DE STEM
ZQMER&Dtnt
V
DE STEM
H
vandaag o
REIN WELSCHEN
OVER MILIEU,
PVDA EN
STREEKPLAN
Goud
BOSNIËRS IN DE
'ALS I
TOT RUST KOM,
IK MIJN V
D
Bij toeval
200 gulden
Scoren
Streekplan
Koopdwang
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1<
.yw r
:\V V-*
oor Bredanaar
Rein Welschen zit het erop bij de
provincie. Direct nadat Provinciale
Staten het streekplan hadden
vastgesteld, vertrok de 51-jarige
milieugedeputeerde naar Frankrijk,
waar hij kamperend de batterijen
oplaadt voordat hij volgende week
als burgemeester van Eindhoven
aan de slag gaat. Een gesprek
over vijf jaar milieubeleid in Bra
bant, het streekplan en de PvdA.
Door Ron Lodewijks
Uit zichzelf had Rein Welschen niet
naar Eindhoven gesolliciteerd. Er kwa
men echter signalen uit zijn partij, de
PvdA, dat het verstandig zou zijn om
dat wel te doen. „Maar ik wilde wel de
volle steun hebben. Anders kom je in
een tombola terecht."
Welschen geeft toe dat hij heeft moeten
wennen aan het idee dat hij burgemees
ter zou worden. Van enige belangstel
ling voor dit ambt heeft hij nooit blijk
gegeven. „Na dat telefoontje in maart
ben ik erover na gaan denken. Je ziet
de mogelijkheden. Dan neem je een be
sluit en ga je door."
Een halfjaar eerder had hij zijn vertrek
intern al aangekondigd. „Toen heb ik in
de fractie gezegd: tot dusver heb ik alle
aanbiedingen lachend afgewezen, maar
hou er rekening mee dat ik in de loop
van deze periode wel iets accepteer.
Daar had de fractie ook geen probleem
mee. Ze wist dat ik zeker geen drie pe
rioden als gedeputeerde wilde aanblij-
Sr*»
Naar buiten toe heeft Welschen de in
druk gewekt het als een levenstaak te
zien ervoor te zorgen dat het milieu in
Brabant er weer bovenop komt.
„Je smeert me de nodige frustratie aan
die ik niet voel." Vertelt hoe hij in 1987
bij toeval milieugedeputeerde werd.
„PvdA-lijsttrekker Ton Brugman had
voor milieu gekozen, maar wilde na de
verkiezingen toch weer ruimtelijke or
dening doen. Dat kwam mij wel goed
uit. Of milieu bij de provincie wel een
dagtaak is, vroeg ik nog heel onnozel.
Vervolgens heb ik mij er vol in gestort.
Maar of ik nou persoonlijk een erezaak
moet maken van het schoonmaken van
Brabant? We hebben een inhaalslag ge
maakt. Brabant is uit de achterstand
weg, al staan we niet vooraan. Maar in
tegenstelling tot andere provincies ligt
veel milieubeleid hier in handen van or
ganisaties. Ook zonder mij als gedepu
teerde maken die er wel iets van."
„De eerste anderhalf jaar heb ik Bra
bant proberen duidelijk te maken dat er
een milieuprobleem is. Voor de boeren
bestonden verdroging en verzuring niet
en het mestprobleem dachten ze ge
makkelijk met fabrieken op te kunnen
lossen. Ook de industrie keek er zo te
genaan. En nóg weten veel mensen niet
hoe diep het probleem zit."
„Om milieubeleid te voeren, moet je als
provincie ook gebruik maken van mo
gelijkheden die je niet hebt. Op land
bouwgebied hebben wij nul bevoegdhe
den en toch geven we landelijk de toon
aan bij de aanpak van bepaalde milieu-
Rein Welschen: 'Rond het streekplan is iets grondig misgelopen...
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
'Ik voel geen frustraties'
problemen op dat terrein. Dit jaar is de
ammoniak-uitstoot in Brabant met 32
procent verminderd, voornamelijk als
gevolg van mestinjectie.
De rest van de
'reductie moet komen van emissie-
arme-stallen, waarvoor we in Tilburg al
een bouwkundig keuringsbureau aan
het oprichten zijn. En nu zo'n stalsys-
teem niet in 1995 maar eind dit jaar al
landelijk verplicht wordt -het gevolg
van het nodige gedram - zijn wij er dus
veel sneller bij dan de andere provin
cies. En ik garandeer je dat we rond '95
op een halvering van de ammoniak-uit-
PETER VAN
STRAATEN
S
"GA MAA fi. EVEN/ ZW£M'WEM/ CH^I
stoot zitten. Toch aardig, al houden we
een gigantisch probleem over. Want de
verzuring is hier veel groter dan el
ders."
