Oude huiscomputer nog goed
Zakreisgids uit 1773 opnieuw uitgegeven
Wondermiddel prednison heeft ook nogal wat forse bijwerkingen
MODEÊSBÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ
MSX van tien jaar oud kan vergeten wonderen verrichten
Een heel oud kruid
De nieuwe man en zijn
met zorg gekozen geur
Nieuwe serie spaarlampen
SUSKE Wl
HAMBONE
CONSUMENT
MEDISCHE RUBRIEK
DE STEM
MAANDAG 4 JANUAR11993
Door Ton de Jong
Breda - Goede reisgidsen zijn
zeldzaam geworden. De
ANWB- en Michelin-gidsen
bevatten een gortdroge op
somming van kerken, kunst
werken, musea en toeris
tische noodzakelijkheden. In
een échte reisgids wordt de
lezer meegevoerd. Hij zit bij
de schrijver in de boot, ach
terop zijn fiets of naast hem
in de auto.
'Zoals in dit fragment: „Van
's Hertogenbosch nu willende
voortreizen om naar Holland te
komen en aldaar het merkwaar
digste te bezichtigen, zet men
zich buiten de poort in een
roeischuitje en vaart over een
biesachtig, onder water staand
land tot aan de Hollandse Dijk
en naar het dorp Vlijmen." Deze
fraaie volzin (de spelling is door
mij aangepast) komt uit de Nieu
we Geographische Nederland-
sche Reise- en Zakatlas die in
1773 is geschreven, gecartogra-
feerd en uitgegeven door Jan
Christiaan Sepp. Een zeldzaam
antiquarisch werk, maar nu op
nieuw in facsimile verkrijgbaar.
Sepp beschrijft vier lange door
hem ondernomen tochten door
de Zeven Provinciën en de gene
raliteitslanden: Ze beginnen op
verschillende plaatsen aan de
grens en eindigen in Amsterdam.
Men kan, schrijft hij in het voor
woord, de atlas thuis doorblade
ren en 'ons land met de gedach
ten doorreizen', maar ook ge
makkelijk meenemen. Het for
maat is handzaam (20x13 cm) en
de 74 gekleurde kaarten sluiten
op elkaar aan.
Sepp, telg uit de bekende Am
sterdamse familie waarvan ver
schillende generaties de studie
van de natuur combineerden met
het vak van boekhandelaar en
uitgever, heeft niet veel belang
stelling voor Brabant. Begrijpe
lijk want dat was in die tijd
slechts een aanhangsel.
foe eerste tocht begint in Zee
land en via Bergen op Zoom
komt hij in Breda. „Om dan van
Breda tot deze vermaarde stad
(Den Bosch,TdJ) te komen dient
men acht uur gaans af te leggen.
De stad is zeer laag en als in een
moeras gelegen, omtrent 3/4 uur
van de Oude Maas, daar het
vermaarde fort Krevekeur is.
Hare sterke wallen en buiten
werken, met de omgelegen for
ten, moeten de reizenden doen
stilstaan, om met verwondering
de vernuftige vindingen van de
vestingbouwwerken met aan
dacht te beschouwen.
Sepp trekt verder naar 'Nieuw-
Kuik' en 'Hondsoirt-Kuik', die
drie jaar geleden „in korte tijd
door brand van 't ene dorp tot
het ander, bij een sterke wind
overvliegende in de as werden
gelegd".
Naar Heusden, waar hij in het
Wapen van de Cardinaal logeer
de en het stadhuis, de kerk em
het Magazijn bewonderde, en
verder naar Woudrichem, de
stad van schippers en kooplie
den. „Riviervissen (waaronder
de zalm uitmunt), vee en gevo
gelte volop, waarvan onophou
delijk veel naar Dortrecht,
's Gravenhage en Rotterdam
wordt vervoerd".
De tweede tocht begint in Den
Bosch. De eerste halteplaats is
Zaltbommel. „De stad is merk
waardig wegens haar vesting
werken, die echter enige tijd
herwaarts zeer vervallen zijn,
ook wegens de bekende zand
plaat, die sedert 1702 zodanig
voor de stad is toegenomen dat
er geen schepen meer kunnen
komen. Men houdt hier kermis
op dinsdag na St. Bartholo-
meus."
Vier tochten, kris, kras door het
Nederland van 1770 die zo fraai
zijn als je het land 'met de
gedachten doorreist'.
