[et snuiven en plakken van het roken af
Individuele vakantieganger krijgt veel meer mogelijkheden
Twaalfhonderd slagers naar grote zultkeuring
-■y4-
Koop-beurs van ANWB
voor gebruikte caravans
Amsterdam: 1993 in
teken Gouden Eeuw
Toeristenindustrie in
Florida als vanouds
nieuwe methoden via nicotinepleisters of met een stinkend potje
Vlijk
Bouw- en Woonmarkt
bij De Kleine Aarde
de stem consument
DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1992
DEEL D
Ac Garnet Red.
ar je helemaal een gat
f. 20.995,- (in plaats
pus snel een proefrit,
een beperkte oplage
ielbedr. Doornbos,
tel: 01641-2304.
-55553.
'-2484.
Pakketreizen minder in trek
Door onze redacteur Kees den
Exter
Breda - Zult. Je gruwt er
van of je smult ervan. Som
migen kokhalzen bij het
woord alleen al, anderen
nemen dag-in-dag-uit zes
boterhammen met zult mee
inhettrommeltie.
hele volksstammen er niet
n moeten denken om hoofd
bas te eten heeft veelal te ma
ken met de basis-ingrediënten
van het typisch Brabantse pro
fluit: varkenskoppen en -kin
nebakken. Met koppen en kin
nebakken is net zo min iets mis
is met de halskarbonaden en
haasjes van hetzelfde varken,
maar dat argument zal de zult-
haters waarschijnlijk niet
overtuigen.
Die zullen in ieder geval niet
komen kijken en proeven als
volgende week woensdag (23
september) in de Pelgrims-
hoeve in Tilburg de 'Provin
ciale Zultkeuring 1992' gehou
den wordt. Voor deelname zijn
alle 600 slagers uit Noord-Bra
bant uitgenodigd, alsmede 600
leerling-slagers.
Bij voorgaande edities van de
zultkeuring zat slager J. van
Kuyk uit Bavel in de jury. Wie
de zult uit zijn winkel keurt
snapt wel waarom. Aan zijn
recept zijn geen geheimen ver
bonden: „Koppen en kinne
bakken, schouders voor de
smaak en buiken, mét zwoerd,
voor de stevigheid".
De eerste bewerking bestaat
uit het verwijderen van de oren
en de allerlaatste haren die bij
het slachten nog zijn blijven
zitten. Dan worden de koppen
vier uur in het water gezet, om
schoon te spoelen. Vervolgens
gaat het vlees tweeëneenhalf
tot drie uur in een ketel, om
gaar gekookt te worden. Een
maal gaar laten de botten zich
gemakkelijk verwijderen. Dan
wordt het gekookte vlees ge
malen. Aan de brij die dan ont
staat wordt een deel van het
kookvocht toegevoegd en dan
komen de kruiden erbij. Van
Kuyk: „Zout, azijn, piment,
uienpoeder, nootmuskaat en
peper". Dan gaat de brei terug
de ketel in, om weer aan de
kook gebracht te worden. Ver
bolgens wordt de zult afge
koeld en ongeveer bij hand
warme temperatuur uitgegoten
m de bakjes waarin het pro-
dukt verkocht wordt.
bat handwarme is belangrijk
om te voorkomen dat het ge
kookte vlees en het toege-
1 voegde kookvocht bij verdere
I afkoeling scheiden en zich on-
I der in het bakje 'dril' vormt.
En verder komt het er op aan
I om het vlees niet al te gaar te
I 'aten worden en om niet al te
„Koppen en kinnebakken, schouders voor de smaak en buiken, mét zwoerd, voor de ste
vigheid", zegt de Bavelse slager J. van Kuyk over de typisch Brabantse lekkernij.
FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
veek zwoerd mee te koken.
'Van oudsher is zult een sei
zoengebonden produkt. Zo
eind september, dan was het er
altijd weer en dan tot eind
maart. Slager Van Kuyk heeft
met die traditie gebroken. Hij
heeft het hele jaar door zult in
voorraad, met uitzondering
van de bouwvakvakantie. Dat
heeft een simpele verklaring:
„Dan worden er geen bouw
vakkers uitgezakt (van boter
hammen voorzien) en dan dui
kelt de omzet in elkaar".
