Op weg naar de eeuwigheid
d' I
Kennis van Griekse mythologie gewenst
Yenema stelt vragen
over buigzaamheid
van Simon Vestdijk
kinderboeken
ist
4
Anna Bijns Prijs 1991
naar Christine D'haen
Cees Nooteboom krijgt
inieuwe Duitse prijs
•rleeft
Wilde
'Nederlandse en Vlaamse
literatuur niet scheiden'
Frankfurter Buchmesse
reert Iraanse uitgevers
Vlü-M S.VESTDIJ
Boekenweekgeschenken
D2
I heeft dit meegedeeld.
'rankfurt (ap) - Kort voor
oe opening van de Frank-
Ifurter Buchmesse - 's we-
jteld grootste boekenbeurs -
hebben de organisatoren
besloten de uitnodigingen
[aan de Iraanse uitgevers in
^verband met de kwestie
Salman Rushdie in te trek
ken.
BOEKENGIDS
'Sensibilimente' nieuwe bundel verhalen van Huub Beurskens
D3
Filosofie
Voorspelbaar
Alweer zo'n vuistdikke Italiaan vol geleerdheid
DIE
#AHRT
NACH 4 1
JAMAICA
1de mooie
Ifilm 'De>
lues An-
feen klein'
geadop. I
ie volwas-
|>or jagers I
ft. De film' I
iuur opge-,
i kwamen11
fcn min of'
Nielseir
l>er in het
Over een
fentasie dat
pet station
zien over
leert. Zij js
bvegge met
htervolging
kluit.
pt het festi-
'Herman' I
uit Noor-
fiat over een
plotseling.
Je verliezen.
|lsof er niets
op schodf I
trman belac
Gelukkig1
tan zijn op
ba, een alco-'
|an en een
De verto"
Iks om 14.30
i
- foto anp
fr h
euwertje Blok
bstation RTL4
iedt of anders
I
|et botert tussen'
oktober 1990
Idoor RTL-Vero-j
|t werd gemaakt
seizoen '89-'"
h 1
faarna een andet,
filmprogramma
programma Stu-,
at het werk vanl
en van Blok, zo
ans. „We hebben I
|eld wil zien", ahi 1
doet op 10 okto-' I
Jaap Goedegebuure.
- foto rien siers
Den Haag (anp) - Het on
derscheid dat sommige
J vooraanstaande letterkun-
I digen maken tussen de
I Vlaamse en Nederlandse li-
I teratuur, is onhoudbaar en
1 schadelijk tegelijk.
Dat zei de Tilburgse hoogle-
f raar J. Goedegebuure (Neder-
llandse taal- en letterkunde)
j deze week in Den Haag bij de
J presentatie van 'Hedendaagse
I Nederlandstalige Prozaschrij-
7 vers', een uitgave van de Stich-
I ting Ons Erfdeel.Het is een
I bloemlezing uit werk van
I Vlaamse en Nederlandse
I auteurs.
I Onhoudbaar is het onderscheid
I omdat Nederlanders en Vla-
Lmingen een taal en een taalge-
I meenschap gemeen hebben, die
de bronnen zijn van hun crea-
Itiviteit. Schadelijk is het on-
I derscheid omdat de Neder-
I landse, noch de Vlaamse litera
tuur baat heeft bij een auto
nome status.
Ook de literatuur zelf vormt
een bron voor het scheppend
vermogen en 'hoe rijker die
vloeit en bevloeit, hoe veelvor-
miger de vruchten', aldus Goe
degebuure. Bovendien is alle
grote literatuur ook cosmopoli-
tische van aard, vindt de hoog
leraar.
Goedegebuure stelde 'Heden
daagse Nederlandstalige pro
zaschrijvers' voor Ons Erfdeel
samen met zijn Gentse collega
A. Musschoot. Ons Erfdeel be
vordert de culturele samen
werking tussen Nederlands
sprekenden en streeft naar
meer bekendheid van de Ne
derlands/Vlaamse cultuur in
het buitenland. 'Hedendaagse
Nederlandstalige Prozaschrij
vers' werd dan ook meteen ook
in het Frans, Duits en Engels
uitgebracht.
