DE STEM
W E E K El
K
Een brede
beweging
in 1946
T7
HET RELIGIEUS
VACUÜM VAN
17E EEUWS
N-BEVELAND
oord
ities
Stemmen
Heete sieckte
OUD NIEUWS
door Dirk Vellenga
Val
Fundamentalisme
Moed
Overwoekerd
3DAG 2 NOVEMBER 199i
Eersel, na een stukgelopen
in 1976 op schipper Cor
uit Vlissingen; na het pro-
alpkelner Frans van de K.
enisstraf omdat hij in op-
Jacobs vrouw (verliefd ge-
een ander) voor 1500 de
eegd had. De vrouw kreeg
e verhoren bekende de ma-
it Hardinxveld/Giessendam
1977 de opdracht gegeven
aan twee criminelen, be-
e illegale wapenhandel, zijn
e weg te ruimen. De vrouw
!e twee ontvoerd, bedwelmd
viertje gegooid, maar over
ride in Dordrecht de zaak
aarde groenteboer Bastiaan
die gewurgd werd. Twee
kenden dat het om huur-
gepleegd in opdracht van
Dordtenaar, die ten on-
nde een rijke buit in het huis
Ie man te zullen vinden. De
moordenaars, Nederlandse
zouden delen in de buit.
1 bleek ook in 1983 de Arn-
rayse taximoord. Al in 1981
nslag met pistoolschoten ge-
xichauffeur Mathie van den
t Venray, in opdracht van
Opnieuw in haar opdracht
6-jarige Rotterdammer Arie
ige taxichauffeur in de rosse
rnhem om het leven na een
De dader, dakloos en met
emen, stak hem met het
van zijn vrouw in het hart.
or de executie 50.000 krij-
em beloofd: de helft van de
levensverzekering. De dader
gevangenisstraf van 9, de
14 jaar.
er nog was in januari 1983
oord op marktonderzoeker
rs (34) in Castricum. Op-
r was een straatgenoot, een
nis waar Snijders geregeld
mee legde. Hij kon er niet
een eind was gekomen aan
uding met Snijders' vrouw,
t moordwapen aangeschaft,
van zwaar kaliber, en voor
ee jonge Turken uit het Am-
19 en 20 jaar, ingehuurd,
offer van het uit de hand ge-
lesdrama werd in de deurope-
zijn huis doodgeschoten. De
ever kreeg 9 jaar, de huur-
ar en zijn hulp tien en zes
genisstraf.
rarsavond 1985 overleefde de
;se projectontwikkelaar Kuy-
noordaanslag. In een proces
evoerd dat een Rotterdamse
eigenaar in opdracht van een
een vroegere compagnon van
Iwijker, voor 50.000 het
moest neerschieten. Tien-
ulden was al aanbetaald. Het
n ruzie gaan om bv's en bena-
Dr 3 miljoen. In hoger be
de vrijspraak: het bewijs was
nd.
recente liquidatie met ver
van huurmoord is die van or-
weker De Graaff (66) in zijn
swijk. Het proces in die zaak
ande. Verdachte is Nijmeegse
lelaar Glenn de F. (25), die
:eft in opdracht te hebben ge-
oor geld, 40.000. Er zou een
ke criminele organisatie ach-
n. Wie precies de opdracht
:ven lijkt in het proces buiten
blijven wegens onvoldoende
js. Tijdens de rechtzittingen is
erd dat de bende meer op-
voor moordpartijen in petto
:n.
re liquidaties betreffen duide-
tstellingen in de drugswereld,
oces tegen een Twentse 'klus-
'an de drugsmafia die voor
december 1988 de Zuidameri-
Irugshandelaar Carlos Roda-
lijk werd in een bos bij Beek-
evonden) uit de weg ruimde,
Zutphense officier van justitie:
ordt gesuggereerd: ach, laten
toch afmaken. Maar het gaat
levensberoving, in koelen
tgevoerd, omdat dat toevallig
wam".
