Kernwapenwedloop heeft zich verplaatst naar Azië
'Niet
Jiri Hajek en zijn levenslange gevecht voor Tsjechoslowakijt
Verdachte
Enthousiasme over democratie Zambia maakt plaats voor cynisme
DE STEM
Tweede Kam
Koloniaal of be
ACHTERGROND
Geschiedenis
Somalië
Honden
REÜNIES
Dwangarbeiders
Jagers
-DE STEM-
'Volk moet uiteindelijk beslissen'
Democratisering in Afrika
AI zeven miljoen
schade geclaimd
door noodweer
F al
COI
DE STEM
WOENSDAG 12 AUGUSTUS 1992
Een bezoek aan het oorlogs-
en verzetmuseum in Over-
loon, maar speciaal aan de
tijdelijke tentoonstelling
daar van Russisch materiaal
dat sinds kort vrij is gekomen
uit de zolang gesloten Russi
sche archieven, geeft een
beeld van het leed dat berok
kend is aan Russische kinde
ren in de Tweede Wereldoor
log door de Duitse bezetters.
Thuis gekomen werd door
mij de tv aangezet voor het
dagelijkse journaal. Oh
schrik Het eerste nieuws dat
gemeld werd, betrof de reis
van een bus met zeer jonge
kinderen die beschoten was
door sluipschuttersGevolg:
2 doden. Bovendien werd tij
dens de begrafenis het kerk
hof onder vuur genomen. Ge
volg: de grootmoeder van een
der slachtoffertjes werd ern
stig gewond. Dit alles een
dagreis bij ons vandaan. Hoe
lang laten we dit nog door
gaan De hedendaagse com
municatie-middelen en me
dia staan ons niet meer toe
om eventueel te zeggen dat
we het niet wisten. Of wach
ten we nog even zodat we
over enige tijd wéér een ten
toonstelling kunnen bezoe
ken?
Tilburg
A.J.W. Kolleman
Dagelijks sterven er in Soma
lië honderden mensen van de
honger. Het land dat tien
miljoen inwoners telt, wordt
geteisterd door een hongers
nood, veroorzaakt door een
langdurige droogte en een
verbitterde burgeroorlog. Op
verzoek van de secretaris-ge
neraal van de Verenigde Na
ties Boutros Ghali heeft de
Veiligheidsraad nu eindelijk
ingegrepen met het openen
van een luchtbrug van voed
sel en medicamenten. Overi
gens moet eerst nog een stu
diegroep worden gevormd die
ter plekke moet bekijken hoe
het besluit moet worden
geïmplementeerd. Dat bete
kent opnieuw vertraging. En
elke dag vertraging betekent
honderden zo niet duizenden
doden meer.
Dit is des te schrijnender,
omdat Oost en West in het
kader van de koude oorlog
dictator Barre twintig jaar
lang voor miljarden aan wa
pens hebben geleverd, om
hem in het zadel te houden
als de leider van Somalië.
Een land dat strategisch van
groot belang was in de koude
oorlog door zijn ligging dicht
bij de ingang van de Rode
Zee. Maar die dictator is nu
gevallen en inzet geworden
van een burgeroorlog welke
wordt uitgevochten met door
Oost en West geleverde wa
pens. En na het einde van de
koude oorlog heeft Somalië
het voordeel van zijn strate
gische ligging en daarmee de
belangstelling van de wes
terse wereld verloren.
Ondanks de 30.000 doden,
miljoenen vluchtelingen en
de 3,5 miljoen mensen die op
de rand van de hongerdood
balanceren. De VN, EG en
regionale organisaties heb
ben het te druk met andere
zaken. Het rijke Europa ver
oorlooft zich de luxe bewust
zijn landbouwareaal te ver
minderen, zijn boeren te be
straffen voor overproduktie
en te grote oogsten ter voor
koming van prijsbederf door
te draaien, terwijl een paar
uur vliegen verderop een heel
volk van de honger sterft. Al
leen een door de VN respec
tievelijk de Veiligheidsraad
georganiseerde dropping van
voedsel en medicamenten,
desnoods militair beschermd,
zouden nu nog de ondergang
van het Somalische volk kun
nen voorkomen.