Ireenkomst metT
lonen, was daar-
lerstijl weinig te-1
h. Het 'moderne'
lamelijk in de ge-
jkleding en soms
beweging. De fei- ,s
Iheid en het cy-
T Wilde's figuren
twelijks tot de
oor. Laat staan de
Vilde's levenslot, .j
graaf Goring in,;
I spel en uiterlijk
polten van Aschat
i van de schrijver;
Jie levensgenieter^.
Is zijn intelligentie.»
het achterste van
laten zien. Hij
riend, sir Robert j
Liaan Olree), ook
|de mond. Chiltren, j
Ijk politicus, wordt
I door de vileine
fcy. Zij weet dat bi]
met fraude heeft
J dreigt dit bekend
Janneer hij weigert j
{abinet een fraudu-.t
lijns kanaalprojekt
■aarin zij geld heeft j
tren (Will van Kra-
;n de schellen van
;ze hoogstaande en
vrouw had altijd
it haar echtgenoot
;eger was. Maar urt- J
ordt alles, zoals dat l
er belangen op het l
met de mantel der I
ekt. Josée Ruiter
doortrapte Mrs-
cht en met geestig
Het overdreven
pel van Guusje van I
detoneerde in he I
elegante geheel van p
komediespel.
Amsterdam (anp) - De Anna Bijns Prijs 1991 voor poëzie
■wordt dit jaar toegekend aan de dichteres Christine
D'haen. De Nederlands-Vlaamse Anna Bijns Stichting, die
de tweejaarlijkse oeuvreprijs afwisselend in de categorieën
I poëzie en proza toekent, heeft dat bekendgemaakt.
I De jury, die uit Paul Claes, Andrée van Es, Maaike Meyer, Leen
Vermeiren en Elly de Waard bestaat, heeft D'haen unaniem be-
I kroond. De jury is van mening dat het oeuvre volstrekt uniek is in
de Nederlandstaüge letteren.
„Haar werk is te vergelijken met bij voorbeeld de dichteressen
I Vasalis en Ida Gerhardt, zonder dat zij voor deze kwaliteit ooit de
[bijbehorende erkenning heeft ontvangen", aldus de jury.
[Eerder ging de Anna Bijns Prijs naar Josepha Mendels (1986), El-
[len Warmond (1987) en Inez van Dullemen (1989). De prijs be
i-staat uit een geldbedrag van 10.000 gulden en en zilveren object.
I van de beeldhouwster Maja van Hall.
j Amsterdam/Berlijn (anp/
Idpa) - De Nederlandse
auteur Cees Nooteboom (58)
[heeft voor zijn boek 'Ber-
llijnse Notities' de eerste
'Literaturpreis zum 3. Ok-
I tober' ontvangen.
i De prijs, waaraan een bedrag
[van 20.000 DM is verbonden,
[wordt op 29 november uitge
reikt in de Akademie der Kün-
[ste in Berlijn. De Berlijnse
rboekhandel Bouvier en Nico-
[lai, die de prijs heeft ingesteld,
De jury heeft Nooteboom be-
'aoond wegens de bijzondere
nanier waarop hij over de ont-
ikkelingen na de val van de
erlijnse muur op 9 november
189 heeft geschreven. Met de
toekenning van de onderschei-
(duig aan een Nederlands
auteur, wil de jury onderstre
pen dat het proces van de
Duitse hereniging niet slechts
[een Duitse aangelegenheid is.
|ln de bundel 'Berlijnse Noti
ces', die in oktober 1990 ver
scheen, schetst Nooteboom het
verslag van de historische ge
beurtenissen vlak vöör en na
Cees Nooteboom. - foto anp
de val van de Berlijnse muur.
De schrijver had zich 'toeval
lig', voordat er in de DDR nog
maar iets te bekennen was van
een mogelijke 'Wende', in Ber
lijn gevestigd.
Nooteboom verblijft momen
teel in het buitenland. Twee
dagen geleden zou hij nog in
Spanje zijn gesignaleerd. Half
oktober komt hij weer in Ne
derland.
Massale protesten door Duitse
kranten, schrijvers en uitge
slagen aan de basis van de
[beslissing. Men verweet de
Uchmeese dat een Iraanse
vertegenwoordiging 'schanda
lig zou zijn zolang het dood
vonnis tegen Rushdie en de
^'gevers van zijn boek De
Duivelsverzen' gehandhaafd
jjijft.
jEerderg verklaarde de direc-
®ur van de Buchmesse, Peter
Weidhaas, de uitnodiging aan
pe acht Iraanse uitgevers te be
keuren, maar deze niet te zul
len herroepen. Na een vergade
ring tussen de organisatie en
de vereniging van Duitse uit
gevers werd anders besloten.