Jan Christiaan Repp: Nieuwe Geo
graphische Nederlandssche Reise-
en Zak-Atlas'. Uitg. Robas, prijs
i
Door Nico Koolsbergen
Tilburg - Ooit was het een belofte voor de toekomst, een
nieuwe wereldstandaard. Nog maar een jaar of tien
geleden. Als nu het woord MSX valt, getuigen de
reacties van verbazing: Die dingen uit de tijd van Ben
Hur? Bestaan die nog? MSX is toch iets heel ouderwets?
Fons en Cokky Pison en Ad
Mutsaers uit Tilburg kennen die
geluiden. Ze geloven ook zelf
niet dat MSX nog toekomst
heeft. Maar wat jammer, vinden
ze, dat er op zo veel zolders
MSX-machientjes verstoffen die
ook anno 1993 heel goed mee
kunnen.
MSX betekent: Microsoft ex
tended basic. Het was het bestu
ringssysteem van een bijzonder
soort huiscomputers die stan
daard een aantal mogelijkheden
hadden waar veel PC-bezitters
vandaag de dag alleen maar van
dromen. Een MSX-machine kan
een uitstekend (stereo-)geluid la
ten horen. Een kabeltje van de
videocamera naar de machine is
genoeg om eigen opnamen op het
beeldscherm te laten verschijnen
en die plaatjes ook nog vast te
leggen. Multimedia, nog voordat
het woord bestond.
Philips, Sony en Microsoft kon
digden destijds aan dat het om
een nieuwe standaard ging. Ne
derland, ook tien jaar geleden al
computer-minded, ging massaal
overstag. Er werden niet minder
dan driehonderdduizend MSX-
machines verkocht. Eerst de
MSX 1, later de 2 en de 2+. De
turbo R verscheen, een topma-
chine. En toen hield het op. De
PC's met MS-DOS namen de
macht over. De 'ouderwetse'
MSX-machines verdwenen naar
de zolders.
Demonstratie
Als MSX eens verder ontwikkeld
zou zijn, hoe zou de computer
wereld er dan vandaag de dag
uitzien? Men kan er slechts naar
raden, maar de demonstratie van
een MSX-machine op de stu
deerkamer in huize Pison geeft
wel een idee. De MSX blijkt met
een simpele diskette in de drive
grafische mogelijkheden te bie
den die op de hedendaagse PC's
megabytes aan harde-schijf-
ruimte vereisen. Tekenen, tekst
verwerken, pagina's opmaken,
databases beheren, het blijkt al
lemaal te kunnen met program
ma's die vergeleken met de soft
ware van nu onwaarschijnlijk
compact zijn.
Voortrekkers
Frank Pison en Ad Mutsaers zijn
de voortrekkers van de MSX
gebruikersgroep Tilburg, een
vereniging met ongeveer 200 le
den. De meesten wonen in Mid
den-Brabant maar er zijn ook
leden elders in het land en in het
buitenland. In de internationale
MSX-wereld is de Tilburgse ver
eniging een begrip. Eens per
maand komen de leden bij el
kaar in het Tilburgse café Boer-
ke Mutsaers om informatie uit te
wisselen, te sleutelen aan com
puters en alle andere dingen die,
zoals Frank Pison zegt, 'niet ver
boden' zijn. Alles mag, als er
maar geen software illegaal
wordt gekopieerd. /„üu
Bruikbaar
De MSX-vereniging is op zoek
naar MSX-bezitters die hun
computer niet meer gebruiken.
Velen denken dat hun oude ma
chine waardeloos is, zegt Mut
saers. Maar dat is niet zo. Voor
taken waarvoor mensen thuis
een computer hebben, is de MSX
nog goed bruikbaar. Er worden
nog nieuwe programma's ge
schreven. En in het Verre Oosten
- Japan en Korea - worden zelfs
nog MSX-machines gebouwd.
De Tilburgers hebben er goede
contacten. De commando's voor
de MSX werken ook voor 'gewo
ne' MS-DOS-machines. MSX'ers
hoeven de aansluiting met de
rest van de computerwereld dus
niet te missen.
Wat doen mensen met een com
puter? Teksten schrijven, gege
vens beheren, spelletjes spelen.
