thuis.
Volgens Marthe Melguen, direc
trice van het Franse Instituut
voor Zee-onderzoek IFREMER is
voor de Bretonse kust '95 pro
cent van de zaken weer op z'n
pootjes terecht gekomen. Er zijn
wat van de meest zwakke soor
ten verdwenen, maar het ecosys
teem is hersteld en de économie
draait weer goed'.
Burgemeester Alphonse Arzel
van Ploudalmezeau (Portsall
maakt deel uit van de 2400 in
woners tellende gemeente) kan
nog altijd razend worden. Arzel
heeft gedurende veertien jaar
strijd gevoerd om Amoco veroor
deeld te krijgen. Hij was al die
tijd voorzitter van het 'Comité
van de getroffen gemeenten' en
heeft menige juridische veldslag
gevoerd.
Uiteindelijk wonnen de Breton-
nen. Vorig jaar april veroordeel
de een Amerikaanse rechtbank
Standard Oil of Indiana tot het
betalen van ruim 400 miljoen
gulden schadevergoeding. En
voor het eerst besloten de advo
caten van de oliemaatschappij
niet opnieuw in hoger beroep te
gaan. „Het was een historisch
moment," aldus Arzel. „Einde
lijk kregen we in een dergelijke
situatie voor elkaar dat de ver
vuiler nu ook echt betaalt. En
dat niet de kustbewoners voor
alle overlast opdraaien."
Minder tevreden is Arzel met het
feit dat, meent hij, nog altijd het
recht van de kustbewoners met
voeten wordt getreden. „Weer
loopt een boot met een waar
schijnlijk incompetente beman
ning aan de wal. Dat alles omdat
de olie-maatschappijen niet wil
len leren van de ongevallen. Het
moet toch mogelijk zijn dat der
gelijke mammoettankers verder
van de kust varen. Die olie hoef
de toch niet op de Shetland
Eilanden te worden afgeleverd?"
Den Haag/Londen (anp/rtr/
afp) - Als de internationale
veiligheidsregels worden
nageleefd komen olieram
pen zoals nu bij de Shetland
Eilanden niet voor. Volgens
deskundigen zijn die regels
toereikend.
Waar het om gaat is dat er een
manier moet worden gevonden
om de internationale wetgeving
te doen respecteren, zegt Kris-
tian Fuglesang, plaatsvervan
gend directeur van de Interna
tionale Vereniging van Onaf
hankelijke Tanker Eigenaren
(Intertanko).
Terwijl de oorzaak van het on
geluk met de 17 jaar oude on
der Liberiaanse vlag varende
Braer vooralsnog niet duidelijk
is, wijzen deskundigen erop dat
er in de toekomst meer moet
worden gedaan om de veilig
heid op zee te verbeteren. De
meeste aandacht daarbij moet
worden gegeven aan de oplei
ding van bemanningsleden. Ge
schat wordt dat 80 procent van
de ongelukken te wijten is aan
menselijke fouten.
Ministers van Maritieme Zaken
van 14 Europese landen wezen
vorig jaar tijdens hun vierde
conferentie in Parijs ook op dit
probleem. Recente scheepsram
pen zijn onder meer het gevolg
van gebrekkige operationele
training van de bemanning en
het ontbreken van adequate
veiligheidsprocedures aan
boord.
Levensgevaarlijke
Bij inspecties in de haven van
Rotterdam is gebleken dat er
met steeds meer schepen iets
mis is. Aan ruim 200 schepen
werd vorig jaar een vaarverbod
opgelegd, waarbij vaak sprake
was van een levensgevaarlijke
situatie.
De schepen blijken bij inspectie
veelal in slechte staat van on
derhoud te verkeren. Boven
dien ontbreken vaak brand-
blus- en reddingsmiddelen, be
schikken bemanningen niet
over de vereiste diploma's en
zijn ladingen verkeerd ge
stuwd, aldus het hoofd van de
scheepsvaartinspectie in Rot
terdam, P. Dessens.
