Ënqi
OVERIGENS
'In Bosnië worden kinderen levend in ovens gebraden'
Kernwapenproces lijkt
nagenoeg onbeheersbaar
Het verlicht despotisme van president Daniel arap Moi
Dapperheid kan snel omslaan in wroeging
"was
Korpschel
DE STEM
De smog
van
oudejaar
Geluk
DE STEM
Industrieboi
Rechtsstaat
Bondsdaglid Stefan Schwarz schokt Duitsland met verslagen over gruweldaden Serviërs
Start-2 waarschijnlijk begin van het einde
In april ram
Brabantse va
DE STEM ACHTERGROND DINSDAG 5 JANUARI 1993 Al DE STEM
VUURWERK is voor
de komende elf maan
den weer een non
item, maar ik wil het er nog
even over hebben. Om te be
ginnen hoef ik mijzelf geen
rund te vinden want ik ga niet
met vuurwerk om, laat staan
verkeerd of stom.
Toen de kinderen nog klein
waren, maar weer groot ge
noeg om nog tot het vuurwerk
op te mogen blijven, heb ik
wel eens een vuurpijl voor ze
afgestoken. Vuurwerkfanaten
zijn ze er niet van geworden
en dat vind ik prima.
Wat me opvalt de laatste ja
ren is dat het afgestoken
vuurwerk niet alleen steeds
mooier wordt, maar vooral
ook luidruchtiger. Ik weet
niet hoe die imitatie-mitrail
leurstoten heten, die net als je
denkt: 'goddank het is afgelo
pen' (want ze doen echt pijn
aan je trommelvliezen) nog
even een heftige uitbarsting
na geven. Ik vraag me af waar
die kennelijke liefde voor dat
excessieve lawaai vandaan
komt. Is dat een uiting van
groeiende agressie die zich
stiekem ophoopt in de samen
leving?
Een beetje lullig vind ik die
lui, ook al zijn het meestal
maar kinderen, die met het
afsteken van hun rotjes niet
tot de oudejaarsnacht kun
nen wachten. Dit jaar was er
zelfs iemand in de buurt die
dagen voortijdig al dure vuur
pijlen het zwerk inzond.
Heel mooi als je er toevallig
getuige van was. Het eerste
rotje dit jaar ontplofte op
woensdag 4 november om een
uur of zes. Ik weet dat omdat
ik er een aantekening van heb
gemaakt in mijn agenda. Het
(voorlopig) laatste ontplof
fende rotje hoorde ik vanmor
gen (maandag 4 januari) te
gen half negen.
De laatste dagen voor de
oudejaarsnacht lijkt het soms
wel oorlog in de buurt. Dat is
al jaren zo. Dit jaar echter viel
het eerst nogal mee, maar we
hadden dat nog niet vastge
steld, twee dagen voor
oudejaar, of een groepje op
geschoten jongens, op de
grens van kind en adolescent,
Tussen de nieuwjaarspost een extra dikke enveloppe. Gericht aan
de vrouw des huizes. Van een oude vriendin. 'Maanden niets van
gehoord', becommentarieert de echtgenote, 'zal wel een lange brief
zijn, boordevol nieuws en overlopend van gezelligheid'.
Het gezicht betrekt als de inhoud wordt bekeken. Een normale
dubbelgevouwen kaart. Erop een korte groet en een verwijzing naar
het ingevoegde stencil: „Hiermee begint het geluk in het nieuwe
jaar.
Het geluk blijkt een kettingbrief van het normale, stereotiepe soort.
Maar dan in het Duits en speciaal voor vrouwen. Stuur 25 mark
naar het adres boven aan de lijst en zend de brief door naar vier
van je beste vriendinnen.
De voorraad domme mannen is blijkbaar uitgeput. (CH)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom,
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326, fax 076-200462.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen v.a. 1 januari 1993 (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 85.50, per half jaar 170.05 óf per jaar 330.70.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 28.45,
per kwartaal 83.00, per half jaar 165.05 óf per jaar 320.70.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.60; zaterdag 1.90.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447. N
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. 2
vestigde zich op het kruispunt
van straten waaraan wij wo
nen.
