SOLA RUIMT OP
KORT
Nog één bier voor het begin van de Derde Wereldoorlog
Lubbers heeft ook contact met president Bush
Witte Huis, Pentagon en CIA weer volslagen verrast
luleert
over
feltsin
Leiders Russische Federatie trachten officieren aan hun kant te krijgen
Showmodellen,
restanten en beursgoedenen
voor ongekend lage prijzen!
Sola fabriek
A-4
racht
van Defensie
te in teken coup
tiogelijk
SOVJET-CRISIS
A5
SOVJET-CRISIS KORT
'Staatsgreep slecht, Gorbatsjov goed'
Vanavond spoedoverleg Kamercommissie
Reizen naar Sovjetunie afgelast
Gouda noemt straat naar Gorbatsjov
PTT kan drukte telefoon nauwelijks aan
Gorbatsjov vastgehouden door KGB
Van Reenenweg 155 te Zeist.
nsen komen die wil
len wat Gorbatjov
van plan <bas", ver-
zij de verwachte
Een ander boek waar
In verwacht wordt is
|Gorbatjov's 'Tussen
i vrees', dat in Neder-
lalf september door
|h-Sijthoff uitgegeven
Ister Hanca Leppink
Vet dat de belangstel-
lor de staatsgreep zal
|n.
Ir toenemen. We heb-
tijd al veel vertrouwen
J boek gehad. Ik denk
It zijn weg zal vinden
jen groot en breed pu-
aldus Leppink.
Igave, die in 17 landen
pint, zal vergezeld
door een reeks ad-
es in dag- en week-
leur IJisberg van uitge-
fn boekhandel Pegasus
sterdam verwacht dat
|aag naar 'Sovjet-boe-
zal zich de komende
zal beperken tot de
aire uitgaven. Pegasus
Jpecialiseerd in boeken
Jost-Europa en Slavis-
iu verwachten dat er nu
belangstelling zal zijn
informatieve boeken
iRusland, maar ik heb
lemerkt dat er niets zo
prspelbaar is als de le-
4aarmate er meer ge
lezen de mensen min-
Deken", weet IJisberg.
Zweden bereiden zich
|;n, als Sovjettroepen de
overnemen,
ngmogelijkheden aan de
Icht om, indien nodig, zo
pgelijk 10.000 Baltische
stens 2000 vluchtelingen
genoemd mag worden,
land iedere keer weer
de draconische straffen
kvjetunie wachtten.
Boris Jeltsin, heeft per
;r van Defensie van deze
is tot zijn benoeming tot
rité voor de verdediging.
anderen van de troepen
he Federatie hebben ge-_
van de nieuwe machtheb-
en, heb ik besloten Kon
ter van Defensie van Rus-
istitutionele organen vol-
decreet.
aan van de Praagse Lente
"raag in het teken van de
het centrale Wenceslas-
id wordt een bijeenkomst
en ter ondersteuning van
beelden uit Moskou van
vertonen overeenkomst
raag. Toen maakten troe-
ddadig einde aan de her-
hoslowaakse partijleider
•esident Havel geen herha-
Praagse Lente, is wel een
ven geroepen om op alles
hhoslowaakse Defensiemi-
1 elke dreiging te beant-
Bush heeft Havel telefo-
iteun' om eventuele nade-
lachtsovername in de Sov-
lorkomen. Hetzelfde geldt
h. De president liet weten
atische ontwikkelingen ia
'onomkeerbaar' houden.
■deskundigen die zich over
n gebogen denken dat een
1 mogelijkheden behoort en
aatsgreep beslissend zullen
wel het verzet daartegen-
door Boris Jeltsin en zijn
gebeuren; nog voordat de
basis stevig hebben gecon-
lacteur van het in Londen
mee Review.
eeft opgeroepen, heeft een
r van af hoeveel feitelijke
het leger. Dat is op dit m°"
s. „De komende 48 uur zip
'oor degenen die er zich te-
DESTEM
WOENSDAG 21 AUGUSTUS 1991
i Bewoners van de Oostenrijkse stad Graz steken hun sympa-
I Ihie niet onder stoelen of banken. - foto afp
Door onze correspondent
Stevo Akkerman
PRAAG - Michaïl Gorbatsjov
is afgezet en wat doen de
Pragenaars? Massaal tanken.