Tilburg
J. Bernaards
In De Stem van 1 augustus jl.
las ik over een gedragtest met
een pop die agressie bij hon
den kan aantonen.
Een onpraktische test in mijn
opinie, want honden zijn wel
zo begaafd dat zij het ver
schil tussen een pop en kind
kunnen ruiken, horen, voelen
en zien.
Mijn lieve getatoeerde stam
boom pitbullterriers leven in
huiselijke sfeer in de beste
harmonie met onze twee kin
deren en inwonende schoon
moeder. Lady Shady en Buil
Boy Bob zijn ook vriendjes
met de poes, cavia en parkiet.
Zijn deze zachtmoedige die
ren in de vier jaren van
hechte vriendschap en trouw
al niet uitvoerig in familie
verband getest? Is de ware
praktijk niet de huiselijke
kring? Evident de beste test!
Breda
J. Broos
Zaal Boerke Mutsaers in Til-
burg-West is op zaterdag 29
augustus trefpunt voor de
reünisten van de Vereniging
van Ex-Dwangarbeiders Ne
derland. Aanmelden (voor 15
augustus) en inlichtingen: J.
Kersten 01650-41273.
Zaterdag 5 september wordt
in de Van Horne Kazerne een
reünie van 5-11 R.I. Lim
burgse Jagers gehouden. De
bijeenkomst begint om 11
uur. Belangstellenden kun
nen inlichtingen inwinnen bij
A. Hermkens, Molenbossen
141, 5923 AB Blerick, 077-
821659.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
S 076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie S 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
S 01640-36850, fax 01640-40731.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, S 236326, fax 076-200462.
Voor bezorgklachten: S 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, S 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, S 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, S 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, S 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32, S 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
S 01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per .wartaal 82.20, per halfjaar 163.50 óf per jaar 318.00.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand f 27.30,
per kwartaal 79.70, per halfjaar 159.00 óf per jaar 309.50.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: maandag t/m vrijdag 1.50; zaterdag 1.80.
Service-afdeling abonnementen: S 076-236472,
maandag t/m vrijdag 8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling S 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje S 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend S 076-236881.
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911).
Bankrelaties: Postgiro 1114111 -ABN/AMRO rek. 520538447.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. 3-k
Jiri Hajek
foto anp
Zijn hele leven heeft Jiri Hajek
gevochten voor Tsjechoslowakije
en nu, op 79-jarige leeftijd, maakt
hij zich op voor de beslissende
slag. Als voorzitter van het
Tsjechoslowaakse Helsinki-
comité probeert hij zijn land te
redden van de ondergang, op
een moment waarop volgens
velen het kalf al lang verdronken
is. Maar Hajek geeft niet op; hij is
ervan overtuigd dat de put nog
op tijd gedempt kan worden.
Door Stevo Akkerman
TOEN HIJ in 1913 geboren werd, be
stond Tsjechoslowakije nog niet en nu
Jiri Hajek oud geworden is, dreigt het
weer te verdwijnen, het land waarmee
zijn lot verbonden is. Van 1939 tot
1945 zat hij gevangen vanwege zijn
actviteiten voor een anti-fascistische
verzetsgroep.
In 1968, toen de Russen gewapender
hand een einde maakten aan de
Praagse Lente, was hij minister van
buitenlandse zaken. Hij vloog naar
New York en protesteerde daar in een
vergadering van de Verenigde Naties
heftig tegen het 'brute Sovjet-optre
den' - een protest dat het einde van
zijn politieke loopbaan inluidde.
Negen jaar later behoorde hij tot de
initiatiefnemers en eerste woordvoer
ders van Charta '77; de voormalige
communistische bewindsman was een
dissident geworden.