Wie het mooi wil doen, probeert
zijn teksten vorm te geven en te
combineren met illustraties. Het
kan allemaal op een MSX.. Het
programma om tekst en beeld
tot een eenheid te combineren is
een schoolvoorbeeld van ge
bruiksgemak. Teken met een
muis een kader waar de tekst in
moet, 'importeer' de tekst die
dan automatisch het kader vult.
Het lettertype van (een deel van)
de tekst is met één muisklik te
wijzigen. Even gemakkelijk is
het binnenhalen van een illus-
tratie in de daarvoor bestemde
ruimte en het plaatje kan ook
nog gemakkelijk worden aange
past. What you see is what you
getheet dat anno nu in de
computerwereld: het scherm
toont precies wat er later op de
print verschijnt.
Vandaag de dag doen pro
gramma's als Windows hetzelf
de. Alleen vreten die ruimte op
de schijven en in de geheugens.
De moderne programma's zien er
wel zoals dat heet 'gelikter' uit,
met mooie plaatjes en letters.
Maar vergeet dan niet dat MSX
al tien jaar oud is.
Waarom is MSX te gronde ge
gaan? Volgens Ad Mutsaers is
het een kwestie van commercie
geweest. De MSX-machines en
-software waren zo goedkoop
geworden dat er voor de grote
fabrikanten geen verdienste
meer aan zat. Daarom besloten
die nieuwe systemen te gaan
ontwikkelen. Het zou Mutsaers
niet verbazen als de huidige prij
zenslag in PC-land hetzelfde ge
volg krijgt. De marges zijn zo
klein geworden dat er voor grote
bedrijven als IBM geen perspec
tief meer in de PC zit.
Een slaapmiddel brengt
je in slaap, penicilline
bestrijdt bacteriën,
pijnstillers stillen pijn en rust-
gevers zoals librium geven, dat
wordt tenminste beweerd, rust.
Maar wat doet 'prednison? Dit
raadselachtige hormoon en zijn
chemische broertjes cortison,
methason en triamcinolon zijn
lid van de familie der glucocor-
ticosteroïden. Toen men ze
rond 1950 ging toepassen raak
te de medische wereld buiten
zinnen van enthousiasme.
Wondermiddelen waren het.
Ze schenen tegen bijna alles te
helpen, tegen astma, tegen al
lergie, tegen eczeem. Reuma
patiënten klommen na een
weekje therapie juichend op de
fiets, huidafwijkingen verdwe
nen als sneeuw voor de zon.
Maar helaas, u raadt het al, het
was allemaal een beetje te mooi
om echt waar te kunnen zijn.
Al gauw werd duidelijk dat
voor het gebruik van deze won
dermiddelen een prijs moet
worden betaald in de vorm van
een aantal forse bijwerkingen.
Bovenop elke nier troont zo
groot als de nagel van een duim
een pyramide-vormig orgaan
tje. Daar zijn er dus twee van,
links en rechts, en heten bij
nier. Bijnieren hebben een
merg en een schors, en in de
schors - de cortex - worden de
zogeheten corticosteroïden ge
maakt met als een van de be
langrijkste het hormoon Corti
sol. Dit natuurlijke hormoon
stelt het lichaam in staat om
snel op 'stress' te reageren al
weet men niet geheel precies
hoe dat in zijn werk gaat. De
theorie is als volgt.
Als het lichaam in nood komt,
zoals bij een ernstige verbran
ding, dan worden de weefsels
die voor het naakte overleven
niet van direct belang zijn op
geofferd om bouwstenen en
energie te leveren aan de echti
belangrijke organen. Daar
zorgt het Cortisol voor: het zet
eiwitten om in glucose. Op die
manier blijven de hersenen ver
zekerd van een voldoende aan
voer van glucose-brandstof.
Dat kan natuurlijk niet te lang
duren, want in feite is het
lichaam dan bezig met het slo
pen van zijn huis alleen maar
om de kachel aan te houden.
Dat blijkt wel als je Cortisol al
te lang of in te hoge dosis als
medicijn gebruikt. Dit hor
moon, of een van zijn chemi
sche broertjes, is onder tiental
len merknamen op de markt,
maar als je in de bijsluiter het
woord cortison, prednison, me
thason of triamcinolon tegen
komt dan weet je zeker dat het
gaat om een cortisol-achtig me
dicijn. Vroeg of laat, al naar
gelang de dosis of duur van het
gebruik, treden er bijwerkingen
op. Een bizarre rij verschijnse
len die één Grote Gemene De
ler hebben: ze onstaan bijna
allemaal door afbraak van li
chaamseiwitten.