De hele stad staat vol met
lange rijen wachtende auto's,
sommige benzinestations zijn
al gesloten omdat hun voor
raad op is en als dat zo door
gaat jagen de Pragenaars de
gehele nationale brandstofre
serve er in één, twee dagen
door.
En dat allemaal om Gorbatsjov.
Zijn naam gonst door de straten
van de Tsjechische hoofdstad.
Niet alleen vanwege de angst dat
zijn opvolgers de olieleverancies
aan Tsjechoslowakije zullen sta
ken en dat er geen benzine meer
zal zijn.
Nee, veel grotere rampen liggen
in het verschiet, als je de mensen'
hier moet geloven. Zelf emigre
ren ze. Echt waar.
Ze hebben het erover in de rij bij
de bakker en ze beslissen nog
voordat ze geholpen worden:
„Eén Russische bezetting is mij
genoeg. Ik ga weg".
Komt er dan weer een Russische
bezetting? Jazeker, en erger
zelfs, de Derde Wereldoorlog is
aanstaande.
Dat zegt Petr 's avonds in een
bierkelder. Hij heeft als jongen
van elf in Oost-Slowakije gezien
hoe Sovjet-tanks zijn land bin
nenrolden om een einde te ma
ken aan het socialisme-met-het-
menselijk-gezicht en, zegt hij,
toen hij gisterochtend hoorde
dat Gorbatsjov was weggewerkt
kwam hetzelfde gevoel van 23
jaar geleden weer boven.
Zijn twee vrienden, Jan en Va-
cek, knikken. Dat hadden zij
ook. En ook zij maken zich geen
illussies.
„De Russen zijn niet te vertrou
wen", zeggen ze. „Ze vormen
geen volk, maar een bende. In
het Westen begrijpen de mensen
dat niet, omdat ze nooit met de
Russen te maken hebben gehad.
Maar wij weten heel goed waar
we over praten. Over de agres
sieve mentaliteit van een heer
sersvolk".
„Mijn eerste reactie vanochtend
was ook te emigreren", zegt
Petr. „Maar waarheen? Ik weet
het niet. Ik blijf maar, hier, op
deze gevaarlijke plaats, zo dicht
bij de Russen".
„Al 300 jaar proberen ze de lan
den om zich heen te onderwer
pen en dat zullen ze nu weer
doen. Daar gaat het allemaal
om, dat ze Gorbatsjov verwijten
Oost-Europa uit handen te heb
ben gegeven".
„Ja, natuurlijk zijn er ook Rus
sen die protesteren tegen de
coup, maar dat is een minder
heid. De meesten zouden hier
het liefst morgen weer op de
stoep staan. En ik denk ook dat
dat gebeurt".
„Maar ditmaal zal het niet ons
alleen treffen, maar wordt het
het begin van de Derde Wereld
oorlog, dat geloof ik vast".
Jan en Vacek knikken. Ze emi
greren toch maar niet, ze nemen
nog één bier en wachten op de
oorlog die komen zal.
'Hoop op verdeeldheid leger'
Moskou/Londen (afp/rtr)- - In hun pogingen de staats
greep in de Sovjetunie ongedaan te maken, gokken de
leiders van de Russische Republiek op verdeeldheid in
het leger. In het parlement is bekend geworden dat Rus
sische parlementsleden maandagnacht in kazernes in de
hoofdstad gesprekken hebben gevoerd met legeroffi
cieren.
,De officieren zijn slecht geïn
formeerd over wat er gebeurt. Ze
weten niet wat de Russische lei-
doet en onze resoluties die
we hen lieten lezen, ontvingen ze
positief", aldus een Russische
Volgens medestanders van Jelt
sin hebben drie militaire eenhe
den de kant gekozen van de Rus
sische president. Zij verdedigen
het parlement, dat bekend staat
als 'het Witte Huis'.