e heeft dat wel toegegeven,
echerche harder loopt als ze
e vindt dan bij een dode Turk
'ine in zijn zak. Omdat, zoals
:rdamse hoofdinspecteur Van
bij dat meisje de rechtsorde
:hokt is. „Dat wordt in de hele
ing zo gevoeld. Een beetje van
luid, dikke bult'. In het milieu
dat hun risico veel groter is
de gewone burger",
undigen Van den Eshof en
maken een kanttekening-
lidatie kan wel een aanleiding
i een organisatie te duiken. Je
een heel concrete zaak. Mis-
je daarmee de vinger achter
ictiviteiten van zo'n bende
ort na 1600. Ne
derland ontdoet zich van de Span
jaarden. In de zuidwestelijke
woestenij van slikken en eilanden
scheppen zich de Zeeuwen een
eigen gezag. De Zeeuwen? Vluch
telingen! Ze zijn van Maastricht
gekomen, van Nijmegen, Ooster
hout, Zevenbergen en uit Vlaande
ren. Asielzoekers. Ze beklimmen
de dijk van een nieuw ingepolderd
eiland: Noord-Beveland, hopen op
vrijheid maar stuiten op een
nieuwe dwangbuis, de Gerefor
meerde Kerk. Een onbekende epi
sode uit onze vaderlandse ge
schiedenis: het leed van de waar
din Suzanneken, de ondergang
van de steile dominee Jansonius,
het droeve leven van Welle Jansz.
„Een wild volk, in toom gehouden
door wrede rechtspraak, bedreigd
door religieus fundamentalisme.
Noord-Beveland was een beetje
Iran", aldus dr Jan Weiten uit Co
lijnsplaat. Hij schreef het boek
'Hervormers aan de Oosterschel-
de': een diepmenselijk verhaal
over een religieus vacuüm op een
Zeeuws eiland.
De bewoners van Colijnsplaat in de 17e eeuw. Van overal kwamen ze: Wederdopers, paapsgezinden, humanisten, ongelovigen en een handvol Gereformeerden.
Iran aan de Oosterschelde
Door Paul de Schipper
De eerste dominee komt er ten vaf
dooreen vrouw.'jmo
Is ook de tweede gevallen voor de ver
lokking des vlezes?
De kerkeraadsnotulen wemelen van
overspel, hoererij, bloedschande en
voorhuwelijks gedoe in het kippenhok.
De eerst dominee preekt op een zondag
over de overspelige vrouw van de
beurtschipper.
„Hoort het Woord gij Israëlieten, de
Heere heeft een geding met de bewo
ners van dit land, omdat er geen liefde,
geen kennis Gods. Liegen moorden en
echtbreken. Het land kwijnt, het volk
komt ten val".
Welkom in Colijnsplaat, Zeeland, anno
1624.
Ademloos luistert het volk.
Dan springt er een vrouw op, onge
remd. Buiten zinnen, slingert ze de do
minee verwijten in het gezicht. Dat do
minee met haar 'geboeleerd' heeft zoals
de priester uit het boek Hosea. Het
wordt een tirade over malversaties met
armengeld, overspel, twee moorden op
het eiland.
Schielijk beëindigt de voorganger zijn
preek. In augustis 1624 schrijft dominee
Eduard Adriaensz Booms voor het
laatst in de kerkeraadsacten van Co
lijnsplaat.
Hij wordt ziek, kan onderzoekers van
de Walcherse kerkvergadering niet
meer ontvangen en sterft op 18 januari
1625.
Op 5 november 1530, Sint Felix Quade
Saterdach, is Noord-Beveland verdron
ken.
Achtenzestig jaar lang ligt het eiland
voor eb en vloed. Dan ruiken 'institu
tionele beleggers' geld.
Maria van Nassau, dochter van Willem
van Oranje, verpandt het recht van be
dijking aan Hollandse kooplieden. In
de noordelijke gewesten stapt de inter
nationale stapeleconomie uit de kinder
schoenen.
Het zijn de patriciërs, die de ontginning
financieren. Een van hen is de raads
pensionaris Oldebarnevelt.
De geschiedenis van het calvinisme in
Colijnsplaat begint een jaar na de bedij
king, in 1599, als er een Gereformeerde
Gemeente wordt gesticht.
De eerste predikant van Colijnsplaat
wordt, in datzelfde jaar, Eduard
Adriaansz. Booms. Hij is de man die de
kerk een bruggehoofd bezorgt. Moei
zaam probeert hij zijn kudde 25 jaar in
het spoor te houden, een kudde be
laagd door pest, honger en armoe.
Jan Weiten voelt zich soms omringd
'Joor hun stemmen. Hij zou ze willen la
ai spreken: 'Ik zou die mensen willen
'iken'.
blijven voor hem figuren uit een ver
,'eden.
ten, doe-het-zelf-historicus en ge
doneerd arts woont in Colijnsplaat.