Twee dagen lang hebben ze
daar rondgehangen in de kou.
ingepakt in de verschoten,
maar nog stevig vloekende
modekleuren van jaren gele
den, rotjes afstekend in een
frekwentie van gemiddeld een
per minuut. Ze verveelden
zich blijkbaar dood en hun
wereld had hen niets anders
ter afleiding te bieden dan het
voortijdig afsteken van rotjes.
En natuurlijk niet bij hen
thuis voor de deur. Balieklui
vers, noemde - meen ik -
Beets zulke lui.
Aan ontploffende rotjes kun
je wennen, zeker als ze bijna
met de regelmaat van de klok
worden afgestoken. Maar er
zijn ook momenten dat ze je
behoorlijk de keel uit gaan
hangen. In elk geval zette het
voortdurende geknal (niet erg
hard, het waren maar rotjes)
me af en toe aan het denken
over de vraag hoe en waar we
tekortschoten als het erom
ging opgeschoten lummels
van een jaar of vijftien iets
zinnigers, leukers of interes-
santers te doen te geven dan
het twee dagen lang afsteken
van rotjes.
Daar kwam ik niet uit. In de
windstille oudejaarsnacht
bleef de stinkende walm van
het knal- en vuurwerk heel
lang in de straat hangen. Te
gen één uur rook ik het zelfs
binnen in de kamer. En ik
vroeg me af waarom ik nog
nooit iemand iets over vuur
werk heb horen beweren in
relatie tot het milieu.
Kerstbomen verbranden, wat
de kinderen zo leuk vonden
toen ze nog klein waren, doen
we niet meer. Slecht voor het
milieu. Hoe zit het eigenlijk
met die troep, die in de
oudejaarsnacht de lucht in
gaat, alleen maar tot plezier
van degenen die het afsteken?
Over selectieve milieuzorg ge
sproken.
Ontzet luisterde de
Bondsdag naar zijn verhaal
over Servische
gruweldaden in Bosnië.
Mannen, vrouwen,
kinderen worden verkracht,
gemarteld en vermoord op
de meest sadistische
manieren. Een interview
met CDU-afgevaardigde
Stefan Schwarz die zijn
collega's verbijsterde met
ijzingwekkende
ooggetuigeverklaringen.
Door Frans Wijnands
„OP DE EERSTE DAG gooiden
ze 15 kinderen, van een paar
maanden tot vijf jaar, in de
oven. Hun moeders drukten de
kinderen tegen zich aan. Ver
zetten zich, maar wie de meeste
weerstand bood werd meteen
gedood. Als ze een kind in de
oven stopten sloten ze het bo-
vengewelf zodat de kinderen
niet verbrandden maar gebra
den werden. Eerst schreeuwden
de kinderen nog, toen werd het
stil
Doodstil, verbijsterd, met ogen
vol ongeloof luisterde de Duitse
Bondsdag naar deze ooggetui
ge-verklaring uit Bosnië. Het is
kort voor Kerstmis, de Dag van
de Mensenrechten. De 33-jarige
CDU-afgevaardigde Stefan
Schwarz - sinds twee jaar in de
Bondsdag - houdt er zijn eerste
speech. Hij leest bovenstaand
citaat voor. „Vechtend tegen
m'n tranen", vertelde hij giste
ren in Bonn.
Zijn kleine kantoor is een hek
senketel. Sinds hij dit weekein
de nog een handvol gruwelda
den van Servische (para)militai-
ren in de publiciteit bracht,
wordt hij bestormd door politi
ci, strijders voor mensenrech
ten, en natuurlijk de media uit
de halve wereld. Stefan
Schwarz openbaarde bewezen
medische experimenten op
Bosnische gevangenen, voorna
melijk vrouwen.
Experimenten zoals ooit Men-
gele en zijn duivelse nazi-kliek
die uitvoerden. Experimenten,
waarbij volgens een Kroatische
vrouwelijke arts bij een Bosni
sche vrouw zelfs een honden
embryo werd ingeplant. Het
perfide experiment ontdekte zij
bij toeval toen ze een lijkschou
wing verrichtte.