Ook blijkt 60 procent van de
buitenlandse schepen die in de
haven van Londen worden ge
controleerd gebreken te verto
nen, liet de vakbond van offi
cieren van de koopvaardij in
een protestnota na het ongeluk
bij de Shetlands weten. „Wij
hebben de regering voortdu
rend gewaarschuwd dat een
grote ramp niet te voorkomen
is als aan een toenemend aantal
gebrekkige buitenlandse sche
pen toestemming wordt gege
ven om langs onze kust te va
ren. Deze schepen zijn honderd
maal minder veilig dan die van
de Britse vloot", zegt de secre
taris-generaal van de vakbond,
John Newman.
De Braer heeft twee keer zoveel
olie aan boord als vier jaar
Zelfs als de Braer dubbelwandig zou zijn geweest, was het schip kapotgeslagen op de rotsen
menen deskundigen. foto epa
geleden bij de ramp met de
Exxon Valdez voor de kust van
Alaska in zee stroomde, wat
een ware catastrofe betekende
voor een ongerept natuurge
bied. Sommige deskundigen
wijzen er nu dan ook op dat het
ongeval bij de Shetlands rege
ringen ertoe zou kunnen aan
zetten ervoor te zorgen dat de
internationale wetgeving wordt
gerespecteerd.
Deze wetgeving is opgesteld
door de Internationale Maritie
me Organisatie (IMO), een in
stelling van de Verenigde Na
ties. Veel regels dreigen echter
in vergetelheid te raken, omdat
zij wel zijn goedgekeurd door
de IMO-commissies maar nog
steeds moeten worden uitge
voerd.
Door het ongeluk neemt de
noodzaak toe om voorgestelde
wetgeving in dwingende regels
om te zetten, aldus Philip Wa
ke, directeur van het Clarkson
Onderzoeksinstituut in Londen.
„Het zal ook de aandacht vesti
gen op oudere schepen".
Dubbele wanden
Wake wijst erop dat de IMO in
1991 regels heeft opgesteld, die
bepalen dat alle nieuwgebouw
de tankers van tanks met dub
bele wanden moeten worden
voorzien. Anders dienen er vei
ligheidsmaatregelen te worden
getroffen die het lekken van
olie moeten voorkomen. Deze
regel gaat in juli in.
De kans dat zo'n schip lek stoot
en olie verliest, wordt met de
dubbele wand met zo'n 60 tot
70 procent verminderd, aldus
de Nederlandse vertegenwoor
diger van de IMO J. Vreeswijk.
Het duurt volgens hem tot in de
volgende eeuw voordat ook alle
bestaande schepen aan de eisen
zullen voldoen.
De Braer heeft slechts een en
kele wand, maar deskundigen
menen dat een dubbele wand
geen nut heeft als een tanker op
de rotsen loopt. Bij dergelijke
ongelukken worden ook twee
wanden doorboord.
Goedkope vlag
De meeste gebreken vertonen
schepen die onder goedkope
vlag varen en met bemanningen
die zijn gerecruteerd in het
Verre Oosten, aldus Dessens in
Rotterdam. Uit bezuinigings
overwegingen nemen de rede
rijen niet de moeite de schepen
goed te onderhouden en uit te
rusten. De bemanning beschikt
vaak over diploma's die in Pa
nama of op de Filipijnen zijn
afgegeven en waarvan men zich
volgens Dessens mag afvragen
of er enige kennis achter zit.
Ondanks het feit dat al tien
jaar in internationaal verband
- de Port of State Control - in
14 Europese landen wordt op
getreden tegen de goedkope-
vlagschepen, stijgt het aantal
schepen met gebreken nog
steeds. De grootste boosdoeners
blijken rederijen uit Roemenië,
St Vincent en de Grenadines en
Malta.
De -schepen die een vaarverbod
krijgen opgelegd, mogen pas
weer vertrekken als alle gebre
ken zijn verholpen. Dat kost
een rederij gemiddeld 55.000
gulden per schip aan extra ha
vengeld en door vertraging op
het vaarschema. Toch blijkt dat
het hangen van een prijskaartje
aan de overtredingen niet het
gewenste effect heeft, aldus
Dessens.