Oprechtheid
De Russische leiders lijken te
vertrouwen op de oprechtheid
van de militairen die zich onder
hun bevel hebben geplaatst. „De
meerderheid van de soldaten die
ons bedreigden, hebben de na
bijgelegen straten verlaten", zei
Gennadi Bourboulis, de rechter
hand van Boris Jeltsin. Hij
voegde wel'toe dat het parle
mentsgebouw nog steeds wordt
bedreigd.
Sovjetofficieren bagatelliseren
de mogelijkheid van verdeeld
heid in het Rode Leger. „Ik sluit
het gevaar van een splitsing uit",
was de geruststellende verkla
ring van kolonel Valery Otsjirov.
Splitsing
Westerse deskundigen achten
echter goed mogelijk dat
verdeeldheid in het Sovjetleger
uitloopt op een splitsing. „In
iedere gemeenschap heb je een
paar dissidenten. Maar als het er
meer zijn dan een paar, dan kan
de staatsgreep niet standhou
den", aldus Carey Schofield,
schrijfster van het boek 'In het
Sovjet-leger'.
Aan de oproep van Jeltsin om de
nieuwe machthebbers niet te ge
hoorzamen is tot nu toe gehoor
gegeven door de Taman-divisie,
die vaak voorop loopt bij para
des. Die divisie heeft maandag
tien T-72 tanks het terrein van
het Russische parlement opgere
den.
Verder heeft een eenheid para
troepen ten zuiden van Moskou
zich achter Jeltsin geschaard.
Ook in Leningrad zou een deel
van het leger weigeren de orders
van het 'comité voor de noodtoe
stand' uit te voeren. Over de Ta-
man-divisie zei Schofield: „Als
zij niet loyaal zijn, dan zal nie
mand dat zijn".
Verdeeldheid
Volgens Donald Kerr, een mili
tair deskundige van de denktank
Control Risks, is het moment
van de staatsgreep slecht geko
zen. Hij houdt ernstig rekening
met een mislukking, mede omdat
het totalitaire karakter van het
Sovjet-leger aan een splitsing
kan bijdragen. „Er is altijd een
verdeeldheid tussen dienstplich
tigen en beroepssoldaten. Als die
niet kan worden beheerst kan
.dat beslissend zijn".
Overigens is een voorstel van een
Russische afgevaardigde een
'werkelijk Russisch leger' te
creëren in Rusland met weinig
enthousiasme ontvangen. Vol
gens Bourboulis wil Jeltsin de
nieuwe machthebbers geen extra
excuses bieden voor een aanval
op het Witte Huis.
Moskovieten proberen Sovjet-soldaten over te halen de kant van Jeltsin te kiezen.
foto ap
VERVOLG VOORPAGINA
Den Haag - De Westerse landen moeten volgens
Delors zo snel mogelijk hun markten openstellen
voor landbouwprodukten, textiel, ijzer en staal uit
de Oosteuropese landen.
Die onderhandelen al maanden over EG-associa-
tie-akkoorden die de handel en economische hulp
verlening moeten regelen.
Ze verwijten de gemeenschap haar eigen markt ge
sloten te houden voor produkten waarmee zij wer
kelijk kunnen concurreren. De EG wil ook de con
tacten met Bulgarije, Roemenië en Albanië verster
ken.
Premier Lubbers heeft als Voorzitter van de EG
contact met premier Major, president Mitterrand
en bondskanselier Kohl. Ook overlegde hij gisteren
telefonisch met president Bush.
Voorzitter Deetman van de Tweede Kamer heeft in
een brief de hoogste Russische staatsorganen opge
roepen zich in te zetten voor herstel van de demo
cratie en respect voor de mensenrechten in hun
land.
Dat herstel is essentieel voor de verdere samen
werking tussen de parlementen in Europa en in de
Sovjetunie, zoals die de afgelopen jaren gestalte
heeft gekregen.
De brief van Deetman is mede ondertekend door
voorzitter Tjeenk Willink van de Eerste Kamer en
hun respectievelijke Duitse collega's Süssmuth en
Vosscherau.
De parlementsvoorzitters vrezen dat de ontwikke
lingen in de Sovjetunie nadelig zijn voor 'de ver
dere samenwerking op het niveau van de volksver
tegenwoordigingen'.