Het geval staat niet op zich.
Schwarz heeft van een vriend
die met de hulporganisatie
'Teamwork' medicamenten en
levensmiddelen tot in het oor
logsgebied brengt, betrouwbare
getuigenissen van meer experi
menten op mensen. Een vrou
wenarts in Slavonski-Brod be
vestigde dat er bij hem in het
ziekenhuis regelmatig Bosni
sche vrouwen komen die na de
gruwelijkste martelingen, ver
minkt konden vluchten, of als
afgedankt vuil door de Serviërs
werden weggestuurd.
„Duizend doden per dag. Giste
ren, vandaag, morgen. Kunnen
we, of durven we ons dat voor
te stellen. Vlak voor onze voor
deur? Duizend mensen per dag,
en het worden er nog veel meer.
En het enige wat de wereld doet
is er over praten. De politiek
speelt de hoofdrol in dit mense
lijk drama. Ik weet dat hoge
NAVO-officieren, met wie ik
ook gesproken heb, een spreek
verbod hebben. Ze mogen niet
vertellen hoe snel en eenvoudig
militair ingegrepen kan worden.
Ik weet dat de NAVO kant-en-
klare plannen heeft voor een
interventie zonder dat er één
NAVO-soldaat of VN-blauw-
helm voet op Joegoeslavische
bodem hoeft te zetten. Een
handvol preciese luchtaanvallen
is genoeg om de aanvoerlijnen
van de Serviërs voor lange tijd
te verstoren. Maar de Fransen
en de Engelsen houden dat te
gen, en in de Veiligheidsraad
liggen de Chinezen dwars. Die
hebben totaal geen belang bij
welke soort mensenrechten dan
ook".
En wij in West-Europa?, vraagt
Stefan Schwarz. „Wij zijn dron
ken van welstand. We willen, of
kunnen de gruwelen niet gelo
ven. Maar ze gebeuren".
Graaiend in stapels documen
ten, ooggetuigeverslagen somt
hij op: „Bij zwangere vrouwen
wordt de buik opengesneden, de
borsten afgesneden. Pasgeboren
baby's worden met hun voetjes
aan kroonluchters opgehangen
tot ze onder gruwelijke pijnen
sterven. Mannen, die in concen
tratie-kampen gedwongen wor
den motor-olie te drinken en
daarna in brand worden gesto
ken; mannen die gedwongen
worden de testikels van mede
gevangenen af te bijten.
Nee, geen oorlogs-propaganda,
'dat heb ik aanvankelijk ook
willen geloven, maar het is de
alledaagse werkelijkheid'. Ste
fan Schwarz voelt zich een doe
ner, geen prater. „Ik hoef niet
zo nodig herkozen te worden in
die Bondsdag. Ik moet nü han
delen; Duitsland, de rest van
Europa eindelijk wakker schud
den. Ik ben een kind van na de
oorlog. Ik heb van mijn ouders
het gevoel voor menselijk fat
soen en elementaire mensen,
rechten meegekregen".
Hij is zelf in Sarajevo geweest,
in Zagreb, afgelopen weekeinde
nog bij de moeizame vredeson-
derhandelingen in Génève. Hij
haalt de bevelhebber van het
multi-nationale Bosnische leger
deze week nog naar Bonn.
„De Britten maken zich alleen
maar druk over de 'balance ol
power' op de Balkan, blind voor
de menselijke ellende". Ander
zijds geeft Schwarz toe dat de
kans groot is, dat er binnen een
half jaar een oorlog binnen de
NAVO kan ontbranden als de
Serviërs het front naar Macedo-
nië verleggen en daardoor de
oude aartsvijanden Turkije en
Griekenland ongewild in het
Balkan-conflict betrekken.
„Geef de Bosniërs wapens. Ze
vragen onze soldaten niet, ze
vragen wapens om zich te kun
nen verdedigen. Ik ben tegen
geweld, natuurlijk, maar je
kunt het ook niet toelaten dat
honderdduizenden letterlijk
worden afgeslacht."