In zijn stand op de jaarlijkse
braderie in Bavel geeft slager
Van Kuyk zult weg, op rogge
brood. Zo heeft hij een beeld
van 'de zulteter': „Da's jong en
oud, man en vrouw, arm en
rijk, gewoon iedereen dus. Net
zoals de mensen die zult veraf
schuwen dus ook behoren tot
een dwarsdoorsnee van de
maatschappij". Hoe zult in
elkaar steekt, dat hoeft Van
Kuyk eigenlijk maar zelden uit
te leggen: „De meeste liefheb
bers weten dat nog wel van
vroeger, toen er aan huis var
kens werden geslacht en er ook
thuis zult gemaakt werd".
Door Johan van Grinsven
Breda - De nieuwe wintergidsen van de grote reisorga
nisaties laten een individueler aanbod voor de vakantie
ganger zien, meer zonbestemmingen en een fikse uit
breiding van de wintersportprogramma's dan eerder.
kleine veranderingen. Dat Kreta
of de Turkse Rivièra nu ook een
winterbestemming is."
Uitbreiding
De reisorganisaties moeten het
dan ook vooral hebben van uit
breiding van het aanbod in de
bekende landen. Arke komt met
enkele nieuwe winterzonbestem
mingen zoals Malta, Eilat (Is
raël), Kreta en Costa Tequise
(Lanzarote, het meeste oostelijke
van de Canarische Eilanden).
Ook Holland International (Hl),
biedt wat nieuwigheden aan, zo
als San Augustin op Gran Cana-
ria. Arke en Hl zijn de twee
grootste reisorganisaties in Ne
derland.
Nieuw bij Arke zijn arrange
menten voor steden in het voor
malige Oost-Duitsland: Pots
dam, Leipzig en Dresden. Zo ook
de steden Orlando, Atlanta en
Los Angeles in de Verenigde
Staten alsmede het Russische St.
Petersburg.
Sneeuwvakanties
Vrij-Uit, op het gebied van auto
vakanties de marktleider, heeft
het aanbod in bepaalde delen
van Frankrijk verdubbeld verge
leken met vorig jaar. En dan
vooral in de kleinere skidorpen.
Woordvoerder P. van Poppel:
„We zien dat steeds meer win
tersporters de grote plaatsen de
rug toe keren. Ze kiezen voor
dorpjes in de buurt van de be
kende ski-oorden. Daar is het
rustiger en 25 tot 30 procent
goedkoper".
Meer en minder nieuwe elemen
ten in het aanbod aan sneeuwva
kanties: Sierra Nevada in Spanje
en Lillehammer en Greilo in
Noorwegen (Arke). Diverse on
dernemingen verwachten veel
van Oosteuropese landen als
Bulgarije, Roemenië en Tsjecho-
slowakije. Niet iedereen is en
thousiast. Van Poppel: „Qua ho
tels en voorzieningen zijn die be
stemmingen nog niet goed ge
noeg voor de - Nederlandse
markt".
Voor wie de wintersportmoge
lijkheden in Zwitserland of Oos
tenrijk -al jarenlang de grote
publiekstrekker in de winter - te
gewoontjes of te druk vindt, zijn
er voldoende alternatieven.
Skiën in Griekenland bijvoor
beeld. Maar de echte trendsetter
kiest mogelijk liever voor de
Rocky Mountains. Of voor de
Sloveense wintersportbestem
ming Kransjka Gora (Hotel
plan).
Zo probeert elke reisorganisatie
ook hier met iets nieuws te ko
men. Of het nu gaat om reisdoe
len binnen Europa of ver daar
buiten.
Wat opvalt in de brochures: ski-
reizen naar de Rocky Mountains
of Slovenië, Kreta in de winter
en arrangementen voor steden in
wat eens Oost-Duitsland was.
De nieuwe reisgidsen die met
karrevrachten tegelijk bij de
reisbureaus worden bezorgd, la
ten enkele trends zien. Duidelijk
is bijvoorbeeld dat de pakketrei
zen waarbij alles wordt geregeld
en verzorgd, terrein aan het ver
liezen zijn. Het aanbod wordt
steeds flexibeler. Vakantiegan
gers krijgen daardoor meer in
vloed op zaken als vertrekdag,
luchtvaartmaatschappij, soort
huurauto, hotel en invulling van
de reis.
