DE STEM
W E E K E
N
DE ST
K
Op Haagse versvoeten
LIQUIDATIES
LANGZAAM
TOE IN AANTAL
HET RELIC
VACUÜ
17E
N-BEVE
Liquidatie
Diensten
Zeldzaam
Waarborgen
Restauranthouder
Taximoord
Executies
Stemmen
eem de dubbele
moord, onlangs in Baarle-Nassau.
Eind juni: het neerschieten op
straat in Amsterdam van Klaas
Bruinsma alias De Dominee, leider
van een groot en gewelddadig
misdaadimperium. Januari dit jaar:
orchideeënkweker De Graaft, in
zijn Rijswijkse kas doodgeschoten,
zijn echtgenote ernstig gewond.
De dood van restauranthouder Fa-
gel. Allemaal gedood op bestel
ling, zo is in de publiciteit veron
dersteld.
Amsterdam maart 1989. In een auto aan de Haagseweg worden twee dode Turken aangetroffen. Ze zijn het slachtoffer geworden van een liquidatie.
De moorden op bestelling
Door Rinze Brandsma
Dood op bestelling, huurmoord: klopt
het dat de politie steeds minder greep
krijgt op dit soort misdaad? Dat, zoals
het hoofd vuurwapencentrale H.Berg-
sma van de Centrale Recherche Infor
matiedienst CRI een paar jaar geleden
vragend zei, in ons land een of meer
bendes opereren die moorden op be
stelling uitvoeren?
Regelmatig lees je over suggesties, dat
professionele huur-killers, 'hitmen', ko
men overvliegen uit Hong-Kong, uit
Turkije, Pakistan, Joegoslavië om hier
ervaren hun klusje uit te voeren. Nog
voordat de kruitdamp opgetrokken is
zouden ze al verdwenen zijn, spoorloos
de grens over, zonder getuigen.
Bij de CRI praten de deskundigen lie
ver niet over huurmoord. „Een begrip
uit tv-series, uit boekjes", zeggen drs.
Paul van den Eshof en Carlo Schippers
ervan. Van den Eshof heeft, werkend
voor de CRI-sectie misdaadanalyse,
herhaaldelijk onderzoek gedaan naar
moord, doodslag, overvallen en liquida-
tiemoorden in ons land. Schippers, ge
routineerd rechercheur op het gebied
van zware criminaliteit bij de gemeen
tepolitie in Amsterdam, is uitgeleend
aan de CRI om daar de nog betrekke
lijk jonge afdeling misdaadanalyse bij te
staan.
De CRI-mensen hanteren het begrip li
quidatie: het doelgericht vermoorden
van personen in verband met andere
gepleegde misdrijven -door een van
beide of door beide partijen. Want de
ware toedracht van veel huurmoorden/
liquidaties blijft wazig. Het oplossings
percentage van liquidaties is uiterst
laag: 20 tegen 80-90 van moord
zaken in het algemeen die opgehelderd
worden. Daarbij krijgen politie, justitie
en rechters zelden inzicht of er tegen
over de liquidatie betaling stond, „hoe
duidelijk vaak ook is dat de afrekenaar
er geld voor zal hebben gekregen".
Voor alles willen de misdaad-analitici
af van het spreekwoordelijk beeld van
de huurmoordenaar. Zo'n figuur die
met handschoenen aan komt aanstap
pen, uit zijn koffertje een precisiege-
weer met telescoopvizier haalt, ijzig
koel zijn prooi tussen de ogen schiet en
het toneel verlaat. Van den Eshof en
Schippers kijken elkaar eens aan.
„Wij kennen geen moordenaars in Ne
derland die bijvoorbeeld een keer of
tien toegeslagen hebben. Er zitten wel
een paar in het milieu die er twee heb
ben neergelegd, maar daar houdt het
dan ook op". Zij houden vol: „Wij ken
nen geen lijst met namen die circuleert,
zo van die en die is tot huurmoord be
reid".
Zo werkt het in de onderwereld ook
niet. Liquidaties, dat is eerder een zaak
van over en weer elkaar een dienst be
wijzen. Een wederzijdse verplichting, of
om jezelf proberen onmisbaar te ma
ken. „Ja, wij krijgen zat vage informa
tie. Die of die is daarbij betrokken.
Vaak maken ze elkaar zwart op die ma
nier. Boterzachte informatie is het".