Het lijkt zo mooi: het zojuist
ondertekende
ontwapeningsverdrag
Start-2. Het is niet alles
goud wat er blinkt. Een
aantal
ex-Sovjetrepublieken dat
over kernwapens beschikt,
heeft het
niet-verspreidingsverdrag
inzake kernwapens niet
ondertekend. En voor het
vernietigen van
kernwapens wil Oekraïne
geld zien, Amerikaanse
dollars.
Door Jan Meulemeesters
Bush heeft zijn presidentschap
afgesloten met een historisch
ontwapeningsverdrag, Start-2.
Vorig jaar ondertekende hij met
de Russische president Jeltsin al
Start-1. Dat voorzag in een ver
mindering van de 12.646 Ameri
kaanse kernwapens tot 8.600 en
de 11.012 Russische tot een to
taal van 6.5001 Volgens Start-2
moeten die aantallen in tien
jaar worden teruggebracht tot
3500 Amerikaanse kernwapens
en 3000 aan de kant van de
vroegere Sovjetunie. (Het ver
schil in aantal heeft te maken
met het feit dat Rusland zwaar
dere kernwapens heeft dan
Amerika).
Het verhaal lijkt zelfs nog
mooier. Want vooral die kern
wapens die bij een verrassings
aanval zouden kunnen worden
gebruikt, moeten naar de
schroothoop. Bijvoorbeeld alle
raketten met meer kernkoppen,
waaronder de door de Amerika
nen zo gevreesde 90 Russische
SS-18's met tien kernkoppen.
Maar ook de gevaarlijkste bom
menwerpers zoals de onder de
radar doorvliegende 100 Ameri
kaanse B-1's zullen volgens
Start-2 geen kernbommen meer
mogen vervoeren. Deze wapens
werden door beide partijen ge
vreesd omdat die bij een snelle
eerste klap het overgrote deel
van de kernwapens van de te
genstander zouden kunnen uit
schakelen, zodat die tegenstan
der nauwelijks zou kunnen te
rugslaan. Wat in feite beteken
de dat kernwapens hun vermo
gen om de tegenstander van een
eerste aanval af te schrikken,
verloren hadden.
De kernwapens, die na 2003
zullen overblijven, zijn juist wel
van het afschrikwekkende
soort. Zoals kernraketten aan
boord van onderzeeërs, die
moeilijk op te sporen en moei
lijk uit te schakelen zijn. En dus
na een 'eerste klap' nog kunnen
terugslaan. Of raketten in ver
sterkte silo's, waarvan veron
dersteld wordt dat een groot
deel een eerste aanval zou over
leven. En tenslotte verouderde
bommenwerpers met kernbom
men, te oud en te langzaam voor
een snelle eerste aanval, maar
door hun kernbommen toch
vernietigend bij een vergel-
dingsaanval. Tot zover het
juichverhaal.
Zoals bij alle mooie verhalen
zitten er gemene adders onder
het gras. Want het is natuurlijk
mooi dat er een Start-2 is, maar
het is wel bedenkelijk dat
Start-1 nog niet eens bekrach
tigd is door de nieuwe kernmo-
gendheden die na het uiteenval
len van de Sovjetunie ontston
den: de Oekraïne, Witrusland en
Kazachstan.
De Oekraïne heeft wel laten
weten bereid te zijn Start-1 te
'ondertekenen, maar stelt een
kostbare voorwaarde: Amerika
moet vijf keer zoveel voor de
vernietiging van de 175 lange-
afstandsraketten op het grond
gebied van de Oekraïne betalen
dan de 290 miljoen gulden die
tlush en Je'ltsm wisselen kopiën van het Start-2 verdrag uit.
het tot nu toe heeft aangeboden.
