weekend
Jos de
Blok:
50 jaar
Peter
Dirven:
40jaar
Nog in orde
de stem
HET JAAR VAISI DE OUDEREN
de stem
zaterdag 2 januari 1993
'Vroeger vonden de
leerlingen me een
sukkel. Gisteren
ging na de les
een applaus op'
Ruim zeshonderd Brabantse
ouderen volgen ieder jaar
cursussen aan de
Seniorenacademie Brabant.
De lessen worden gegeven in
Tilburg, Den Bosch en
Eindhoven door onder meer
Roosendaler drs. Anton de
Man (65). Volgens hem is het
zaak om de niet-actieve
ouderen bij de televisie
vandaan te rukken.
'Een oudere die
studeert aan de
Seniorenacademie
komt gewoon
vrolijker thuis'
Wat versta je onder
oud? Ik ben vijftig en
voel me jong. Ik kijk nog
steeds naar een mooie
meid zoals ik dat 25 jaar
geleden ook deed.
Ik denk dat het straks ver
domd leuk kan worden. Ik
heb dan tijd voor mijn
hobby's en voor andere
maatschappelijke activi
teiten hier in mijn woon
plaats Oostburg. Natuur
lijk is dat wel afhankelijk
van mijn lichamelijke ge
steldheid. Ook is belang
rijk hoe je denkt over
ouder worden.
Toen ik 25 was, studeerde
foto peter nicola!
ik nog. Dan sta je eigenlijk
nog niet in de maatschap
pij. Later krijg je in het
arbeidsproces meer ver
antwoordelijkheid. Ik heb
er eigenlijk nooit tegenop
gezien om ouder te wor
den. Geestelijk til ik er
niet zo zwaar aan. Het is
wel zo dat ik nu vaker
bezig ben met het moment
dat ik straks ophoud met
werken. Je denkt aan het
opbouwen van een pen
sioen. Ik probeer mezelf
een visie te maken van hoe
het straks zal zijn.
Daarbij ga ik ervan uit dat
de situatie blijft zoals die
nu is en dat ik geen licha
melijke beperkingen heb.
Als je invalide wordt dan
is de situatie natuurlijk
anders. Dat is moeilijk in
te schatten.
Op dit ogenblik werk ik
nog steeds hard en ik sport
nog steeds. Alles gaat ge
woon door: tennis, zaal
voetbal en als ik geen
dienst heb, sta ik op het
veld met de veteranen. Ik
wil daarmee blijven door
gaan tot het niet meer kan.
Ach, als je er lol in hebt,
waarom niet? Leeftijd
hoeft geen beperkende fac
tor te zijn. Het is maar wat
je jezelf geestelijk wijs
maakt. Ik ben nu in de
kracht van mijn leven en
kan talloze kanten uit. Als
je maar positief denkt. De
manier van denken. Ik ge
loof dat die vooral bepa
lend is.'
Dank u, ik maak het goed. Ik
ben nu dik 90, ofschoon ik al
in het fin de siècle ben gaan
sukkelen en kort geleden met een
fles Nuits-Saint-Georges mijn zil
veren krakkemikkenjubileum heb
gevierd. De wetenschap staat
voor niets. Ik heb de staat zo
ongeveer de bouwkosten van een
scholengemeenschap gekost,
maar daarvoor heb ik een hart
van plastic, de longen van een
marathonloper die door de blik
sem werd getroffen, de lever van
een Poolse geheelonthouder die
het leven liet in de Slag bij Wlow
en de nieren van een renpaard.
Geestelijk ben ik nog goed in
orde. Dat wil zeggen, ik ben nog
geschikt voor een deeltijdbaan.
De kosten in de zorgsector zijn
door de vergrijzing zo hoog ge
worden, dat gezonde senioren
van 90 en ouder aan de slag
moeten als bollenpellers. Zelf
volg ik nu een cursus om te
kunnen werken in een naai-ate-
lier.
Mijn broer, die iets ouder is, heeft
het goed getroffen. Hij hoeft niet
meer te werken omdat hij wat
vergeetachtig geworden is en de
weg naar huis niet meer kan
vinden. Bovendien maakt hij zich
op de werkplek schuldig aan niet-
verwijtbare ongewenste intimitei
ten. In het tehuis worden hem
vaak armkokers aangelegd. Het
voordeel daarvan is dat hij zijn
handen thuis houdt en vrouwen
niet langer onderwerpt aan snelle
doktersonderzoeken. Nadeel is
dat ik dan zijn sigaar brandende
moet houden. Hij rookt een uitne
mend merk, maar hij rookt zeer
nat. Maar voor je familie heb je
wat over. Ik lurk liever aan zijn
sigaar darr aan die van de oude
Lubbers. Die oude Lubbers had
trouwens ook niet kunnen denken
dat hij, door de last van de natio
nale vergrijzing, tijdens de spits
uren niet meer van het openbaar
vervoer gebruik mag maken. We
houden, door de geleidelijkaan
verworven traagheid, de boel te
veel op.