Puur om het geld een huurmoord uit
voeren? Het zal voorkomen, vermoe
den de CRI-mensen. Maar in verreweg
de meeste gevallen zijn de daders ook
op andere wijze verweven met de zaak,
pion in het spel zoals bij drugstransac
ties. Ook bij de zogenaamde 'hit-and-
run-men' die uit het buitenland overko
men gaat het om gepokte en gemazelde
medewerkers die in de organisatie zit
ten en voor geen enkele criminele op
dracht binnen de drugsmafia terugdein
zen.
„Van puur huurmoorden is in ons land
niet te bestaan. Er is heus geen 'gele
gids' van hitmen. Het is een zaak die
zich binnen gesloten netwerken af
speelt. Daar moet je je weg in weten te
vinden. Een afrekening wordt niet aan
de grote klok gehangen. Het risico is
groot dat je dan tegen een politie-infor-
mant aan loopt. Of dat iemand naar de
politie loopt om het te vertellen".
Wordt een liquidatie ontrafeld en komt
het tot een proces, dan zullen de be
trokkenen zich wel hoeden om te zeg
gen dat ze het voor geld deden. De straf
voor een koelbloedig opgezette moord
is aanzienlijk zwaarder. Liever gooit de
verdachte het op doodslag. Bovendien
zou hij zich, bij erkenning van doden op
bestelling, blootstellen aan dodelijke
represailles.
In ons land is de liquidatie annex huur
moord als fenomeen pas in de jaren
tachtig opgekomen. Daarvoor was het
zeldzaam. In 1584 werd Willem van
Oranje in „Delft weliswaar door huur
moordenaar Balthasar Gerardsz ver
moord. Maar lang bleef het verschijnsel
binnen de ontoegankelijke wereld van
bijvoorbeeld de Chinese triades. En
zelfs daar waren intimidaties meestal
genoeg. In de jaren zeventig is daar de
marechaussee opgezet, werden veel
Chinezen het land uitgezet... en ont
stond een vacuum in de onderwereld
van hard drugs. Daar doken de Turkse
en Pakistaanse bendes met succes in.
De gevallen van duidelijke, bewezen li
quidaties liepen langzaam op. Vijf in
1985, zo turfde de CRI, zeven in '86,
tien in '87, elf in '89. Toenemend, maar
naar de misdaad-analitici menen, tame
lijk stabiel nu met een stuk of tien per
jaar. „Met praktisch allemaal een dui
delijke relatie met de handel in verdo-
vëndë'middelen". Obk al blijkt dat pas
veel later en lijkt het in het begin huur
moord, of een afrekening na relatiepro
blemen.
En in gevallen waar naar buiten de in
druk gewekt werd van een afrekening,
buiten het criminele milieu?
Van den Eshof zegt al die zaken van de
afgelopen tien jaar op de vingers van
één hand te kunnen tellen. „En ook dan
bleek ons uit zachte informatie, ingeza
meld door de rechercheurs, dat wel de
gelijk het milieu meespeelde. Maar niet
alle informatie is hard genoeg om het in
een proces te kunnen hanteren. Soms
kun je informatie niet gebruiken zonder
de identiteit van een belangrijke infor
mant prijs te geven. Zo'n man is dan af
gebrand. De kring is zo klein: als het
om iemand gaat die veel weet, dan
Amsterdam mei 1978. Poltie-agenten dekken het lichaam toe van een ver
moorde Chinees die werd neergeschoten in een onderlinge afrekening tussen
Chinese bendes. - foto anp
moet-ie dicht bij hét vuur zitten en'is hl
gauw niet anoniem meer.
„De politie moet de veiligheid van hun
informanten waarborgen. Als je je in
formanten laat afbranden, dan komt
niemand meer. Bedenk dat recherche
werk gaat om zaken die jarenlang door
spelen. Om het blootleggen van hele
netwerken".
Bovendien, dat bleek uit het recente
proces tegen de hoofdverdachte in de
dodelijke schietpartij op Klaas
Bruinsma -volgens de verhalen een
naar de onderwereld afgegleden ex-po-
litieman in Amsterdam - breekt de po
litie haar nek als de informatie te
'zacht' is. Dan wordt de verdachte dus
op vrije voeten gesteld, gaan politie en
justitie af en moet hoofdcommissaris
Nordholt erkennen dat zijn mensen niet
professioneel gewerkt en fouten ge
maakt hebben.
In ons land zijn de niet uit het criminele
milieu voortgekomen liquidaties/huur-
moorden zo zeldzaam, dat ze lang in de
herinnering blijven hangen.