Gevraagd naar het nut van zijn hui
dige pogingen om het uiteenvallen van
de federatie van Tsjechen en Slowa-
ken te voorkomen, verwijst hij onmid
dellijk naar zijn verleden: „Men mag
van mij denken dat ik me gedraag als
Don Quichote, maar dat ben ik wel ge
wend. Hetzelfde werd gezegd toen ik
in '68 protesteerde tegen de Sovjet-in
val en ook toen ik me achter Charta
'77 schaarde. Maar dan vergeet men in
de eerste plaats dat het soms simpel
weg noodzakelijk is aan bepaalde
principes vast te houden en in de
tweede plaats dat je nooit weet welke
invloed van je daden uitgaat; achteraf
kan blijken dat ze van veel grotere be
tekenis waren dan je op het moment
zelf dacht".
Het Tsjechoslowaakse Helsinki-comité
(dat fungeert als een soort overkoepe
ling van het afzonderlijke Tsjechische
Vaclav Klaus en Vladimir Meciar, de
Tsjechische en Slowaakse premiers/
onderhandelaars, gaan volgens Hajek
hun bevoegdheid te buiten als ze on
derling bespreken hoe de federale re
publiek Tsjechoslowakije ontmanteld
moet worden. Dat de heren er weinig
voor voelen een volksraadpleging uit
te schrijven, begrijpt Hajek wel. Alle
peilingen wijzen er tot nog toe op dat
zowel een meerderheid van de Tsje
chen als een meerderheid van de Slo-
waken voorstander is van een geza
menlijke staat en het is precies die
staat die Klaus en Meciar aan het op
blazen zijn.
Ze doen dat, aldus Hajek, omdat ze
geen van beide bereid zijn water in de
en het Slowaakse Helsinki-comité)
heeft verleden week, na afloop van een
vergadering in Bratislava, een verkla
ring uitgegeven waarin wordt gesteld
dat alleen via een referendum besloten
kan worden over een scheiding van de
Slowaakse en de Tsjechische repu
bliek.
Hajek: „Het mandaat van politici is
beperkt tot datgene dat in hun verkie
zingsprogramma staat. Een beslissing
over het al dan niet voortbestaan van
het land kan alleen door het volk zelf
genomen worden. Zo staat het ook in
de documenten van de CVSE (Confe
rentie voor Veiligheid en Samenwer
king in Europa, ook wel aangeduid als
het Helsinki-proces). Het bestaan van
een staat berust op een uitspraak van
het volk".
wijn te doen. Meciar houdt vast aan
het idee dat Slowakije op eigen noe
mer zitting moet krijgen in organisa
ties als EG en VN, Klaus weigert ak
koord te gaan met een andere staats
structuur dan een federatie. Ze kun
nen het dus niet eens worden en kie
zen er dan maar voor het land op te
heffen. Geheel tegen de wens van het
volk in, zo stelt Hajek vast.
„Als het volk zich uitspreekt voor een
of andere manier van samenleven, dan
is het aan de politici daarover net zo
lang te onderhandelen tot ze een be
paalde vorm gevonden hebben. Als het
volk kiest voor een scheiding, dan
moeten we dat ook respecteren, na
tuurlijk. Zolang de mensen zelf maar
kunnen beslissen".
Hajek is druk doende om in samen
werking met allerlei burgerinitja|(
ven in zowel het Tsjechische als
Slowaakse deel van het land een
weging op poten te zetten die de p;
lementariërs ervan moet doordrk
dat een referendum werkelijk de eni»
aangewezen weg is en dat het erj
snel mogelijk van moet komen. Ge^
ten in het kantoor dat zijn conti
heeft toegewezen gekregen in het co®
plex van de presidentiële H:
Burcht, vertelt hij dat morgen
schillende groepen in Praag
men om een strategie te bepalen.
Daar zal onder andere de Unie
Anti-Nazistische Verzetsstrijders
zijn, evenals de organisatie van i
Tsjechische Legionairs; de Tsjeche
die in de Eerste Wereldoorlog
zijde van de Geallieerden vochten. I
vechten nu voor het voortbestaan
de gezamenlijke staat van Tsjechenj
Slowaken.