J een goudzoeker en delft: 'naar de
S.esc'<:denis van de kleine Jannen', zo-
f's et uitdrukt.
c'le1veigert genoegen te nemen met
een geschiedschrijving op basis van wat
anderen eerder beschreven. Weiten:
„Zo dicht mogelijk bij de bron, dat doet
historie leven".
De Acta van de kerkeraad van Colijns
plaat zijn z'n eerste goudmijn geweest.
'Bure Toos van de overkant' kwam er
indertijd mee aan in een plastic tas: 'Of
dokter er iets mee kon doen?'
Nou en of. Weiten raakte gefascineerd.
Voor hem ontrolde zich een nieuwe we
reld uit het verleden. Hij schreef een
eerste boek: 'Pioniers aan de Ooster
schelde': over het dorpje Catz en over
dat kleine eiland waar 4000 mensen en
3000 paarden werden ingezet om een
dijk van 20 kilometer aan te leggen.
Weiten is de eerste om toe te geven dat
de acta in zoverre eenzijdig zijn, dat ze
zich beperken tot de lidmaten van de
kerk.
De stukken hebben hem ook de stof ge
leverd voor 'Hervormers aan de Oos
terschelde'.
Opnieuw zijn het de kleine Jannen die
een hoofdrol spelen.
De pioniers aan de Oosterschelde wei
geren halstarrig hun vrijheid op te ge
ven.
Weiten zoomt in als heeft hij een came
ra: 'Once upon a time in the West'. We
komen met de beurtschipper van Goes
over de Oosterschelde, leggen aan bij
een houten plankier, klimmen op de
dijk.
Daar ontrolt zich het panorama: op de
voorgrond een nederzetting van stenen
huizen, keeten, hutten van stro en met
klei aangesmeerde wanden en varkens
kotten. Met straten zo drassig dat de
molensteen er vanaf de haven naar de
molen langer overdoet dan van Dor
drecht naar Noord-Beveland.
Dat is Colijnsplaat. Daarachter de nieu
we, nog lege polder, de eerste akkers.
Wat zijn het voor mensen die in het
dorp aan de jonge nederzetting onder
aan de dijk wonen? Weiten: „Vluchte
lingen, vrijbuiters of gewoon mensen
die daar toevallig aanlanden en nooit
meer wegkomen".
Hoe ziet het dorp eruit: een mix van Je
roen Bosch en Jan Steen?
„Zoiets moet het geweest zijn", knikt
Weiten.
Even klimt hij, in gedachten op de dijk:
„Wat het voor mensen waren? Dat is
de moeilijkste vraag. Daarom zou ik ze
willen ruiken. Van overal kwamen ze:
Wederdopers, paapsgezinden, humanis
ten, ongelovigen en een handvol Gere
formeerden. Neem nou Suzanneken.
Die is na de Spaanse Furie uit Breda
gekomen. Wat heeft ze daar gezien?
Moet je je voorstellen:-een stad waar
nog vierhonderd mensen in leven wa
ren, stank, gekerm van doden. Ze
vlucht met wat ze kan dragen. Ze moet
lopen, dwars door de velden, waar het
vol zit met geboefte en met Spaanse
soldaten. Vluchtende, wanhopige men
sen in oorlogsgebied. Het zijn beelden
die we nu kennen uit Afrika en uit Joe
goslavië. Suzanneken ontmoet een
vent. Ze belanden in Colijnsplaat en
stichten een café. Het zijn vrijheidslie
vende mensen, met angst voor alies wat
overheerst".
Uitzichtloosheid bepaalt het leven van
de kolonisten. Neem het verhaal van
Welle Jansz, ook zo'n goudklompje van
Weiten.
Welle Jansz is hondewachter, doodgra
ver en armoedzaaier. Juist zijn armoe
heeft hem onsterfelijk gemaakt omdat
hij voortdurende terugkomt in het re
gister van de Armenkas.
Als afgebeulde landbouwknecht over
leeft hij de pestepidemie van 1605. Hij
woont in een lekkend scheefgezakt
houten bouwsel. Z'n eerste vrouw
sterft. Wat te doen met zijn twee kinde
ren Anneke en Bastiaenken.