Mobiplan bijvoorbeeld hanteert
voor de verre-reizenprogram-
ma's het 'flexibele bouwstenen'-
idee. Woordvoerster M. Bosman:
„Mensen kunnen elementen uit
de brochures zelf combineren.
Kenya? Eerst een safari en dan
Nairobi of liever tussendoor een
paar dagen Mombassa? Kan al
lebei. Of eerst een safari in Ke
nya en dan naar de Seychellen?
Geen probleem. Wij merken dat
mensen rondreizen met vastlig
gende programma's steeds meer
beu raken. Ze willen hun indivi
duele wensen gehonoreerd zien.
Dit soort reizen hoeft tegen
woordig absoluut niet meer
duurder te zijn dan standaard
reizen."
Verre reizen
In het aanbod aan verre reizen
springt in het oog, dat Afrika
sterker vertegenwoordigd is dan
vorig jaar. Naast het vertrouwde
Kenya duiken nu ook landen op
als Zuid-Afrika, Tanzania, Zan
zibar en de Seychellen.
Alle grote reisorganisaties ver
wachten voor deze winter meer
verre reizen te verkopen. Van
daar ook de grotere keuze aan
reizen naar het Verre Oosten (dè
bestemming in opkomst is Viet
nam), het Caribisch gebied en de
Verenigde Staten. Het uitge
breide aanbod biedt van alles:
meer strandvakanties naar
steeds verdere uithoeken van
landen als Thailand en de Domi
nicaanse Republiek ('nieuwe
rustbestemming van hoge kwali
teit', heet het in een brochure)
tot bijvoorbeeld een privé-rond-
reis per luxe wagen op Sri Lan
ka. Evenementsreizen probeert
het met Venezuela op de Neder
landse markt. Zo leggen alle
grote reisorganisaties hun eigen
accenten.
Woordvoerder R. Admiraal van
Arke: „Er zijn geen spectacu
laire nieuwe bestemmingen
meer. Alle gebieden ter wereld
zijn in de reisgidsen te vinden.
Dat is het grote verschil met tien
jaar geleden. Toen werden hele
landen opengelegd voor het toe
risme. Het nieuws zit 'm in
roting tw.v. f 4,95 bij D'*°nS
staande verpakkingen en een 't'eur!!^(|öpt
11 vergroting per gezin/adres. - Ac c
helft van de waarde
'or Mario Bouwmans
jWmond/Amsterdam - Het doel is
Fjwelfde: rokers van hun verslaving
L1, Pen. De weg is verschillend. Ex-
penner Jannes Slendebroek uit
F Mond biedt op de vrije markt no
il ,e r°kers een nieuw kruidachtig
pukmiddel uit China.
'Zwitserse fermaciegigant Ciba-Geigy
ceert via de dokter nicotine-pleisters
|it .°P "et kjf. Beide kampen zweren bij
V n wondermiddel. En beide kraken
«aars vindingen af.
L 20u de moderne versie van klein
W k reus kunnen ziJn- Van het
j P'taal aan de ene en de startende
IW?Lmer aan de andere kant. Jannes
TCrd t ket sprinten nog niet ver-
Jfearkr 2n Persconferentie het eerst,
la k t ZAaltje in het stijlvolle gebouw
linrttü, Academisch Genootschap in
WBiüen ?aakt met één belangstel-
ta-Ge ?st een veriaten indruk. Ci-
[Li®! Prijkt een dag later neer in een
fclrirv ?altie van het Amsterdamse
fcliiko Centre en pakt voor de lan
ter Dm?ers uh roet onderzoeken, dok-
K.tJeSSoren en versnaperingen.
Iets rw00rdeelt Slendebroek. Als je
Wwatlm?et het g°ed doen en dat
'a-Geim, u vklden de Zwitsers. „Ci-
poor veal geld uitgetrokken
z.lJn campagne en dat moet er na-
Iheb er hPt° Sinel m°geliik uitkomen. Ik
pt kieifl _d niet voor, dus begin ik in
I het geld
met verkopen via apothekers
en drogisten in het zuiden. Ik moet het
hebben van mondreclame," zegt Slende
broek.