Het woedende Washington
spreekt al van nucleaire chanta
ge-
Maar het is nog erger. De Oek
raïne, Witrusland en Ka
zachstan hebben het niet-ver
spreidingsverdrag voor kernwa
pens niet eens ondertekend. Er
is dus geen enkele garantie dat
deze verarmde staten hun ken
nis van het maken van kernbom
of zelfs de kernwapens zelf niet
zullen verkopen aan landen die
al jaren op een atoombom vlas
sen: Pakistan, Libië, Irak, Iran,
etc. De boodschap aan Was
hington is duidelijk: als je wilt
dat wij die kernwapens en de
kerntechnologie niet verkopen,
zul je met meer geld over de
brug moeten komen.
Zou Amerika al bereid zijn die
dreiging af te kopen (dat past
nauwelijks in het beleid van
Bush' opvolger Clinton om de
nadruk op binnenlandse proble
men te leggen), dan rest een nog
groter probleem. Start-1 en -2
zijn afgesloten met president
Jeltsin, duidelijk tégen de zin
van het Russische militair-in
dustrieel complex.
Jeltsin heeft al eerder een
machtsstrijd over zijn hervor
mingsgezinde premier Gaidar
verloren van het door ex-com
munisten overheerste parle
ment. Een nieuwe nederlaag
over Start-2 is niet uit te slui-
FOTOEPA
ten. Zelfs niet dat de hervormer
Jeltsin uiteindelijk het onder
spit zal moeten delven tegen de
conservatieve krachten. En die
hebben weinig op met Start-2
en de ontmanteling van het
Russische militair-industriële
complex.
Jeltsin en zijn hervormingen lij
ken alleen te redden met een
massale 'Marshall-hulp' uit het
Westen en daartoe lijken Clin
ton noch Europa bereid. Toch
lijkt het een lage prijs voor df
vrede. Er zijn nu al een twintig
tal regionale conflicten in de
voormalige Sovjetunie. Het
Westen kan één Joegoslavisch
conflict al niet baas, laat staan
20 'Bosnië's' op het grondgebied
van een kernmogendheid.
De Kenyaanse president
Moi kan opgelucht
ademhalen. Hij mag nog
eens vijf jaar volmaken. Hij
won de
presidentsverkiezingen die
het Westen hem afdwong.
Door Theo Hoeymakers
Na de eerste verkiezingen sinds
ruim een kwart eeuw waaraan
meerdere partijen deelnamen
heeft Kenya, sinds gisteren, of
ficieel een democratisch geko
zen staatshoofd. De 68-jarige
Daniel arap Moi kan tevreden
zijn.. Door handig gebruik te
maken van een verdeelde oppo
sitie, die zich vreemd genoeg
pas na de verkiezingen van vo
rige week wist te verenigen, kon
hij zijn herbenoeming veilig
stellen.
Zonder kiezersmandaat regeer
de Arap Moi al sinds 1978, toen
hij de grijze vader des vader
lands, Jomo Kenyatta, opvolg
de. Het zou overdreven zijn de
oude en nieuwe president een
hoog democratisch gehalte toe
te dichten. En als het aan hem
had gelegen hadden de Kenya-
nen helemaal niet naar de stem
bus gehoeven. Alleen het drei
gement van de Westerse geld
schieters - dat ze de ontwikke
lingshulp zouden stopzetten -
bracht hem er toe de verkiezin
gen uit te schrijven. Geldschie
ters, overigens, die de afgelopen
jaren in diverse Afrikaanse lan
den met de geldbuidel ramme
lend verkiezingen afdwongen.
Arap Moi had toen hij in okto
ber zijn besluit nam over geluk
niet te klagen. Allereerst was
daar de genoemde oppositionele
verdeeldheid, die de drie be
langrijkste oppositiepartijen
parten zou spelen. Dat bleek
President Daniel arap Moi is met de winst van de niet
helemaal vlekkeloos verlopen verkiezingen aan strijken, foto afp
ook; voormalig vice-president Daarnaast speelde Arap Moi
Mwai Kibaki en zakenman Ken
Matiba deelden de stemmen van
de grootste stam, de Kikuyu's.