Het begon bij de opening van het
Nederlandse TGV-net. Zeer veel
bejaarden raakten bekneld tussen!
dichtslaande deuren en zorgden
ook anderszins voor ontoelaatba
re vertragingen. Sommigen trok
ken aan de noodrem omdat ze
hun paraplu vergeten waren, an
deren probeerden persoonlijke
bezittingen op te vissen die tus
sen trein en perron waren geval
len. Al jaren zitten er nu stickers
op treinen, trams en bussen
waarop, in krachtige letters, te
lezen staat: 'Geen senioren in de
spits'. Er worden zware boetes
uitgereikt. Je kunt als bejaarde
tegenwoordig maar het beste een
ernstig gebrek hebben, want an
ders zit je, zoals ik straks, als een
gek te naaien in een atelier om je
kosten te drukken.
Zodra je een beetje maalt of niet
goed meer ter been bent, kom je
in een beschermde omgeving te
recht, zoals mijn broer. Hij krijgt
voortreffelijk te eten; daar zorgt
een 98-jarige mevrouw Zoet-
brood voor die daar ook woont
en die om de zoveel tijd een
klacht indient bij de Keurings
dienst van Waren. Dat houdt het
keukenpersoneel op de tenen.
Zijn beste vriend is kapitein ge
weest op een tanker en bij zwaar
weer staat deze zeebonk oliela
dingen gevaarlijke havens binnen
te loodsen. Soms gaat hij aan de
balie zeggen dat hij nog een paar
dagen blijft en dat het hotel hem
buitengewoon goed bevalt. Hij is
altijd op reis. Ze zitten er veilig.
Ik hoop dat er bij mij ook een
beetje de klad in komt, want het
wordt me op straat te gevaarlijk.
Om de haverklap word ik aange
houden door jeugdige bandieten,
die mij om een bijdrage vragen.
Dankzij mijn nieuwe longen sprint
ik me gemakkelijk in veiligheid,
maar of ik dat nog kan als ik de
100 ben gepasseerd, valt te be
zien. Mijn buurman begroet me 's
morgens giftig met de opmer
king: 'Zo, oude lui, ik ga weer
eens een dagje voor je werken'.
Als ik eenmaal op dat atelier
broeken en vesten zit te naaien
kan ik hem op z'n vestje spugen.
Maar het allerliefste zit ik bij m'n
broer, die wat maalt en erg nat
rookt. Ze schenken daar een goe
de borrel.
Ik kwam eigenlijk bij toeval
in aanraking met de senio
renacademies. Ik hoorde dat
er in Groningen een derge
lijke opleiding was en heb
meteen een brochure aange
vraagd. Daarin las ik dat in Til
burg ook een Seniorenacademie
zat. Daar had ik nog nooit van
gehoord. Aan public relations kan
dus wel wat meer worden gedaan."
Drs.drs. Anton de Man - afgestu
deerd in sociale- èn in literatuur
wetenschappen - voelde zich na
zijn eerste cursus bij de Seniorena
cademie meteen betrokken bij de
instelling. „Tijdens de les maakte
ik een opmerking over de Franse
literatuur. Aan de hand daarvan
werd gevraagd of ik daar wat meer
over wilde vertellen. Naderhand
kreeg ik meteen het verzoek of ik
les wilde geven."
„Ik dacht eerst dat de cursisten
allemaal universitair geschool zou
den zijn. Gisteren nog zat ik naast
een vrouw uit Oosterhout die een
verpleegstersdiploma had. Ze wil
in haar woonplaats ook iets opzet
ten met lessen voor ouderen. Ieder
een wordt toegelaten op de Senio
renacademie, maar het niveau is
natuurlijk wel hoger onderwijs."
Op het programma voor dit voor
jaar staan onder meer de cursus-
Ik hoop in ieder geval
V dat ik ook als ik ouder
ben, lang kan blijven wer
ken. Mischien met een iets
mindere intensiteit. Je
denkt bij ouder worden in
ieder geval wel aan hoe je
lijf zich gedraagt.
Ik was laatst bij mij thuis
in Oudenbosch hout aan
het zagen. Er moest een
stuk van een hoge boom af.
Er warenknapen van
twintig bij. Ik heb hen dat
werk toch maar laten
doen. Misschien is dat al
een eerste symptoom. En
kele jaren geleden ben ik
gestopt met roken en wat
zwaarder geworden. Ik
ben in ieder geval niet
meer de sprinkhaan van
toen ik zeventien was. Als
je ouder wordt, is dat te
zien aan je lijf. Daar ont
kom je niet aan. De zin
ontgaat mij dan ook van
het proberen om eruit te
zien als 25 als je 50 bent.
Aan de andere kant merk
je dat er meer naar je
wordt geluisterd als je
ouder wordt. Ik heb ook
sneller en beter contact
met ouderen. Dat houdt
tegelijkertijd in dat je
foto de stem ben steffen
minder betrokken bent bij
wat de jeugdigen bezig
houdt. Ik sta nu niet meer
op zaterdagavond in de
disco te springen.