„Een moderne vraag", schrijft Weiten,
„irrelevant. Snel trouwen. Da's geen
kwestie van liefde, maar van noodzaak.
Zichzelf een hulp en bijslaap verschaf
fen, zodat hij kan werken om te voor
komen dat ze gedrieën in een diep gat
van armoe vallen".
Dan komt het jaar 1625. Opnieuw slaat
de pest toe. Elke dag graaft Welle kui
len. Tot hij en zijn vrouw Neelken be
zoek krijgen van de pestbacil. Neelken
is van sterke constitutie,. Ze komt re
gelmatig voor op de rekeningen van de
armmeesters vanwege ondergane ku
ren. Welle bezwijkt snel aan 'de heete
sieckte'.
Weiten: „Hij sterft, bloed spugend met
gezwollen, etterende pestbuilen in lie
zen en oksels, dan langzaam comateus
wegzakkend in de eeuwige slaap".
Om de bandeloosheid te beteugelen
kent de nieuwe leer een machtig wa
pen, machtiger dan wat de katholieke
kerk ooit had. Het Calvinisme bezit een
officële uit het volk gekozen kerkelijke
rechtbank: de kerkeraad. Die is be
voegd om in alle openheid de handel en
wandel van de lidmaten te bespreken,
zondaars een schuldbekentenis af te
dwingen en te bestraffen.
Het is dominiee Jansonius, een steile
predikant, die Booms opvolgt.
Dankzij de Acta kan Weiten hem uitte
kenen met de precisie van een portret
schilder. Deze kerkeraadsnotulen ver
hinderen Weiten om de werkelijkheid
elastisch te maken, ook al moet hij zich
af en toe inhouden: „Soms zou ik mijn
fantasie er wel eens op los willen laten".
Jansonius heeft zich niet populair ge
maakt. De weduwe van zijn voorganger
Booms is door hem mensonterend bele
digd, schoolmeester Boudewijn de
Bonte heeft hij gedwongen naar Mid
delburg te vluchten en tenslotte heeft
en brede volkspartij waarin
I oude politieke partijen en stro-
mingen samenvloeien. Dat wil
len André van der Louw en vele anderen.
Daarin zou de aangevreten Partij van de
Arbeid op moeten gaan. Maar wat is de
PvdA dan? Hoe werd de PvdA bij de ge
boorte in 1946 genoemd? 'Een partij,
breed in haar maatschappelijke grondslag,
breed in de verscheidenheid van geeste
lijke stromingen die zij verenigt'.
Op de oprichtingsvergadering op 9 fe
bruari in hotel Krasnapolsky in Amster
dam sloten ze ontroerd de rijen: de socia
listen Willem Drees en Koos Vorrink, de
dominees Willem Banning en Jan Buskes,
de katholieken Theo van Lier en Joan
Willems, de protestanten Piet Lieftinck en
Willem Schermerhorn. Breder kon het
toch niet?
Met bussen kwamen ze uit alle hoeken
van het leeggeroofde en afgebroken land
naar Amsterdam, mensen die vijf jaar
lang monddood waren geweest en in ang
stige stilte over de politieke toekomst
hadden gepiekerd. Hier werd een nieuwe
partij gecreëerd die zou afrekenen met de
kleinburgerlijke grenzen tussen de bevol-
kinsgroepen en met daadkracht en recht
vaardigheid als wapens Nederland hele-
maal opnieuw zou aanleggen.
Het plan voor een nieuwe socialistische
partij was gegroeid in St. Michielsgestel,
waar verschillende Nederlandse kopstuk
ken door de Duitsers waren gegijzeld. De
Sociaal Democratische Arbeiders Partij
(SDAP) van voor de oorlog was niet veel
meer geweest dan een nieuwe, sterk geï
soleerde zuil. Het was nu tijd voor een na
tionale aanpak.
Nog tijdens de oorlog werd de oprichting
voorbereid van de Nederlandse Volks Be
weging, die de vooruitstrevenden uit alle
groeperingen rijp zou moeten maken voor
een nieuwe partij.
Een studiecommissie uit deze beweging
kwam met een voorlopig programma van
beginselen, waarin duidelijk de hand was
te zien van voorzitter prof.dr. Willem
Banning, die het socialisme zag als een le
vensbeschouwing. De partij zou een door-
braak-partij moeten worden met drie
werkgemeenschappen: een protestantse,
een rooms-katholieke en een humanisti
sche.