Jiri Hajek, zelf een Tsjech, heeft
nig waardering voor het argument
het terwille van de democratie in)
Tsjechische republiek beter zou
de Slowaken maar te laten gaan, zot
Meciar uitsluitend zijn eigen
king zou kunnen lastigvallen met zij
autoritaire neigingen.
Als de democratie in Slowakije werfe
lijk bedreigd wordt, zegt Hajek,
dat reden te meer het land bij elks
te houden. „Toen in 1938 de clero-ij
cistische Tiso de macht overnam
Slowakije, hebben we ons daar niet Ij
neergelegd, maar ons verbonden
de Slowaakse democratische
Dat zouden we opnieuw moeten dn
als de democratie daar bedreigd zm
worden. Dan is het onze plicht dei
mocratische elementen in Slowakije j
ondersteunen, hen niet in de steek s
laten".
Nu Rusland en de
Verenigde Staten bezig zijn
hun kernwapenarsenalen
te ontmantelen, is Azië het
nucleaire breekpunt van de
wereld geworden.
Door Thomas Wagner (ap)
Het lijkt erop dat India en Pa
kistan nu nog de enige twee in
staat van vijandschap verke
rende landen ter wereld zijn
die in staat zijn om op korte
termijn kernwapens te produ
ceren.
China, verontrust over de sinds
de val van het communisme in
Europa toegenomen macht van
de Verenigde Staten, voerde
onlangs zijn grootste onder
grondse kernproef ooit uit.
Noord-Korea, China's commu
nistische bondgenoot, onderte
kende onlangs het non-prolife
ratieverdrag en gaf toestem
ming voor de inspectie van zijn
nucleaire faciliteiten, maar
houdt volgens Amerikaanse
functionarissen gegevens over
een geheim kernwapenpro
gramma achter.
Japan heeft kritiek over zich
afgeroepen wegens zijn voorne
men om een soort plutonium te
importeren waarmee kernwa
pens kunnen worden geprodu
ceerd.
Japan houdt zich niet bezig
met de ontwikkeling van kern
wapens en wil het plutonium
gebruiken om energie te produ
ceren. Andere, minder be
trouwbare landen in de regio
hebben volgens deskundigen
echter ook geprobeerd het plu
tonium te bemachtigen.
Er doet zich duidelijk een aan
tal zorgwekkende ontwikkelin
gen voor in Azië, waar de VS
geen stevige betrekkingen on
derhouden en weinig invloed
hebben. Sommige Amerikaanse
ontwapeningsdeskundigen zeg
gen momenteel al hun aan
dacht op Azië te richten.
„Als je om je heen kijkt in de
wereld, dan doet het grootste
gevaar voor een kernoorlog
zich voor in Zuid-Azië, omdat
het niet ondenkbaar is dat In
dia en Pakistan de controle
over de grenssituatie verliezen
en met elkaar in gevecht ra
ken", zegt Gart Milhollin, di
recteur van het Wiscinson Pro
ject voor Kernwapenbeheersing
in Washington.
„Als dat gebeurt, weet niemand
wat er gebeurt met de kernwa
pens: of ze gebruikt zouden
worden, of ze doelwit zouden
worden, of India en Pakistan
een manier zouden vinden om
op kleine schaal oorlog te voe
ren zonder kernwapens te ge
bruiken", aldus Milhollin.
De twee' landen hebben drie
keer oorlog met elkaar gevoerd
sinds ze in 1947 door Groot-
Brittannië werden gevormd. Ze
hebben nog altijd ruzie om de
staat Kashmir, die over de twee
landen is verdeeld en door
beide wordt geclaimd.
India ontkent een kernwapen
programma te hebben, maar er
wordt vanuit gegaan dat het
kerwapens bezit of in staat is
ze te maken. In 1974 bracht het
land een kernbom tot ontplof
fing. Het land streeft ernaar
geavanceerde raket- en lan-
ceerprogramma's te ontwikke
len en zegt de nucleaire optie te
moeten openhouden om Pakis
tan en China af te schrikken.