Lage olieprijzen
De lage olieprijzen van de afge
lopen jaren beperken de moge
lijkheden van de olie-industrie
om te investeren. Met de mo
dernisering van de hele tanker-
vloot in de wereld zouden be
dragen van 145 miljoen gulden
per schip gemoeid zijn, terwijl
de industrie ook wordt gecon
fronteerd met het onderhoud
van verouderde en ongeluk-ge
voelige raffinaderijen. De olie
prijzen zijn - als met de inflatie
rekening wordt gehouden -
nauwelijks hoger dan vóór de
oliecrisis van 1973.
Hoewel de Braer 17 jaar gele
den in Japan werd gebouwd,
menen deskundigen dat de tan
ker redelijk werd onderhouden.
Het schip is jonger dan veel
andere die nog dienst doen. „Je
kunt schepen ouder dan 15 jaar
niet verbieden. Dat zou beteke
nen dat de meeste zouden ver
dwijnen", aldus Eric Sawyer,
het hoofd van Gibson
scheepsmakelaars in Londen.
Fuglesang wijst er bovendien
op dat de Exxon Valdez net
drie jaar oud was toen hij in
Alaska verongelukte.
De Braer was gecharterd door
de Amerikaanse rederij Berg-
vald and Hudner in New York.
De tanker is volgens de Noorse
verzekeraar Skuld verzekerd
voor ruim 1,2 miljard gulden.
Daarvan kunnen enkele hon
derden miljoenen worden ge
bruikt voor het schoonmaken.
Het schoonmaken na de ramp
met de Exxon Valdez in Alaska
heeft meer dan 5,5 miljard gul
den gekost.
Initiaief
Het WD-Kamerlid Te Veld
huis vindt dat Nederland het
initiatief moet nemen tot een
internationaal spoedoverleg
over het gevaar van olievervui
ling door gestrande tankers.
Onveilige schepen moet het
worden verboden om in havens
aan te leggen en te laden of te
lossen, vindt hij.
Volgens een functionaris van de Shetlands Marine Services wil
dienst betrokken is bij de leiding van de operatie om een milieurai
te voorkomen moge de ruggegraat van het schip gebroken zijn, m
is het verder - afgezien van kennelijk twee gaten in de romp
beide zijden - grotendeels intact.
Dit betekent volgens de zegsman dat, als het weer blijft meeweri
het schip zelfs wellicht nog met lading kan worden geborgen,
is onmogelijk. Een groot deel van de lading zit nog vast in
achterschip, omdat dit deel van de Braer op de rotsen rust".
,De Braer was zondag van de Mongstad-olieraffinaderij, 30 kilomet
ten noorden van de Noorse stad Bergen, naar Canada vertrokki
hoewel tevoren een lek in het buizenstelsel van een hulpmotor
geconstateerd.
De oliemaatschappij Statoil, die de raffinaderij in Noorwej
exploiteert, bevestigde een eerder bericht over het lek van de Non
milieuorganisatie Bellona.
Een woordvoerder van Statoil sprak echter tegen dat het manken*
iets te maken heeft met het vastlopen van de tanker op de rotsen
de Shetlands. Inspecteurs van de Noorse classificatiemaatschap
.Veritas stelden bijleen onderzoek in oktober vorig jaar. geen gebrek u
of schade aan de Braer vast.
De woede van de eilandbewoners over de ramp heeft intussen grt
vormen aangenomen. Zij vinden het onbegrijpelijk dat de ka]
van de Braer met dit weer, zonder radarinformatie van de wal,
deze route heeft gekozen.
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Door de vermenging van warme
golfstromen uit het zuiden en
koude stromen vanaf de noord
pool zijn de zeeën bijzonder
voedselrijk. Het water zit vol
met makrelen, wijtingen, kool-
vissen en sprotten.
In het voorjaar worden de rotsen
kilometers achtereen als het wa
re bedekt door een wit deken
van vogels. Er lijkt dan geen
plekje meer vrij. Van zeeniveau
tot aan de top broeden de vogels
hun eieren uit. Jan van genten,
kuifaalseholvers, grote en kleine
jagers, zeekoeten, alken, storm
vogels en parelduikers.
Een Mekka voor natuurliefheb
bers, die de vogels van zeer
dichtbij kunnen bekijken, als ze
tenminste op hun hoede zijn en
niet door de harde wind van de
kliffen worden geduwd of in de
mist verdwalen.