Gestreefd moest worden naar socialisatie
van de voornaamste produktiemiddelen:
industrie, bankwezen en transport zouden
in handen van de gemeenschap moeten
komen.
Schermerhorn.
Dat bleek een gevoelig punt te zijn. De
nieuwbakken socialisten uit de Vrijzinnig
Democratische Bond, de Christen Demo
cratische Unie, de katholieke Christofoor-
groep en de Christelijke Historische Unie
hadden moeite met het harde principe
van de socialisatie. Uiteindelijk vond men
elkaar in de tekst dat een nieuwe orde
ning van de produktiemiddelen kan lei
den tot socialisatie.
Men sprak glunderend van doorbraak en
nieuw elan, de rode vlaggen werden een
paar meter naar achteren geschoven en de
Partij van de Arbeid was een feit. Een
paar maanden later waren er verkiezingen
voor de Tweede Kamer, dan zou de grote
klap vallen. Schermerhorn en Drees zaten
op dat moment al in een koninklijk kabi
net als vertrouwelingen van koningin Wil-
helmina. Mooier kon het eigenlijk niet.
Het viel bitter tegen. De PvdA behaalde
28% van de stemmen en dat was meer
dan de SDAP ooit gehaald had, maar ook
minder dan de 31% die de KVP binnen
haalde. Het dagblad Trouw, met ARP-
sympathie, schreef: „Al het spectakel
rond 'vernieuwing' heeft de normale om
standigheden slechts belemmerd en ver
traagd."
De KVP mocht via het kabinet-Beel aan
de slag. Binnen de PvdA werd gezocht
naar de oorzaken van het uitblijven van
de doorbraak. De discussie van de late ja
ren veertig laat zich onmiddellijk vertalen
naar 1991. Er zit geen enkele arbeider in
de partijtop, het zijn allemaal intellectue
len in grijze pakken, was een van de kriti
sche noten.
Aan de ene kant werd gezegd dat het ge
doe rond de socialisatie en het handhaven
van de strijdliederen voor veel christenen
toch een te hoge drempel vormden. Maar
aan de andere kant werd vastgesteld dat
het taalgebruik van de partij veel te moei
lijk was voor arbeiders, die dus zorgden
voor een flinke winst van de CPN.
Er waren verschillen, zelfs tussen de do
minees Buskes en Banning. De eerste was
vanuit de gereformeerde in de hervormde
kerk terecht gekomen en noemde zich
christen en daarom socialist. Banning
vond socialisme een religie die je op zon
dag van de kansel kon preken.
Willem Drees was de man die aan al die
strubbelingen nuchter een einde maakte.
Hij had nooit veel gezien in het huizen
hoge idealisme van vlak na de oorlog en
in de sensationele doorbraak. Drees ging
met de KVP in zee in een verbintenis die
tien jaar zou duren. De demagogische
Koos Vorrink en de principiële Banning
verdwenen naar de achtergrond. De
PvdA scoorde via het stugge realisme van
Drees. De doorbraak kwam later, de af
braak ook.
hij Suzanneken de herbergier de oorlog
verklaard.
Dat wordt zijn val. Wat zal dit door
pest en waterrampen geharde volk zich
gelegen laten liggen aan de calvinisti
sche gestrengheid?
Op zondag eerste Paasdag 1628 beklimt
Jansonius de kansel. Hij heeft zich gru
welijk geërgerd aan het wereldse gedoe
in Suzannekens' herberg Den Ouden
Hoorn. Het dondert de gemeente in de
oren als hij uitvaartover zekere jonge
lingen, die 'op eerste paasdag het
Avondmaal des Heeren gebruikt heb
ben' en op tweede Paasdag de herberg
bezochten en daar met de speelman
hebben gedanst'.
Voor Suzanneken is het een raadsel
waarom de dominee haar als duivels-
dochter afschildert. Zoals de meeste
van de gemiddelde eiland-bewoners
heeft ze nauwelijks een idee van de Ge
reformeerde levenswijze.
Suzanneken scheldt terug: dat dominee
maar op zichzelf moet letten, dat hij op
tweede Paasdag bij de jaarlijkse verkie
zing van een nieuw schepencollege zelf
in dronkenschap gezondigd had. Net als
zijn voorganger Booms struikelt domi
nee Jansonius over een vrouw. Hij ver
trekt naar Walcheren.