Hij weet zich vergezeld van een rokende
pr-man en van Axel Gattermann. Deze
Duitse 'Naturheilprediker' heeft de ver
kooprechten van het reukmiddel voor
Europa. Miraculous Stop Smoking heet
het goedje dat de reuk- en smaakpapillen
zodanig prikkelt dat de roker de lust in
een sigaret moet vergaan. De geur houdt
het midden tussen 'uitlaatgassen van de
auto en rotte eieren'. Aangeraden wordt
het middel te gebruiken in een vertrek
waar dezelfde dag geen mensen meer ko
men.
Drie dagen telkens twintig minuten met
de neus boven het flesje van 250 gulden
en het ergste leed is geleden. De weken
daarna 'kost het de meeste rokers niet zo
veel moeite meer het roken te laten'. Al
thans, dat stellen Slendebroek Co op
grond van tests in China en Duitsland.
Een recente proef voor de Vara-televisie
wees uit dat van de tien proefpersonen
die MSS opsnoven, er zes de sigaret defi
nitief doofden.
Ciba-Geigy wil de rokers ronde Nicoti-
nell-pleisters laten plakken op hun li
chaam. 'Elke dag een andere plek om ir
ritaties te voorkomen'.
In die pleisters zit nicotine die, gelijkma
tig gedoseerd, via de huid tot het lichaam
doordringt. De dagelijkse portie wordt in
de eerste twaalf cruciale weken afge
bouwd tot nul en dan moet het verlangen
naar een sigaret verdwenen zijn.
Voor zwangere vrouwen en hartpatiënten
zijn de pleisters niet geschikt. Ook zijn
kleine vervelende bijverschijnselen als
hoofdpijn en misselijkheid niet uitgeslo
ten. „Maar verder werkt het prima", als
de gebruiker tenminste niet stiekem
doorrookt omdat hij dan een gevaarlijke
overdosis nicotine binnen krijgt. Diverse
klinische studies leren dat veertig pro
cent van de gebruikers geen sigaret meer
opsteekt. Nicotinell is inmiddels officieel
als medicijn geregistreerd en kan alleen
op recept van de (huis)arts verkregen
worden. „Dat is goed want de roker heeft
begeleiding van een arts nodig", stelt al
gemeen directeur M. Bareiss op grond
van behoeftepeilingen onder rokers. Een
volledige kuur kost 350 gulden, maar 200
gulden wordt door het ziekenfonds ver
goed.
Het produkt van Ciba-Geigy vinden
Slendebroek en Gattermann maar niets.
„Die pleisters zijn veel duurder dan ons
reukmiddel, ze zijn niet zonder dokters
recept verkrijgbaar en het resultaat laat
veel langer op zich wachten. Wij willen
het zenuwgif nicotine uit het lichaam
hebben en zij stoppen het er juist in. De
nicotine van een sigaret vervangen door
de nicotine van een pleister, daar geef ik
geen gulden voor," zegt Gattermann.
Ciba-Geigy brengt de Nijmeegse profes
sor J. van Rossum - ook dopingdeskundi-
ge- in stelling. „Niet van de nicotine,
maar van de teer en verbrandingsprö-
dukten in de tabak heeft het lichaam het
ergst te lijden." Hij ziet in de pleisters
'een adequaat middel' om rokers van hun
verslaving af te brengen.
Maar in Chinese kruiden opsnuiven
schuilt toch ook geen kwaad? Achter de
Ciba-Geigy tafel stijgt een besmuikt ge
lach op. Gedragswetenschapper A.
Mudde van de rijksuniversiteit Limburg:
„We hebben dat soort lieden al wel vaker
aan onze deur gehad. Het probleem met
al die natuurprodukten is, dat er geen
dubbelblind onderzoek naar gedaan is.
Ze hebben geen bewijsmateriaal."
„Wie heelt, heeft gelijk," diept Gatter
mann een oud Duits gezegde op. En Slen
debroek mort: „Er is veel scepsis tegen
natuurprodukten met kruiden. Raar ge
noeg is dat bij chemische middelen veel
minder het geval." Een half jaar zegt hij
nodig te hebben voor de echte doorbraak.