De Pakistaanse minister van
buitenlandse zaken, Shahryar
Khan, bekende afgelopen fe
bruari tegenóver Washington
dat zijn land beschikt over de
middelen en de technologie om
een kernbom te maken. De re
gering van Pakistan had dat ja
ren achtereen ontkend.
Zowel Pakistan als India wei
gert het non-proliferatiever
drag te ondertekenen, dat erop
is gericht de verspreiding van
kernwapens tegen te houden.
Hoewel het Indische subconti
nent kan worden beschouwd-
als de minst stabiele regio van
Azië, maken deskundigen die
de proliferatie in de gaten hou
den zich zorgen over andere ge
bieden.
In mei gaf Noord-Korea het In
ternationaal Atoom Energie
Agentschap (IAEA) van de VN
toestemming voor de eerste in
spectie van nucleaire facilitei
ten in het land. Het agentschap
vond geen aanwijzen dat
Noord-Korea bijna in staat zou
zijn een kernbom te maken,
maar zei wel dat een in aan
bouw zijnde faciliteit gebruikt
zou kunnen worden voor de
produktie van plutonium.
Amerikaanse functionarissen
en deskundigen op het gebied
van de wapenbeheersing ver
denken Noord-Korea ervan
kernwapenfabrieken te hebben
en mogelijk te beschikken over
een voorraad plutonium dat is
r geschikt om kernwapens mee te
produceren.
„Noord-Korea heeft onlangs
het non-proliferatieverdrag ge
tekend, maar de vrees bestaat
dat ze dingen verborgen hou
den en de boel belazeren", zegt
Paul Leventhal, president van
het Instituut voor Nucleaire
Beheersing in Washington.
Een land dat heeft laten zien
dat wapenprogramma's voor
inspecteurs verborgen kunnen
worden gehouden, is Irak.
De kernbom die China op 22
mei tot ontploffing bracht was
naar verluidt 70 maal krachti
ger dan die van Hiroshima in
1945. Al geruime tijd zijn er
berichten dat Beijing raket
technologie verkoopt aan het
Midden-Oosten.
In het jaarboek van 1992 van
het in hoog aanzien staande In
ternationaal Instituut voor
Vredesonderzoek in Stockholm
staat dat China, ondanks dat
het vorig jaar aankondigde het
non-proliferatieverdrag te zul
len ondertekenen, nog altijd
kern- en rakettechnologie ver
koopt aan andere landen,
waaronder landen die de wens
hebben om kernwapens te ont
wikkelen.
Wat betreft Japan, het enige
land dat ooit met kernbommen
is aangevallen, vormt het in
kernreactoren gevormde pluto
nium, dat door opwerking ge
schikt kan worden gemaakt-als'
splijtstof voor kernwapens, een
bron van zorg. Voor de pi/oduk-
tië van een kè'rnbom is riechts 6
tot 8 kilo plutonium nodig.
Japan is van plan binnenkort
30 tot 40 ton uit Europese
kernrecatoren afkomstig pluto
nium te importeren. De eerste
lading moet komende herfst
per vrachtschip uit Frankrijk
komen.
Volgens Leventhal kan Japan
net zo goed goedkoop laag-ver-
rijkt uranium gebruiken, dat in
grote hoeveelheden voorradig
is en niet geschikt is voor de
produktie van kernwapens.
Japan heeft weliswaar beloofd
het plutonium alleen te zullen
DE STEM
Amsterdam (anp) - De Rotterdamse
centrale van PTT-Telecom staat
oogluikend toe dat er telefoons
worden afgeluisterd zonder dat
daartoe een machtiging is afgege
ven door een rechter-commissaris.
Volgens een getuige in het XTC-
proces dat deze week dient voor de
rechtbank in Amsterdam zijn der
gelijke illegale taps de afgelopen
twaalf jaar circa tien keer uitgezet.