Een andere vroegere vice-presi
dent Gginga Odinga verwierf
zijn aanhang onder de leden
van de tweede stam, de Luo's.
een niet onbelangrijke troef
kaart uit; hij wees voortdurend
op de belabberde situatie waar
in Kenya's buurland Somalië
verkeerde. Speculerend op het
'tribalisme' van de oppositie
hield hij zijn onderdanen voor
dat Kenya bij een overwinning
van zijn tegenstanders hetzelfde
te wachten zou staan. Hij kon
daarbij op zijn eigen afkomst
wijzen. Moi is lid van de kleine
Kalenjin-stam. De angst voor
een uitbarsting van etnisch ge
weld tussen Kikuyu's en Luo's
heeft veel Kenyanen er blijk
baar toe gebracht voor de 'ze
kerheid' van nog eens vijf jaar
verlicht despotisme te kiezen.
Moi heeft zijn land de afgelopen
vijftien jaar middels een be
proefde verdeel-en-heers-poli-
tiek bestuurd. In vergelijking
met de meeste andere Afrikaan
se landen was er in Kenya ech
ter geen sprake van een echte
harde dictatuur. De oppositie
werd menigmaal monddood ge
maakt, maar Moi slaagde er in -
door herhaaldelijk concessies te
doen zoals het herstel van een
onafhankelijke rechterlijke
macht, zich toch een zeker ver
licht imago te verschaffen,
toen in het begin van de jaren
negentig een democratiserings
golf het continent overspoelde
en de Westerse landen de druk
op dictaturen opvoerden kwam
hij in de problemen.
De oppositie roerde zich steeds
luider en bij betogingen in de
straten van de hoofdstad Nairo
bi vielen enkele tientallen do
den. Uiteindelijk moest hij een
meerpartijenstelsel toelaten en
verkiezingen uitschrijven. Vol
gens de meeste waarnemers on
dertekende hij daarmee zijn po
litieke doodvonnis. Het liep iets
anders.
De verkiezingen verliepen wel
iswaar niet vlekkeloos maar le
verden de man, die herhaalde
lijk liet weten de democratie
voor zijn land ongeschikt te
achten, toch een duidelijk man
daat en de te verwachten her
vatting van Westerse steun op.
Door David van der Houwen
IS HET niet prachtig? Als een
land als één man achter een
moeilijk maar moedig besluit,
staat. Als een regering zich ge
steund weet door een overgrote
meerderheid van de bevolking;
van vredespredikers tot houw
degens. En dat in een land als
Nederland, waar sektarisme en
verdeeldheid een onwrikbaar
onderdeel van de politieke- en
maatschappelijke folklore le
ken te zijn.
Maar nu even geen gezeur en
gezever. Er moet een daad wor
den gesteld. Nederland lijkt
massaal voorstander van mili
taire actie in de brokstukken
van Joegoslavië. En dan mili
taire actie in de ware zins des
woords. Wat 'onze jongens' met
hun blauwe helmen daar tot nu
toe doen, is niet meer dan pleis
ters plakken op een slagaderlij
ke bloeding.
Omzichtig proberen ze voedsel
en hulpgoederen naar de ge
teisterde bevolking te brengen.
Maar als er onderweg een onge
schoren dronken gek achter een
boom vandaan springt, met een
wapen zwaait en 'boe' roept,
stokt de karavaan. Geheel vol
gens de richtlijnen van de Vere
nigde Naties. Intussen gaat het
moorden, verkrachten, vernie-
tigen en plunderen onvermin
derd door. Veel militaire hulp
verleners raken hierdoor knap
gefrustreerd. En niet alleen zij.
Ook him directe opdrachtge
vers, de politici, zien nauwe
lijks enig merkbaar effect van
de al met zo veel voorzichtig
heid en reserves genomen stap
om militairen naar de Balkan
te sturen. Dan in vredesnaam
maar een volgende stap. Dan
maar 'echte' militaire actie.
Schieten op ongeschoren dron
ken gekken. De luchtmacht in
zetten om het Bosnische lucht
ruim Servenvrij te houden.