Ik zie wel bij ouderen dat
hun belangstelling voor
zaken afneemt. Ik kan me
nu druk maken over wat ik
bijvoorbeeld in de krant
lees. Je merkt dat bij veel
ouderen de belevingswe
reld kleiner wordt. Dat
vind ik angstaanjagend.
Nu probeer ik aan zowat
alles aandacht te schen
ken. Ik wil niet dat straks
mijn leefwereld alleen nog
een klein kamertje is. Dan
word je gezien als de opa
die niets meer te zeggen
heeft.
Ik kan me niet voorstellen
dat ik straks helemaal
niets meer doe. Misschien
dat ik mijn bezigheden an
ders indeel. Het is moeilijk
om je voor te stellen dat
straks het moment komt
dat je niet meer werkt.
Ook als ik bezig ben met
mijn pensioen dan vind ik
dat eigenlijk alleen maar
ingewikkeld en vervelend.
Nu ik zelf ook wat ouder
ben, merk ik dat ik veel
dingen heel anders bena
der dan vroeger. Toen ging
je overal onbevangen op
af. Nu zet je eerst alles op
een rijtje. Ook gekke din
gen waar risico's aan zijn
verbonden, doe je niet
meer.'
Ieder halfjaar melden zich driehonderd ouderen voor een cursus bij de Brabantse Seniorenacademie.
Goed zo, pa!
ben nu zelf voor een bepaalde cur
sus gekozen en doen ook vaak
meteen iets met wat ze geleerd
hebben."
De Man zit ook in het bestuur van
de cursistenvereniging Sed Vitae,
Vrienden van de Seniorenacademie
Brabant. De vereniging stimuleert
de leden tot medewerking aan de
organisatie en onderhoudt contac
ten met andere cursistenverenigin
gen in Nederland.
aast zijn werk bij de Senio
renacademie is hij lid van
de commissie internationale
zaken van de Katholieke
Bond van Ouderen. „Ik ben naar
diverse congressen geweest in bij
voorbeeld Brussel en Londen. Daar
wordt dan meestal gediscussieerd
aan de hand van een thema. In
Brussel bijvoorbeeld stond een Ier
op die zei dat ouderen bij hen voor
niets met de trein meekonden. Een
Italiaan zei dat ze bij hen gratis
erwtjes kunnen krijgen. Ik ben toen
Door Peter de Jong
- foto archief de stem
opgestaan en heb gezegd dat ze
ervoor moeten zorgen dat iedere
oudere minimaal 1400 krijgt per
maand. Dan kan iedereen zelf uit
maken wat hij of zij ermee doet.
Dan ben je geen voorwerp meer,
maar onderwerp."
Roosendaler Anton de Man op zijn studiekamer: „Ik hoop dat het Jaar van de Ouderen veel ouderen tot
activiteiten kan stimuleren.- foto de stem ben steffen
sen: biografie en autobiografie, ge
schiedenis en godsdienst van de
islamitische wereld, psychologie
van het dagelijks leven, kijken naar
architectuur en moderne poëzie.
Iedere cursus kan, als de deelnemer
dat tenminste wil, afgesloten wor
den met een tentamen of een werk
stuk. Dat levert dan een certificaat
op.
Zelf werkt De Man mee aan een
cursus over de derde levensfase. De
cursus beziet de sociale verande
ringen in deze eeuw en de gevolgen
daarvan voor de oudere generaties.
„Tja, hoe ging dat vroeger. Er was
geen geld voor een school of de
school stond te ver weg. De finan
ciële zorgen waren groot. Een
schoolschrift kostte zeven cent. Ik
hoor de juffrouw nog zeggen dat
we ook de bovenste regel van het
schrift moesten gebruiken. Nu zeg
gen we vaak tegen elkaar: wat
hebben wij het goed."
De Roosendaler begon zijn onder-
wijscarrière op een middelbare
school. „Toen werd ik lang niet zo
gewaardeerd als nu door de leerlin
gen. Ik herinner me dat ze me toen
op een gegeven moment maar een
sukkel vonden omdat ik schoenen
droeg die niet in de mode waren.
Gisteren ging er na de les een
applaus op. Leuk, hè. Dat is toch
heel wat anders. De mensen heb-
„Het gaat er bij zo'n opleiding om
dat mensen de bereidheid hebben
om niet alleen kennis op te doen
maar ook bereid zijn hun houding
te veranderen aan de hand van wat
ze leren. Dat laatste vind ik het
hoogste goed. Dat is het verschil.
Ouderen moeten niet alleen consu
meren en voor de televisie zitten.
Ze moeten produceren. Zelf beslis
singen nemen en dingen onderne
men. De mensen worden er ook
beter van en gelukkiger. Iemand
die studeert aan de Seniorenacade
mie komt gewoon vrolijker thuis.
De kinderen zullen dan zeggen:
'Goed zo, pa!' Ik hoop dat het Jaar
van de Ouderen veel ouderen tot
activiteiten kan stimuleren. Wat er
na dit jaar moet gebeuren? Ik hoop
dat er dan genoeg in gang is gezet
en dat we dan genoeg ouderen bij
de televisie vandaan hebben ge-
-ukt. Daar gaat het om."