Den Haag (anp) - De Tweede Ka
Hirsch Ballin van Antilliaanse en
concessies moet doen aan de Antil
Liberia inzake de bestuurlijke
windse eiland St. Maarten.
PvdA, CDA en WD vinden dat
de maatregelen die de minister
op 9 juli afkondigde - het onder
curatele stellen van het Eiland
bestuur - gehandhaafd moeten
blijven, ook al probeert de pre
mier ze deze week tijdens haar
bezoek aan Nederland ter dis
cussie te stellen.
Maria Liberia arriveerde gister
middag in Nederland en zal van
daag een gesprek hebben met
premier Lubbers en Hirseh Bal
lin. Donderdag zal zij als waar
nemer de Koninkrijksminister
raad bijwonen.
Gezaghebber
De ministerraad van het Ko
ninkrijk, die bestaat uit het Ne
derlandse kabinet plus de gevol
machtigde ministers van de An
tillen en Aruba, zal naar ver
wachting deze week nog verder-
gebruiken in kerncentrals
maar Noord-Korea heeft te
feit dat Japan het plutonii
invoert al gebruikt als recht
vaardiging van zijn eigen ut
cleaire programma. In mei
een Noordkoreaanse functie»
ris toe dat zijn land voor gaande maatregelen bespreken
gebruik in kernwapens
schikt plutonium had gepi
ceerd.
„De Koreanen blijven heus
passief toekijken wanneer
pan al dit plutonium vergaar!'
zegt Leventhal. „Zuid"
heeft net een contract getei
met Groot-Brittannië om
gebleven brandstof op te
ken en dat houdt in dat
een goede dag plutonium
kunnen krijgen, net als Jap
„Waar het mij om gaat",
Leventhal, „is dat Japan hs
maal geen wapens hoeft te»;
len maken om toch een dei
liserend effect teweeg te
gen in de regio."
Ook India en Pakistan maks
het soort plutonium dat
op het punt staat te import
ren.
„Als deze materialen op bredi
schaal geaccepteerd worden"
zegt Leventhal, „dan zullen ii
de civiele nucleaire program
ma's op den duur veel
voor het maken van bom»
geschikte materialen
men dan op het ogenblik in alk
bommen ter wereld samen."
Nog geen jaar nadat het
een-partijstelsel in Zambia
werd afgeschaft, is het
aanvankelijke optimisme al
omgeslagen in cynisme.
De regering van president
Chiluba wordt beschuldigd
van corruptie en het
voortrekken van de eigen
bevolkingsgroep. De
beloofde opleving van de
economie is uitgebleven.
Door een gebrek aan
effectieve oppositie dreigt
de politiek steeds meer
langs etnische
scheidslijnen te worden
verdeeld.
Door Jowie Mwiinga
'HET UUR is gekomen' was de
leus van de voorstanders van
democratie in de aanloop naar
de algemene verkiezingen in
Zambia in oktober 1991. Nu,
nog geen jaar later, wordt deze
kreet niet meer gehoord.
In plaats daarvan klinkt het
cynische 'Het uur is geweest'
tijdens studentendemonstraties
en andere protest-bijeenkom
sten. Het optimisme van de de
mocratische overgangsperiode
heeft plaatsgemaakt voor desil
lusie en wanhoop.
Negen maanden na zijn triom
fantelijke overname van de
macht, begint president Frede
rick Chiluba met zijn Beweging
voor Meerpartijendemocratie
(MDM) in troebel politiek vaar
water te geraken. Het gevoel
raakt steeds wijder verbreid
dat het Zambiaanse democrati
seringsproces aan het ontspo
ren is.
Sinds de MDM de macht heeft
overgenomen van de Verenigde
Nationale Onafhankelijkheids
partij (UNIP) van ex-president
In Afrika duiken overal nieuwe regeringen op. De
democratisering van het continent is in volle gang.
In een serieverhalen aandacht voor dit moeizame
proces. Vandaag deel 7.