Van den Broek tijdens het spoedberaad met zijn EG-colle-
ga's. - foto anp
Zes etmalen geleden waren ze vanuit de Sovjetunie ver
trokken. Twee Russische vrachtwagenchauffeurs toerden
gistermiddag een tijd lang rond op het Bredase industrie
terrein Moleneind. Ze waren op zoek naar het kantoor
van de douane, om de formaliteiten voor een botertrans-
port naar Iran - via de Sovjetunie - te regelen.
Toen de formaliteiten dan toch geregeld waren, was hun
enige commentaar op de staatsgreep: „Slecht". Want:
„Gorbatsjov goed". Ze hadden het nieuws vernomen via
de radio. Nee, met het thuisfront hadden ze nog geen con
tact gehad. „Over vijf dagen, dan zien we de familie
weer". - foto marcel bekken
Den Haag - Vanavond komt de vaste commissie voor Buiten
landse Zaken van de Tweede Kamer in spoedberaad bijeen.
Minister Van den Broek zal de Kamerleden dan op de hoogte
stellen van de jongste ontwikkelingen in de Sovjetunie.
De commissie zou eerst vanmorgen al vergaderen, maar minis
ter Van den Broek moet op dat moment in Brussel zijn, waar de
Navoraad in spoedzitting bijeenkomt.
Den Haag - De reisorganisaties hebben besloten tot en met 31
augustus geen reizen naar de Sovjetunie uit te voeren. Een vei
lige en ongestoorde uitvoering van de reizen naar Sovjetbe
stemmingen kan door overmacht niet meer worden gegaran
deerd.
Dat heeft de Vereniging Reisorganisatoren ANVR besloten sa
men met een aantal reisorganisaties die op de Sovjetunie zijn
gericht, namelijk OAD Reizen, Kontakt, Vernu Reizen en Pere
strojka Reizen.
De gedupeerde vakantiegangers kunnen hun reizen gratis an
nuleren. Het gaat naar schatting om 70 tot honderd mensen. Er
verblijven momenteel enkele honderden Nederlandse toeristen
in georganiseerd verband in de Sovjetunie.
Gouda - Burgemeester en Wethouders van Gouda hebben dins
dag besloten een straat in de nieuwbouwwijk Goverwelle te
vernoemen naar de maandag afgezette Sovjet-president Gor
batsjov. Dit uit eerbied en bewondering voor alle inzet die hij
tot nu toe heeft getoond voor de wereldvrede en de hervormin
gen in de Sovjetunie en de Oosteuropese landen.
De 'Gorbatsjowstraat' maakt deel uit van de in aanbouw zijnde
Vrijheidsbuurt in de Goudse wijk Goverwelle. Er zullen ook
straten naar vijftien andere strijders voor de vrijheid en de we
reldvrede worden vernoemd.
Den Haag - De PTT heeft een aantal telefonistes vrijgemaakt
om aan de grote vraag naar gesprekken met de Sovjetunie te
kunnen voldoen.
Iedere particulier kan automatisch met de Sovjetunie bellen,
maar omdat verbindingen nogal eens moeilijk tot stand komen,
doen veel mensen een beroep op de internationale telefoonser
vice Teleplus van de PTT.
Volgens een PTT-woordvoerster lopen de wachttijden uiteen.
„Soms hebben we geluk als iemand in de Sovjetunie net neer
legt. Een andere keer kan het vier uur duren voordat contact
tot stand komt".
De Nederlandse radio en tv hebben weinig problemen met het
telefonisch op tijd in de uitzending krijgen van hun correspon
denten. Als er eenmaal verbinding is blijft de lijn 'open'.
Moskou - Volgens plaatsvervangende burgemeester van Mos
kou, Sergej Stankevitsj, wordt president Michaïl Gorbatsjov
samen met twee topadviseurs vastgehouden op zijn vakantie
verblijf op de Krim. Van de Sovjetpresident is sinds de machts
greep in Moskou niets meer vernomen.
Volgens Stankevitsj heeft de commandant van de anti-lucht
machteenheden, generaal-kolonel Maltsov, maandagochtend
opdracht gegeven de presidentiële vliegtuigen - een TU-134
passagiersvliegtuig en een MI-8 helikopter - aan de grond te
houden. Vervolgens werd Gorbatsjovs uitgedunde staf en alle
communicatie-apparatuur weggevoerd en bleef de president
alleen achter.