De moord op een Italiaanse restaurant
houder in 1971 in Amsterdam wordt
wel de 'eerste' huur/moord-op-bestel-,
ling in ons land genoemd. De echtge
note van de vermoorde zou daar
70.000 voor over gehad hebben - een
kapot huwelijk. De moordenaar, be
roepscrimineel Johnny van der V. (60),
had daarmee nog eenmaal willen toe
slaan. Hij vond de eerst aangeboden
halve ton te weinig. De moordenaar
kreeg vijftien jaar, de echtgenote zes
jaar gevangenis.
Huurmoord leek in 1972 de eliminatie
van houthakker Frits Amting in het
Den Haag, zeggen ze nu op aan
raden van een reclamebureau,
is een bruisende stad. Brui
send? Zeker als een bruistablet in een teil
duinwater binnen het gehoor van een
zuipschuit met een kater.
Volgens mij ruist Den Haag. Wenen
bruist, Den Haag ruist. Maar Den Haag
heeft wel typische eigenschappen. Ze heb
ben daar in een weekend met herfstdra
den het Project 'Dichters aan Huis' uitge
voerd, waarbij een vijftigtal dichters als
melkboeren aan huis kwamen.
Hier en daar hadden ze voor de dames en
heren poëten bastognekoeken, speculaas
jes en thermoskannen koffie neergezet.
Het eigenaardige van het ruisende Den
Haag is dat geen enkele dichter de koffie
en de bastognes over het balkon heeft ge
lazerd en om jenever heeft gebruld. Er is
zelfs niet bescheiden om een mondje Cha
teau Margaux gevraagd.
Dylan Thomas moet zich in ergernis heb
ben gewenteld in zijn graf, want geen
dichter die in Den Haag aan huis kwam
heeft in een walm van drank en droes
naar de geheime gleuven van kunstmin
nende vrouwen gegrepen. Dat zal wel aan
Den Haag liggen, aan dat kalmerende rui
sen.
Zelf wil ik nog wel eens graag een
versje snuiven. In de Haagse Passage
hangt er een in de muur, van Gerrit Ach
terberg, voor mij de grootste Nederlandse
dichter van deze en de vorige eeuw:
Den Haag, je tikt er tegen en het zingt.
In de passage krijgt die klank een hoog
weergalmen en omlaag een fluistering
tussen de voeten over het graniet;
rode hartkamer die in elleboog
met drie uitmondingen de stad geniet.
Je kunt bijna nergens lopen in Den Haag
of je komt Achterberg tegen. Op het
Haagse Zieken bijvoorbeeld, dorre pijp
lijn van Spui naar Rijswijkseplein, zo ge
noemd naar lepralijders die daar huisden.
Het is een somber struikelpad. Achter
berg:
Een doorkijk in een straat is een visgraat.
Grondroosters vreten weg. De voeten ha
ken.
Groen zien de brievenbussen en naampla
ten,
waarop geen letter meer te lezen staat.
Simon Vinkenoog was Dichter aan Huis
van zijn eigen schoonouders in het deftige
van Stolkpark in de zoom van de Scheve-
ningse Bosjes, door Achterberg bezongen
als 'de villawijk die kwijnt en zich Eline
Vere waant'. Maar er zaten ook dichters
in de binnenstad, in 'deurwaardershuizen
met de harde deugd van Katadreuffe die
zijn doel bereikt'.
Je komt Achterberg zelfs in de lift van
een warenhuis tegen:
De liften zoeven, breken open en
ontlasten zich. Tientallen dringen binnen.
Dicht op elkaar, bij 't stijgen ondervinden
wij allen dat gevoel der vogelen.
Hagenaars die in het kalme herfstweek-
einde gedichten en dichters wilden snui
ven, konden dat doen met 'Ode aan Den
Haag' van Gerrit Achterberg in de hand.
Je hoeft maar een etaleur aan het werk te
zien en de geest van Achterberg komt tot
leven:
Een etaleur staat met een pop te stoeien.
Hij waant zich met zijn eigen vrouw alleen.
Wij kunnen er ons kwalijk mee bemoeien.
De vreugde is vandaag aan elk gemeen.
Ik heb de ruisende zangen der dichters
gemist in Den Haag, zodat de Homerus
vertaler H.J. de Roy van Zuydewijn in de
beroemde flat Nirwana slechts één toeho
order had. Hij was er tevreden over. Den
Haag bruist wel niet, maar als je goed
snuift bespeur je een zeer apart aroma.