Weidhaas zei dat de uitnodi
gingen in februari na 'hevige
discussie' goedgekeurd werden
en dat men toen niet de moord
aanslag op de Italiaanse verta
ler en de moord op de Japanse
vertaler kon voorzien. Reden
was destijds, aldus Weidhaas,
dat 'de belangrijkste boeken
beurs in de wereld niet door
inhoudelijke, politieke, ideolo
gische of morele censuur be
perkt mag worden'.
Nu de 'escalatie van emoties de
Buchmesse als podium van de
vrijheid van meningsuiting be
dreigt' heeft men besloten de
uitnodigingen in te trekken, zo
zei Weidhaas. Op 12 oktober
zal de Buchmesse een forum
discussie organiseren onder de
noemer 'De ware moraal - De
zaak Rushdie'.
VRIJDAG 4 OKTOBER 1991
Door Johan Diepstraten
In het Parijse uitgaansleven
in de jaren '90 van de vorige
eeuw werd ieder succes al
leen maar overtroffen door
de petomaan Joseph Pujol.
Met zijn reukloze winden
imiteerde hij het fluiten van
de vogels en het knorren van
varkens. Tijdens zijn optre
dens liet hij de kanonnen
bulderen en blies met zijn
achterste brandende kaarsen
uit.
De vrouwelijke hoofdpersoon in
het verhaal 'A posteriori' uit de
nieuwe bundel 'Sensibilimente'
van Huub Beurskens beheerst
haar sluitspier zo mogelijk nog
beter dan de legendarische Pu-
jol. De 'gazelle' Dorine is een na
tuurtalent. Zij produceert geen
hondegeblaf en kattegejammer,
maar vertolkt reukloos Bach,
Debussy en Paganini. Op aanra
den van haar man, een vertegen
woordiger in stofzuigers, treedt
zij in een mondaine badplaats
op. 'De klanken die toen het
feeëriek verlichte park door
stroomden, waren van overwel
digende zuiverheid'.
In plaats van roem oogst de pe-
tomane fluimen. De wildgewor-
den menigte bespuugt en krabt
haar. Ze pleegt onmiddellijk
zelfmoord en haar man neemt
wraak. Hij trakteert de stad op
naar veenmoeras stinkende
scheten en hij vindt zijn einde in
een gemeentelijk therm, het cen
trale warme bubbelbad. Dat ver
ziekt hij met een gas dat is ont
staan door de juiste combinatie
van wonderolie, spinazie, kaas
jeskruid en bruine bonen. Over
leven doet hij het niet; 'Als ik
opnieuw bovenkom begint de
woestijn. Het is tijd'.
Het is een vreemd verhaal dat
het niet zozeer van de gebeurte
nissen moet hebben als wel van
de sfeer. In de beschrijvingen
van de badplaats met zijn nota
belen is de dichter Beurskens op
zijn best. Ook bij tweede lezing
zal iedere lezer worden getroffen
door de fraaie observaties en
dialogen. Er rest een vraag; wat
beklijft er van het verhaal.
Niets!
Iedereen mag naar believen de
betekenissen invullen en de sym
boliek ervan duiden. Misschien
blijft er wel een leeg verhaal
over, zonder enige boodschap,
zonder enige noodzaak. Niet
voor niets speelde voortdurend
de karakterisering van Maarten
't Hart over het Revisor-proza
door mijn hoofd: prachtige
kroonluchters, die maar niet
willen branden.
Beurskens speelt een merkwaar
dig literatuurspel met de lezer.
De schrijver is erop uit om hem
bij voortduring op het verkeerde
been te zetten. In het verhaal
'Hoogste onderscheiding' lijkt
het te gaan om een man die op
Huub Beurskens.
weg is naar de burgemeester om
eindelijk de beloning te ontvan
gen voor zijn verdienstelijke le
ven. Aan het einde van het ver
haal blijkt alles te handelen om
een fokstier die in het slachthuis
krijgt wat de hoogste beloning
van het leven schijnt te zijn:
'Daar komt het licht'.