Eenheden van de staatsveiligheidsdienst, de KGB, namen de
zaak volledig in handen. De helikopter werd weggehaald en de
anti-luchtmachttroepen gaven opdracht het hele gebied af te
sluiten. 'Noch schepen, noch vliegtuigen krijgen toestemming
om in de buurt van Gorbatsjovs oasja te komen', aldus Stanke
vitsj.
(ADVERTENTIE)
VERVOLG VOORPAGINA
Washington - Kenmerkend voor
acute probleem dat 's we-
™ds twee nucleaire supermach-
D .thans geen diplomatieke
werkrelatie hebben, is de ondui-
eüjke positie van Amerika's
pasbenoemde nieuwe ambassa-
Strauss1 06 Sov^etunie' Robert
5» 'voor een Paar dagen'
sr Moskou vertrokken, waar
emaiid is om zijn geloofsbrie-
Ien aan aan te bieden,
e indruk van de Amerikaanse
genng dat de coup van Janajev
zal slagen, is gebaseerd op
Hf8?, evaluaties: de afhanke-
diw van de Sovietunie van
Wie:sterse economie en techno
crat! dan ooit; de demo-
«atische geest jn het land kan
fcm ln de ^es; het nationa
ls, m ,e republieken is te
SoviL °PSe'aaid; het militaire
comité"apparaat is verdeeld; het
mentis Van Ücht is Politiek onsa-
der -J?g!nd; Janajev zelf is eer-
zevm j stromait van de overige
der- Ho ,z,eü.een krachtig lei-
"lit'édatT unngen van het co~
genlol, Gorbatsjovs hervormin-
dat ri!kn,Worden voortgezet en
NgkerJ?1-07 moSeliik kan te"
binnen h!?12811 op onzekerheid
i maï. COmité 0Ver Zijn
e gebeurtenissen
Burgers van Leningrad op weg naar de grote demonstratie in
het centrum. - foto afp
in Moskou
hebben het vakantie-vierende
Witte Huis trouwens volslagen
verrast. Opnieuw zijn de mili
taire en civiele inlichtingendien
sten van de VS niet in staat ge
bleken de politieke leiding tevo
ren te vertellen wat op handen
was.
Ook het Congres is met reces en
de verwachte intern-Ameri
kaanse politieke twist over de
vraag 'Wie heeft Gorbatsjov ver
speeld?', komt uiterst traag op
gang.
De plotselinge toestand van 'ille
galiteit' in 'de andere supermo
gendheid' schept voor de Ver
enigde Staten niettemin een
uiterst precaire situatie, die in
aanleg het Amerikaanse buiten
landse beleid en de militaire
post-Koude-Oorlogstrategie vol
slagen ontwrichten.
Hoewel Witte Huis en Pentagon
benadrukken dat de machtover
name in Moskou (waarbij in we
zen ook de Sovjet-atoomknop in
illegale handen is gevallen) geen
acute militaire bedreiging vormt
voor het Westen, is de ongewis
heid terzake voor Washington
uiterst zorgelijk.
Beloften van Janajev dat ge
maakte internationale afspraken
zullen worden nagekomen, kun
nen per definitie alleen maar
worden gewantrouwd.
Met name de geplande terug
trekking van Sovjettroepen uit
Oost-Europa is twijfelachtig ge
worden, een factor die zou kun
nen leiden tot een gedeeltelijk
'herstel' van het Ijzeren Gordijn
en handhaving van een omvang
rijke VS-troepenmacht in Euro
pa.
De hele 'nieuwe wereldorde',
waarop president Bush zo trots
was, is in acuut gevaar en daar
mee de aspiraties van de Ameri
kaanse president om als vredes
tichter in onder meer het Mid
den-Oosten op te treden.
De beoogde Israëlisch-Arabische
vredesconferentie onder geza
menlijke Sovjet-Amerikaanse
leiding is nu onmogelijk gewor
den, niet alleen vanwege de coup
in Moskou maar vooral door de
inspiratie die de oude Sovjet
garde zal geven aan vijanden
van Israël en de VS.