Het zuidelijke puntje van het
hoofdeiland, een broedplaats
voor honderdduizenden vogels,
zou binnenkort een speciaal be-
schermingsgebied worden vol
gens de Europese vogelrichtlijn.
De ramp met de olietanker Braer
gooit zeer waarschijnlijk letter
lijk en figuurlijk roet in het eten.
Minstens veertigduizend ton olie
stroomt nu naar de kust en be
dreigt direct duizenden vogels
die momenteel op het eiland
overwinteren. Zoals de ijseenden
en ijsduikers. Maar ook de steeds
zeldzamer wordende zwarte zee
koeten, voor wie de Shetland
Eilanden een van de laatste toe
vluchtsoorden vormen.
Een klein geluk bij een groot
ongeluk is dat het broedseizoen
nog niet begonnen is. De meeste
zeevogels zitten nu nog op volle
zee en komen pas volgende
maand naar de kust om een nest
te maken. De voedselvoorraden
zullen echter aanzienlijk zijn
uitgedund. Voor veel vogels zal
het een verloren broedseizoen
zijn omdat hun jongen zullen
verhongeren. Het is de vraag of
zeldzame vogels als de Noorse
stern daar ooit bovenop zullen
komen.
Martin Scholten van het TNO:
„De meeste schade wordt de eer
ste paar dagen na de schipbreuk
aangericht. De drijvende smurrie
op zee treft vooral de vogels.
Hun verenpak raakt lek en ze
sterven dan van de kou. Boven
dien worden ze vergiftigd als ze
.li
hun besmeurde lijf proben
schoon te maken. De a
spoelde olie veroorzaakt
slachtoffers onder de otters,
krabben, vissen en schelpdiere
Bovendien wordt een belangrif
voedselbron als het zeewier «t
stig aangetast."
Het verwijderen van de
heeft alleen zin als het bit
een week gebeurt, betoogt
Hij juicht de Britse aanpak
om de olie met chemicaliën
bestrijden. De chemicaliën
nen grote nadelen hebben tl
het zeemilieu, maar het is v«
de Shetland Eilanden momentf
de beste oplossing, legt Scholti
uit.
De olie wordt snel verdund
afgebroken. De wateren
diep en er staat een flinke str
ming zodat het oplosmiddel
open zee kan verdwijnen.
flinke tegenslag is de aanho'
dende zware storm. Bij rust
weer was het beter voor de
tuur geweest om de olie in
dammen en op te zuigen. Bon
dien is het op de Shetland Eilar
den in de winter slechts eenpn
uur licht overdag, zodat de W
gers nauwelijks een hand
de ogen kunnen zien.
In het crisiscentrum op
hoofdeiland is gisteravond
eerste zeehondebaby
bracht. Twee vrijwilligers
het zeehondencentrum inB
buren zijn dinsdag halsovaW
naar het rampgebied afgereisd-
John de Boer, tevens werkzak
op het ministerie van LandW
maakt zich vooral zorgen o®
de 1.000 tot 1.500 pups van"
grijze zeehonden in het f1"1
De pups hebben een witte,
ge vacht die moeilijk schoon
maken is.
De laatste berichten zijn,
hij gisteravond, dat de
zeehonden, zo'n vijf- tot
zend, nog uit de buurt van
olievlek hebben weten te blbf'
Vanochtend gaan hij en dea®
re hulpverleners langs
om getroffen dieren te help®-
Inmiddels be,treurt
Scholten het dat er geen -
wordt gedaan op de exp®
van het TNO bij oliebestflj®>
Cynisch: „Wij zijn een s^"
identificatieteam. We won
pas ingeschakeld als het te
is. Om vast te stellen wat
schade is en er lering
trekken voor de volgende ra®P
li
binnenst
de»
Luanda (rtr/afp/dpa) - De
hevige gevechten in Angola
zjjn gisteren naar nog twee
steden overgeslagen nadat re
geringstroepen de aanval
openden op posities van de
verzetsbeweging UNITA. De
angst voor een volledige ople
ving van de burgeroorlog in
bet land in Zuidelijk Afrika
is groot.