Moeiteloos is hierin een aardige
filosofie te ontdekken over de
zin van het leven, of juist over
het gebrek aan enige zin. Scirp-
tieschrijvers kunnen talrijke
theorieën loslaten op de verha
len van Beurskens die waar
schijnlijk allemaal nog te bewij
zen zijn ook. Maar hoe goedbe
doeld ook, de uitkomsten leveren
uiteindelijk niets op.
De schrijver helpt de onderzoe
kers alvast met een omschrijving
van wat de boodschap zou kun
nen zijn: 'In 'Sensibilimente'
gaat het noch om het morbide
van de dood, noch om de dood
als eindpunt van het leven; het
gaat om de dood in het leven, om
de doden die onder de levenden
vertoeven'.
Deze tamelijk abstracte opvat
ting werkt Beurskens uit in het
verhaal 'Het vlinderhondje'. Een
professor wil bewijzen dat de
dood juist een gebeurtenis van
het leven is, in tegenstelling tot
wat Wittgenstein beweerde met
zijn uitspraak 'Den Tod erlebt
man nicht'. Tegenspeler van de
professor is de jonge atletische
badmeester Tony die van de ge
raamten uit het dodenrijk het
hiernamaals heeft mogen verla
ten om onder de levenden te mo
gen verkeren. Die skeletten
staan vrolijk lachend op het om
slag van de verhalenbundel. Het
is een detail van Signorelli's be
roemde schilderij Opstanding
van het vlees (1501).
De afloop van het verhaal is
voorspelbaar: net als de petoma-
ne, de stofzuigervertegenwoordi
ger en de fokstier overleeft de
professor het ook niet. De bad
meester was in feite al een dode.
Hetzelfde geldt voor de hoofd
personen uit de andere verhalen.
De haas in het verhaal 'Vader'
springt en dartelt in het rogge-
- foto chris van houts
veld in de hoop op een fantasti
sche hoge sprong en een oorver
dovende knal. De toetsenist die
campinggasten avond aan avond
met My Way, Strangers in the
Night en Sensibilimente bezig
houdt, schept zijn enige fan
Dolly op de motorkap van zijn
wagen. In de wereld van Beurs
kens is iedereen op weg naar de
eeuwigheid.
De filosofie over de dood in het
leven zal ongetwijfeld diepzin
nig zijn, maar de boodschap ont
gaat me. De uitgever beweert op
het omslag dat uit de verhalen
'een sterke gehechtheid aan het
leven en een pleidooi voor het le
vendige klinken', maar het om
gekeerde is evenzogoed uit de
bundel af te leiden. Hoe belang
rijk is betekenis?
De liefhebber van raadselachtige
literatuur heeft aan 'Sensibili
mente' een intrigerende bundel.
Zonder uitzondering zijn de zes
verhalen voortreffelijk geschre
ven. Wat overblijft is de eeuwig
heid. Misschien wel niets dus, al
doen de geraamten op het om
slag anders vermoeden.
Huub Beurskens: 'Sensibilimente'.
Uitg. Meulenhoff, prijs 25.
Door Hans Rooseboom
Het nieuwste literair-filoso-
fische fenomeen uit Italië
heet Roberto Calasso. We
zijn de laatste jaren gewend
geraakt aan vuistdikke, van
geleerdheid bulkende best
sellers uit dat land. Aan dit
soort boeken bestaat kenne-
hjk een grote vraag, gezien
de mondiale verkoopcijfers
van iemand als Umberto Eco.
'De bruiloft van Cadmus en Har-
monia' is in de Nederlandse uit
gave een pil van 338 bladzijden,
met op het omslag een kleurige
reproductie van een suikerzoet
Frans-classicistisch schilderij
getiteld 'Pandora uit de hemel
ontvoerd door Mercurius'.
Auteur Roberto Calasso (1941)
'promoveerde op jonge leeftijd
bij Mario Praz' en is sinds 1968
directeur van de 'vooraanstaan
de' literaire uitgeverij Adelphi,
zo lezen we op de flaptekst.
Op die flap lezen we verder: „Dit
unieke boek dat zich aan alle
gangbare genres onttrekt kan
nog het best worden omschreven
als een authentieke herschep
ping van de Griekse mythe, die
tegelijkertijd de grote lijnen van
de moderne cultuur blootlegt".
Het boek inkijkend wordt het je
al gauw duidelijk dat hier inder
daad de gehele Griekse mytholo
gie wordt behandeld in de vorm
van een oeverloos essay. Hier en
daar drijven wat thema's rond
waaraan de lezer zich kan pro
beren vast te klampen, wil hij
niet verdrinken.