Ziektekiemen worden met af-
weerstoffen bestreden. Dat zijn
eiwitten, dus méér Cortisol
geeft minder afweer en daar
door meer kans op infectie.
(Vooral het opflakkeren van
oude tb-haarden is berucht).
De ontstekingsreactie wordt
minder, want ook daar zijn ei
witten bij betrokken. Spieren
door Jan Paalman
en huid worden dunner, want
die zitten barstensvol eiwit. Het
verminderde eiwit in de wand
van de huidbloedvaten laten
die vaatjes lekken met huid-
bloedinkjes tot gevolg. Het on
derhuidse bindweefsel dat door
eiwitdraadjes aan elkaar wordt
gehouden kan gaan splijten zo
dat er ontsierende 'striae-litte-
kens' kunnen onstaat. Een ge
vreesde bijwerking is osteo
porose, het teloorgaan van het
bot door het gaandeweg ver
dwijnen van het dragende ei
witskelet. Door de extra pro-
duktie van glucose kan er dia
betes ontstaan. Verder zijn er
nog slecht begrepen bijver
schijnselen 'als hoge bloeddruk,
het krijgen van een 'volle
maansgezicht', het optreden
van 'psychische verschijnselen'
als abnormaal goede of juist
abnormaal slechte zin.
Als je in de bijsluiter dit ge
duchte lijstje bijwerkingen na
leest, dan vraag je je af waar dit
middel in hemelsnaam goed
voor is. Het antwoord is simpel.
Cortison, prednison of hoe ze
meer mogen heten, onderdruk
ken de afweer en de ontste
kingsreactie. Dat is bijna altijd
ongunstig, behalve natuurlijk
als het lichaam een teveel aan
afweer heeft of als de ontste
kingsreactie meer kwaad doet
dan goed. Dat is bij nogal wat
ziekten het geval en er is eigen
lijk geen enkel medisch specia
lisme dat het zonder deze mid
delen stellen kan. Neem nu
allergie. Bij sommige mensen is
de reactie op allerlei stoffen zo
overdreven dat de afweer zijn
doel volledig voorbij schiet. Is
het slagveld de huid, dan on
staat daar een hevig jeukend
eczeem 'dat met een cortison-
zalfje als sneeuw voor de zon
verdwijnt.
Speelt de slag zich in de longen
af dan is astma het resultaat en
die kwaal Iaat zich tamelijk
Boven op de nier troont de bijnier, de producent van het
wonderhormoon prednison. Het plaatje komt uit de beroemde
19de eeuwse atlas van Gray.
goed bestrijden met het inhale
ren van 'pufjes' cortison. Beide
therapieën zijn tamelijk on
schadelijk, want de werking
van het middel blijft plaatselijk
zodat het cortison niet elders in
het lichaam de boel op stelten
kan zetten. Dan heb je die
geheimzinnige ziekten die ont
staan doordat de afweer van
het lichaam onderdelen van het
eigen lichaam gaat aanvallen.
Ziekten als chronisch reuma,
darmafwijkingen als colitis ul
cerosa en de ziekte van Crohn,
MS (misschien) en een rijtje
minder bekende maar zeer ern
stige kwalen. Cortison of pred
nison kunnen die aanval op
eigen lijf flink afremmen. Het
zelfde geldt voor afstootreac-
ties na transplantatie. De af
weer van het lichaam probeert
het vreemde transplantaat er
uit te werken maar door het
onderdrukken van die afweer
blijft het nieuwe orgaan op zijn
plaats.
Maar daar moet dan een prijs
voor worden betaald. Omdat
het effect van deze middelen
berust op de afbraak van eiwit
ten zijn werking en bijwerking
niet goed van elkaar te schei
den. Sterker nog, de werking is
de bijwerking. Het is dus zaak
om elke keer de voordelen te
gen de nadelen af te wegen. Bij
de ziekte van Hodgkin of na
transplantatie is dat geen pro
bleem, het is dan erop of eron
der en alternatieven zijn er
niet. Bij al die andere kwalen
moeten deze middelen heel se
cuur worden voorgeschreven,
zo kort mogelijk in een zo laag
mogelijke dosis en als het even
kan, moet het middel plaatse
lijk worden aangebracht. Je
mag, om maar wat te noemen,
ook nooit acuut met slikken
stoppen, want de bijnier gaat
tijdens de kuur op non-actief
en moet door langzaam minde
ren van de dosis de kans krij
gen om weer zelf Cortisol te
maken.