Brabantse Eersel, na een stukgelopei
relatie. Idem in 1976 op schipper Cor
Jacobs (44) uit Vlissingen; na het pro.
ces kreeg hulpkelner Frans van de K.
jaar gevangenisstraf omdat hij in op.
dracht van Jacobs vrouw (verliefd
worden op een ander) voor 1500 de
moord gepleegd had. De vrouw kreeg
tien jaar.
Pas na lange verhoren bekende de ma
nager O. uit Hardinxveld/Giessendair
dat hij eind 1977 de opdracht gegeven
zou hebben aan twee criminelen, be-
kendes in de illegale wapenhandel, zijn
vrouw uit de weg te ruimen. De vrouw
werd door de twee ontvoerd, bedwelmd
en in een riviertje gegooid, maar over
leefde het.
In 1981 speelde in Dordrecht de zaai
van de bejaarde groenteboer Bastiaan
de Rover, die gewurgd werd. Twee
mannen bekenden dat het om huur
moord ging: gepleegd in opdracht van
een andere Dordtenaar, die ten on
rechte meende een rijke buit in het huis
van de oude man te zullen vinden. De
twee huurmoordenaars, Nederlandse
twintigers, zouden delen in de buit.
Huurmoord bleek ook in 1983 de Arn-
hemse/Venrayse taximoord. Al in 1981
was een aanslag met pistoolschoten
daan op taxichauffeur Mathie van den
Beuken uit Venray, in opdracht van
zijn vrouw. Opnieuw in haar opdracht
bracht de 26-jarige Rotterdammer Arie
K. de 29-jarige taxichauffeur in de rosse
buurt in Arnhem om het leven na een
lange rit. De dader, dakloos en met
drankproblemen, stak hem met hel
keukenmes van zijn vrouw in het hart.
Hij zou voor de executie 50.000 krij
gen, was hem beloofd: de helft van de
afgesloten levensverzekering. De dader
kreeg een gevangenisstraf van 9, de
vrouw van 14 jaar.
Schokkender nog was in januari 1983
de huurmoord op marktonderzoeker
Leo Snijders (34) in Castricum. Op
drachtgever was een straatgenoot, een
goede kennis waar Snijders geregeld
een kaartje mee legde. Hij kon er niet
tegen dat een eind was gekomen aan
zijn verhouding met Snijders' vrouw.
Hij had het moordwapen aangeschaft,
een pistool van zwaar kaliber, en voor
15.000 twee jonge Turken uit het Am
sterdamse, 19 en 20 jaar, ingehuurd.
Het slachtoffer van het uit de hand ge
lopen liefdesdrama werd in de deurope
ning van zijn huis doodgeschoten. De
opdrachtgever kreeg 9 jaar, de huur
moordenaar en zijn hulp tien en zes
jaar gevangenisstraf.
Op oudejaarsavond 1985 overleefde de
Noordwijkse projectontwikkelaar Kuy-
pers een moordaanslag. In een proces
werd aangevoerd dat een Rotterdamse
nachtclubeigenaar in opdracht van een
makelaar, een vroegere compagnon van
de Noordwijker, voor ƒ50.000 het
slachtoffer moest neerschieten. Tien
duizend gulden was al aanbetaald. Het
zou om een ruzie gaan om bv's en bena
deling voor 3 miljoen. In hoger be
roep volgde vrijspraak: het bewijs was
niet sluitend.
De meest recente liquidatie met ver
moedens van huurmoord is die van or
chideeënkweker De Graaff (66) in zijn
kas in Rijswijk. Het proces in die zaak
is nog gaande. Verdachte is Nijmeegse
drugshandelaar Glenn de F. (25), die
bekend heeft in opdracht te hebben
schoten voor geld, 40.000. Er zou een
omvangrijke criminele organisatie ach
ter steken. Wie precies de opdracht
heeft gegeven lijkt in het proces buiten
schot te blijven wegens onvoldoende
hard bewijs. Tijdens de rechtzittingen is
gesuggereerd dat de bende meer op
drachten voor moordpartijen in petto
zou hebben.
Alle andere liquidaties betreffen duide
lijk terechtstellingen in de drugswereld.