De schrijver brengt de Griekse
mythologie - als bakermat en
startpunt van de Europese ge
schiedenis - terug tot een alle
soverheersend motief: het roven
en terugroven van vrouwen door
Aziaten en Europeanen. Immers,
de Phoenicische koningsdochter
Europa werd geschaakt door de
Griekse god Zeus, uit welke ver
bintenis de geschiedenis van
Roberto Calasso.
Europa voortkwam.
„Het boek", zo nog steeds 'de
flaptekst, „leest als een roman,
vereist geen voorkennis van de
Griekse mythologie en is voor
fijnproevers onmisbaar".
Misschien is het voor fijnproe
vers onmisbaar, maar of ook
'geen voorkennis vereist van de
Griekse mythologie' lijkt op z'n
zachtst gezegd betwijfelbaar.
Hier volgt de eerste alinea van
het boek. Men moet zelf maar
oordelen over zijn eigen mytho
logische kennis:
„Op het strand van Sidon (1),
probeerde een stier verliefde ge
luidjes na te doen. Het was Zeus
(2). Er voer een huivering door
hem heen, net als wanneer de
horzels hem staken. Maar nu een
zoete huivering. Eros (3) tilde
Europa (4) op zijn rug (5). Ver
volgens stortte het witte beest
zich in het water. Zijn machtige
lijf stak er net zover bovenuit
dat het meisje niet nat werd. Ve
len zagen het gebeuren. Triton
(6) beantwoordde het bronstige
loeien met zijn kinkhoorn (7).
Ook Boreas (8) zag hoe ze het
water doorkliefden. Boosaardig
- foto wereldbibliotheek
en jaloers floot hij bij het zien
van haar prille borsten en ont
blootte ze door een windvlaag.
Athene (9) bloosde toen zij uit de
hoogte bespeurde hoe haar vader
werd bereden door een vrouw!
Ook een zeeman uit Achaea (10)
zag hen en verstijfde van schrik.
Was dat misschien Thetis (11),
nieuwsgierig naar de hemel? Of
gewoon een Nereïde (12), deze
ene keer toevallig gekleed? Of
had bedrieger Poseidon (13)
weer eens een meisje geroofd?"
Zelfs als je op het gymnasium
hebt gezeten en altijd héél goed
hebt opgelet snap je van deze
passage weinig. Laat staan als je
geen enkele kennis hebt. Ter in
formatie:
(1) Sidon: badplaats in Libanon,
woonplaats van de koningsdoch
ter Europa.
(2) Zeus: oppergod van de op de
Olympus gevestigde Griekse go
den (in het Latijn heet hij Jupi
ter), onvermoeibaar verschalker
van jonge meisjes, zich vermom
mend als stier, zwaan, adelaar of
gouden zonlicht.
(3) Eros: god van de liefde (bij de
Grieken betekent dat vooral
sex), ondergeschikt aan Zeus, en
altijd voor diens karretje ge
spannen. Zoon van Aphrodite
(Venus). In het Lat. Cupido of
Amor.
(4) Europa: dochter van koning
Agenor van Sidon. Na ontvoe
ring maakt Zeus haar tot moeder
van Minos, de koning van Kreta.
(5) Bedoeld wordt niet Eros'
maar Zeus' rug.
(6) Triton: ondergeschikte zee
god, zoon van Poseidon (13).
(7) Kinkhoorn: grote zeeschelp,
favoriet muziekinstrument van
Triton (6).
(8) Boreas: de Noordenwind, een
van de vier onafhankelijke
windgoden in de uithoeken van
de wereld.
(9) Athene: Pallas Athene (La
tijn: Minerva), lievelingsdochter
en moreel geweten van Zeus,
zonder toedoen van derden ont
sproten aan Zijn hoofd (de con-
ceptio immaeulata is niet aan
het Christendom alleen voorbe
houden). Gaf haar naam aan de
hoofdstad van Attica, later die
van Griekenland.
(10) Achaea: de oudste naam van
Griekenland. De Achaeërs wa
ren het die de Trojaanse oorlog
voerden.
(11) Thetis: zeegodin, dochter
van Nereus (z.g. Nereïde). Zij
werd begeerd door Zeus (1) en
Poseidon (13). Nadat zij door de
sterveling Peleus was verkracht,
schonk zij het leven aan de held
Achilles.