Corticosteroïden werken dus
als een tweesnijdend zwaard,
maar het zijn ook buitenge
woon machtige middelen. „Er
zijn maar weinig geneesmidde
len", aldus het Nederlands
Tijdschrift voor Geneeskunde
van een paar jaar terug, „waar
mee zoveel therapeutische suc
cessen zijn bereikt als met cor
ticosteroïden."
Door Marijke Prins
Een van de oudste kruiden waarvan bekend is dat hij in
keuken wordt gebruikt is koriander, dat in de Bijbel op twee
plaatsen wordt vergeleken met manna, het door God geschon
ken voedsel.
In de Zuidamerikaanse en Mediterrane keuken wordt korian-
derloof veel gebruikt. Wij kennen koriander vooral als de
verrassende zaadjes in 'muisjes', dat traditioneel bij geboorten
wordt geserveerd. In de Oosterse keuken is korianderzaad
onmisbaar. In vele soorten kerry is fijngemalen koriander
verwerkt en ook de Indonesische keuken zou het slecht vergaan
zonder koriander. In het onderstaande gerecht speelt,koriander
de eerste viool.
Voor vier personen
'v
Voorbereidingstijd: 15 minuten
Stooftijd: 2'A uur
f'
runderriblap van zo'n 500 gram
1 middelgrote ui
2 theelepels gemalen koriander (ketoembar)
V2 theelepel gemalen komijn (djinten)
1 teen knoflook
1 dobbelsteen Javaanse suiker
of V2 eetlepel bruine basterd suiker
1 theelepel tamarinde-pasta of
1 kneepje citroen
4 blaadjes djeroek poeroet of
rasp van een Vt citroen
'A blokje santen
vier eetlepels olie
zout naar smaak
Wanneer je een vijzel in huis hebt, is het maken van het
kruidenmengsel erg gemakkelijk. Zo niet, hak dan alles zo fijn
mogelijk fijn. Wrijf koriander, komijn, ui, knoflook en suiker
fijn in een vijzel. Voeg de tamarinde toe, die is opgelost in
eetlepels heet water.
Snij de runderlap in grote dobbelstenen, wrijf deze in met h
kruidenmengsel en laat het vlees een uur marineren. Verhit de
olie en braad de blokjes even aan op een niet al te hoog vuur,
zo'n vijf minuten. Het vlees moet dichtgeschroeid zijn. Voeg het
kwart blokje santen toe, alsmede 4 dl water en de rasp van de
citroen (of de djeroek poeroet als je die hebt kunnen bemachti
gen).
Zet het vlees op een laag vuurtje en laat het bijna drie uur
sudderen totdat het botermals is. De pan. mag niet gel
gesloten zijn; dat mag nooit wanneer santen op het menu staat,
anders raakt de saus geschift. De saus zal indampen, maar
moet juist.
Dien het gerecht op met gekookte of gestoomde rijst
spercieboontjes.
Door Jetty Ferwerda
De parfumfabrikanten hebben
de nieuwe man, die zich beter
verzorgt en daarvoor ook veel
tijd uittrekt, nu wel gevonden.
Het begon met Egoïste van
Chanel. Een geur voor een
man van de wereld, die zijn
twijfels en levensvragen no
teert in zijn persoonlijke dag
boek en die zich onafhankelijk
opstelt.
Fahrenheit van Christian Dior
bleek het volgende succes
nummer. Steeds meer mannen
raken verslingerd aan deze ty
pische geur. De een omschrijft
het als de zoete lucht van hooi,
de ander als een vers geplukt
boeket veldbloemen. De Fah-
renheit-man staat met beide
benen in deze tijd, bekommert
zich om de wereld en filoso
feert over de zin van het leven.
De nieuwe generatie mannen-
geuren legt duidelijk de na
druk op de gevoelige kant van
de heren. Het zijn ook bijna
allemaal 'vrouwelijke' geuren,
in die zin dat ze zacht, bloe
mig en soms zelfs fruitig rui
ken. Aan dit assortiment man-
nengeuren zijn inmiddels twee
nieuwe toegevoegd. Héritage
van Guerlain en Ungaro pour
l'homme-II.