De opnieuw opge
laaide strijd heeft inmiddels
meer dan 1.000 mensen het
Belgrado (dpa/rtr/upi) - De
Cyrus Vance (VN) en Lord
weinig vooruitgang geboek
Bosnië-Hercegovina te bewe
Beide co-voorzitters van de in-
ternationele Joegoslavië-confe-
rentie in Genève spraken in Bel
grado uur met de Servische pre
sident Slobodan Milosevic, maar
het onderhoud leverde geen con
creet resultaat op.
Owen zei dat Vance en hij Milos
evic hadden uitgelegd waarom
ze de eis van de Bosnische Ser
viërs op een eigen staat in Bosnië
- volgens beide bemiddelaars
een staat in een staat - onaccep
tabel vonden. Owen en Vance
legden ook hun plan aan Milose
vic voor om Bosnië-Hercegovina
in tien autonome provincies te
verdelen. Volgens Vance rea
geerde Milosevic daarop door te
zeggen dat hij alles zou doen om
vrede mogelijk te maken. De
Servische leider wordt algemeen
beschouwd als aanstichter van
de oorlog in Bosnië.
Owen en Vance waren naar Bel
grado gereisd in de hoop de
steun van Milosevic te krijgen,
omdat hij mogelijk de enige is
die de leider van de Bosnische
Serviërs, Radovan Karadzic, tot
concessies kan dwingen. Karad
zic wil een eigen staat om deze
uiteindelijk bij Servië aan te
kunnen sluiten. De Kroaten in
Bosnië zijn voorlopig de enigen
die met de VN-plannen hebben
ingestemd.
De Bosnische minister van Bui
tenlandse Zaken Haris Silajdzic
riep het Westen woensdag in
Bonn op vanuit de lucht Servi
sche strategische posities te
Jeruzalem (dpa/afp/rtr) - Is
raël en Syrië zijn in het ge
heim overeengekomen een
verdresverdrag te sluiten,
meldde de Israëlische staats
radio woensdagavond zich
beroepend op Egyptische di
plomatieke bronnen. Een
woordvoerder van premier
Yitzhak Rabin sprak het be
richt echter tegen.
Volgens de radio bemiddelde
Egypte tijdens de vorige zomer
tussen gezanten uit Jeruzalem en
Damascus en werd overeengeko
men dat Israël zich uit een deel
van de in 1967 veroverde hoog
vlakte van Golan zou terugtrek
ken in ruil voor officiële beëindi
ging van de oorlogstoestand
door Syrië. Vijf jaar daarna zou
den beide landen dan een vre
desverdrag sluiten en zou Israël
verder gebied ontruimen.
Naar de Jeruzalem Post woens
dag eerder meldde, onder aanha
ling van Israëlische hoge ambte
naren, voerden Israël en aarts
vijand Syrië geheime besprekin
gen in een Europese hoofdstad,
Rome of Parijs. Volgens de krant
viel het overleg 'zogenaamd'
buiten het kader vap de vredes
besprekingen over het Midden-
Oosten.
Israël zou drie afgevaardigden
hebben gestuurd van het bureau
van premier Yitzhak Rabin en
het ministerie van Defensie. „Na
het overleg waarvan het onder
werp niet is onthuld, hebben de
Israëlische vertegenwoordigers
het plan voor een territoriale
discussie geponeerd. De Syriërs
informeerden hun gesprekspart
ners kort daarna telefonisch dat
er geen behoefte was aan een
Van onze correspondent
trans Wijnands
Bonn - Stefan Schwarz is 33
jaar. Politiek een, wat je
noemt, 'jonge hond'. Twee
jaar geleden werd hij tot z'n
eigen verrassing, vanaf een
onverkiesbare plaats toch in
de Bondsdag gekozen voor de
christen-democratische CDU.
Een aardje naar z'n vaartje. Pa-
Pa Heinz was voor dezelfde par
ol minister van Binnenlandse
Aaken van Rijnland-Pfalz toen
Helmut Kohl er minister-presi-
®nt was. Zijn moeder Marga-
fethe de eerste vrouw in het