Eind 1988 sloot het provinciebestuur een
overeenkomst met de landbouworgani
saties om de verzuring terug te dringen.
Is dat akkoord een kentering geweest?
„Toen we het sloten, had ik die indruk
niet. Maar daardoor ontstonden wel
goede contacten met het topkader van
de landbouworganisaties, dat voor een
offensief beleid koos en waarmee wij
zaken konden doen."
Anderhalf jaar na zijn komst als milieu
gedeputeerde, verklaarde Welschen op
een PvdA-bijeenkomst in Tilburg dat
Brabant tien keer erger vervuild was
dan hij had gedacht. En dat de milieu
lasten per Brabants gezin met zeker 400
gulden omhoog zouden moeten om
maatregelen te kunnen nemen. Wat be
talen we nu?
„De helft. Gemiddeld 200 gulden voor
afval, riolering en waterzuivering. Pre
cies op schema. Die prijsstijging zet on
herroepelijk door."
Maar is 400 gulden wel voldoende?
„Daar komen wij voorlopig een heel
eind mee. Je kunt prijsstijgingen ook
'beperken door preventief gedrag. Bij
voorbeeld door de rioolafvoertarieven
te koppelen aan de hoeveelheid water
gebruik. Geen slecht systeem, maar er
is nog te weinig steun voor."
Welschen vindt uiteraard dat er zuinig
met de centen moet worden omge
sprongen. „Want er zijn mensen die
denken dat onder de milieuvlag alles
kan, zelfs inefficiënt werken. Daar ben
ik hartstikke tegen. Brabant is laat met
de verwerking van groente-, fruit- en
tuinafval om de simpele reden dat ik
heb geprobeerd met de gewesten te ko
men tot een systeem dat technisch goed
is en tegen de laagst mogelijke kosten
werkt: twee tientjes goedkoper dan ge
middeld in Nederland. De moeite van
het wachten waard."
Is de weg naar milieuherstel niet langer
en moeilijker dan hijzelf zelf heeft inge
schat?
„Zeker niet langer. En we zitten nog in
de makkelijke fase, waarin met relatief
goedkope oplossingen voor iedereen
zichtbaar veel kan worden bereikt. Tot
1997 kun je scoren bij het leven.
Daarna wordt het moeilijker. Dan is de
vervuiling niet meer zo groot en dus de
bedreiging niet, terwijl de oplossingen
moeilijker en duurder zijn. Het is de
vraag of men dan nog bereid is om din
gen te doen. Over calamiteiten is ieder
een het altijd eens. Daar is ook geld
voor. Voor milieuhygiëne is veel geld
beschikbaar omdat de volksgezondheid
in het geding is. Maar het natuurbeleid
dreigt in de versukkeling te raken. Als
je het goed wilt doen, moeten de bedra
gen binnen drie jaar verdrievoudigd
worden. Daar moeten ook de water
schappen, de waterleidingbedrijven en
de gemeenten aan meebetalen."
Eind 1988 joeg Welschen het CDA in
de gordijnen, toen hij de toestand van
het milieu in Brabant naar het oordeel
van de christen-democraten te deplora
bel had afgeschilderd en daardoor de
naam van Brabant in den lande te grab
bel zou hebben gegooid. Bij deze aan
varing bleef het.
„Ook het CDA heeft het milieu- en na
tuurbeleid goed ondersteund. Politiek
heb ik veel vrijheid van handelen ge
kregen. En mijn collega's in GS zijn
ook goed bezig geweest. Nellie Jacobs
die pal blijft staan in de streekplandis
cussie. En ook Frank Houben - de com
missaris van de koningin - is duidelijk in
zijn voorkeuren. De politieke wil is er."
Hoe verklaart hij de opwinding die het
streekplan bij de boeren heeft veroor
zaakt?
„Ik heb alsmaar geprobeerd daar ach
ter te komen." Analyseert: „Veel boe
ren staan voor grote investeringen op
een moment dat na tientallen jaren van
stabiele vooruitgang stagnatie optreedt,
waardoor zij redelijk onzeker zijn of dat
geld wel kan worden terugverdiend. Zij
doen net wat ook op de effectenbeurs
gebeurt: elk gerucht serieus nemen. Zo
wordt er gezegd dat de Rabobank de
landerijen binnen de groene hoofd
structuur anderhalve gulden per meter
lager waardeert. Maar niemand kan mij
vertellen welke Rabobank. En bankbe-
stuurders zeggen dat het niet waar is.
Zo ontstaan wél beelden."