(12) Nereïde: een van de vijftig
Nereïden, dochters van Nereus,
een ondergeschikte zeegod.
(13) Poseidon. Oppergod van de
zee (Latijn Neptunus), broer en
tegenstrever van Zeus. Jaloers
van karakter, liet menselijke
concurrenten (Odysseus) schip
breuk lijden.
De fijnproevers kunnen hun
gang gaan.
Roberto Calasso: 'De bruiloft van
Cadmus en Harmonia'. Uitg. Wereld
bibliotheek, prijs 39,50.
Door Dirk Vellenga
TOEN de Duitsers in mei
1940 ons land binnenvielen,
begroef Simon Vestdijk zijn
exemplaar van 'Else Böhler,
Duitsch dienstmeisje' in
zijn tuin. Het boek had een
anti-Nazi karakter en de
schrijver was bang voor re
presailles.
Een voorbeeld van lafheid die
snel kan overgaan in collabo
ratie? Je zou het haast denken,
want het voorval wordt door
Adriaan Venema aangehaald
in deel 3b van 'Schrijvers, uit
gevers hun collaboratie', dat
geheel gewijd is aan het gedrag
van Simon Vestdijk in de oor
logsjaren.
Over de boekbegraving oor
deelt Venema niet te hard. Hij
noemt het'al te naïef'. Adriaan
Venema trekt geen harde con
clusies, maar vindt dat de fei
ten over Vestdijk nu eindelijk
eens in het volle licht moeten
komen. „Er zijn er, en ik
schaar me onder hen, die Vest
dijk de belangrijkste Neder
landse schrijver van deze eeuw
noemen", schrijft hij en juist
daarom wijdde hij ruim 250
pagina's aan 'dit geval'.
Bekend is dat Simon Vestdijk
zich al vroeg heeft uitgelaten
tegen het fascisme, in de oorlog
een tijd gevangen heeft gezeten
en na 1945 nooit ter verant
woording is geroepen. Maar
daar staat volgens Venema wel
het een en ander tegenover.
Vestdijk vertaalde kwalijke
Duitse boeken en besprak wel
willend Duits werk 'van bruine
signatuur'. Hij meldde zich
vrijwillig aan bij de Kultuur
kamer en nam genoegen met
een ingreep van de censuur in
zijn 'Muiterij tegen het et
maal'. Hij probeerde de bezet
ter te paaien met zijn 'Rumei-
land' en 'Ierse nachten', waarin
het Britse Rijk ongunstig werd
voorgesteld. De boeken kregen
een Duitse vertaling, 'Die
Fahrt nach Jamaica' en 'Irische
Nachte'.
Venema suggereert dat Vest-
ROMAN
H ft** vt*,Ïb*9
Duitse vertaling van een
boek van Vestdijk met anti-
Britse passages.
dijk zich wel erg gemakkelijk
schikte naar de wensen van de
Duitsers met de bedoeling als
kunstenaar actief te kunnen
blijven. Verder gaat hij niet.
Hij zoekt naar motieven, maar
komt niet verder dan vragen.
„Zou het kunnen dat hij zich
door de geschiedenis gesteld
voelde voor een opdracht
waarvan hij wist dat hij die
niet aankon en dat hem dat
heeft lamgeslagen of op de
vlucht gedreven? Du Perron,
Marsman, Ter Braak, in één
klap weggevaagd, het moet te
veel zijn geweest omdat hij
daardoor plotseling naar voren
werd gedreven naar een ver
antwoordelijkheid, die hij in
theorie dan wel beleed, maar,
in werkelijkheid verafschuw
de."
Aan het slot verwijst Venema
naar Presser die als 'gunstigste
schakering binnen de collabo
ratie' de volgende karakterise
ring geeft: 'medewerkend te
genwerkend, tegenwerkend
medewerkend'. Hij sluit zijn
uiteindelijk milde betoog af
met: „Kan het Vestdijksiaan-
ser?"
Adriaan Venema: 'Schrijvers,
uitgevers hun collaboratie. S.
Vestdijk'. Uitg. Arbeiderspers.
Door Muriel Boll
UITGEREKEND Thea
Beekman die boeken
schrijft waarin veel gezwor
ven wordt, werd verzocht
het geschenk te schrijven
voor de kinderboekenweek
met het thema 'Huizen in
boeken'.