„Ik weet dat een prijs van 250 gulden
niet gering is. Maar als je acht weken niet
rookt, heb je het er al uit. We gokken
duidelijk op de bovenlaag. Mensen die
het goed kunnen betalen: directeuren en
zo."
Dè keus is uiteindelijk aan de vier mil
joen rokers in Nederland. Gemiddeld
400.000 van hen doen jaarlijks een po
ging te stoppen, 40.000 lukt het. „Met
onze pleisters worden dat er 100.000,"
beweert Ciba-Geigy. Hetzelfde aantal
achten Slendebroek en Gattermann haal
baar, maar dan natuurlijk dank zij Mira
culous Stop Smoking.
Zowel in Eindhoven als Amsterdam werd
erkend dat het 'slechts om hulpmiddelen
gaat' en die helpen niet als een roker niet
met de volle overtuiging zijn sigaretten
de deur uit doet.
Prijzen
Uit de gidsen blijkt dat voor de
verre reizen naar 'dollargebie-
den' als de Verenigde Staten en
het Caribisch gebied, de prijzen
rond tien procent lager zijn dan
vorig jaar. Voor de Europese
zongebieden variëren de prijzen
van 4 hoger tot 12 procent lager.
De wintersportvakanties zijn
rond de 5 procent duurder ge
worden.
Er gaan nogal wat Nederlanders
in de winterperiode met vakan
tie. Volgens de meest recente cij
fers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) gingen
in het winterseizoen 1990-1991
(1 oktober-30 april) 2.705.000
mensen naar het buitenland.
Daarvan kozen 230.000 voor een
zonvakantie, 1.190.000 voor een
wintersportvakantie; de rest
prefereerde bezigheden als kam
peren, een verblijf in een bunga
lowpark of een stedenvakantie.
Daarnaast brachten 1.800.000
Nederlanders in deze periode
een vakantie door in eigen land.
Boxtel - Milieu-educatie en
voorlichtingscentrum De Kleine
Aarde in Boxtel houdt zondag 20
september zijn derde milieu
vriendelijke Bouw- en Woon
markt. Op die markt onder meer
speciale aandacht voor natuur
verven, ecologische architecten,
bouwbedrijven, alternatieve
energie, woongroepen alsmede
meubelmakerijen en interieur
verzorgers.
Breda - De ANWB heeft voor zaterdag 19 en zondag 20 sep
tember een beurs georganiseerd voor tweedehands caravans en
vouwwagens. De beurs wordt gehouden op het terrein van Re
creatie Centra Nederland in Zeewolde. Op dit evenement kun
nen particulieren hun caravan of vouwwagen te koop aan bie
den.
Het totale aanbod ligt naar verwachting tussen de 300 en 400
caravans en vouwwagens. Deskundigen van de ANWB bekij
ken elk kampeermiddel, stellen een keuringsrapport op en ge
ven een adviesprijs.
Tijdens de beurs is er een bescheiden informatie-markt met on
der meer caravan-accessoires, voortenten en andere kampeer-
artikelen. Het evenement is op beide dagen (gratis) toeganke
lijk van 10 tot 17 uur. Het beursterrein is te vinden aan de Das-
selaarweg in Zeewolde.
De schitterende bebouwing langs de Amsterdamse
grachten is grotendeels ontstaan in de gouden eeuw.
- FOTO CAPITAL PRESS
Amsterdam - Amsterdam heeft .'De Gouden Eeuw' als toeris
tisch thema voor 1993 gekozen. VW Amsterdam wil onder dit
thema het cultuurhistorische aanbod van de stad extra promo
ten.
Diverse musea organiseren speciale tentoonstellingen, kerken
zullen hun pronkstukken extra belichten en ook architectuur
en muziek uit die periode worden in de schijnwerpers gezet.
Het themajaar - dat duurt van juni 1993 tot en met februari
1994- wordt afgesloten met een grote tentoonstelling in het
Rijksmuseum. Die krijgt de titel 'De Dageraad van de Gouden
Eeuw'. I
De VW vond het kiezen van een thema noodzakelijk omdat na
'Van Gogh' (1990) en 'Rembrandt' (1991/1992) een groot en
langdurend evenement met internationale uitstraling op de
Amsterdamse toeristische kalender ontbrak. En dat terwijl een
van de trends in het toerisme is 'dat mensen steeds meer op
zoek gaan naar unieke ervaringen, waarbij bijzondere evene
menten een belangrijke rol spelen', aldus de VW.