„Door wie of wat het ook komt, er is
meer onrust veroorzaakt over het
streekplan dan had moeten gebeuren.
Het is bekend dat mensen een pro
bleem opblazen om hun eigen belangen
beter veilig te stellen. Daar kan ik mee
omgaan. Maar zo gauw mensen echt
van de kook raken, als ik met huilendj
mensen om de tafel zit, dan denk ik
er iets grondig is misgelopen."
„Van het begin af aan liepen we
het probleem aan. Ondanks de intÉj
sieve contacten met de NCB-kaden
ondanks dat Nellie Jacobs en ik op «j
100 bijeenkomsten zijn geweest en hei
ben uitgelegd, uitgelegd, uitgelegd
Maar als wij zeiden: We gaan afwege.
of dit of dat kan, dan nam men aan
het dus 'nee' zou worden. Het streel
plan is maximaal negatief uitgelegde
dat beeld hebben we niet meer kunne
wijzigen."
Maar ook de milieubeweging was n,
tevreden. Vond juist dat het streekplan
weinig voor natuur en landschap
Wat vindt hij van die kritiek?
„Het streekplan is goed en evenwicht»
en heeft toekomstwaarde. We haddei
in Brabant niet veel verder kunnen ki
men dan wat er nu ligt, ook niet in d.
richting van de milieubeweging. He
gaat om wat maatschappelijk nog
ceptabel is."
„De boodschap van het strcekplj
luidt: Nou is het afgelopen met de ai
teruitgang van natuur en landschap
gaan wij condities scheppen waaromh
een terugkeer mogelijk wordt. Ik deri
dat we dit kunnen waarmaken, tegen 4
economische krachten in."
Welschen zou het helemaal niet erg vin
den als een veel groter deel van het it
komen vast komt te liggen op milb
kosten.
„We zitten onder een koopdwang. Al
je ziet wat de mensen aan overbodig
spullen kopen, dat is echt dramatiscl
En al kun je dat niet ineens verandert!
het is goed om te kijken of je het geldii
plaats van aan magnetrons en kiert
ook kunt uitgeven aan amateuristisch
kunstbeoefening, concerten, of noen
maar op: zaken die je uiteindelijk ai
mens veel vrijer maken. Hoe kan eet
politieke partij een waarde-patrooi
propageren? Hoe vrij moet je menss
laten? Zo'n discussie moet leiden t«
conclusies die anders zijn dan
meeste mensen van de PvdA zulte
verwachten."
Ook als burgemeester van Eindhovti
blijft Welschen binnen de PvdA
meesturen naar de door hem zo vurit
bepleite omvorming tot milieupartij
„Mij interesseert vooral hoe je milieu
beleid organiseert. Hoe je menst
daarin meekrijgt. Dat is mijn special!
teit. Ik besteed nogal wat tijd aan anal)
ses over de vraag waar de maatschapps
lijke horden zijn die je moet nemen oi
tot een goed milieubeleid te koraei
Hoe krijgen we het mechanisme belt
aan het rollen? Het milieubeleid is q
dit moment geen probleem van kenni
of harde guldens - er is geld zat - ma!
van organisatie."
De PvdA gaat volgens Welschen
ontkoombaar' de kant op van een
lieu-schuine streep-ontwikkelingspai
tij'.
„De boodschap luidt dat wij hier in Nt
derland moeten inleveren voor ontwil
kelingssamenwerking. Zo niet dan dei
tabiliseert de zaak. De buitenlanden
problematiek is maar het allereerste kt
gin van het begin van een voorproeft
daarvan. Het moet anders en het a
ook anders gaan. Of we daarmee bij4
kiezer scoren moeten we maar zien. Ai
de PvdA die boodschap niet kan ovet
brengen, dan worden we maar klein.
Voor het eerst sinds Fanny Blan-
kers Koen over de sintelbaan
van Wembley roffelde heeft
een Nederlandse hinde Olympisch goud
veroverd. Ook het paardenvolk kwam
met goudbeslag terug. De gouden plak
ken zijn verdacht licht. Kunnen we wel
spreken van goud? Het zit er net zo dun
op als goud op een duits klootje, zou mijn
oma hebben gezegd.
Inderdaad. De gouden medaille is voor
92,5 procent van zilver. Daar is dan zes
gram goud op aangebracht. Die zes gram
hebben ongeveer tachtig gulden gekost,
maar het verwijderen ervan is duurder
dan de opbrengst. Moeten we daarmee
doorgaan en meisjes als Ellen-met-de-
-gevleugelde-voeten met een kluitje
nepgoud in het riet blijven sturen?