Guerlain is een van de weini
ge, echte parfumhuizen, dat
wil zeggen: ze ontwerpt en
produceert de geur in eigen
beheer. Guerlain beschikt nog
over een eigen 'neus', die van
Jean-Paul Guerlain. Hij stelde
de vierde mannengeur voor
het huis samen. Naast Vetiver
(1959), Habit Rouge (1965) en
Derby (1985) is er nu Héritage.
Volgens het bedrijf een eerbe
toon aan de man uit het verle
den en opgedragen aan de
man van de toekomst.
De geur is in eerste instantie
onmiskenbaar mannelijk,
daarvoor zijn de houtachtige
en kruidige bestanddelen ver
antwoordelijk. Vervolgens
wordt hij zacht en sensueel,
door de toevoeging van vanille
en tonkaboon. Héritage is
vooral geen opdringerig par
fum, iets dat mannengeuren
over het algemeen wel zijn. De
geur verschijnt in eau de toi
lette (vanaf 69), after-shave
(vanaf 55), deodorant (vanaf
35) en douchegel 39).
Emanuel Ungaro, de Franse
mode-ontwerper, brengt kort
na zijn eerste mannengeur een
tweede op de markt. Ungaro
pour l'homme-I -een zware,
kruidige geur - sprak zo'n 35
procent van de mannen aan,
aldus de verkoopcijfers. De
tweede moet de groep heren
bereiken die houdt van een
meer warm en sensueel par
fum.
Ungaro pour Thomme-II blijkt
kort na het opbrengen een
frisse eau de cologne, die let
terlijk tintelt op de huid. Ge
durende de dag ontwikkelt de
geur zich in een zacht en sub
tiel parfum met als grondstof
fen kruiden, geranium, roos,
sandelhout, honing en hooi.
Ungaro-II is verkrijgbaar als
eau de toilette (vanaf 74),
after shave (ƒ51), deodorant
37) en douchegel 40).
De nieuwe generatie geuren is
uitwisselbaar. De meest actue
le mannengeuren blijken zeer
geliefd bij vrouwen, terwijl de
laatste damesparfums ook hun
weg (zullen) vinden naar de
heren. Ze snoepten al van
Dior's Dune en ze zullen dat
ongetwijfeld doen bij l'Eau
d'Issey van Issey Myake en
Feminité du Bois van Shisei-
do. De laatste twee zijn ook
pas op de markt verschenen.
TEKENING ARCHIEF DE STEM
Eindhoven - Philips introdu
ceert volgende maand een nieu
we serie elektronische spaarlam
pen ter vervanging van gloei
lampen met hogere wattages.
De lichtopbrengst van de drie
nieuwe lampen (wattages van
respectievelijk 15, 20 en 23 watt)
is vergelijkbaar met die van
gloeilampen van 75, 100 en 125
watt. De twee kleinste modellen
kosten veertig gulden, de groot
ste vijftig.
De nieuwe spaarlamp van 15
watt is 12,4 centimeter groot e"
daarmee bijna net zo klein als
een gloeilamp van 75 watt. De
nieuwe spaarlampen hebben jn
plaats van vier rechte buisjes
drie U-vormige lichtbuisjes
Door die vormgeving zijn
lampen aanzienlijk korter.
de stem
RADI01
Fik heel uur en om 7.30, 8.30, 9.30,
10.30,11.30, 12.30,13.30,17.30,18.30
en 6 30 nieuws. NCRV: 7.07 Hier en
nu (845 en 11.45 Kerkelijke actuali
teiten.) EO: 12.07 Tijdsein. VOO:
14.05 Nieuwsradio EO: 19.04 Tijd
sein publiek. 20.04 Tijdsein. VOO:
22.04 sportradio. NOS: 23.07 Niet
het oog op morgen. KRO: 0.04 Da-
mokles. 1.02-7.00 Niemandsland.
RADIO 2
Elk heel uur nieuws. TROS: 7.04 De
havermoutshow. 9 04 Gouden uren.
11 04 Binnenlandse zaken. 12.04 50
pop of een envelop. 14.04 Oenrae
Christian draait op verzoek. 15.04
Nederlands fabrikaat, met om 15.04
Nederlandse artiestenparade; 16.04
Nederlands hitwerk. EO: 17.04 Alle
mensen. VPRO: 18.04 Ekkel horizon
taal. NCRV: 19.04 CD box. 21.04
Water en vuur. 23.04-24.00 Late da
te.