Het thema Gouden Eeuw werd gekozen omdat de zeventiende
eeuw voor Amsterdam de grootste bloeiperiode was. Die tijd
bepaalt voor een belangrijk deel nog altijd het stadsbeeld. Het
'kernaanbod' van het themajaar wordt gevormd door het Rijks
museum, Museum het Rembrandthuis, Amsterdams Historisch
Museum, De Nieuwe Kerk en Madame Tussaud Scenerama.
Van onze redactie consument
Breda - Een handvol hotels in
Florida is door de orkaan An
drew nog altijd buiten ge
bruik, maar verder draait de
toeristenindustrie in de Ame
rikaanse staat weer als van
ouds.
Grote Nederlandse reisorga
nisaties boeken reizen naar
Florida alsof er drie weken
geleden geen Andrew over het
land heeft geraasd. Ook het
Amerikaanse toeristenbureau
USTTA verwacht dat het na
tuurgeweld geen blijvende
gevolgen heeft voor de aan
trekkingskracht van de zui
delijke staat.
De door de orkaan veroor
zaakte problemen kostten de
reisorganisaties de afgelopen
weken behoorlijke kopzorgen.
Drie rampen
Mensen moesten opgespoord
worden en naar andere hotels
worden omgeboekt, vluchten
werden uitgesteld en duizen
den thuisblijvers belden om
inlichtingen over hun familie
leden. Directeur J. Doets van
de gelijknamige Amerika-
specialist becijfert dat de or
kaan zijn bedrijf zo'n 150.000
200.000 gulden schade ople
vert.
Hoewel de orkaan grote
schade heeft aangericht -de
schattingen lopen uiteen van
tien tot dertig miljard dollar-
verwacht woordvoerster me
vrouw A. Slingerland van
United States Travel and
Tourism Administration
(USTTA) niet dat de toeristi
sche ondernemingen in Flo
rida groot financieel nadeel
hebben opgelopen. „Het
rampgebied ligt ten zuiden
van Miami, terwijl de toeris
tische industrie zich vooral
ten noorden van de stad be
vindt." Ook op lange termijn
worden weinig nadelige ef
fecten verwacht van Andrew.
Het land werd in betrekkelijk
korte tijd getroffen door een
aardbeving, rellen in Los An
geles en grote bosbranden.
Slingerland: „Een orkaan is
minder bedreigend. Die zie je
aankomen. Mensen worden
gewaarschuwd en kunnen
maatregelen nemen. Uit het
gebied vertrekken bijvoor
beeld. Maar een aardbeving
en rellen komen onverwacht.
Dat heeft veel meer effect op
het toerisme, mensen zijn er
banger voor. Dat merken ze
nu nog altijd in Californië."
Op enkele uitzonderingen na
zouden de attracties en be
zienswaardigheden gespaard
zijn gebleven. De meeste ho
tels zijn weer normaal in ge
bruik of in ieder geval voor
95%. Slechts enkele accom
modaties zijn zo zwaar be
schadigd dat ze langer geslo
ten blijven. Reisorganisaties
zijn niet verplicht extra kos
ten voor -omboekingen naar
andere, soms duurdere ac
commodaties voor eigen reke
ning te nemen, maar de
meeste doen dit wel.
Voor lief
De reisorganisaties Doets en
Holland International hebben
sinds de orkaan niet te maken
gehad met mensen die hun
geboekte Florida-reis afzeg
den. De schade voor vakan
tiegangers bleef veelal be
perkt tot ongemak of een ver
late vlucht naar Florida.
Doets: „Maar ik heb hier ook
twee brieven van mensen die
schrijven dat de orkaan hun
hele vakantie heeft verpest.
Dat dekt geen verzekering of
reisorganisatie. Dat moeten
de mensen helaas voor lief
nemen."
Florida is voor Nederlanders
de favoriete vakantiebestem
ming in de Verenigde Staten.
Vorig jaar verbleven er zo'n
60.000 vakantiegangers.
1