Bij de eerste versie van de moderne
Olympische Spelen, die in 1896 te Athene
werden gehouden, waren ze goudeerlijk
en kregen de winnaars zilveren medailles
en een lauwerkrans. Bij de Olympische
Spelen van parijs in 1900 kreeg men het
gouden idee om de winnaars geen medail
les, maar kunstvoorwerpen te geven.
Als de snelle Ellen ooit aan lager wal zou
raken - hetgeen de hemel verhoede - zul
len de Londense muntenhandelaars Spink
Son voor haar medaille minstens 350
gulden bieden en meer, naarmate haar
faam in de loop der jaren nog toeneemt.
Een gouden medaille van Paavo Nurmi is
uiteraard meer waard dan het eremetaal
van een obscure gewichtheffer, wiens
naam reeds onder het stof der vergetel
heid bedolven ligt.
Er kleeft heel wat drama aan gouden me
dailles, die in het verleden op de Olympi
sche Spelen zijn gewonnen. Toen Moham
med Ali zich nog Cassius Marcellus Clay
noemde, won hij, op de Olympische Spe
len van Rome in 1960, een gouden me
daille bij het zwaargewicht boksen. Op
een kwade dag, in door racisten veroor
zaakte toorn, wierp Ali zijn gouden plak
over de rand van een brug over de Ohio
rivier, op de grens van Kentucky en India
na. Ali droeg de medaille fier om de hals
toen hij, in gezelschap van een vriend, een
restaurant betrad, waar de eigenaar hen
de toegang weigerde. Hij wilde geen 'nig
gers' in zijn tent, zo verklaarde hij. Er ont-
stond een woordenwisseling, waarna
en zijn vriend door een groepje 'rednecb
werden achtervolgd. In woede en waljif
wierp Ali zijn medaille toen in het watei
Nog zuurder is het verhaal van de W
gouden medailles van de Amerikaan J'
Thorpe, Algonquin Indiaan en een va#
grote sterren van de Olympische Spek
van 1912 te Stockholm. TTiorpe verovei»
de gouden medailles op de tienkamp®
de vijfkamp, maar na een jaar namt®
IOC de gouden plakken in beslag l':
had enkele jaren eerder op matig nivef
honkbal gespeeld en hij had daarvoor ff
kele dollars aan vergoedingen ontvang
Om die reden werd hij als professionalt
als bedrieger aangemerkt. Het IOC na-'
hem zijn amateurstatus af en hij viel
ongenade. Na jarenlang gezeur be#
het IOC in 1973 Thorpe zijn amateur:»
tus terug te geven en het duurde nog c-
negen jaar eer het Olympische bobo'®
mité tot het besluit kwam de twee go»*
medailles aan de familie van Thorpe tem
te geven. Jim was toen al dertig jaar d#
De grote lange afstands-loper Emiu
topek deed het mooier. Deze Tsjech
vier gouden medailles, waarvan drie
dens de Olympische Spelen van Helsj»
in 1952. In het post-Zatopek tijdperk®
heerste de Australiër Ron Clarke de w
den afstanden. Hij vestigde diverse
reldrecords, versloeg al zijn concurrent
maar haalde nimmer goud. In 1966 re#
Clarke op uitnodiging van Zatopek 1,1
Praag, voor een zakelijk bezoek, en
het afscheid stopte Zatopek hem c.)
klein pakje toe. Hoog boven de aarjje'
het vliegtuig, pakte Clarke het uit-
pek had hem een van zijn gouden
les gegeven.
un eigen huis is ka
slaapzaal in een voormalige kazern
thuis. De Bosnische vluchtelingen di
Bosch zijn aangekomen, proberen
kwaad als het kan te redden. Een v
gezin Mahmutovic: moslims, gevluc
zuiveringen' van de Serviërs. Ze hop
en veiligheid te vinden. Maar de heri
lende in Bosnië namen ze mee.
Door Hanneke Leliveld
Sinds april heeft hij van zijn zusters of
moeder niets meer gehoord. Die wonen
in Tuzla, dat bezet is door Serviërs. Zelf
is hij maandag met zijn vrouw Merdina
(35), dochter Alma (12) en zoontje
Amar (5) in de Willem I-kazerne in
Den Bosch gearriveerd. Muhamed
Mahmutovic (40) noemt zichzelf geen
vluchteling. „Ik ben gedwongen mijn
stad te verlaten."
Een smoezelig roze knuffelkonijntje
hangt aan een spijker aan de muur. Het
is een van de weinige dingen die de kin
deren uit hun ouderlijk huis in Derven-
ta, Bosnië hebben mee kunnen nemen.