RADIO 3
Elk heel uur nieuws. AKN: 6.02
Breakfast-club. 9.04 Arbeidsvitami
nen. 11.04 Baas van de dag. VARA:
12.04 Denk aan Henk. 14.04 Carola.
AKN. 15.04 Popsjop. VOO: 17.04 Rin-
keldekinket. NOS: 18.04 Avondspits.
EO 19 04 Spoor 7. AVRO: 20.04 For-
za> VPRO: 21.04 Villa 65. TROS: 0.04
Nachtwacht. VPRO: 2.02 Zone.
AKN. 4.02-6.00 Pyjama-FM.
RADIO 4
7.00, 8.00, 13.00, 18.00 en 20.00
nieuws. KRO: 7.02 Aubade. 9.00 Mu
ziek voor miljoenen. 11.00 Ochtend-
concert: J. Fluitmuz. II. Ensemble
Calefax. 13.04 In antwoord op uw
schrijven. VPRO: 14.00 Het middag
concert. Muziek aan het hof: China
en Korea. 16.00 De Nederlanden.
Pianomuz. 17.00 De koffer. NOS:
18.02 Ars musica. VPRO: 19.00 De
grote oversteek. NOS: 20.02-24.00
Supplement: Klap op de vuurpijl
1992.
RADIO 5
Elk heel uur nieuws. NOS: 6.45-6.50
Mededelingenrubriek met uitge
breid weerbericht en Scheepvaart-
berichten. 7.05 1008 AM. 8.55 Wa
terstanden. AVRO: 9.02 In gesprek.
9.55 Vrijzinnig vizier. VARA: 10.02
Van belang. 11.02 Punch. HV: 13.10
Het voordeel van de twijfel. 14.02
Boven het dal. 14.30 De verbeel
ding. VARA: 15.02 Ophef en vertier.
NOS: 17.10 Radio UIT. RVD: 17.45
Postbus 51 op vijf (17.55 Antilliaan
se act.). NCRV: 18.02 De wereld
zingt Gods lof. 18.54 Tekst en uitleg.
EO: 19.00 Waar waren we ook al
weer? NOS: 19.15 Nieuws en actu
aliteiten in het Turks. 19.50 Nieuws
en actualiteiten in het Marokkaans
en Berbers. 20.40 Nieuws en actua
liteiten in het Chinees. EO: 21.00
Kayen rasja (Er is hoop). 21.15 lyi
haberler (Goed nieuws). 21.30 Sin
ke yat kai yam (Goed nieuws op
maandag). NOS: 22.00 Een leven
lang. VARA: 23.00-24.00 Van belang.
OMROEP BRABANT
7.05 Brabants nieuws, actualiteiten
en sport. 7.32, 9.03, 10.03, 11.03,
12.05, 14.03 en 16.03 en 17.05 Bra
bants nieuws. 7.35 Muziek en actu
aliteiten. 7.45 De krant in Brabant
7.51 Weerman Johan Verschuuren.
7.55-8.00 Nieuwsoverzicht. 9.07 Mu-
ziekkiosk 10.07 Draai-bank 11.07
Van harte. 12.07 actualiteiten en
service. 12.53 Bericht voor boer en
tuinder. 12.55-13.00 Nieuwsover
zicht 14.05 muziekkiosk 16.05 De
Uitlaat. 17.07 actualiteiten en reac
ties van luisteraars. 17.45 De agen
da. 17.55-18.00 Nieuwsoverzicht
OMROEP ZEELAND
7.00 ANP-Nieuws. 7.05-7.30 Nieuws
en actualiteiten. 12.00 ANP-
Nieuws. 12.05 Nieuws en actualitei
ten. 12.30 Het weer in de provincie.
12.35 Wegwies. 12.40 Reportage.
12.55-13.00 De agenda. 13.00 ANP-
Nieuws. 16.00 ANP-Nieuws. 16.03
Sportmeneer. 17.00 ANP-Nieuws.
17.05 Nieuws en actualiteiten. 17.30
Het weer in de provincie. 17.35 De
ronde van Zeeland. 17.55-18.00 De
agenda. 18.00 ANP-Nieuws.