Bij het proces tegen een Twentse 'klus
jesman' van de drugsmafia die voor
25.000 in december 1988 de Zuidameri-
kaanse drugshandelaar Carlos Roda
Vila (zijn lijk werd in een bos bij Beek
bergen gevonden) uit de weg ruimde,
sprak de Zutphense officier van justitie:
„Soms wordt gesuggereerd: ach, laten
ze elkaar toch afmaken. Maar het
toch om levensberoving, in koelen
bloede uitgevoerd, omdat dat toevallij
goed uitkwam".
De politie heeft dat wel toegegeven.
Dat de recherche harder loopt als ze
een meisje vindt dan bij een dode Turk
met heroïne in zijn zak. Omdat, zoals
de Amsterdamse hoofdinspecteur Van
Dijk zei, bij dat meisje de rechtsorde
meer geschokt is. „Dat wordt in de hele
samenleving zo gevoeld. Een beetje van
'eigen schuld, dikke bult'. In het milieu
weten ze dat hun risico veel groter is
dan voor de gewone burger".
CRI-deskundigen Van den Eshof en
Schippers maken een kanttekening
„Een liquidatie kan wel een aanleiding
zijn om in een organisatie te duiken. Je
hebt dan een heel concrete zaak. Mis
schien dat je daarmee de vinger achter
andere activiteiten van zo'n bende
krijgt".
iu
I
ort na
derland ontdoet zich vai
jaarden. In de zui
woestenij van slikken
scheppen zich de Zee
eigen gezag. De Zeeuw
telingen! Ze zijn van
gekomen, van Nijmege
hout, Zevenbergen en u
ren. Asielzoekers. Ze
de dijk van een nieuw it
eiland: Noord-Beveland
vrijheid maar stuiten
nieuwe dwangbuis, d<
meerde Kerk. Een onbe
sode uit onze vaderl;
schiedenis: het leed vat;
din Suzanneken, de
van de steile dominee
het droeve leven van W
„Een wild volk, in toom
door wrede rechtspraal
door religieus fundan
Noord-Beveland was
Iran", aldus dr Jan Wel
lijnsplaat. Hij schreef
'Hervormers aan de Or
de': een diepmenseli
over een religieus vacu
Zeeuws eiland.
Iran
Door Paul de Schipper
De eerste dominee komt
door een vrouw.
Is ook de tweede gevallen
lokking des vlezes?
De kerkeraadsnotulen we
overspel, hoererij, bloeds
voorhuwelijks gedoe in het l
De eerst dominee preekt op
over de overspelige vroi
beurtschipper.
„Hoort het Woord gij Isr;
Heere heeft een geding me
ners van dit land, omdat er
geen kennis Gods. Liegen r
echtbreken. Het land kwijl
komt ten val".
Welkom in Colijnsplaat, Ze
1624.
Ademloos luistert het volk.
Dan springt er een vrouw
remd. Buiten zinnen, slinge
minee verwijten in het gezic
minee met haar 'geboeleerd
de priester uit het boek
wordt een tirade over malvf
armengeld, overspel, twee r
het eiland.
Schielijk beëindigt de voor
preek. In augustis 1624 schri
Eduard Adriaensz Booms
laatst in de kerkeraadsacte
lijnsplaat.
Hij wordt ziek, kan onderz
de Walcherse kerkvergac
meer ontvangen en sterft oj
1625.
Op 5 november 1530, Sint F
Saterdach, is Noord-Bevelai
ken.
Achtenzestig jaar lang ligt
voor eb en vloed. Dan ruik
tionele beleggers' geld.
Maria van Nassau, dochter
van Oranje, verpandt het re
dijking aan Hollandse koo
de noordelijke gewesten sta
nationale stapeleconomie ui:
schoenen.
Het zijn de patriciërs, die de
financieren. Een van hen i:
pensionaris Oldebarnevelt.
De geschiedenis van het ca
Colijnsplaat begint een jaar i
king, in 1599, als er een Gen
Gemeente wordt gesticht.
De eerste predikant van
wordt, in datzelfde jaa
Adriaansz. Booms. Hij is de
kerk een bruggehoofd bezt
zaam probeert hij zijn kudd
het spoor te houden, een
laagd door pest, honger en ai
Jan Weiten voelt zich sonj
door hun stemmen. Hij zou
Jen spreken: 'Ik zou die me
'iken'.
blijven voor hem figuren
gleden.
ten, doe-het-zelf-histori
Refoneerd arts woont in C
J een goudzoeker en de
®.es^°.denis van de kleine J
ié, J et uitdrukt.
e'tenWeigert genoegen te