Onder de vier bedden staan vier paar
pantoffels. Blauw geruit, rood pluche,
bruin. Twee limonadeblikjes doen
dienst als asbak. Een theedoek pro
beert een huiselijk tintje te geven aan
de kale tafel. Uit een kleine radio klinkt
het duet van Gerard Joling en Tatjana
Simic.
Muhamed Mahmutovic gaat zitten,
staat weer op, pakt een mapje papieren
uit de enige koffer die het gezin bij zich
heeft en schuift weer aan de tafel. Zijn
laatste sigaretten biedt hij zijn gasten
aan. Als blijkt dat niemand rookt, doet
hij het ook niet. Vrouw en kinderen zijn
even naar de stad, verontschuldigt hij
hun afwezigheid. „Ze zullen zo terug
zijn."
Uit het mapje papieren haalt hij een di
ploma tevoorschijn. Voorzien van een
stempel van de Joegoslavische ambas
sade in Tripoli. In deze Libische hoofd
stad heeft hij Arabisch gestudeerd. Hij
ging naar Libië in navolging van zijn
vrouw die daar als verpleegkundige me
dische hulp verleende. „You speak
Arabic?", vraagt hij hoopvol. Helaas
niet. De conversatie loopt via Vladimir
Dobrinic, die als vrijwilliger tolkt voor
de ontheemden in de kazerne. „We zijn
allebei in Tuzla geboren," meldt de tolk
fsenic and old Lace, RTL4,13.50 uur
merikaanse speelfilm uit 1944. Regie: Fran
ary Grant, Raymond Massey en Peter Lorre,
er slaan bekend als twee onschuldige, lieve,
echter minder waar.
ngels with Dirty Faces, BBC 2,16.00 uur
nerikaanse speelfilm uit 1938 (zwart-wit).
eofdrollen: James Cagney, Pat O'Brien en H
ugdvrienden gaan totaal verschillende kante
orden: De een wordt een keiharde crimineel
t een vriendelijke priester ontpopt.
ome like it hot, Duitsland 2,20.15 uur
nerikaanse speelfilm uit 1959. Regie: Billy
arilyn Monroe, Tony Curtis en Jack Lemmon
inten krijgen een baan bij een orkest dat ee
aat maken. Omdat het een damesorkest blij
"h gedwongen zich als vrouwen te verkleden.
be long Ride, Nederland 1, 20.25 uur
merikaans/Hongaarse speelfilm uit 1983. Re
lien: John Savage, Kelly Reno en Lldiko Ba
yoming denkt Oscar Brady terug aan de he
een Amerikaanse bommenwerper boven H
annah and her Sisters, BBC 2,21.05 uur
door Bort van Valzef Hka?Pse speelfilm uit 1986. Regie: Wo
00dy Allen, Michael Caine, Dianne Wiest e
ezelschap van New Yorkers bevolken deze ui
shita
Duitsland 3,22.15 uur
ipanse speelfilm uit 1988. Regie: Kazuo Ku
iinarni, Shiro Sato en Kaori Momoi. 8 aug
ini, j9 van Yae' de tweede dochter van h
niks de oorlogssituatie zijn de huwelijks-fe
e vader is blij dat hij een goede man heeft
Jchter.
tnows of Kilimanjaro, Duitsland 2, 22.2
ririkaa2se speelfilm uit 1952. Regie: He
regory Peck, Susan Hayward en Ava Gard
™..de Kilimanjaro ligt de schrijver Har
ziet zijn leven aan zich voorbijtrekken.
(now why the Caged Bird sings, Nederland
Jin tv"film uit 1979- Regie: Fielder
i M°i' Esther Ro"e en Ruby Dee. Nr~
fear h. scheiding van hun ouders,
nnpaun. Srootmoeder in Arkansas. Daar wo
yen rijker en legt de basis voor een succes
fe?*8 o' Dawn, België Nederlands 1,
onfHmi iSu speelfilm Uit 1990. Regie: Rich
'orrit hl Saxon. Abel is een jonge A
dan on" enLweer geslingerd tussen zijn tr
lattinr,„een blanke wouw die hem verleid
gen van het moderne leven.
Naver Comes, RTL4,00.00 uur
n nn,m d speelfilm uit 1977. Regie:
akt Mom ?d' Susan Geor9e en Raymo
smnntri over zil'n toeren wanneer hi
m omrouw is geweest.
ZS"oSe of Cairo, BBC 2,23.55 uu
ia Farmw® iP«elnilm uit 1985' Re9'e: W
>ekt in hd w hamels en Danny Aiello
ooi te uori ■5SC00p troost voor haar ellen
verleiden uit het witte doek haar lev