Kenneth Kaunda, die 27 jaar
geregeerd had, is er weinig
meer veranderd dan dat er an
dere mensen op overheidspos
ten zijn gezet.
„Al dat gepraat over een
nieuwe politieke cultuur stelt
niets voor," zegt Maybin Chi-
sanga, een ontevreden MDM-
lid uit de Zambiaanse hoofd
stad Lusaka. „De situatie is
nog net zo slecht als onder de
regering van Kaunda."
Maandenlang borrelde de onte
vredenheid, ongemerkt, onder
de oppervlakte. Totdat dit tot
een uitbarsting kwam op 10
juli met de plotselinge ontslag
name van Baldwin Nkumbula,
minister van jeugdzaken en
sport. Een week later trad ook
zijn collega van wetenschap en
onderwijs, Akashambatwa-
Mbikusita Lewanika, af.
Beide ministers noemden de
toenemende corruptie, de wei
gering van de regering om ver
antwoording af te leggen en de
vertraging van de constitutio
nele hervormingen ter beper
king van de macht van de pre
sident, als redenen voor hun te
rugtreden.
Lewanika suggereerde dat er
sprake was van bevoordeling
van bepaalde etnische groepen.
Hij sprak over een 'onuitge
sproken selectieve tendens',
waarbij sommige kiesdistricten
veel meer financiën krijgen
toebedeeld dan andere. Ook be
schuldigde hij president Chi
luba ervan op 'ondemocrati
sche en niet consistente' wijze
mensen aan te stellen op over
heidsposten.
De ontevredenheid van de twee
afgetreden ministers wordt ge
deeld door een groeiend aantal
Zambianen. Hun kritiek wordt
vooral gevoed door het uitblij
ven van een economische ople
ving, die de MMD hen beloofd
had.
Door de benoemingen van pre
sident Chiluba, die tot de Bem-
ba-sprekende bevolking van
Noord-Zambia behoort, zijn et
nische spanningen ontstaan.
Chiluba wordt ervan beschul
digd de macht in de handen
van zijn eigen etnische groep te
centraliseren. De meest in
vloedrijke ministers van Chilu-
ba's kabinet zijn allemaal af
komstig uit het noorden van
Zambia.
Deze zeven minsters zijn door
politieke waarnemers al ge
tooid met de bijnaam Groep
van 7. Zij behoren tot de naaste
familie- en kennissenkring van
Chiluba of zijn machtige za
kenmensen die de verkiezings-
campgne van de MMD hebben
gefinancierd.
De Groep van 7 zou aanzien
lijke invloed uitoefenen op de
president. Tegen drie van hen,
Ephraim Chibwe van transport
en communicatie, Ronald
Penza van handel en industrie
en Michael Sata van huisves
ting en lokale overheid, loopt
op dit moment een onderzoek
wegens misbruik van over
heidsgelden.
„Onze inschatting is dat het ge-
Frederick Chiluba: zwak en manipuleerbaar.
foto ap
vaar niet langer ligt in de op
komst van een dictatoriale pre
sident, maar dat het gaat om
een kleine groep van machtige
ondernemers en politici die een
zwakke president onder con
trole hebben," zegt een Wes
terse diplomaat.
Het gebrek aan oppositie tegen
de MMD heeft de jonge demo
cratie in Zambia danig ver
zwakt, vinden waarnemers. De
UNIP van Kenneth'Kaunda is
verdeeld door een twist over
het leiderschap van de partij.
Andere, nieuwe partijen krij
gen weinig voet aan de grond.
Politici als Enoch Kavindele,
voorzitter van de Verenigde
Democratische Partij (UDP), en
de secretaris van de Organisa
tie voor Nationale Eenheid
(CNU), Patrick Macwani, oefe
nen weliswaar kritiek uit op
president Chiluba, maar
nen geen geloofwaardige rol al
oppositieleiders spelen.