Wat doe je in zo'n geval? Je
lapt het thema aan je laars,
laat je hoofdpersonen een
spannende reis maken en laat
ze op de laatste bladzijde weer
veilig thuiskomen.
In 'Het wonder van Frieswijck'
dat in de vijftiende eeuw
speelt, gaat het om Alijt en
haar hond Tieske, maar om een
historisch verhaal spannend te
maken, heb je op zijn minst
twee verhaallijnen nodig en
daarom bedacht Beekman de
Portugese koopman senhor
Carvalho en zijn negerslaafje
Danga.
De kunst is om die twee lijnen
bij elkaar te brengen, daartoe
laat Beekman de hond door de
schepenen van de stad Kampen
tot een bedevaartsreis veroor
delen. De koopman gaat ook
mee, om Maria te danken voor
zijn wonderbaarlijke redding
uit de storm. Het contact tus
sen de 2 gezelschappen komt
tot stand doordat de twee bui
tenlanders een beetje Neder
lands kunnen spreken; dat
hebben ze geleerd door de
drukke handel.
In die tijd kon het inderdaad
gebeuren dat dieren voor de
rechter moeten komen. De in
woners van Kampen waren
verplicht honden en katten te
houden om de volle pakhuizen
van ongedierte te vrijwaren.
Die dieren moesten natuurlijk
wel de regels opvolgen, anders
werd het helemaal een bees
tenboel. Tieske wordt gestraft
omdat hij een schepenzoontje
dat Alijt uitschold, heeft gebe
ten.
Aanvankelijk vond zij hem
eng, Danga zou de duivel zelf
kunnen zijn, zo zwart was hij,
maar tijdens de reis krijgt Alijt
medelijden met de jongen die
aan een ketting wordt meege
voerd. Ze bedenkt een list
waarbij ze de Heilige Maagd
Danga laat bevrijden door
middel van een zeer bijzonder
wonder dat echter louter door
de aardse slimheid van Alijt
verricht kan worden. Als een
dea ex machina regisseert
Beekman met veel plezier de
hele onderneming. Het is een
kort verhaal, maar dat heeft
als voordeel dat de schrijfster
fris van toon blijft, in haar
dikke pillen bedient ze zich
nogal eens van clichébeeld-
is het boekenweekgeschenk dat
Jet Boeke voor de kleintjes
maakte. De bekende oranje ka
ter uit Sesamstraat maakt een
vrolijk rondje langs de woon
plaatsen van een heleboel die
ren. „Wat heb ik veel huizen
gezien", zegt Dikkie Dik, „een
vogelnest, een hondehok, een
konijnehol, een slakkehuis en
een kikkersloot. Maar zijn poe-
zemand is het mooiste huis van
de wereld". Leuk intermezzo is
de droom van Dikkie Dik
waarin allerlei dieren bij hem
in de maand komen logeren,
plaats genoeg.
In het Slot Zeist werden dins
dag de Griffels en Penselen
uitgereikt. Diezelfde dag werd
daar ook de tentoonstelling
'Staan er plaatjes in?' geopend.
De expositie toont werk van de
vijftien illustratoren die, van
1973 tot nu, bekroond zijn met
het Gouden Penseel. Het is
aardig om het vrije werk van
bijvoorbeeld Dieter Schubert
te zien, totaal anders dan je ge
wend bent uit zijn prentenboe
ken.
De winnaar van het Gouden
Penseel van dit jaar, Peter Vos,
kreeg een hele zaal tot zijn be
schikking. Dit overzicht laat
pas goed zien wat de kunste
naar kan, er hangen uiterst fijn
getekende uilen, padden en an
dere dieren, kleine wondertjes
met zo veel liefde gemaakt, dat
je bijna vanzelf je adem in
houdt bij het bekijken. De ten
toonstelling duurt tot en met
24 november.
Thea Beekman: 'Het wonder van
Frieswijck'. Tijdens de kinderboe
kenweek (tot en met 12 oktober)
gratis bij aankoop van tenminste
19,50 aan boeken.
Jet Boeke en Arthur van Norden:
Dikkie Dik gaat buiten spelen. Spe
ciale uitgave 3,95.
'Dikkie Dik gaat buiten spelen'
Tekening van Jan Wesse-
ling in 'Het wonder van
Frieswijck' van Thea Beek
man.