De roep om ingrijpen is begrij
pelijk. Dankzij de media kan
iedereen er vrijwel dagelijks
getuige van zijn hoe groot het
leed is dat de oorlog aanricht.
Vluchtende, verminkte, verne
derde en verbijsterde mensen.
Verstoord in hun rust en hun
levensritme. Aan flarden ge
schoten huizen en gebouwen.
'Dit kan toch niet! Daar moet
toch wat aan gedaan worden!'
roept de geschokte Nederlander
vanachter de salontafel. En
diens gekozen politieke verte
genwoordiger herhaalt het: 'in
grijpen in Joegoslavië.'
En daar sta je dan als Jan
Soldaat. In een omgeving vol
mensen die je niet verstaat, die
je niet begrijpt. Om een rol te
spelen in een conflict, waarvan
de achtergronden volstrekt on
duidelijk zijn. Mensen bevech
ten elkaar; mensen waarvan wij
tot voor kort dachten dat ze bij
elkaar horen: Joegoslaven.
In volkenkundige zin hebben
die nooit bestaan maar je geeft
toch de mensen de naam van
het land waarin ze wonen, niet
waar. We gaan in de zomer ook
naar de Spanjaarden en niet
naar de Basken of de Catala-
nen.
Het inzetten van een leger is
een drastische en dramatische
maatregel. De meeste mensen
zien een leger traditioneel
vooral als verdediger van de
nationale soevereiniteit. Onze
militaire inspanningen mogen
begin mei 1940 niet indruk
wekkend zijn geweest maar we
wisten waarvoor we het deden.
Om Nederland te verdedigen
tegen de binnenrukkende Duit
sers.
Later, in Nederlands-Indië,
ging het erom de aantasting
van het Nederlands bestuur te
weerstaan. Ook dat konden de
daar ploeterende militairen nog
begrijpen. De Korea-oorlog
was weer een ander geval. Geen
nationale betrokkenheid maar
wel een strijd tegen de geza
menlijke vijand van het vrije
westen, de communist.
In de jaren zestig probeerden
de Amerikanen dat kunstje in
Vietnam nog eens te herhalen
maar toen was de nationale
euforie al een stuk minder.
Vietnam werd het grote voor
beeld van een oorlog die niet
gewonnen kan worden zonder
massale steun van de niet-
vechtende thuisblijvers, de va
ders en moeders, de vrienden
en vriendinnen, de broers en
zusters.
Zover zijn we in het verbrok
kelde Joegoslavië nog niet. Zo
lang Nederlandse militairen
verbindingen onderhouden en
voedseltransporten uitvoeren
en beschermen, zal niemand
daartegen bezwaar aantekenen.
Maar wat zijn straks de reac
ties als we echt gaan 'ingrijpen'
als ook Nederlanders onder de
banier van de Verenigde Naties
daadwerkelijk hun wapens
gaan gebruiken.
Dat is toch iets anders dan
onder het zingen van 'Wien
Neerlands Bloed' voor Konin
gin en Vaderland oprukken te
gen een duidelijke vijand. En
als er wordt teruggeschoten en
de eerste slachtoffers vallen,
wedden dat dan de roep om
'ingrijpen' wegsmelt als bin
nenkort het schaatsijs van de
afgelopen dagen. De publieke
opinie zal weinig tijd nodig
hebben om van mededogen met
Bosniërs om te slaan naar woe
de tegen ministers en Kamerle
den, die onschuldige zonen,
vrienden en broers aan oorlogs
geweld hebben blootgesteld
De politici die eerst zo dapper
riepen dat er 'iets' moest ge
beuren om een einde te maken
aan de tragedie, staan dan vol
wroeging en twijfels onderaan
de vliegtuigtrap als de licha
men van de eerste slachtoffers
aankomen. Die roepen dan
moord en brand over wat de
mensen van dit leger is aai
daan. Maar is dat niet vreselijk
hypocriet. Want is een leger er
niet voor moord en brand.
Draagt het woord 'Vredesleger
niet een onoverbrugbare tegen
stelling in zich?