Dit heeft geleid tot de opl
van etnisch georganiseerde po
litieke groeperingen. Een daal'
van is de 'Bantu Botatwe' (DA
Volken), een samenwerking
verband van de Tonga, de
en Lenje-volken in het z
van Zambia. De CNU,
spronkelijk een pressiegw?
voor hervormingen binnen»
MMD, wordt gezien als rep®
sentant van het Lozi-volk
westelijk Zambia.
Omdat zij regionale in
van nationale belangen
genwoordigen, betekent
van deze opkomende pol
krachten een serieuze be
ging voor de MMD, die in
verkiezingen 125 van de 1»
parlementszetels won.
De nationale secretaris van
MMD, Godfrey Miyanda,
vorige week een pogin.
groeiende ontevredenheid in
dammen. In een door de nat®
nale televisie uitgezonden'*
spraak riep hij de kiezers o
MMD meer tijd te geven.
Ook de partijleden werden f
geroepen de partij niet de n)
toe te keren. „Een störtvloen
van terugtredingen uit he
binet zou niet in het belang"
de natie zijn. Het zou
dwingen tot vervroegde ver»
zingen. Onze prioriteiten Mr
op dit moment niet bij hetj
len van politieke spelletjes,
Miyanda.
President Chiluba heeft de
gelopen maanden verschel*
oproepen tot het houden
een MMD-conferentie over si
status en activiteiten in de*
gering, in de wind geslagen
komt echter steeds meer o*
druk te staan om veranW0
ding af te leggen over de
schuldigingen aan het ad*
van zijn ministers, (ips)
Premier Liberia. - foto anp
Van onze verslaggever
Tilburg De totale schade door
het noodweer van afgelopen
undagnacht bedraagt nu al ze
ven miljoen gulden. Dat meldt
de grootste verzekeraar op dit
gebied, Interpolis in Tilburg. Het
bedrijf verwacht de komende
week nog meer claims uit het
hele land, maar vooral uit Zuid-
Nederland.
'n de particuliere sector bedroeg
de schade door lichte gevallen
sis wateroverlast al twee miljoen
gulden.
°e agrarische sector meldde
voornamelijk bliksem- en storm
schade. Interpolis noemt vooral
let aantal meldingen van omge
waaide bomen opmerkelijk. De
totale schade voor landbouw en
veeteelt loopt nu al op tot bijna
vijf miljoen gulden.
Hirs
deze
ken
vre.
waa
van
eve*
voor
hee"
nial
nist
wee
len
een
Pre
haa
van
van
ten
der
daa
Ant
ged
rup
situ
ont"
zie
met
wJ IS voor het he,e gezin, bei
-.or, nemen, moet hij afwachten!
3en e9 mans te zijn en anders kunnen
w0°n9eyeer zit de discussie tussen m
loi-o» .voor Antilliaanse Zaken e
JiniÜ miIr).lster van de Antillen, in elka,
efnoc H|rsch Ballin had genoeg van
Maarten en besloot in j
aaf7 s en voor uitgaven bovei
i/U,r "e gouverneur vereist.
5tIn L,beria is boos. Niet dat ze o.
iet )riart?n van Claude Whathey, veeri
eiland, een zaak van ritselen en t
len 7oh vmidt het te vr°eg voor sche
ismel Lorde °P zaken stellen. D>
'sme is voorbij.
3en £!e"a?,d ze'^ t'h men minder zw
lwenaa9-.,Daar 9aat het niet om pol
tippr h rtiiljoenen, bevoordeling, mafl
J1eer Han 30.000 op de glans van
roeien ~.at z|in ®r ongeveer evenveel
leer noA na 'aren van gr°ei, maar 1
leqrotinn peero' Z'i draaien op voor
3e ka van St Maarten.
reSerroept minister Hirsch Ballin
liale hét,ZI)1 °Pstelling lijkt immers n«
7 iets dan door bezorgdhei
iet Wint op Maarten en zei
iet delft C,aude Whatey onge
einiod te8h Elf1 deze bestuurlijke m
'uits bebben. Whathey is uit de
m«
V