In hoeverre is een vergelijking met fun
damentalisme en Iran van toepassing?
Weiten: „Er was een religieuze politie,
de kerkeraad die de plicht had op de
lidmaten van de kerk te letten. Wie ver
keerd deed, werd gestraft. Zijn. gedrag
werd in het openbaar besproken, vanaf
de kansel. Daarbij miste de aange
klaagde een van de fundamentele juri
dische rechten. Wie hem aanklaagde
kreeg hij niet horen. Dat had de
Zeeuwse provinciale kerkvergadering
zo beslist.
Vandaar dat je in de verslagen van de
kerkeraad van Colijnsplaat zo vaak de
vraag tegen komt: 'Wie heeft me aange
bracht".
Weiten: „Je ziet ze in opstand komen
tegen de kerk. Mensen die net de ene
religie zijn ontvlucht voelen nu een
nieuwe druk".
In zijn nagelaten schriftelijke verhande
lingen klaagt Jansonius opvallend over
gering kerkbezoek. Hij wil in de consis
toriekamer een lijst te hangen van alle
lidmaten. Trouwe kerkgangers kunnen
met die lijst controleren wie er niet
komt. De dominee vraagt hen om de
'lammen en nalatigen' op hun lauwe
kerkgang te wijzen.
Een herboren Spaanse Inquisitie? Geen
wonder dat het vrijheidslievende
Noord-Bevelandse kerkvolk niets wil
weten van die rigoreuze nieuwigheid.
Het is om die reden dat Weiten zijn
'kleine Janne' bewondert: „Ze verzet
ten zich. Ze leefden in harde samenle
ving. Alleen hun dood was zeker.
Liefde kenden ze nauwelijks. Er was
geen paraplu van sociale zorg. De enke
ling moest alles zelf beslissen. Dat
vergde een enorme fysieke en psychi
sche moed".
Maar het agressief beschavingsoffensief
op het jonge eiland gaat door. Met de
Bijbel als schild en zwaard proberen de
voorgangers hun gezag op te leggen.
Onverbiddelijk, wie niet luistert gaat
naar de hel. Ze stuiten op een weerbar
stig volk en en struikelen zoals Janso
nius over hun eigen voortvarendheid.
De kerk gebruikt drie roeden om het
volk tot gedwee; angst, een machtsmid
del zo oud als de godsdienst zelf. Ar
moe, wie niet luistert zal niet eten, de
diaken gaat zijn deur voorbij. En so
ciale controle, het aankweken van
schaamtegevoel en een bezwaard ge
moed.
Het isolement van de eilanden wordt
een zegen voor de religie. De Zeeuwse
kerk trekt zich terug achter hun water-
wallen. Men vertikten het om synodes
in Gelderland en Holland te bezoeken.
In Middelburg vinden kerk en staat elk
aar in de wens om de oorlog met Spanje
te laten voortduren. De kooplieden
hebben er belang bij vanwege hun aan
deel in de kaapvaart. De Zeeuwse sta
ten, beheerst door Vlaamse vluchtelin
gen, hopen erop dat Parma uit Vlaan
deren wordt verdreven.
Een huwelijk van kerk en staat, ook
zo'n kenmerk van 'Iraans' fundamenta
lisme. Weiten: „Daarom is er in Zee
land nooit gevochten tussen Armenia-
nen en Remonstranten. Kerk en staat
waren er al één. Heel die discussie is
Zeeland voorbij gegaan".
Na 1625 verandert het eiland. De wilde
jaren van Noord-Beveland zijn voorbij.
Het individualistisch denken, zo karak
teristiek voor het pionierskrakter, ver
dwijnt. Het wordt, langzaam maar ge
staag, overwoekerd door het benau
wend, puriteins calvinisme.
Voor eeuwen zal die het eilandenvolk
tekenen.
Er ontstaat een stand van boeren en af
hankelijke landarbeiders, een maat
schappij die meer dan 300 jaar nauwe
lijks zal veranderen.
Opstandige figuren van het eiland ge
vlucht.
De wereldse, ondeugende Suzanneken
heeft zich verzet, maar de dominee wint
en allengs bloeit de rechtzinnigheid tus
sen de suikerbieten.
'Hervormers aan de Oosterschelde' door dr
J.B.V.Welten. Uitgeverij Van Soeren Co. Prijs
39,75.