Van
onze redactie binnenland
Botterdam - In hun nieuw
jaarstoespraak hebben
korpschefs van de politie
Botterdam en Den Haag gis
teren gewaarschuwd voo
meer geweldsdelicten en ee
toename van de georgani
seerde misdaad in Nederland
Om deze stijgende tendens t
doorbreken, wil hoofdcommissa
ris Hessing van Rotterdam dc
bewegingsvrijheid van de politi
vergroten. Hij denkt daarbij aai
een 'ander wettelijk systeem
Van onze Haagse redactie
Leersum - De Industriebo
handelingen de strijd aanl
van de werknemers. Uit
landse volk die de bond
78 van de Nederlanden
werktempo verminderd mi
„Als dat gebeurt kunnen er ooi
weer meer mensen aan he
werk," zei voorzitter Bé van de
Weg van de Industriebond giste
ren in Leersum. Uit de enquêt
blijkt verder dat bijna de helf
van de mensen vindt dat werk
gevers verplicht moeten worde
gedeeltelijk arbeidsongeschikte
in dienst te nemen. „Een stap i
de goede richting," stelde Vai
der Weg vast. Ook bijna de heil
van de bevolking meent dat 6(
jaar een goede leeftijd is om mc
de VUT te gaan. Ruim een derd
meent dat de vut-leeftijd verde
omlaag moet.
De Industriebond is absoluu
niet van plan met minder dai
2,5 loonsverhoging genoege
te nemen. Het zal eerder iet
meer worden, zei Van der Wej
„Ik heb precies een jaar gelede
al gewaarschuwd dat de regerin
verantwoordelijk is voor het op
jagen van de prijzen. En n
wordt weer het openbaar vet
voer duurder, stijgen de hurei
nemen de lasten voor huiseige
,39 Jij un
Oerle - Rond april treedt
varkenshouders in werking,
houders schadeloos stellen
van een besmettelijke ziekte
De Werkgroep Preventiev
Maatregelen Varkenshouder
houdt zich bezig met de ontwik
keling van het rampenfonds.
De werkgroep bestaat uit vi
bestuursleden van de Verenigin
van Varkenshouders van
Noordbrabantse Christelijk
Boerenbond (NCB). Het doel va
de werkgroep is het bestuur va
de vereniging te adviseren ove
maatregelen om uitbraak va
besmettelijke ziekten te voork
men en deze adviezen door
geven aan landelijke werkgroe
pen.
„De ontwikkeling van het ram
penfonds heeft de hoogste pric
riteit gekregen, omdat zo'n fonc
hard nodig is", vertelt Cor Da
uit Oerle, lid van de werkgroej
„De overheid wil er geen gel
voor uit trekken, dus moeten w
het zelf oplossen. De roep va
varkenshouders om een ramper
fonds wordt steeds groter. W
moeten wel iets ondernemen."
Wanneer een veeziekte uit
breekt, trekt de overheid geld u
om besmette bedrijven te ru
men; alle besmette dieren woi
den vernietigd. Ook wordt ee
algemeen vervoersverbod vot
dat gebied ingesteld om verdei
besmetting te voorkomen. Hiei
door komen de varkenshoudei
met gezonde dieren ook in
problemen.
DE CIJFERS liegen er niet om
ven is in amper twee jaar tijd1
neemt schrikbarend toe en c
zich meester van delen van he
Geen wonder dat de politieco
hun nieuwjaarstoespraken gis
meer en vooral betere middel
je gaan. De een denkt de crir
bestrijden met extra mankrac
aNeen met méér bevoegdhed
De georganiseerde misdaad
technieken, waartegen de po
Politie beschikt niet over volde
e soms als knellend ervaren
®n -vrouw voor het blok.
ue Rotterdamse commissaris
een eind moet maken aan
wettelijke regels, meer ruimt
ten en vooral meer en beter g
is voor de noodkreet van h
en best begrip op te brengei
genwoordig net z°iets is als
m dan maar meteen de wet
yaat te ver. De marge tussen
®'.er9 smal. Eerst zullen alk
Ptimaal moeten worden ben
9en de wettelijke bevoegdhed