Vanwege diezelfde inspiratie
heeft Amerika nu eveneens de
hoop verloren op het spoedig
vrijkomen van gijzelaars in Li
banon, een perspectief dat van
wege zijn emotionele lading en
als 'resultaat van de nieuwe we
reldorde' enorm politiek voor
deel in petto had voor de Ameri
kaanse president.
Ook de hoop van Bush om de
Verenigde Naties, met daarin
een meegaande Sovjetunie, tot
effectief instrument van Ameri
ka's buitenlandse politiek te ma
ken, heeft een enorme knauw ge
kregen.
Voorts zal nu de status van
'meest begunstige handelspart
ner' die Bush onlangs aan de
Sovjetunie had gegeven, worden
opgeschort. En ook het START-
verdrag tussen VS en Sovjetunie
over drastische vermindering
van zware kernwapens, zal nu
niet door het Amerikaanse Con
gres worden bekrachtigd.
Op handelsgebied zijn de gevol
gen van de staatsgreep in Mos
kou voor Amerika overigens be
perkt, onmdat nauwelijks van
handel tussen de twee supermo-
gendheden sprake was.
Alleen de verkoop van Ameri
kaans graan aan de Sovjetunie
(er loopt thans een leveringscon
tract van 1,5 miljard dollar) stelt
economisch iets voor. Onzeker
was gisteren nog of Bush het zal
aandurven om nu ook die graan-
export op te schorten.
In de discussie over de eventuele
madeverantwoorelijkheid van
Bush voor de verdwijning van
Gorbatsjov van het politieke we
reldtoneel hadden zich gisteren
alleen nog maar minder voor
aanstaande politici gemengd.
Bush heeft steeds vooropgelopen
in de Westerse weigerachtigheid
om tot grootscheepse economi
sche hulp voor het perestrojka
proces over te gaan. Veel promi
nenten in de Democratische Par
tij hadden daarop wel aange
drongen.
Congreslid Robert Torricelli van
de Democratische Partij ver
klaarde gisteren dat nu is bewe
zen dat Bush een gouden kans
op permanente democratisering
van de Sovjetunie door gebrek
aan visie en leiderschap voorbij
heeft laten gaan.
nu tot 50% korting
vanaf 158,-
Alle showmodellen 10-25% extra korting
op de toch al lage fabrieksprijzen,
zilverwit edelstaal fabrieksprijs opruimprijs
Odessa
6 pers.
40 dig.
f 295,- t
235,-
Constance
9 pers.
105 dig.
f 760,- f
sto,-
Perla Rom.
6 pers.
40 dig.
f 520,- f
425,-
Prelude
9 pers.
40 dig.
f 660,- f
550,-
Old Dutch
6 pers.
40 dig.
f 699,- f
595,-
Provence
12 pers.
135 dig.
f 940,- f
995,-
Fiësta
9 pers.
105 dig.
f 760,- f
575,-
Metropole
6 pers.
40 dig.
f 295,- f
255,-
enz. enz.
zwaar verzilverd (basis ÏOO)
Hollands Glad
6 pers.
40 dig.
f 1145,- f
950,-
Haagsch Lofje
9 pers.
105 dig.
f 2295,- f 1925,-
Kookpannen
Diverse restanten
Komplete 4 dig. sets
Etui-artikelen
Theelepels, taartvorkjes, taartscheppen, kaasschaven enz.
voor ongekend lage prijzen
Losse bestekartikelen
Allerhande restanten in diverse modellen en uitvoeringen
messcherp geprfod
Porselein en kristal
Exclusief porselein en flonkerend kristal
tijdelijk 10% extra korting
De reis naar Zeist is zeker de moeite waard! Onze koopjes
hal staat vol fantastische aanbiedingen en verrassende
koopjes. Wacht niet te lang, want op is op!
Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 9.00-17.00 uur,
iedere zaterdag van 10.00-16.00 uur.
Voor alle inlichtingen, route beschrijving of uitgebreide Sola
dokumentatie kunt u bellen 03404-23364 of schrijven naar:
Sola fabriek, Antwoordnummer 105,3700 VB Zeist
(postzegel niet nodig)
